Bé giịo dôc vộ ệộo tỰo
hộ nhẺt thẽng (Tững Chự biến kiếm Chự biến)
ệẳng thuý anh - phỰm kim dung nguyÔn thỡ thu hđểng - lđu thu thuũ
nhμ xuÊt bờn giịo dôc Viỷt nam (Tịi bờn lẵn thụ m đêi sịu)
Chịu trách nhiệm xuất bản :
Chủ tịch Hội đồng Thành viên nguyễn đức thái Tổng Giám đốc hoàng lê bách
Chịu trách nhiệm nội dung : Tổng biên tập phan xuân thành
Biên tập lần đầu : Tạ hoài nam - Đỗ Hồng Hạnh Biên tập tái bản : hoàng kim liên
Thiết kế sách : Trần Thanh Hằng Trình bày bìa : Bùi Quang Tuấn
Sửa bản in : hoàng kim liên
Chế bản : công ty cổ phần dịch vụ xuất bản giáo dục hà nội
Bản quyền thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam - Bộ Giáo dục và Đào tạo
Giáo dục công dân 8
Mã số : 2H817T0
In ... bản (QĐ in số : ...), khổ 17 x 24 cm.
Đơn vị in : ... địa chỉ ...
Cơ sở in : ... địa chỉ ...
Số ĐKXB : 01-2020/CXBIPH/318-869/GD Số QĐXB : .../QĐ-GD ngày ... tháng ... năm ...
In xong và nộp l ðu chiểu tháng ... năm ....
I - ậẳt vÊn ệÒ
Trong cuéc sèng hỪng ngộy, cã nhiÒu mèi quan hỷ xở héi khịc nhau, nạu ai còng cã cịch xỏ sù ệóng ệớn, biạt tền trảng lỳ phời, thùc hiỷn tèt nhọng quy
ệỡnh chung cựa céng ệăng... thừ sỳ gãp phẵn lộm cho xở héi trẻ nến lộnh mỰnh, tèt ệứp hển.
Cã thÓ nếu ra mét vội trđêng hĩp :
1. Khi lộm quan Tuẵn phự Hđng Hoị, NguyÔn Quang BÝch*ệẳc biỷt lđu ý diỷt trõ nỰn tham ề. Cã viến Tri huyỷn Thanh Ba tham nhòng, ẽn hèi lé cựa mét nhộ giộu răi xỏ cho hớn thớng kiỷn trong vô chiạm ệoỰt ruéng ệÊt cựa ngđêi nghÌo. Khềng nhọng thạ, viến Tri huyỷn cưn bớt giam ngđêi nềng dẹn nả, ghĐp téi gẹy rèi trỡ an.
Biạt NguyÔn Quang BÝch lộ viến quan liếm chÝnh, ngđêi nềng dẹn bỡ oan liÒn lộm ệển khiạu nỰi. Quan Tuẵn phự phịi ngđêi vÒ ệiÒu tra. Vô ịn ệđĩc ệđa ra
ịnh sịng. ấng bớt tến nhộ giộu trờ lỰi ruéng cho ngđêi nềng dẹn, phỰt y vÒ téi ục hiạp vộ ệót tiÒn hèi lé. Tri huyỷn Thanh Ba bỡ mÊt chục.
Anh ruét Tri huyỷn Thanh Ba lộ Hừnh bé Thđĩng thđ biến thđ ngá cho NguyÔn Quang BÝch xin tha bững cho Tri huyỷn. ấng kiến quyạt khềng nghe vộ trờ lêi : "Tềi vộ ềng ệÒu lộ quan cựa triÒu ệừnh, phời cềng bỪng, chÝnh trùc. Tri huyỷn Thanh Ba ẽn hèi lé, ệữi trớng, thay ệen. Nạu vừ nÓ ềng mộ tha téi cho hớn, hoị ra tềi vộ ềng ệăng loở vắi viỷc lộm xÊu xa cựa hớn hay sao ? ậiÒu Êy thừ
khềng thÓ...".
(Pháng theo truyỷn Lộng Nho, NXB Vẽn hoị -Thềng tin, Hộ Néi, 1999) 2.Trong cịc cuéc tranh luẺn, cã bỰn ệđa ra ý kiạn nhđng bỡ ệa sè cịc bỰn khịc phờn ệèi. Nạu thÊy ý kiạn ệã ệóng thừ em sỳ xỏ sù nhđ thạ nộo ?
3.Nạu biạt bỰn mừnh quay cãp trong giê kiÓm tra, em sỳ lộm gừ ?
Bội 1 Tền trảng lỳ phời
Chó thÝch
* NguyÔn Quang BÝch (7-5-1832 - 15-12-1889) : ậẫ cỏ nhẹn nẽm 1861, ngđêi lμng Trừnh Phè, huyỷn Trùc ậỡnh, phự Kiạn Xđểng (Nam ậỡnh), nay thuéc xở An Ninh, huyỷn TiÒn Hời, tửnh Thịi Bừnh.
Gĩi ý
a) Em cã nhẺn xĐt gừ vÒ viỷc lộm cựa quan Tuẵn phự NguyÔn Quang BÝch trong cẹu chuyỷn trến ?
b) Theo em, trong nhọng trđêng hĩp trến, hộnh ệéng nhđ thạ nộo ệđĩc coi lộ
ệóng ệớn, phỉ hĩp ? Vừ sao ? II -Néi dung bμi hảc
1.Lỳ phời lộ nhọng ệiÒu ệđĩc coi lộ ệóng ệớn, phỉ hĩp vắi ệỰo lÝ vộ lĩi Ých chung cựa xở héi.
Tền trảng lỳ phời lộ cềng nhẺn, ựng hé, tuẹn theo vộ bờo vỷ nhọng ệiÒu ệóng
ệớn ; biạt ệiÒu chửnh suy nghỵ, hộnh vi cựa mừnh theo hđắng tÝch cùc ; khềng chÊp nhẺn vộ khềng lộm nhọng viỷc sai trịi.
2.Tền trảng lỳ phời gióp mải ngđêi cã cịch ụng xỏ phỉ hĩp, lộm lộnh mỰnh cịc mèi quan hỷ xở héi, gãp phẵn thóc ệÈy xở héi ữn ệỡnh vộ phịt triÓn.
III -Bμi tẺp
1.Em lùa chản cịch giời quyạt nộo trong trđêng hĩp sau ệẹy vộ giời thÝch vừ sao ?
Trong cịc cuéc tranh luẺn vắi cịc bỰn cỉng lắp, em sỳ :
a) Bờo vỷ ệạn cỉng ý kiạn cựa mừnh, khềng cẵn lớng nghe ý kiạn cựa ngđêi khịc ;
b) ý kiạn nộo ệđĩc nhiÒu bỰn ệăng từnh thừ theo ;
c) Lớng nghe ý kiạn cựa bỰn, tù phẹn tÝch, ệịnh giị xem ý kiạn nộo hĩp lÝ nhÊt thừ theo ;
d) Khềng bao giê dịm ệđa ra ý kiạn cựa mừnh.
2.Nạu ngđêi bỰn thẹn cựa em mớc khuyạt ệiÓm, em sỳ lùa chản phđểng ịn nộo sau ệẹy, vừ sao ?
a) Bá qua nhđ khềng biạt ệạn khuyạt ệiÓm ệã vộ vÉn chểi thẹn vắi bỰn nhđ bừnh thđêng ;
b) Xa lịnh, khềng chểi vắi bỰn ;
c) Chử râ cịi sai cho bỰn vộ khuyến bỰn, gióp ệì bỰn ệÓ lẵn sau bỰn khềng mớc phời khuyạt ệiÓm ệã nọa.
3.Theo em, hộnh vi nộo sau ệẹy thÓ hiỷn sù tền trảng lỳ phời ? a) ChÊp hộnh tèt mải néi quy nểi mừnh sèng, lộm viỷc vộ hảc tẺp ; b) Chử lộm nhọng viỷc mộ mừnh thÝch ;
c) Phế phịn nhọng viỷc lộm sai trịi ;
d) Trịnh tham gia vộo nhọng viỷc khềng liến quan ệạn mừnh ;
ệ) Giã chiÒu nộo che chiÒu Êy, cè gớng khềng lộm mÊt lưng ai ;
e) Lớng nghe ý kiạn cựa mải ngđêi, nhđng còng sơn sộng tranh luẺn vắi hả
ệÓ từm ra lỳ phời ;
g) Bùc tục vộ phế phịn gay gớt nhọng ngđêi khềng cã cỉng quan ệiÓm vắi mừnh.
4.Hởy kÓ mét vội vÝ dô vÒ viỷc tền trảng lỳ phời hoẳc khềng tền trảng lỳ phời mộ em biạt.
5.Em hởy sđu tẵm mét sè cẹu ca dao, tôc ngọ, danh ngền nãi vÒ tền trảng lỳ phời.
6. Theo em, hảc sinh cẵn phời lộm gừ ệÓ trẻ thộnh ngđêi biạt tền trảng lỳ phời ?
I - ậẳt vÊn ệÒ
1.Ma-ri Quy-ri(1)lộ mét trong nhọng ngđêi sịng lẺp ra hảc thuyạt vÒ phãng xỰ. Bộ ệở cỉng chăng lộ Pie Quy-ri phịt hiỷn vộ từm ra phđểng phịp chiạt ra cịc nguyến tè hoị hảc mắi lộ : pề-lề-ni vộ ra-ệi tõ bởi thời quẳng u-ra-ni... Cịc sờn phÈm khoa hảc cựa bộ khềng chử cã giị trỡ to lắn vÒ mẳt khoa hảc mộ cưn cã giị trỡ cờ vÒ mẳt kinh tạ : 1 gam ra-ệi do bộ chiạt ra ệđĩc tõ quẳng u-ra-ni trỡ giị
750.000 phrẽng vộng (tđểng ệđểng 100.000 ệề la Mỵ vộo thêi ệã) vộ quy trừnh chiạt tịch ệã bộ hoộn toộn ệđĩc ệéc quyÒn sẻ họu.
NhiÒu ngđêi khuyến ềng bộ Ma-ri Quy-ri giọ bờn quyÒn phịt minh vừ ệã lộ mèi lĩi lắn trong lóc gia ệừnh bộ mẫi nẽm thiạu 3.000 phrẽng. Song, hai nhộ khoa hảc vui lưng sèng tóng thiạu vộ sơn sộng gỏi quy trừnh chiạt tịch ra-ệi cho nhọng ai cẵn tắi. Bộ ệở gỏi biạu tội sờn lắn nhÊt cựa mừnh lộ 1 gam ra-ệi cho Viỷn Nghiến cụu ụng dông ra-ệi ệÓ chọa bỷnh ung thđ.
Sau khi Pie Quy-ri qua ệêi ệét ngét (do tai nỰn), ChÝnh phự Phịp ệÒ nghỡ bộ nhẺn mét khoờn trĩ cÊp cựa Nhộ nđắc, nhđng bộ ệở kiến quyạt tõ chèi : "Tềi cưn khoĨ vộ ệự sục nuềi con. Xin dộnh khoờn tiÒn ệã cho trĨ mă cềi...".
Thịng 5 nẽm 1920, khi biạt Ma-ri cẵn ệạn 1 gam ra-ệi ệÓ nghiến cụu mét
ệÒ tội khoa hảc nhđng khềng thÓ cã tiÒn ệÓ mua nã, mét nọ kÝ giờ ngđêi Mỵ ệở lẺp héi quyến gãp tiÒn mua tẳng Ma-ri 1 gam ra-ệi vộ ệÝch thẹn Tững thèng thụ 29(2) cựa nđắc Mỵ ệở trao tẳng cho bộ cỉng vắi mét chụng thđ. Song, Ma-ri ệở ệÒ nghỡ sỏa lỰi chụng thđ vắi néi dung ghi râ : mãn quộ ệã lộ tẳng cho phưng thÝ nghiỷm chụ khềng phời cho cị nhẹn bộ vừ bộ muèn gam ra-ệi quộ tẳng ệã sỳ mởi mởi thuéc vÒ khoa hảc chụ khềng phời lộ tội sờn riếng ệÓ cịc con bộ thõa kạ.
(Pháng theo cuènNhộ bịc hảc vộ ịn tỏ hừnh NXB Thanh niến, Hộ Néi, 1997)
2.Dđểng ChÊn(3)ệđĩc bữ ệi lộm Thịi thó quẺn ậềng Lai. Lóc ệi nhẺm chục ẻ ệÊt Xđểng Êp, quan huyỷn ẻ ệÊy lộ Vđểng MẺt -ngđêi ệđĩc ềng tiạn cỏ, mêi vộo yạt kiạn, răi ệĩi ệạn ệếm ệem vộng ệạn lÔ.
Bội 2 Liếm khiạt
Dđểng ChÊn bờo : "Trđắc tềi biạt ềng lộ ngđêi khị mắi tiạn cỏ ềng. Thạ mộ
ềng vÉn chđa biạt bông tềi cưn ệem vộng ệạn cho tềi đ ?".
Vđểng MẺt cè nội vộ thđa rỪng : "Xin ngội cụ nhẺn cho. Bẹy giê ệếm khuya khềng ai biạt".
Dđểng ChÊn nãi : "Trêi biạt, ệÊt biạt, ềng biạt, tềi biạt. Sao lỰi bờo lộ khềng ai biạt ?".
Vđểng MẺt nghe nãi, xÊu hữ ệi ra.
(TheoCữ hảc tinh hoa,
NXB Vẽn hoị -Thềng tin, Hộ Néi, 2002) 3.Khi nhẺn xĐt vÒ Hă Chự tỡch, mét nhộ bịo ngđêi Mỵ ệở viạt : "Sục mỰnh vỵ ệỰi cựa Cô Hă lộ ẻ chẫ Cô vÉn sèng nhđ nhọng ngđêi Viỷt Nam bừnh thđêng.
Cô ệở khđắc tõ nhọng ngềi nhộ ệă sé, nhọng bé quẹn phôc cựa cịc thèng chạ, nhọng ngềi sao cựa cịc ệỰi tđắng. Trong cờ mét ệêi, tuy quan hỷ vắi nhiÒu ngđêi phđểng Tẹy ệẵy quyÒn uy, nhđng Cô ệở chản con ệđêng khịc hỬn con ệđêng cựa hả. Cô vÉn lộ mét ngđêi Viỷt Nam sèng trong sỰch, liếm khiạt...".
(Pháng theoMét giê vắi ệăng chÝ Hă ChÝ Minh, NXB Thanh niến, Hộ Néi, 1985)
Chó thÝch
1. Ma-ri Quy-ri (1867 -1934) : nọ bịc hảc ngđêi Phịp gèc Ba Lan, ngđêi phô nọ
ệẵu tiến trến thạ giắi hai lẵn ệoỰt giời Nề-ben :
-Giời Nề-ben VẺt lÝ nẽm 1903 (cỉng Hen-ri Be-cể-ren vμ chăng bμ lμ Pie Quy-ri).
-Giời Nề-ben Hoị hảc nẽm 1911.
2. Tững thèng thụ 29 cựa nđắc Mỵ : Oa-ren Gam-li Hac-ệing (Warren Gamlie Harding).
3. Dđểng ChÊn : nhμ hiÒn triạt Trung Quèc thêi ậềng Hịn (khoờng tõ nẽm 25 ệạn nẽm 220).
Gĩi ý
a) Em cã suy nghỵ gừ vÒ cịch xỏ sù cựa Ma-ri Quy-ri, Dđểng ChÊn vộ cựa Bịc Hă trong nhọng cẹu chuyỷn trến ?
b) Theo em, nhọng cịch xỏ sù ệã cã ệiÓm gừ chung ? Vừ sao ?
c) Trong ệiÒu kiỷn hiỷn nay, theo em, viỷc hảc tẺp nhọng tÊm gđểng ệã cã cưn phỉ hĩp nọa khềng ? Vừ sao ?
II - Néi dung bμi hảc
1. Liếm khiạt lộ mét phÈm chÊt ệỰo ệục cựa con ngđêi thÓ hiỷn lèi sèng trong sỰch, khềng hịm danh, hịm lĩi, khềng bẺn tẹm vÒ nhọng toan tÝnh nhá nhen, Ých kử.
2.Sèng liếm khiạt sỳ lộm cho con ngđêi thanh thờn, nhẺn ệđĩc sù quý trảng, tin cẺy cựa mải ngđêi, gãp phẵn lộm cho xở héi trong sỰch, tèt ệứp hển.
III -Bμi tẺp
1.Theo em, nhọng hộnh vi nộo sau ệẹy thÓ hiỷn tÝnh khềng liếm khiạt ? Vừ sao ? a) Luền mong muèn lộm giộu bỪng tội nẽng vộ sục lùc cựa mừnh ;
b) Lộm bÊt cụ viỷc gừ ệÓ ệỰt ệđĩc môc ệÝch ;
c) Luền kiến trừ phÊn ệÊu vđển lến ệÓ ệỰt ệđĩc kạt quờ cao trong cềng viỷc ; d) Sơn sộng dỉng tiÒn bỰc, quộ cịp biạu xĐn nhỪm ệỰt ệđĩc môc ệÝch cựa mừnh ;
ệ) Sơn sộng gióp ệì ngđêi khịc khi hả gẳp khã khẽn ; e) Chử lộm viỷc gừ khi thÊy cã lĩi ;
g) TÝnh toịn cẹn nhớc kỵ lđìng trđắc khi quyạt ệỡnh mét viỷc gừ.
2. Em tịn thộnh hay khềng tịn thộnh vắi nhọng viỷc lộm nộo sau ệẹy ? Vừ sao ?
a) BỰn BÝch ệạn xin cề giịo nẹng ệiÓm mền Toịn cho mừnh.
b) Sớp cã ệĩt tuyÓn ngđêi vộo lộm viỷc ẻ cể quan do ềng Lẹm lộm Giịm ệèc.
Ai mang quộ cịp ệạn biạu, ềng Lẹm ệÒu khềng nhẺn.
c) Cịn bé kiÓm lẹm vừ nghÌo ệở chẳt mét sè cẹy lÊy gẫ ệÓ bịn.
d) Nhẹn viến phôc vô phưng ẻ khịch sỰn nhẳt ệđĩc vÝ tiÒn cựa khịch ệÓ quến, ệở mang trờ lỰi cho khịch.
3.Em hởy kÓ mét cẹu chuyỷn nãi vÒ tÝnh liếm khiạt.
4.Theo em, muèn trẻ thộnh ngđêi liếm khiạt, cẵn rÌn luyỷn nhọng ệục tÝnh gừ ? 5.Em hởy sđu tẵm mét sè cẹu ca dao, tôc ngọ, danh ngền nãi vÒ tÝnh liếm khiạt.
I - ậẳt vÊn ệÒ
1.ẻlắp 8C, Mai lộ mét hảc sinh ệđĩc cịc thẵy cề giịo vộ bỰn bÌ quý mạn.
Lộ hảc sinh giái suèt 7 nẽm liÒn, lỰi sèng trong gia ệừnh khị giờ, nhđng khềng bao giê Mai cã thịi ệé kiếu cẽng, coi thđêng ngđêi khịc. Mai luền lÔ phĐp vắi thẵy cề giịo vộ nhọng ngđêi trến ; sèng chan hoộ, cẻi mẻ vắi bỰn bÌ vộ gióp ệì mải ngđêi mét cịch nhiỷt từnh, về tđ. Mai luền gđểng mÉu chÊp hộnh tèt néi quy ẻ trđêng vộ lắp ệÒ ra, khềng ệÓ ai phời nhớc nhẻ, chế trịch.
2.Hời lộ mét cẺu bĐ lai da ệen, hảc giái vộ tèt bông. Song, vừ mộu da cựa mừnh mộ em thđêng bỡ mét sè bỰn trong lắp chạ giÔu, chẹm chảc. ậiÒu ệã lộm Hời cờm thÊy rÊt buăn tựi vộ giẺn cịc bỰn vừ ệở ệèi xỏ bÊt cềng vắi em. Hời nghỵ : "Mừnh cã lộm gừ nến téi ệẹu ? Lỳ nộo "da ệen" lộ xÊu ? Khềng ! Khềng thÓ nhđ thạ ệđĩc, mừnh ệở ệđĩc hđẻng mộu da nộy tõ cha. Mừnh yếu nã vộ mừnh thÊy tù hộo vừ nã".
3. Trong giê hảc mền Ngọ vẽn, cờ lắp ệang yến lẳng lớng nghe thẵy giịo giờng bội, bẫng phÝa cuèi lắp cã tiạng cđêi róc rÝch cựa Quẹn vộ Hỉng. Thừ ra hai bỰn mang truyỷn ệạn lắp vộ mời mế ngăi ệảc trong giê hảc.
Gĩi ý
a) Em cã nhẺn xĐt gừ vÒ cịch xỏ sù, thịi ệé vộ viỷc lộm cựa cịc bỰn trong cịc trđêng hĩp trến ?
b) Theo em, trong nhọng hộnh vi ệã, hộnh vi nộo ệịng ệÓ chóng ta hảc tẺp, hộnh vi nộo cẵn phời phế phịn ? Vừ sao ?
II -Néi dung bμi hảc
1.Tền trảng ngđêi khịc lộ sù ệịnh giị ệóng mục, coi trảng danh dù, phÈm giị vộ lĩi Ých cựa ngđêi khịc ; thÓ hiỷn lèi sèng cã vẽn hoị cựa mẫi ngđêi.
2. Cã tền trảng ngđêi khịc thừ mắi nhẺn ệđĩc sù tền trảng cựa ngđêi khịc
ệèi vắi mừnh. Mải ngđêi tền trảng lÉn nhau lộ cể sẻ ệÓ quan hỷ xở héi trẻ nến lộnh mỰnh, trong sịng vộ tèt ệứp hển.
Bội 3 tền trảng ngđêi khịc
Cẵn phời tền trảng mải ngđêi ẻ mải nểi, mải lóc, cờ trong cỏ chử, hộnh ệéng vộ lêi nãi.
III -Bμi tẺp
1.Nhọng hộnh vi nộo sau ệẹy thÓ hiỷn râ sù tền trảng ngđêi khịc ? Vừ sao ? a) ậi nhứ, nãi khỳ khi vộo bỷnh viỷn ;
b) Chử lộm theo sẻ thÝch cựa mừnh khềng cẵn biạt ệạn mải ngđêi xung quanh ; c) Nãi chuyỷn riếng, lộm viỷc riếng vộ ệỉa nghỡch trong giê hảc ;
d) Cđêi ệỉa ẵm ỵ khi ệi dù hoẳc gẳp cịc ệịm tang ;
ệ) BẺt nhỰc to khi ệở quị khuya ;
e) Chẹm chảc, chạ giÔu ngđêi khuyạt tẺt ;
g) Cờm thềng, chia sĨ khi ngđêi khịc gẳp ệiÒu bÊt hỰnh ; h) Coi thđêng, miỷt thỡ nhọng ngđêi nghÌo khã ;
i) Lớng nghe ý kiạn cựa mải ngđêi ;
k) Cềng kÝch, chế bai khi ngđêi khịc cã sẻ thÝch khềng gièng mừnh ; l) Bớt nỰt ngđêi yạu hển mừnh ;
m) Gẹy gữ, to tiạng vắi ngđêi xung quanh ; n) Vụt rịc ẻ nểi cềng céng ;
o) ậữ lẫi cho ngđêi khịc.
2.Em tịn thộnh hay khềng tịn thộnh vắi mẫi ý kiạn dđắi ệẹy ? Vừ sao ? a) Tền trảng ngđêi khịc lộ tù hỰ thÊp mừnh ;
b) Muèn ngđêi khịc tền trảng mừnh thừ mừnh phời biạt tền trảng ngđêi khịc ; c) Tền trảng ngđêi khịc lộ tù tền trảng mừnh.
3.Hởy dù kiạn nhọng từnh huèng mộ em thđêng gẳp trong cuéc sèng ệÓ cã cịch ụng xỏ thÓ hiỷn sù tền trảng mải ngđêi, theo cịc gĩi ý sau :
a) ẻ trđêng (trong quan hỷ vắi bỰn bÌ, thẵy cề giịo...).
b) ẻ nhộ (trong quan hỷ vắi ềng bộ, bè mứ, anh chỡ em...).
c) ẻ ngoội ệđêng, nểi cềng céng...
4.Em hởy sđu tẵm mét vội cẹu ca dao, tôc ngọ nãi vÒ sù tền trảng ngđêi khịc.
I - ậẳt vÊn ệÒ
Trong ệêi sèng xở héi, mét trong nhọng cể sẻ ệÓ tỰo dùng vộ cựng cè mèi quan hỷ tèt ệứp giọa con ngđêi vắi nhau, ệã lộ lưng tin. Nhđng, lộm thạ nộo ệÓ cã ệđĩc lưng tin cựa mải ngđêi ? ậiÒu ệã hoộn toộn tuú thuéc vộo viỷc lộm vộ cịch xỏ sù cựa mẫi chóng ta. Cã thÓ nếu ra ệẹy mét vội trđêng hĩp :
1.Nđắc Lẫ cã mét cịi ệửnh(1)rÊt quý bỡ nđắc TÒ bớt phời ệem dẹng. Vua Lẫ tiạc lớm, cho lộm mét cịi ệửnh giờ ệđa sang.
Vua TÒ bờo : "Phời cã NhỰc ChÝnh Tỏ(2)ệem ệửnh sang nãi thừ ta mắi tin".
Vua Lẫ cho gải NhỰc ChÝnh Tỏ ệạn, bờo ệi.
NhỰc ChÝnh Tỏ hái : "Sao khềng ệđa cịi ệửnh thẺt ?"
Vua Lẫ nãi : "Ta quý cịi ệửnh Êy lớm".
NhỰc ChÝnh Tỏ thđa : "Nhộ vua quý cịi ệửnh Êy thạ nộo thừ tềi quý cịi ệục
"tin" cựa tềi nhđ thạ".
Sau ệã, Vua Lẫ phời ệđa ệửnh thẺt, NhỰc ChÝnh Tỏ mắi chỡu ệi.
(Theo Cữ hảc tinh hoa,
NXB Vẽn hoị -Thềng tin, Hộ Néi, 2002) 2.Hăi ẻ Pịc Bã, mét hềm, Bịc chuÈn bỡ ệi cềng tịc, cã mét em bĐ trong sè cịc em thđêng ngộy quÊn quýt bến Bịc, ệưi Bịc mua cho mét cịi vưng bỰc.
Hển hai nẽm sau Bịc trẻ vÒ, mải ngđêi mõng rì ra ệãn Bịc, hái thẽm sục khoĨ Bịc, khềng ai cưn nhắ chuyỷn em bĐ ệưi Bịc mua quộ nẽm xđa. Nhđng riếng Bịc thừ Bịc vÉn nhắ ệinh ninh. Bịc tõ tõ mẻ tói, lÊy ra mét chiạc vưng bỰc mắi tinh vộ trao cho em bĐ. Bịc bờo : "Chịu nã nhê mua tục lộ nã muèn lớm.
Mừnh ệở hụa thừ phời lộm cho kừ ệđĩc, khềng lộm ệđĩc thừ ệõng cã hụa". Bịc bờo
ệÊy lộ chọ "tÝn", cẵn giọ trản.
(TheoBịc Hă - Ngđêi Viỷt Nam ệứp nhÊt, NXB Giịo dôc, Hộ Néi, 1986)
Bội 4 Giọ chọ tÝn
3. Trến thỡ trđêng, cịc cể sẻ sờn xuÊt, kinh doanh cẵn phời lộm gừ ệÓ giọ
vọng ệđĩc lưng tin vộ sù tÝn nhiỷm cựa khịch hộng (ngđêi tiếu dỉng) ệèi vắi hả.
ậiÒu gừ sỳ xờy ra nạu trong quan hỷ hĩp tịc kinh doanh mộ mét trong hai bến khềng thùc hiỷn nhọng quy ệỡnh ệđĩc kÝ kạt trong bờn hĩp ệăng ?
4. Nạu mét ngđêi, viỷc gừ còng chử lộm qua loa, ệỰi khịi, khềng lộm trưn trịch nhiỷm cựa mừnh vắi cềng viỷc ệđĩc giao, thừ ngđêi ệã cã nhẺn ệđĩc sù tin cẺy, tÝn nhiỷm cựa nhọng ngđêi khịc khềng ? Vừ sao ?
Chó thÝch
1. Cịi ệửnh : ậă bỪng ệăng, thμnh hểi phừnh, miỷng réng, cã ba chẹn, dỉng ệÓ ệèt hđểng trẵm.
2. NhỰc ChÝnh Tỏ : Ngđêi nđắc Lẫ, thêi Xuẹn Thu (Trung Quèc). ấng lμ ngđêi rÊt trảng chọ tÝn.
Gĩi ý
a) Muèn giọ ệđĩc lưng tin cựa mải ngđêi ệèi vắi mừnh thừ mẫi ngđêi chóng ta cẵn phời lộm gừ ?
b) Cã ý kiạn cho rỪng : Giọ chọ tÝn chử lộ giọ lêi hụa. Em cã ệăng từnh vắi ý kiạn ệã khềng ? Vừ sao ?
II -Néi dung bμi hảc
1.Giọ chọ tÝn lộ coi trảng lưng tin cựa mải ngđêi ệèi vắi mừnh, biạt trảng lêi hụa vộ biạt tin tđẻng nhau.
2.Ngđêi biạt giọ chọ tÝn sỳ nhẺn ệđĩc sù tin cẺy, tÝn nhiỷm cựa ngđêi khịc
ệèi vắi mừnh, gióp mải ngđêi ệoộn kạt vộ dÔ dộng hĩp tịc vắi nhau.
3. Muèn giọ ệđĩc lưng tin cựa mải ngđêi ệèi vắi mừnh, thừ mẫi ngđêi cẵn phời lộm tèt chục trịch, nhiỷm vô, giọ ệóng lêi hụa, ệóng hứn trong mèi quan hỷ cựa mừnh vắi mải ngđêi xung quanh.
III -Bμi tẺp
1.Trong nhọng từnh huèng sau, theo em, từnh huèng nộo biÓu hiỷn hộnh vi giọ chọ tÝn (hoẳc khềng giọ chọ tÝn) vộ giời thÝch tỰi sao ?
a) Minh hụa vắi bè mứ Quang vộ cề giịo chự nhiỷm lộ sỳ gióp ệì Quang hảc tẺp tiạn bé. Vừ thạ, nhọng bội tẺp nộo mộ Quang khềng lộm ệđĩc thừ Minh ệÒu lộm hé vộ ệđa cho Quang chĐp.
b) Bè Trung hụa ệạn sinh nhẺt Trung sỳ ệđa em ệi chểi cềng viến, nhđng vừ
phời ệi cềng tịc ệét xuÊt nến bè khềng thùc hiỷn ệđĩc lêi hụa cựa mừnh.
c) Nam cho rỪng, nạu cã khuyạt ệiÓm thừ cẵn phời thẺt thộ nhẺn lẫi vộ cụ hụa sỏa chọa, cưn lộm ệđĩc ệạn ệẹu lỰi lộ chuyỷn khịc.
d) Vừ khềng muèn lộm mÊt lưng ngđêi khịc, nến ềng Vỵnh -Giịm ệèc mét cềng ti thđêng nhẺn lêi, ệéng viến, an ựi vộ hụa sỳ gióp ệì khi hả ệạn nhê, mẳc dỉ ềng biạt rỪng viỷc ệã ềng khềng thÓ lộm ệđĩc.
ệ) Lan mđĩn Trang cuèn sịch vộ hụa hai hềm sau sỳ trờ, nhđng vừ chđa ệảc xong nến Lan cho rỪng, cụ giọ lỰi khi nộo ệảc xong thừ trờ cho Trang còng ệđĩc.
e) Phđểng bỡ èm ệở mÊy ngộy, khềng ệi hảc ệđĩc. Nga hụa vắi cề giịo sỳ sang nhộ gióp Phđểng hảc tẺp, nhđng vừ mời xem bé phim hay trến truyÒn hừnh nến Nga ệở quến mÊt.
2.Em hởy kÓ mét vội vÝ dô vÒ biÓu hiỷn cựa hộnh vi giọ chọ tÝn (hoẳc khềng giọ chọ tÝn) mộ em biạt.
3.Theo em, hảc sinh muèn giọ chọ tÝn thừ cẵn phời lộm gừ ?
4. Em hởy sđu tẵm mét sè cẹu ca dao, tôc ngọ, danh ngền nãi vÒ viỷc giọ
chọ tÝn.
I - ậẳt vÊn ệÒ
NhiÒu ngđêi trong chóng ta hỬn chđa quến vô ịn lắn "ậđêng dẹy buền bịn ma tuý xuyến quèc gia Siếng Phếnh - Vò Xuẹn Trđêng" ệở ệđĩc ệđa ra xĐt xỏ vộo thịng 5 nẽm 1997 tỰi Hộ Néi. Tõ mét lêi khai trđắc khi ra phịp trđêng cựa kĨ tỏ tỉ Siếng Phếnh (ngđêi Lộo), cể quan cềng an ệở tiạn hộnh ệiÒu tra vộ bớt gản cờ
mét ệđêng dẹy buền bịn, vẺn chuyÓn ma tuý xuyến Thịi Lan -Lộo -Viỷt Nam mộ kĨ cẵm ệẵu lộ Vò Xuẹn Trđêng, nguyến lộ cịn bé cựa ngộnh Cềng an. ậđêng dẹy buền bịn ma tuý nộy ệở ệđĩc thiạt lẺp rÊt cềng phu vắi mét vá bảc tđẻng nhđ khị chớc chớn lộ lĩi dông cịn bé vộ phđểng tiỷn cựa lùc lđĩng cềng an, cựa cể quan
Bội 5 phịp luẺt vμ kử luẺt
nhộ nđắc ệÓ che mớt phịp luẺt. Chóng ệở buền bịn, vẺn chuyÓn hộng tỰ thuèc phiỷn, mang vộo Viỷt Nam hộng trẽm ki-lề-gam hế-rề-in ệÓ tiếu thô. Chóng cưn dỉng nhọng ệăng tiÒn bÊt chÝnh ệÓ mua chuéc, dô dẫ cịc cịn bé nhộ nđắc tham gia tiạp tay, che giÊu cịc téi ịc. Trong quị trừnh ệiÒu tra, thu thẺp chụng cụ phỰm téi cựa vô ịn, cịc chiạn sỵ cềng an ệở phời vđĩt qua khềng Ýt khã khẽn, trẻ ngỰi, song hả vÉn quyạt tẹm ệđa ra trđắc phịp luẺt nhọng kĨ gieo rớc "cịi chạt trớng".
Dỉ ệở ệđĩc tữ chục vộ che ệẺy mét cịch tinh vi, xờo quyỷt, nhđng cuèi cỉng, ệđêng dẹy ma tuý nguy hiÓm nộy còng ệở bỡ cịc chiạn sỵ cềng an triỷt phị vộ ệđa ra xĐt xỏ trđắc phịp luẺt. Sau hai phiến toộ xĐt xỏ, nhọng kĨ cẵm ệẵu cựa ệđêng dẹy ệở
bỡ nghiếm trỡ : 22 bỡ cịo vắi cịc téi danh nhđ buền bịn, vẺn chuyÓn, tộng trọ trịi phĐp cịc chÊt ma tuý, thiạu tinh thẵn trịch nhiỷm gẹy hẺu quờ nghiếm trảng, che giÊu téi phỰm... ệở bỡ Toộ ịn tuyến phỰt vắi 8 ịn tỏ hừnh, 6 ịn tỉ chung thẹn, 2 ịn 20 nẽm tỉ giam, sè cưn lỰi tõ 1 ệạn 9 nẽm tỉ giam vộ bỡ phỰt tiÒn, tỡch thu tội sờn.
(Tững hĩp trến bịo Lao ệéng, cịc sè ra tõ ngộy 10-5 ệạn ngộy 26-6-1997)
Gĩi ý
a) Theo em, Vò Xuẹn Trđêng vộ ệăng bản ệở cã nhọng hộnh vi vi phỰm phịp luẺt nhđ thạ nộo ?
b) Nhọng hộnh vi vi phỰm phịp luẺt cựa Vò Xuẹn Trđêng vộ ệăng bản ệở gẹy ra nhọng hẺu quờ nhđ thạ nộo ?
c) ậÓ chèng lỰi nhọng ẹm mđu xờo quyỷt cựa bản téi phỰm ma tuý, cịc chiạn sỵ cềng an cẵn cã nhọng phÈm chÊt gừ ?
d) Ngđêi hảc sinh cã cẵn cã tÝnh kử luẺt vộ tền trảng phịp luẺt khềng ? TỰi sao ? Em hởy nếu mét vÝ dô cô thÓ.
II -Néi dung bμi hảc
1.Phịp luẺt lộ cịc quy tớc xỏ sù chung, cã tÝnh bớt buéc, do Nhộ nđắc ban hộnh, ệđĩc Nhộ nđắc bờo ệờm thùc hiỷn bỪng cịc biỷn phịp giịo dôc, thuyạt phôc, cđìng chạ.
2.Kử luẺt lộ nhọng quy ệỡnh chung cựa mét céng ệăng hoẳc cựa tữ chục xở
héi (nhộ trđêng, cể sẻ sờn xuÊt, cể quan...) yếu cẵu mải ngđêi phời tuẹn theo nhỪm tỰo ra sù thèng nhÊt hộnh ệéng ệÓ ệỰt chÊt lđĩng, hiỷu quờ trong cềng viỷc.
3.Nhọng quy ệỡnh cựa mét tẺp thÓ phời tuẹn theo nhọng quy ệỡnh cựa phịp luẺt, khềng ệđĩc trịi vắi phịp luẺt.
4. Nhọng quy ệỡnh cựa phịp luẺt vộ kử luẺt gióp cho mải ngđêi cã mét chuÈn mùc chung ệÓ rÌn luyỷn vộ thèng nhÊt trong hoỰt ệéng. Ngoội viỷc xịc ệỡnh trịch nhiỷm, bờo vỷ quyÒn lĩi cựa mải ngđêi, phịp luẺt vộ kử luẺt cưn gãp phẵn tỰo ệiÒu kiỷn thuẺn lĩi cho mẫi cị nhẹn vộ toộn xở héi phịt triÓn theo mét ệỡnh hđắng chung.
5.Hảc sinh cẵn thđêng xuyến vộ tù giịc thùc hiỷn ệóng nhọng quy ệỡnh cựa nhộ trđêng, céng ệăng vộ Nhộ nđắc.
III -Bμi tẺp
1. Cã ngđêi cho rỪng, phịp luẺt chử cẵn vắi nhọng ngđêi khềng cã tÝnh kử luẺt, tù giịc. Cưn ệèi vắi nhọng ngđêi cã ý thục kử luẺt thừ phịp luẺt lộ khềng cẵn thiạt. Quan niỷm ệã ệóng hay sai ? TỰi sao ?
2.Bờn néi quy cựa nhộ trđêng, nhọng quy ệỡnh cựa mét cể quan cã thÓ coi lộ phịp luẺt ệđĩc khềng ? TỰi sao ?
3.Trong nhọng buữi sinh hoỰt ậéi, cã mét sè bỰn ệạn chẺm :
a) Chi ệéi trđẻng nhớc nhẻ, phế bừnh mÊy bỰn ệã lộ thiạu kử luẺt ậéi.
b) Cịc bỰn nãi trến giời thÝch lỰi : ậéi lộ hoộn toộn tù nguyỷn, tù giịc, khềng thÓ coi ệạn chẺm lộ thiạu kử luẺt.
Em ệăng từnh vắi hộnh vi cựa Chi ệéi trđẻng hay quan niỷm cựa cịc bỰn ệạn chẺm ? Vừ sao ?
4.Tớc nghỳn giao thềng ẻ mét sè thộnh phè lắn hiỷn nay do nhiÒu nguyến nhẹn.
Cã nguyến nhẹn nộo liến quan ệạn ý thục cựa ngđêi tham gia giao thềng khềng ? Em thỏ nếu cịc biỷn phịp khớc phôc.
I - ậẳt vÊn ệÒ
Trong cuéc sèng, ai còng cẵn cã bỰn. Tuy nhiến, từnh bỰn cựa mẫi ngđêi mẫi vĨ, rÊt phong phó, ệa dỰng. Em hởy ệảc vộ từm hiÓu vÒ từnh bỰn giọa hai vỡ lởnh tô vỵ ệỰi cựa giai cÊp về sờn trong cẹu chuyỷn dđắi ệẹy :
Bội 6 Xẹy dùng từnh bỰn trong sịng,
lμnh mỰnh
Cịc Mịc vộ Phri-ệrÝch ¡ng-ghen lộ hai vỡ lởnh tô vỵ ệỰi cựa giai cÊp về sờn thạ giắi, ệăng thêi giọa hai ềng lỰi cã mét từnh bỰn vỵ ệỰi vộ cờm ệéng.
¡ng-ghen khềng nhọng lộ ngđêi ệăng chÝ trung kiến, luền sịt cịnh bến Mịc trong sù nghiỷp ệÊu tranh chèng lỰi hỷ tđ tđẻng tđ bờn, truyÒn bị hỷ tđ tđẻng về sờn, mộ ềng cưn lộ ngđêi bỰn thẹn thiạt cựa cờ gia ệừnh Mịc. ấng luền cã mẳt bến cỰnh gia ệừnh bỰn trong nhọng giê phót khã khẽn nhÊt. Mẳc dỉ chử muèn dộnh hạt thêi gian, tẹm huyạt cho sù nghiỷp chÝnh trỡ cao cờ vộ vèn khềng đa cềng viỷc kinh doanh nhđng ềng ệở phời nhẺn lêi cha mừnh ệi lộm kinh doanh mét thêi gian ệÓ lÊy tiÒn gióp ệì gia ệừnh Mịc. ChÝnh nhê sù gióp ệì vÒ vẺt chÊt vộ tinh thẵn cựa ềng, Mịc ệở yến tẹm hoộn thộnh bé Tđ bờnnữi tiạng cựa mừnh.
(Pháng theo Từnh bỰn vỵ ệỰi vộ cờm ệéng, NXB Thanh niến, Hộ Néi, 1987)
Gĩi ý
a) Em cã nhẺn xĐt gừ vÒ từnh bỰn giọa Mịc vộ ¡ng-ghen ? Từnh bỰn ệã ệđĩc dùa trến cể sẻ nộo ?
b) Em hởy giời thÝch thạ nộo lộ từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh.
II -Néi dung bμi hảc
1. Từnh bỰn lộ từnh cờm gớn bã giọa hai hoẳc nhiÒu ngđêi trến cể sẻ hĩp nhau vÒ tÝnh từnh, sẻ thÝch hoẳc cã chung xu hđắng hoỰt ệéng, cã cỉng lÝ tđẻng sèng,...
Từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh cã nhọng ệẳc ệiÓm cể bờn sau : phỉ hĩp vắi nhau vÒ quan niỷm sèng ; bừnh ệỬng vộ tền trảng lÉn nhau ; chẹn thộnh, tin cẺy vộ cã trịch nhiỷm ệèi vắi nhau ; thềng cờm, ệăng cờm sẹu sớc vắi nhau.
Từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh cã thÓ cã giọa nhọng ngđêi cỉng giắi hoẳc khịc giắi.
2.Từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh gióp con ngđêi cờm thÊy Êm ịp, tù tin, yếu cuéc sèng hển, biạt tù hoộn thiỷn mừnh ệÓ sèng tèt hển.
ậÓ xẹy dùng từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh cẵn cã thiỷn chÝ vộ cè gớng tõ cờ hai phÝa.
Ớ
Ca dao :BỰn bÌ lộ nghỵa tđểng thẹn, Khã khẽn, thuẺn lĩi ẹn cẵn cã nhau.
BỰn bÌ lộ nghỵa trđắc sau, Tuữi thể cho ệạn bỰc ệẵu khềng phai.
III -Bμi tẺp
1.Em tịn thộnh hay khềng tịn thộnh vắi cịc ý kiạn sau ệẹy ? Vừ sao ? a) Từnh bỰn ệứp chử cã trong sịch vẻ ;
b) BỰn bÌ phời biạt bao che, bờo vỷ nhau trong mải trđêng hĩp ;
c) Từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh dùa trến sù bừnh ệỬng, tền trảng, tin cẺy, chẹn thộnh, khềng vô lĩi, cã trịch nhiỷm, luền thềng cờm, chia sĨ, gióp ệì nhau tiạn bé ;
d) Tô tẺp, rự rế nhau héi hÌ, ẽn chểi ệộn ệóm khềng phời lộ từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh ;
ệ) Từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh gióp con ngđêi sèng tèt hển, yếu cuéc sèng hển ;
e) Khềng thÓ cã từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh giọa hai ngđêi khịc giắi ; g) Từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh khềng thÓ cã tõ mét phÝa.
2.Em sỳ lộm gừ nạu thÊy bỰn mừnh :
a) Mớc khuyạt ệiÓm hoẳc vi phỰm phịp luẺt ? b) Bỡ ngđêi khịc rự rế, lềi kĐo sỏ dông ma tuý ?
c) Cã chuyỷn buăn hoẳc gẳp khã khẽn, rựi ro trong cuéc sèng ? d) Cã chuyỷn vui ?
ệ) Khềng che giÊu khuyạt ệiÓm cho em ?
e) ậèi xỏ thẹn mẺt vắi mét bỰn khịc trong lắp ?
3.Em hởy sđu tẵm mét sè cẹu chuyỷn, tÊm gđểng vÒ từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh vộ trao ệữi vắi bỰn bÌ.
4. Hởy nếu nhọng ệiÒu em thÊy tù hộo vÒ từnh bỰn cựa mừnh. Em sỳ lộm nhọng gừ ệÓ xẹy dùng từnh bỰn trong sịng, lộnh mỰnh vắi cịc bỰn trong lắp, trong trđêng ?
I -ậẳt vÊn ệÒ
Trong buữi sinh hoỰt lắp vắi chự ệÒ "Hảc tẺp, rÌn luyỷn vừ ngộy mai lẺp nghiỷp"
nờy sinh hai quan niỷm.
- Mét sè hảc sinh cho rỪng : ậÓ lẺp nghiỷp chử cẵn hảc vẽn hoị, tiạp thu khoa hảc - kỵ thuẺt, rÌn luyỷn kỵ nẽng lao ệéng lộ ệự ; khềng cẵn phời tÝch cùc tham gia hoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi.
- Sè cưn lỰi cho rỪng : Hảc vẽn hoị tèt, rÌn luyỷn kỵ nẽng lao ệéng lộ cẵn nhđng chđa ệự, phời tÝch cùc tham gia cịc hoỰt ệéng chÝnh trỡ - xở héi cựa
ệỡa phđểng, cựa ệÊt nđắc.
Gĩi ý
a) Em ệăng từnh vắi quan niỷm nộo ? TỰi sao ?
b) Hởy kÓ nhọng hoỰt ệéng chÝnh trỡ Ờ xở héi mộ em thđêng tham gia. Vừ sao gải nhọng hoỰt ệéng ệã lộ hoỰt ệéng chÝnh trỡ Ờ xở héi ?
c) Hảc sinh tham gia cịc hoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi sỳ cã lĩi gừ cho cị nhẹn vộ xở héi ?
II -Néi dung bμi hảc
1.HoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi lộ nhọng hoỰt ệéng cã néi dung liến quan ệạn viỷc xẹy dùng vộ bờo vỷ Nhộ nđắc, chạ ệé chÝnh trỡ, trẺt tù an ninh xở héi ; lộ nhọng hoỰt ệéng trong cịc tữ chục chÝnh trỡ, ệoộn thÓ quẵn chóng vộ hoỰt ệéng nhẹn ệỰo, bờo vỷ mềi trđêng sèng cựa con ngđêi...
2.HoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi lộ ệiÒu kiỷn ệÓ mẫi cị nhẹn béc lé, rÌn luyỷn, phịt triÓn khờ nẽng vộ ệãng gãp trÝ tuỷ, cềng sục cựa mừnh vộo cềng viỷc chung cựa xở héi.
3.Hảc sinh cẵn tham gia cịc hoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi ệÓ hừnh thộnh, phịt triÓn thịi ệé, từnh cờm, niÒm tin trong sịng, rÌn luyỷn nẽng lùc giao tiạp ụng xỏ, nẽng lùc tữ chục quờn lÝ, nẽng lùc hĩp tịc...
Bội 7 TÝch cùc tham gia
cịc hoỰt ệéng chÝnh trỡ - xở héi
III -Bμi tẺp
1.Theo em, nhọng hoỰt ệéng nộo sau ệẹy thuéc loỰi hoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi ? Vừ sao ?
a) Hảc tẺp vẽn hoị ;
b) Tham gia cịc cềng viỷc gia ệừnh ;
c) Tham gia sờn xuÊt ra cựa cời vẺt chÊt (cềng nghiỷp, nềng nghiỷp...) ; d) Tham gia xẹy dùng cịc cềng trừnh (xẹy dùng nhộ mịy, cẵu ệđêng, xẹy dùng cịc cềng trừnh thuũ ệiỷn...) ;
ệ) Tham quan du lỡch ;
e) HoỰt ệéng thÓ dôc thÓ thao, vẽn nghỷ ;
g) Tham gia cịc hoỰt ệéng tõ thiỷn, ệÒn ển ệịp nghỵa ; h) Tham gia cịc hoỰt ệéng cựa ậéi, cựa ậoộn ;
i) Tuyến truyÒn vÒ nạp sèng vẽn hoị ;
k) Gióp ệì ngđêi gẳp khã khẽn (cô giộ, em nhá, ngđêi gẳp rựi ro, gia ệừnh thđểng binh liỷt sỵ, gia ệừnh chÝnh sịch...) ;
l) Tham gia giọ gừn trẺt tù trỡ an ;
m) Gióp ệì lùc lđĩng an ninh sẽn bớt cđắp ;
n) Giọ gừn vỷ sinh mềi trđêng ẻ nhộ, ẻ trđêng, ẻ nểi cềng céng ; o) Giọ gừn vỷ sinh cị nhẹn.
2.Em hởy phẹn loỰi nhọng biÓu hiỷn dđắi ệẹy thộnh hai loỰi : thÓ hiỷn sù tÝch cùc vộ khềng tÝch cùc khi tham gia hoỰt ệéng chÝnh trỡ -xở héi.
a) Luền luền tham gia ệóng giê ; b) Luền luền phời nhớc nhẻ ; c) Bỡ bỰn bÌ lềi kĐo ;
d) Nhê ngđêi khịc tham gia ệÓ ệđĩc nghử ;
ệ) Lộm viỷc ệÓ ệđĩc nhẺn xĐt tèt ;
e) Tham gia vừ thÊy lĩi Ých cho mải ngđêi vộ bờn thẹn ; g) Lo lớng ệạn cềng viỷc ệđĩc phẹn cềng ;
h) Tham gia vừ thẵy cề giịo yếu cẵu ; i) VẺn ệéng cịc bỰn cỉng tham gia ;
k) Luền xịc ệỡnh môc tiếu vộ kiÓm tra ệịnh giị lỰi kạt quờ hoỰt ệéng ; l) Suy nghỵ, cời tiạn, sịng tỰo trong hoỰt ệéng.
3. Khi tham gia cịc hoỰt ệéng do lắp, trđêng vộ ệỡa phđểng tữ chục, em thđêng xuÊt phịt tõ nhọng lÝ do nộo ? Vừ sao ?
4. Em ệạn nhộ bỰn ệÓ rự bỰn cỉng ệi tham gia cữ ệéng cho ngộy bẵu cỏ Quèc héi sớp tắi, nhđng bỰn khềng muèn ệi vừ ệang xem ệị bãng trến về tuyạn.
Em sỳ xỏ sù nhđ thạ nộo ? Vừ sao ?
5.Cẽn cụ vộo hoộn cờnh vộ ệiÒu kiỷn cựa lắp, trđêng vộ ệỡa phđểng, em hởy
ệÒ xuÊt mét hoỰt ệéng chÝnh trỡ Ờ xở héi cho tẺp thÓ lắp vộ phịc thờo kạ hoỰch thùc hiỷn hoỰt ệéng ệã.
I -ậẳt vÊn ệÒ
1.Sau ba mđểi nẽm bền ba ẻ nđắc ngoội hảc hái kinh nghiỷm ệÊu tranh vộ từm ệđêng cụu nđắc, Bịc Hă ệở lởnh ệỰo nhẹn dẹn ta lộm cịch mỰng giời phãng dẹn téc thộnh cềng. Bịc Hă lộ tÊm gđểng sịng cho cịc dẹn téc bỡ ịp bục trến toộn thạ giắi noi theo. Nẽm 1990, UNESCO (Tữ chục Giịo dôc, Khoa hảc vộ Vẽn hoị cựa Liến hĩp quèc) ệở ra Nghỡ quyạt cềng nhẺn Chự tỡch Hă ChÝ Minh lộ Danh nhẹn vẽn hoị thạ giắi. Nghỡ quyạt cã ệoỰn viạt : "... Chự tỡch Hă ChÝ Minh lộ mét hiỷn tđĩng kiỷt xuÊt vÒ quyạt tẹm cựa cờ mét dẹn téc, ệở cèng hiạn trản
ệêi mừnh cho sù nghiỷp giời phãng nhẹn dẹn Viỷt Nam, gãp phẵn vộo cuéc ệÊu tranh chung cựa cịc dẹn téc vừ hoộ bừnh, ệéc lẺp dẹn téc, dẹn chự vộ tiạn bé".
2. Viỷt Nam cã nhọng di sờn ệđĩc cềng nhẺn lộ di sờn vẽn hoị thạ giắi nhđ : Cè ệề Huạ, Phè cữ Héi An, Vỡnh HỰ Long, Thịnh ệỡa Mỵ Sển, Vđên Quèc gia Phong Nha -KĨ Bộng, Nhở nhỰc Cung ậừnh Huạ...
Bội 8 Tền trảng vμ hảc hái
cịc dẹn téc khịc
3.NÒn kinh tạ Trung Quèc ệang trẫi dẺy mỰnh mỳ. Nhọng nẽm cuèi thạ kử XX -
ệẵu thạ kử XXI, Trung Quèc lộ nđắc cã tèc ệé phịt triÓn kinh tạ vộo loỰi nhanh nhÊt thạ giắi vộ cã sục cỰnh tranh cao nhÊt khu vùc. Trung Quèc ệỰt ệđĩc nhọng thộnh tùu ệã mét phẵn quan trảng lộ nhê mẻ réng quan hỷ vộ hảc tẺp kinh nghiỷm cịc nđắc khịc, nhđ cỏ ngđêi ệi du hảc nđắc ngoội -cịch lộm tõng ệđĩc NhẺt Bờn ịp dông thộnh cềng ; phịt triÓn cịc ngộnh cềng nghiỷp mắi cã nhiÒu triÓn vảng nhđ cựa Hộn Quèc...
Hiỷn nay, hĩp tịc kinh tạ giọa Trung Quèc vộ Viỷt Nam ệang phịt triÓn mỰnh.
Gĩi ý
a) Viỷt Nam ệở cã nhọng ệãng gãp gừ ệịng tù hộo vộo nÒn vẽn hoị thạ giắi ? Em hởy nếu thếm mét vội vÝ dô.
b) LÝ do quan trảng nộo gióp nÒn kinh tạ Trung Quèc trẫi dẺy mỰnh mỳ ? c) Theo em, chóng ta cã cẵn phời tền trảng, hảc hái vộ tiạp thu nhọng thộnh tùu cựa cịc nđắc trong khu vùc vộ trến thạ giắi khềng ? Vừ sao ?
II -Néi dung bội hảc
1.Tền trảng vộ hảc hái cịc dẹn téc khịc lộ tền trảng chự quyÒn, lĩi Ých vộ nÒn vẽn hoị cựa cịc dẹn téc ; luền từm hiÓu vộ tiạp thu nhọng ệiÒu tèt ệứp trong nÒn kinh tạ, vẽn hoị, xở héi cựa cịc dẹn téc ; ệăng thêi thÓ hiỷn lưng tù hộo dẹn téc chÝnh ệịng cựa mừnh.
2.Mẫi dẹn téc ệÒu cã nhọng thộnh tùu nữi bẺt vÒ kinh tạ, khoa hảc -kỵ thuẺt, vẽn hoị, nghỷ thuẺt, nhọng cềng trừnh ệẳc sớc, nhọng truyÒn thèng quý bịu. ậã lộ vèn quý cựa loội ngđêi cẵn ệđĩc tền trảng, tiạp thu vộ phịt triÓn. Tền trảng vộ hảc hái cịc dẹn téc khịc sỳ tỰo ệiÒu kiỷn ệÓ nđắc ta tiạn nhanh trến con ệđêng xẹy dùng ệÊt nđắc giộu mỰnh vộ phịt triÓn bờn sớc dẹn téc.
3.Chóng ta phời tÝch cùc hảc tẺp, từm hiÓu ệêi sèng vộ nÒn vẽn hoị cựa cịc dẹn téc trến thạ giắi, tiạp thu mét cịch cã chản lảc, phỉ hĩp vắi ệiÒu kiỷn, hoộn cờnh vộ truyÒn thèng cựa dẹn téc ta.
III -Bμi tẺp
1. Em hởy nếu mét sè thộnh tùu vÒ kinh tạ, vẽn hoịẦ, cịc cềng trừnh tiếu biÓu, phong tôc tẺp quịn tèt ệứp cựa mét sè nđắc mộ em biạt.
2.Chóng ta nến hảc tẺp, tiạp thu nhọng gừ ẻ cịc dẹn téc khịc trến thạ giắi ? Hởy nếu vÝ dô.
3. Em hởy nếu mét vội vÝ dô vÒ viỷc hảc hái cịc dẹn téc khịc cựa nhọng ngđêi xung quanh em vộ nãi râ viỷc hảc hái ệã cã gừ ệóng, sai. Vừ sao ? Hởy liến hỷ bờn thẹn xem cã ệiÒu gừ chđa ệóng trong viỷc hảc hái cịc dẹn téc khịc vộ từm biỷn phịp khớc phôc.
4.Toộn vộ Hoộ ệang tranh luẺn vắi nhau. Toộn nãi : "ẻnhọng nđắc ệang phịt triÓn khềng cã gừ ệịng hảc tẺp vừ hả lỰc hẺu lớm, chử ẻ nhọng nđắc phịt triÓn cã kinh tạ, khoa hảc -kỵ thuẺt tiến tiạn mắi cã nhiÒu thộnh tùu ệịng cho ta hảc tẺp".
Trịi lỰi, Hoộ bờo : "Ngay cờ ẻ nhọng nđắc ệang phịt triÓn còng cã nhiÒu mẳt mộ ta cẵn hảc tẺp".
Em ệăng ý vắi ý kiạn cựa bỰn nộo ? Vừ sao ?
5.Em ệăng ý hoẳc khềng ệăng ý vắi nhọng viỷc lộm nộo dđắi ệẹy ? Vừ sao ? a) Bớt chđắc kiÓu quẵn ịo cựa cịc ngềi sao ệiỷn ờnh ;
b) Từm hiÓu phong tôc, tẺp quịn cựa cịc nđắc trến thạ giắi ;
c) Chử xem phim, truyỷn cựa nđắc ngoội ; khềng xem phim, truyỷn cựa Viỷt Nam ; d) Hảc hái cềng nghỷ sờn xuÊt hiỷn ệỰi ệÓ ụng dông ẻ Viỷt Nam ;
ệ) Chử dỉng hộng ngoỰi, chế hộng cựa Viỷt Nam ; e) Khềng xem nghỷ thuẺt dẹn téc cựa Viỷt Nam ; g) Khềng xem nghỷ thuẺt dẹn téc cựa cịc nđắc khịc ; h) Dỉng tiạng Viỷt xen lÉn tiạng nđắc ngoội.
I -ậẳt vÊn ệÒ
1.TỰi mét sè nểi ẻ nđắc ta vÉn cưn tôc lỷ tờo hền. Cha mứ dùng vĩ gờ chăng sắm cho con ệÓ cã ngđêi lộm. Cịc em phời xa gia ệừnh, cha mứ ệÓ ệạn lộm cho nhộ chăng, nhộ vĩ, thẺm chÝ cã em khềng ệđĩc ệi hảc. NhiÒu cẳp vĩ chăng trĨ con Êy ệở phời bá nhau vộ cuéc ệêi cịc em dang dẻ. Tôc lỷ tờo hền vộ viỷc sinh
ệĨ khềng cã kạ hoỰch lộ mét trong nhọng nguyến nhẹn sinh ra ệãi nghÌo.
Bội 9 Gãp phẵn xẹy dùng nạp sèng
vẽn hoị ẻ céng ệăng dẹn cđ
Mét sè nểi, khi cã ngđêi èm hoẳc gia sóc chạt hộng loỰt, ệăng bộo lỰi mêi thẵy mo, thẵy cóng vÒ cóng bịi, phỉ phĐp ệÓ trõ ma. Ngđêi nộo bỡ coi lộ cã ma thừ bỡ dẹn lộng cẽm ghĐt, xua ệuữi. Nhọng ngđêi bÊt hỰnh nộy sỳ phời chạt vừ bỡ
ệèi xỏ tộn tỷ hoẳc phời chÊp nhẺn cuéc sèng cề ệéc, khèn khã.
ẻ mét vội ệỡa phđểng, cưn cã hiỷn tđĩng tô tẺp uèng rđĩu say, ệịnh bỰc vộo ngộy lÔ, ngộy Tạt, hoẳc tữ chục ệịm ma cã ẽn uèng linh ệừnh. Cị biỷt, cã nểi ệÓ ngđêi chạt trong nhộ nhiÒu ngộy mắi ệem chền.
2.Trong phong trộo xẹy dùng ệêi sèng vẽn hoị hiỷn nay, nhiÒu lộng bờn ệữi thay tiạn bé, ệđĩc cềng nhẺn lộ lộng vẽn hoị. Lộng Hinh thuéc xở Thanh An, huyỷn Minh Long, tửnh Quờng Ngởi lộ mét ệiÓm sịng vẽn hoị vỉng cao cựa ệăng bộo Hrế. ẻ lộng Hinh, vỷ sinh rÊt sỰch sỳ, ệăng bộo nuềi gia sóc vộ gia cẵm khềng thờ rềng mộ lộm chuăng trỰi cịch xa nhộ ẻ, dỉng nđắc sỰch tõ giạng thay cho nđắc sềng. Nhọng nẽm gẵn ệẹy, lộng Hinh khềng cã dỡch bỷnh lẹy lan, bộ con èm ệau ệở ệạn trỰm xị ệÓ chọa trỡ chụ khềng ệÓ ẻ nhộ răi cóng "giộng", cóng ma nhđ trđắc. TrĨ em trong lộng ệạn tuữi ệi hảc ệÒu ệđĩc ệạn trđêng. Mẳc dỉ lộ vỉng sẹu, nhđng lộng Hinh ệở ệđĩc cềng nhẺn ệỰt tiếu chuÈn phữ cẺp giịo dôc tiÓu hảc vộ xoị mỉ chọ. Bộ con nểi ệẹy ệở ệoộn kạt, tđểng trĩ gióp ệì lÉn nhau trong lộm ẽn kinh tạ còng nhđ trong cuéc sèng. An ninh trẺt tù ệđĩc giọ vọng, nhọng tẺp tôc lỰc hẺu trong cđắi xin, ma chay ệở ệđĩc xoị bá...
Gĩi ý
a) Theo em, nhọng hiỷn tđĩng nếu ẻ môc 1 cã ờnh hđẻng gừ tắi cuéc sèng cựa ngđêi dẹn ?
b) Vừ sao lộng Hinh ệđĩc cềng nhẺn lộ lộng vẽn hoị ?
c) Nhọng thay ệữi ẻ lộng Hinh cã ờnh hđẻng nhđ thạ nộo tắi cuéc sèng cựa mẫi ngđêi dẹn vộ cờ céng ệăng ?
II -Néi dung bμi hảc
1.Céng ệăng dẹn cđ lộ toộn thÓ nhọng ngđêi cỉng sinh sèng trong mét khu vùc lởnh thữ hoẳc ệển vỡ hộnh chÝnh, gớn bã thộnh mét khèi, giọa hả cã sù liến kạt vộ hĩp tịc vắi nhau ệÓ cỉng thùc hiỷn lĩi Ých cựa mừnh vộ lĩi Ých chung.
2.Xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị ẻ céng ệăng dẹn cđ lộ lộm cho ệêi sèng vẽn hoị tinh thẵn ngộy cộng lộnh mỰnh, phong phó nhđ giọ gừn trẺt tù an ninh, vỷ sinh nểi ẻ ; bờo vỷ cờnh quan mềi trđêng sỰch ệứp ; xẹy dùng từnh ệoộn kạt xãm giÒng ;
bội trõ phong tôc tẺp quịn lỰc hẺu, mế tÝn dỡ ệoan vộ tÝch cùc phưng, chèng cịc tỷ nỰn xở héi.
3. Xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị ẻ céng ệăng dẹn cđ gãp phẵn lộm cho cuéc sèng bừnh yến, hỰnh phóc, bờo vỷ vộ phịt huy truyÒn thèng vẽn hoị tèt ệứp cựa dẹn téc.
4. Gãp phẵn xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị ẻ céng ệăng dẹn cđ lộ trịch nhiỷm cựa mẫi cềng dẹn. Hảc sinh cẵn trịnh nhọng viỷc lộm xÊu vộ tham gia nhọng hoỰt ệéng võa sục trong viỷc xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị ẻ céng ệăng dẹn cđ.
III -Bμi tẺp
1. Em hởy tù nhẺn xĐt bờn thẹn vộ gia ệừnh em ệở cã nhọng viỷc lộm nộo
ệóng, viỷc lộm nộo sai trong viỷc xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị ẻ céng ệăng ? 2.Theo em, nhọng biÓu hiỷn nộo sau ệẹy lộ xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị (vộ ngđĩc lỰi) ? Vừ sao ?
a) Cịc gia ệừnh gióp nhau lộm kinh tạ, xoị ệãi giờm nghÌo ; b) TrĨ em tô tẺp ẻ quịn xị, la cộ ngoội ệđêng ;
c) Bá trăng cẹy thuèc phiỷn ;
d) TrĨ em ệạn tuữi ệi hảc ệÒu ệạn trđêng ;
ệ) Sinh ệĨ cã kạ hoỰch ;
e) Tữ chục cđắi xin, ma chay linh ệừnh ; g) Trăng cẹy ẻ ệđêng lộng, ngâ xãm ;
h) Tờo hền (lÊy vĩ, lÊy chăng trđắc tuữi mộ phịp luẺt quy ệỡnh) ; i) TÝch cùc ệảc sịch bịo ;
k) Lộm vỷ sinh ệđêng phè, lộng, xãm ; l) Chọa bỷnh bỪng cóng bịi, bỉa phĐp ; m) Tô tẺp ệịnh bỰc, chÝch hót ma tuý ; n) Nghe vộ tuyến truyÒn tin ệăn nhờm ; o) Xẹy dùng ệiÓm vui chểi cho trĨ em.
3.Em cã nhẺn xĐt gừ vÒ nạp sèng vẽn hoị nểi gia ệừnh em ẻ ? LÊy mét vội vÝ dô vÒ nhọng viỷc mộ theo em lộ gãp phẵn xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị vộ ngđĩc lỰi.
4.Hởy từm mét viỷc lộm mộ em cho lộ thiạt thùc nhÊt ệÓ gãp phẵn xẹy dùng nạp sèng vẽn hoị tỰi nểi em ẻ.
I -ậẳt vÊn ệÒ
Trđắc khi ra ệi từm ệđêng cụu nđắc, Bịc Hă cưn rÊt trĨ, mang tến NguyÔn TÊt Thộnh. Lóc ệã, anh Thộnh cã mét ngđêi bỰn thẹn tến lộ Lế. Mét lẵn cỉng nhau ệi chểi phè, ệét nhiến Thộnh nhừn thỬng vộo mớt bỰn, hái :
-Anh Lế, anh cã yếu nđắc khềng ?
Cẹu hái ệét ngét khiạn anh bỰn ngỰc nhiến, lóng tóng trong giẹy lịt răi trờ lêi :
-TÊt nhiến lộ cã chụ.
-Anh cã thÓ giọ bÝ mẺt khềng ? -Cã.
-Tềi muèn sang nđắc Phịp vộ cịc nđắc khịc. Sau khi xem xĐt hả lộm nhđ thạ nộo, tềi sỳ trẻ vÒ gióp ệăng bộo chóng ta. Nhđng nạu ệi mét mừnh, thẺt ra còng cã ệiÒu mỰo hiÓm nhđ khi ệau èm. Anh muèn ệi vắi tềi khềng ?
-Nhđng bỰn ểi, chóng ta lÊy tiÒn ệẹu mộ ệi ?
-ậẹy tiÒn ệẹy, -Anh Thộnh võa nãi, võa xoÌ réng hai bộn tay -chóng ta sỳ lộm viỷc,chóng ta sỳ lộm bÊt cụ viỷc gừ ệÓ sèng vộ ệÓ ệi. Thạ anh cỉng ệi vắi tềi chụ ?
Bỡ lềi cuèn vừ lưng hẽng hịi cựa bỰn, anh Lế ệăng ý, nhđng sau khi nghỵ lỰi vÒ cuéc phiếu lđu trến, Lế khềng ệự can ệờm ệÓ giọ lêi hụa.
Vội ngộy sau, ngđêi thanh niến NguyÔn TÊt Thộnh ệở ra ệi từm ệđêng cụu nđắc...
(TheoBịc Hă kÝnh yếu, NXB Kim ậăng, Hộ Néi, 1980)
Bội 10 Tù lẺp
Gĩi ý
a) Em cã suy nghỵ gừ qua cẹu chuyỷn trến ?
b) Vừ sao Bịc Hă cã thÓ ra ệi từm ệđêng cụu nđắc mẳc dỉ chử vắi hai bộn tay khềng ?
c) Em hiÓu thạ nộo lộ tù lẺp ?
d) Tù lẺp cã ý nghỵa nhđ thạ nộo ệèi vắi mẫi cị nhẹn, gia ệừnh vộ xở héi ? II -Néi dung bμi hảc
1. Tù lẺp lộ tù lộm lÊy, tù giời quyạt cềng viỷc cựa mừnh, tù lo liỷu, tỰo dùng cho cuéc sèng cựa mừnh ; khềng trềng chê, dùa dÉm, phô thuéc vộo ngđêi khịc.
Tù lẺp thÓ hiỷn sù tù tin, bờn lỵnh cị nhẹn dịm ệđểng ệẵu vắi nhọng khã khẽn, thỏ thịch ; ý chÝ nẫ lùc phÊn ệÊu, vđển lến trong hảc tẺp, trong cềng viỷc vộ trong cuéc sèng.
2.Ngđêi cã tÝnh tù lẺp thđêng thộnh cềng trong cuéc sèng vộ hả xụng ệịng nhẺn ệđĩc sù kÝnh trảng cựa mải ngđêi.
3.Hảc sinh chóng ta cẵn phời rÌn luyỷn tÝnh tù lẺp ngay tõ khi cưn ngăi trến ghạ nhộ trđêng ; trong hảc tẺp, cềng viỷc vộ sinh hoỰt hỪng ngộy.
III -Bội tẺp
1.Em hởy nếu nhọng biÓu hiỷn cựa tÝnh tù lẺp trong hảc tẺp, trong cềng viỷc vộ trong sinh hoỰt hỪng ngộy.
2.Em tịn thộnh hay khềng tịn thộnh vắi cịc ý kiạn dđắi ệẹy ? Vừ sao ? a) Chử cã con nhộ nghÌo mắi cẵn tù lẺp ;
b) Khềng thÓ thộnh cềng nạu chử dùa trến sù nẫ lùc phÊn ệÊu cựa bờn thẹn ; c) Nhọng thộnh cềng chử do nhê vộo sù nẹng ệì, bao che cựa ngđêi khịc thừ
khềng thÓ bÒn vọng ;
d) Tù lẺp trong cuéc sèng khềng phời lộ ệiÒu dÔ dộng ;
ệ) Nhọng ngđêi cã tÝnh tù lẺp thđêng gẳt hịi ệđĩc nhiÒu thộnh cềng trong cuéc sèng, mẳc dỉ phời trời qua nhiÒu gian khữ, khã khẽn ;
e) Tù lẺp khềng cã nghỵa lộ khềng ệđĩc từm kiạm sù hẫ trĩ, gióp ệì chÝnh
ệịng cựa nhọng ngđêi tin cẺy khi khã khẽn.
3.Hởy nhắ lỰi mét kạt quờ em ệở ệỰt ệđĩc trong hảc tẺp, lao ệéng, hay trong cềng viỷc. Em ệở lộm nhđ thạ nộo ệÓ ệỰt ệđĩc kạt quờ ệã ? Bẹy giê nhắ lỰi em cã cờm nghỵ gừ ?
4.Em hởy sđu tẵm vộ chia sĨ vắi bỰn bÌ vÒ nhọng tÊm gđểng hảc sinh, sinh viến nghÌo vđĩt khã.
5.Em hởy lẺp kạ hoỰch rÌn luyỷn tÝnh tù lẺp cựa bờn thẹn trong hảc tẺp, trong lao ệéng, trong cịc hoỰt ệéng cựa lắp, cựa trđêng vộ trong sinh hoỰt hỪng ngộy theo bờng dđắi ệẹy.
STT Cịc lỵnh vùc Néi dung cềng viỷc
Biỷn phịp thùc hiỷn
Thêi gian tiạn hộnh
Dù kiạn kạt quờ
1 Hảc tẺp 2 Lao ệéng
3 HoỰt ệéng tẺp thÓ 4 Sinh hoỰt cị nhẹn
I -ậẳt vÊn ệÒ
1. Từnh huèng
Cuéc thờo luẺn vÒ nhọng yếu cẵu ệèi vắi con ngđêi lao ệéng thêi kừ cềng nghiỷp hoị, hiỷn ệỰi hoị ệÊt nđắc ẻ lắp 8 Trđêng Trung hảc cể sẻ Dẹn lẺp Bừnh Minh rÊt sềi nữi.
-Cã ý kiạn cho rỪng : Chử cẵn cã ý thục tù giịc lộ ệự, khềng cẵn phời sịng tỰo trong lao ệéng.
- Cã ý kiạn khịc cho rỪng : ậưi hái hảc sinh rÌn luyỷn ý thục lao ệéng tù giịc lộ khềng cẵn thiạt vừ nhiỷm vô chÝnh cựa hả hiỷn nay lộ hảc tẺp chụ khềng phời lộ lao ệéng.
-LỰi cã ý kiạn phờn ệèi vộ cho rỪng : Hảc sinh còng phời rÌn luyỷn ý thục lao ệéng tù giịc vộ cã ãc sịng tỰo.
Mêi cịc em tham gia cuéc tranh luẺn trến.
Gĩi ý
a) Theo em, lao ệéng tù giịc, lao ệéng sịng tỰo ệđĩc biÓu hiỷn nhđ thạ nộo ? b) TỰi sao ngộy nay lỰi cẵn lao ệéng tù giịc vộ lao ệéng sịng tỰo ?
c) Theo em, hảc sinh cã cẵn chuÈn bỡ, rÌn luyỷn lao ệéng tù giịc vộ lao ệéng sịng tỰo khềng ? Nhọng biÓu hiỷn cựa lao ệéng tù giịc vộ sịng tỰo trong hảc tẺp nhđ thạ nộo ?
2. Truyỷn ệảc
Ngềi nhộ khềng hoộn hờo
Lộ mét thĩ méc ệở cao tuữi, suèt cuéc ệêi, ềng ệở lộm viỷc tẺn tuợ vộ tù giịc thùc hiỷn nghiếm tóc nhọng quy trừnh kỵ thuẺt sờn xuÊt nến sờn phÈm lộm ra ệÒu hoộn hờo vộ ệđĩc mải ngđêi rÊt kÝnh trảng. ấng tẹm sù vắi ngđêi chự vÒ
Bội 11 lao ệéng tù giịc vμ sịng tỰo
dù ệỡnh xin nghử hđu cựa mừnh ệÓ cã thêi gian chẽm sãc vĩ con trong quởng ệêi cưn lỰi.
Ngđêi chự thÊy rÊt buăn khi ngđêi thĩ méc trung thùc, tẺn tuợ vộ lộnh nghÒ sớp nghử. ấng cè gớng nẽn nử ngđêi thĩ méc ẻ lỰi lộm gióp mừnh thếm mét ngềi nhộ nọa. NÓ từnh, ngđêi thĩ méc ệộnh ẻ lỰi lộm gióp ềng chự cẽn nhộ cuèi cỉng. Thạ nhđng ngđêi thĩ méc khã cã thÓ dộnh hạt tẹm trÝ cho cềng viỷc. ấng ệở bá qua nhọng quy ệỡnh cể bờn cựa kỵ thuẺt lao ệéng nghÒ nghiỷp vộ sù giịm sịt cựa lđểng tẹm ngđêi thĩ. ấng lộm ngềi nhộ cuèi cỉng vắi ệềi bộn tay mỷt mái, khềng cưn khĐo lĐo tinh xờo nhđ trđắc ; vẺt liỷu lộm nhộ còng tỰp nham, khềng cưn ệđĩc chản lảc kỵ lđìng nhđ trđắc ệẹy ; mải quy trừnh kỵ thuẺt khềng ệđĩc ềng thùc hiỷn cÈn thẺn nhđ ềng ệở tõng lộm... Khi ngềi nhộ ệở lộm xong, ngđêi chự ệạn nghiỷm thu vộ trao chiạc chừa khoị vộo tay ngđêi thĩ méc răi nãi : "ậẹy lộ ngềi nhộ cựa ềng, ngềi nhộ nộy chÝnh lộ mãn quộ tềi xin tẳng ềng". ThẺt bÊt ngê ! ThẺt hữ thứn ! ... Bẹy giê ềng phời sèng trong mét ngềi nhộ do chÝnh ệềi bộn tay ềng xẹy dùng, nhđng lỰi lộ mét ngềi nhộ khềng ệđĩc hoộn hờo.
(Pháng theoLỰi Thạ Luyỷn, Thạ giắi mắisè 556/2003)
Gĩi ý
a) Qua truyỷn ệảc Ngềi nhộ khềng hoộn hờoem cã suy nghỵ gừ vÒ thịi ệé tền trảng kử luẺt lao ệéng trđắc ệã vộ trong quị trừnh lộm ngềi nhộ cuèi cỉng cựa ngđêi thĩ méc ?
b) HẺu quờ cựa viỷc thiạu tù giịc, khềng thđêng xuyến rÌn luyỷn, thùc hiỷn kử luẺt lao ệéng mộ ngđêi thĩ méc phời gịnh chỡu lộ gừ ?
II -Néi dung bμi hảc
1.Lao ệéng tù giịc lộ chự ệéng lộm viỷc khềng ệĩi ai nhớc nhẻ, khềng phời do ịp lùc tõ bến ngoội.
2.Lao ệéng sịng tỰo lộ trong quị trừnh lao ệéng luền luền suy nghỵ, cời tiạn
ệÓ từm tưi cịi mắi, từm ra cịch giời quyạt tèi đu nhỪm khềng ngõng nẹng cao chÊt lđĩng, hiỷu quờ lao ệéng.
Cẵn rÌn luyỷn lao ệéng tù giịc, sịng tỰo vừ sù nghiỷp cềng nghiỷp hoị, hiỷn
ệỰi hoị ệÊt nđắc ệang ệưi hái cã nhọng ngđêi lao ệéng tù giịc vộ sịng tỰo.
3.Lao ệéng tù giịc vộ sịng tỰo thừ sỳ gióp ta tiạp thu ệđĩc kiạn thục, kỵ nẽng ngộy cộng thuẵn thôc ; phÈm chÊt vộ nẽng lùc cựa mẫi cị nhẹn sỳ ệđĩc hoộn thiỷn, phịt triÓn khềng ngõng ; chÊt lđĩng, hiỷu quờ hảc tẺp, lao ệéng sỳ ngộy cộng ệđĩc nẹng cao.
4.Hảc sinh phời cã kạ hoỰch rÌn luyỷn lao ệéng tù giịc vộ lao ệéng sịng tỰo trong hảc tẺp.
III -Bμi tẺp
1.Hởy nếu nhọng vÝ dô biÓu hiỷn lao ệéng tù giịc vộ sịng tỰo (hoẳc lao ệéng thiạu tù giịc, thiạu sịng tỰo) trong xở héi mộ em biạt.
2.Hởy nếu nhọng tịc hỰi cựa sù thiạu tù giịc trong hảc tẺp.
3.Hởy nếu nhọng hẺu quờ cựa viỷc hảc tẺp thiạu sịng tỰo.
4. Cã quan ệiÓm cho rỪng : Chử cã thÓ rÌn luyỷn ệđĩc tÝnh tù giịc vừ ệã lộ phÈm chÊt ệỰo ệục ; cưn sù sịng tỰo khềng rÌn luyỷn ệđĩc vừ ệã lộ tè chÊt trÝ tuỷ, do bÈm sinh di truyÒn mộ cã.
Em cã ệăng ý vắi quan ệiÓm ệã khềng ? TỰi sao ?
I -ậẳt vÊn ệÒ
1.Nãi vÒ bữn phẺn cựa con ệèi vắi cha mứ, ca dao Viỷt Nam cã bội sau : Cềng cha nhđ nói Thịi Sển,
Nghỵa mứ nhđ nđắc trong nguăn chờy ra.
Mét lưng thê mứ kÝnh cha, Cho trưn chọ hiạu mắi lộ ệỰo con.
Bội 12 QuyÒn vμ nghỵa vô
cựa cềng dẹn trong gia ệừnh
2.Em hởy ệảc hai mÈu chuyỷn sau :
-Bè TuÊn ệở mÊt, mứ tẵn tờo nuềi hai anh em TuÊn ẽn hảc. ấng bộ néi cựa TuÊn ệÒu ệở giộ yạu. TuÊn lóc ệã ệang hảc lắp 6 ệở xin mứ vÒ ẻ hỬn vắi ềng bộ.
Tõ ệã, TuÊn ệi hảc xa hển, nhắ nhộ, nhắ mứ vộ em, nhđng thđểng ềng bộ, TuÊn cè gớng vđĩt mải khã khẽn. HỪng ngộy, TuÊn dẺy sắm nÊu cểm, mêi ềng bộ dẺy
ẽn cểm, cho lĩn gộ ẽn răi mắi ệi hảc. Mỉa ệềng, TuÊn ệun nđắc cho ềng bộ tớm.
Vộo nhọng ngộy nớng Êm, TuÊn dớt ềng dỰo chểi trến ệđêng lộng hoẳc ệạn thẽm bộ con hả hộng. Ban ệếm, TuÊn bế châng nỪm cỰnh giđêng ềng bộ ệÓ tiỷn gióp
ềng bộ khi cẵn.
Dỉ bẺn chẽm sãc ềng bộ giộ yạu, TuÊn vÉn hảc giái vộ tham gia cịc hoỰt
ệéng cựa trđêng.
-Cô Lam gẵn 80 tuữi, tõ quế lến sèng vắi ngđêi con trai cờ ẻ thộnh phè. Sè tiÒn bịn nhộ, vđên ẻ quế, anh con trai nãi vay tỰm cựa mứ ệÓ xẹy nhộ. Nhđng khi nhộ xẹy xong, tÊt cờ gia ệừnh, con cịi cựa anh ta ẻ tẵng trến, tẵng mét thừ cho thuế, cưn cô Lam thừ anh ta cho ẻ mét mừnh dđắi bạp. HỪng ngộy, ệạn bọa cểm, anh ta sai con mang xuèng cho mứ bịt cểm vộ Ýt thục ẽn. Cô Lam sèng mởi nhđ thạ, thÊy buăn tựi quị, phời bá vÒ quế sèng vắi ngđêi con thụ.
Gĩi ý
a) Em hiÓu thạ nộo vÒ bội ca dao trến ? Từnh cờm gia ệừnh ệèi vắi em quan trảng nhđ thạ nộo ?
b) Em ệăng từnh vộ khềng ệăng từnh vắi cịch cđ xỏ cựa nhẹn vẺt nộo trong hai mÈu chuyỷn trến ? Vừ sao ?
c) Em suy nghỵ gừ vÒ bữn phẺn, trịch nhiỷm cựa con chịu ệèi vắi ềng bộ, cha mứ vộ vai trư cựa con chịu trong gia ệừnh ? TrĨ em cã thÓ tham gia bộn bỰc vộ thùc hiỷn cịc cềng viỷc cựa gia ệừnh khềng ? Em cã thÓ tham gia nhđ thạ nộo ? II -Néi dung bμi hảc
Gia ệừnh lộ cịi nềi nuềi dđìng mẫi con ngđêi, lộ mềi trđêng quan trảng hừnh thộnh vộ giịo dôc nhẹn cịch. Phịp luẺt nđắc ta cã nhọng quy ệỡnh vÒ quyÒn vộ nghỵa vô cựa cịc thộnh viến gia ệừnh nhđ sau :
1. QuyÒn vộ nghỵa vô cựa cha mứ, ềng bộ :
-Cha mứ cã quyÒn vộ nghỵa vô nuềi dỰy con thộnh nhọng cềng dẹn tèt, bờo vỷ quyÒn vộ lĩi Ých hĩp phịp cựa con, tền trảng ý kiạn cựa con ; khềng ệđĩc phẹn
biỷt ệèi xỏ giọa cịc con, khềng ệđĩc ngđĩc ệởi, xóc phỰm con, Đp buéc con lộm nhọng ệiÒu trịi phịp luẺt, trịi ệỰo ệục.
-ấng bộ néi, ềng bộ ngoỰi cã quyÒn vộ nghỵa vô trềng nom, chẽm sãc, giịo dôc chịu, nuềi dđìng chịu chđa thộnh niến hoẳc chịu thộnh niến bỡ tộn tẺt nạu chịu khềng cã ngđêi nuềi dđìng.
2.QuyÒn vộ nghỵa vô cựa con, chịu :
Con, chịu cã bữn phẺn yếu quý, kÝnh trảng, biạt ển cha mứ, ềng bộ ; cã quyÒn vộ nghỵa vô chẽm sãc, nuềi dđìng cha mứ, ềng bộ, ệẳc biỷt khi cha mứ,
ềng bộ èm ệau, giộ yạu. Nghiếm cÊm con chịu cã hộnh vi ngđĩc ệởi, xóc phỰm cha mứ, ềng bộ.
3. Anh chỡ em cã bữn phẺn thđểng yếu, chẽm sãc, gióp ệì nhau vộ nuềi dđìng nhau nạu khềng cưn cha mứ.
Nhọng quy ệỡnh trến nhỪm xẹy dùng gia ệừnh hoộ thuẺn, hỰnh phóc, giọ gừn vộ phịt huy truyÒn thèng tèt ệứp cựa gia ệừnh Viỷt Nam. Chóng ta phời hiÓu vộ thùc hiỷn tèt quyÒn, nghỵa vô cựa mừnh ệèi vắi gia ệừnh.
* Tđ liỷu tham khờo :
ở Hiạn phịp nẽm 2013
ậiÒu 36 (trÝch)
2. Nhộ nđ ắc bờo hé hền nhẹn vộ gia ệừnh, bờo hé quyÒn lĩi cựa ng đêi mứ vộ trĨ em.
ở LuẺt Hền nhẹn vộ gia ệừnh nẽm 2014
ậiÒu 2. Nhọng nguyến tớc cể bờn cựa chạ ệé hền nhẹn vộ gia ệừnh (trÝch) 3. Xẹy dùng gia ệừnh Êm no, tiạn bé, hỰnh phóc ; cịc thộnh viến gia ệừnh cã nghỵa vô tền trảng, quan tẹm, chẽm sãc, gióp ệì nhau ; khềng phẹn biỷt ệèi xỏ giọa cịc con.
4. Nhộ n đắc, xở héi vộ gia ệừnh cã trịch nhiỷm bờo vỷ, hẫ trĩ trĨ em, ngđ êi cao tuữi, ngđ êi khuyạt tẺt thùc hiỷn cịc quyÒn vÒ hền nhẹn vộ gia ệừnh ; gióp ệì cịc bộ mứ thùc hiỷn tèt chục nẽng cao quý cựa ngđ êi mứ ; thùc hiỷn kạ hoỰch hoị
gia ệừnh.
ở Danh ngền : "NhiÒu gia ệừnh céng lỰi mắi thộnh xở héi. Gia ệừnh tèt thừ
xở héi mắi tèt, xở héi tèt thừ gia ệừnh cộng tèt hển".
Hă ChÝ Minh
III -Bμi tẺp
1.Em hởy kÓ nhọng viỷc lộm thÓ hiỷn sù quan tẹm cựa mải thộnh viến trong gia ệừnh em trong cuéc sèng hỪng ngộy (chia sĨ, chẽm sãc, gióp ệì nhau trong cềng viỷc...).
2.Em thỏ hừnh dung nạu khềng cã từnh yếu thđểng, sù chẽm sãc dỰy dẫ cựa cha mứ thừ em sỳ ra sao ? ậiÒu gừ sỳ xờy ra nạu em khềng lộm tèt bữn phẺn vộ nghỵa vô ệèi vắi cha mứ, ềng bộ, anh chỡ em ?
3.Chi lộ mét nọ sinh lắp 8. Mét lẵn, Chi nhẺn lêi ệi chểi xa vắi mét nhãm bỰn cỉng lắp. Bè mứ Chi biạt chuyỷn ệã can ngẽn vộ khềng cho Chi ệi vắi lÝ do nhộ trđêng khềng tữ chục vộ cề giịo chự nhiỷm khềng ệi cỉng. Chi vỉng vỪng, giẺn dẫi vộ cho rỪng cha mứ ệở xẹm phỰm quyÒn tù do cựa Chi. Theo em, ai
ệóng, ai sai trong trđêng hĩp nộy ? Vừ sao ? Nạu em lộ Chi thừ em sỳ ụng xỏ nhđ thạ nộo ?
4.Sển sinh ra trong mét gia ệừnh giộu cã vộ lộ con mét nến bè mứ rÊt chiÒu chuéng vộ thoờ mởn mải ệưi hái cựa Sển. Sển ệua ệưi ẽn chểi, hót thuèc lị răi bỡ nghiỷn ma tuýẦ
Theo em, ai lộ ngđêi cã lẫi trong viỷc nộy ? Vừ sao ?
5.Lẹm 13 tuữi. Mét lẵn, Lẹm ệi xe mịy vộo ệđêng ngđĩc chiÒu vộ ệẹm phời mét ngđêi ệi xe ệỰp lộm ngđêi ệã bỡ thđểng vộ háng xe. Lẹm bỡ cể quan cềng an tỰm giọ. Khi cể quan cềng an mêi bè mứ Lẹm ệạn ệÓ giời quyạt viỷc băi thđêng cho ngđêi bỡ ệẹm xe thừ bè mứ Lẹm khềng chỡu ệạn vộ nãi rỪng, mừnh khềng lộm viỷc ệã nến khềng chỡu trịch nhiỷm.
Theo em, bè mứ Lẹm xỏ sù nhđ vẺy cã ệóng khềng ? Vừ sao ?
6. ậềi khi giọa cha mứ vộ con cịi, giọa anh chỡ em cã sù bÊt hoộ. Trong trđêng hĩp ệã em sỳ xỏ sù nhđ thạ nộo ệÓ khớc phôc sù bÊt hoộ, giọ gừn mèi quan hỷ tèt ệứp trong gia ệừnh ?
7.Em hởy tù nhẺn xĐt viỷc thùc hiỷn bữn phẺn vộ nghỵa vô cựa bờn thẹn ệèi vắi gia ệừnh vộ từm biỷn phịp khớc phôc nhọng ệiÒu lộm cưn chđa tèt.
