cĩ dấu hiệu gia tăng về số vụ và ngày càng đa dạng về cách thức, đối tượng tham gia.
Cụ thể như sau:
Thứ nhất, về số vụ thao túng: Tính từ năm 2010 đến tháng 4/2019, cĩ 43 trường hợp thao túng giá cổ phiếu niêm yết đã bị Ủy ban Chứng khốn Nhà nước (UBCKNN) xử phạt vi phạm hành chính. Các trường hợp cĩ thể đề cập tới như: Thao túng giá cổ phiếu SPI (Cơng ty Cổ phần Đá Spilít) bị xử phạt năm 2017; thao túng giá cổ phiếu DL1 (Cơng ty cổ phần Đầu tư phát triển Dịch vụ cơng cộng Đức Long Gia Lai) bị xử phạt vào 28/05/2019, thao túng giá cổ phiếu DPS (CTCP đầu tư và phát triển Sĩc Sơn) bị xử phạt vào 25/07/2019, v.v… Tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính do thao túng giá cổ phiếu niêm yết trong giai đoạn này là hơn 31,344 tỷ đồng. Trong đĩ, đáng kể nhất là trường hợp thao túng giá cổ phiếu SPI của nhà đầu tư Đỗ Thị Cẩm Thúy với số tiền phải nộp là trên 9,281 tỷ đồng.
Thứ hai, về cách thức thao túng: Các vụ thao túng giá cổ phiếu niêm yết do các cá nhân/tổ chức thực hiện bằng nhiều cách như sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác để liên tục mua, bán cổ phiếu niêm yết; thơng đồng trong giao dịch cổ phiếu niêm yết; lập hội, nhĩm mua cùng lúc với số lượng lớn để đẩy giá cổ phiếu tăng lên; lợi dụng những hoạt động cơng bố thơng tin để đưa thơng tin sai lệch về tình hình tài chính của cơng ty trong quá trình thao túng.
Thứ ba, về đối tượng tham gia thao túng: Phần lớn các vụ thao túng đều do một hoặc một nhĩm nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường thực hiện. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cịn cĩ sự tham gia thao túng của các đối tượng cĩ quyền lực gây thiệt hại nặng nề cho các nhà đầu tư. Ví dụ như đối tượng chủ mưu trong vụ thao túng giá cổ phiếu CDO bị xử phạt năm 2017 là Nguyễn Vân Giang, nguyên Giám đốc Cơng ty Chứng khốn Đơng Á (chi nhánh Hà Nội) và các đồng phạm là các nhân viên và mơi giới làm việc tại nhiều cơng ty chứng khốn khác nhau. Đối tượng chủ mưu trong vụ thao túng giá cổ phiếu SPI bị xử phạt năm 2017 là Đỗ Thị Cẩm Thúy, cựu Chủ tịch HĐQT của Cơng ty. Hay mới đây nhất là vụ thao túng giá cổ phiếu KSA đang bị xử lý hình sự năm 2019, đối tượng thao túng là Phạm Thị Hinh, nguyên Chủ tịch HĐQT của Cơng ty.
Giải pháp hạn chế thao túng giá cổ phiếu niêm yết
Với thực trạng trên, để hạn chế tình trạng thao túng giá cổ phiếu niêm yết trên TTCK Việt Nam, cần cĩ các biện pháp sau:
Đối với Ủy ban Chứng khốn Nhà nước
Một là, hồn thiện khung pháp lý về thanh tra, giám sát và xử phạt sai phạm liên quan đến thao túng giá cổ phiếu niêm yết. Các cơ quan chức năng cần quản lí sát sao đối tượng mở tài khoản và các cá nhân cĩ mối quan hệ gia đình, đồng nghiệp cơng ty liên quan đến chủ tài khoản. Hơn nữa, đa số các trường hợp thao túng giá cổ phiếu niêm yết đều xuất hiện nhiều tài khoản của nhiều cá nhân liên quan đến đối tượng bị xử phạt, tuy nhiên lại khơng cĩ chế tài xử phạt các chủ thể liên quan này. Do đĩ, cần bổ sung chế tài xử phạt về thao túng đối với các tổ chức, cá nhân cho mượn hoặc vơ ý để đối tượng thao túng sử dụng tài khoản nhằm tăng cường tính răn đe.
Hai là, nâng cao trình độ của đội ngũ thanh tra cả về năng lực chuyên mơn, cũng như các kỹ năng cần thiết về ngoại ngữ, cơng nghệ thơng tin, kỹ năng giao tiếp để đáp ứng yêu hội nhập ngày càng cao của Việt Nam vào mơi trường quốc tế. Điều này giúp nâng cao chất lượng cơng tác thanh tra, giám sát, phát hiện các sai phạm liên quan đến thao túng giá cổ phiếu niêm yết của đa dạng các đối tượng nhà đầu tư.
Ba là, tăng cường phối hợp với các bên liên quan trong hoạt động giám sát, phát hiện các giao dịch bất thường liên quan đến thao túng giá cổ phiếu niêm yết.
UBCKNN cần tăng cường phối hợp với các cơ quan cơng an, các cơ quan chức năng khác trong đấu tranh, phịng ngừa, phát hiện, xử lý kịp thời đối tượng thao túng giá cổ phiếu niêm yết.
Tăng cường phối hợp giữa các Sở Giao dịch chứng khốn, các tổ chức kinh doanh và đầu tư chứng khốn trong hoạt động giám sát các giao dịch bất thường; Cĩ chế độ khen thưởng kịp thời đối với các tổ chức phát hiện sai phạm cũng như xử lý nghiêm các trường hợp cĩ dấu hiệu tiếp tay cho hoạt động thao túng.
Tăng cường sự phối hợp giữa các cơng ty niêm yết để kịp thời nắm bắt các thơng tin liên quan đến các giao dịch bất thường của cơng ty; Tổ chức các buổi tập huấn đến
ban giám đốc, bộ phận quan hệ nhà đầu tư, bộ phận đầu tư… để nâng cao kiến thức liên quan đến hoạt động giao dịch cổ phiếu niêm yết, cơng bố thơng tin, hạn chế trường hợp bị các đối tượng trong và ngồi cơng ty lợi dụng để thao túng giá cổ phiếu.
Đối với các cơng ty cổ phần cĩ cổ phiếu niêm yết
Một là, cĩ trách nhiệm, cĩ đạo đức bằng cách xây dựng quy chế quản trị cơng ty hiệu quả và cĩ những biện pháp giám sát việc tuân thủ quản trị cơng ty, kịp thời ngăn chặn các hành vi sai phạm của hội đồng quản trị, ban giám đốc; Xây dựng bộ phận giám sát thị trường riêng để giám sát chặt chẽ các giao dịch và thơng báo kịp thời các bất thường vượt quá khả năng xử lý đến các cơ quan quản lý thị trường, nhằm ngăn chặn tối đa mọi thiệt hại cho nhà đầu tư và cơng ty.
Hai là, nâng cao tính chuyên nghiệp của hoạt động quan hệ nhà đầu tư. Cụ thể là cần xây dựng đội ngũ quan hệ nhà đầu tư cĩ trình độ chuyên mơn cao để biên tập và cơng bố kịp thời các thơng tin liên quan đến cơng ty trên các phương tiện thơng tin truyền thơng. Đồng thời, đội ngũ này cũng phải theo dõi sát sao các thơng tin liên quan đến cơng ty để cĩ hướng xử lý thích hợp với các thơng tin sai sự thật bị các đối tượng sử dụng để thao túng giá cổ phiếu niêm yết.
Đội ngũ quan hệ nhà đầu tư cũng cần phải xây dựng mối quan hệ tốt với các nhà mơi giới, các nhà giao dịch để kiểm sốt được biến động giá cổ phiếu niêm yết, phát hiện các trường hợp giao dịch bất thường ảnh hưởng nghiêm trọng đến giá trị vốn hĩa của cơng ty.
Ngồi ra, cũng cần xây dựng mối quan hệ với các cổ đơng hiện hữu và các nhà đầu tư tiềm năng, kịp thời xử lý các thơng tin được các cổ đơng phản ánh liên quan đến hoạt động giao dịch cổ phiếu của cơng ty, đặc biệt là các giao dịch nghi là hành vi thao túng giá cổ phiếu niêm yết.
Đối với các nhà đầu tư trên thị trường chứng khốn
Một là, cập nhật kiến thức pháp luật liên quan đến đầu tư cổ phiếu niêm yết trên TTCK Việt Nam.
Hai là, quản lý tài khoản giao dịch chứng khốn cĩ trách nhiệm. Theo đĩ, chỉ mở một tài khoản tại một tổ chức được phép kinh doanh chứng khốn để giao dịch. Khơng cho các tổ chức hoặc cá nhân khác sử dụng tài khoản chứng khốn của mình để giao dịch cổ phiếu niêm yết; thường xuyên cập nhật tài khoản giao dịch để phát hiện và xử lý kịp thời các giao dịch bất thường trên tài khoản của nhà đầu tư.
Tài liệu tham khảo:
http://duthaoonline.quochoi.vn/DuThao/Lists/DT_DUTHAO_LUAT/View_Detail.aspx?ItemID=1 312&LanID=1313&TabIndex=1
https://www.hsx.vn https://www.ssc.gov.vn