BÀI 26: PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX
CÂU HỎI GIỮA BÀI
Câu hỏi trang 125 SGK Lịch sử 8: Nêu nguyên nhân, diễn biến của cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành Huế.
Lời giải:
- Nguyên nhân:
+ Sau hai hiệp ước năm 1883 và 1884, phái chủ chiến trong triều đình Huế vẫn nuôi hi vọng giành lại chủ quyền từ tay Pháp.
+ Dựa vào sự ủng hộ của nhân dân, phái chủ chiến mạnh tay hành động.
+ Pháp tìm mọi cách tiêu diệt phái chủ chiến khiến thuẫn giữa phái chủ chiến và thực dân Pháp lên đến đỉnh điểm.
- Diễn biến:
+ Đêm mùng 4 rạng sáng 5/7/1885, Tôn Thất Thuyết cho quân tấn công Pháp tại Đồn Mang Cá và Tòa Khâm sứ.
+ Pháp tiến hành phản công chiếm lại Hoàng thành.
+ Tôn Thất Thuyết buộc phải đưa vua Hàm Nghi ra sơn phòng Tân Sở.
Câu hỏi trang 127 SGK Lịch sử 8: Phong trào Cần Vương nổ ra và phát triển như thế nào?
Lời giải:
- Hoàn cảnh bùng nổ:
+ Cuộc phản công của phái chủ chiến trong tại kinh thành Huế thất bại, Tôn Thất Thuyết buộc phải đưa vua hàm Nghi ra sơn phòng tân Sở (Quảng Trị).
+ Tại sơn phòng Tân Sở, ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy danh vua Hàm Nghi xuống
“chiếu Cần Vương”.
- Phong trào cần Vương phát triển qua 2 giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: từ 1885 – 1888: phong trào bùng nổ khắp cả nước, sôi động nhất là các tỉnh Bắc Kì và Trung Kì; cuối năm 1888, vua Hàm Nghi bị giặc bắt và đưa đi đày tại An-giê-ri.
+ Giai đoạn 2: từ 1888 – 1896: phong trào cần vương vẫn được duy trì và dần quy tụ thành các trung tâm khởi nghĩ lớn; đến 1896, phong trào Cần Vương bị thực dân Pháp dập tắt.
Câu hỏi trang 127 SGK Lịch sử 8: Quan sát hình 91, em hãy cho biết những điểm mạnh, điểm yếu của cứ điểm Ba Đình.
Lời giải:
- Điểm mạnh:
+ Là một căn cứ kiên cố với các công sự vững chắc.
+ Được tổ chức chặt chẽ với sự liên kết và yểm trợ lẫn nhau của ba làng.
- Điểm yếu: dễ dàng bị bao vây, cô lập; không có con đường rút lui an toàn.
Câu hỏi trang 127 SGK Lịch sử 8: Cuộc chiến đấu ở Ba Đình diễn ra như thế nào?
Lời giải:
- Tháng 12/1866 Pháp tập trung 500 quân, mở cuộc tấn công Ba Đình, nhưng thất bại.
- Đầu năm 1887, Pháp lại huy động 2500 quân bao vây căn cú Ba Đình. Nghĩa quân Ba Đình đã chiến đấu anh dũng, Đến 20/1/1887, buộc phải mở đường máu, rút chạy lên Mã Cao.
Câu hỏi trang 129 SGK Lịch sử 8: em hãy nêu những điểm khác nhau giữa khởi nghĩa Bãi sậy và khởi nghĩa Ba Đình.
Lời giải:
Điểm khác Khởi nghĩa Ba Đình Khởi nghĩa Bãi Sậy
Thời gian 1886 - 1887 1883 – 1892.
Địa bàn chiến đấu
Nhỏ hẹp. Chỉ giới hạn trong địa phận 3 làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mỹ Khê của huyện Nga Sơn (Thanh Hóa)
Rộng lớn. Nghĩa quân hoạt động khắp các huyện thuộc tỉnh Hưng Yên.
Cách đánh - Xây dựng căn cứ kiên cố. - Đánh du kích
Câu hỏi trang 130 SGK Lịch sử 8: Dựa vào lược đồ, trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
Lời giải:
- Giai đoạn 1885 – 1888, nghĩa quân tích cực chuẩn bị lực lượng, xây dựng căn cứ,…
- Giai đoạn 1889 – 1896: Địa bàn chiến đấu lan rộng ra khắp 4 tỉnh Bắc trung Kì: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Nghĩa quân đã đẩy lui nhiều cuộc tấn công của Pháp.
- Đầu năm 1896, Pháp tập trung lực lượng tấn công vào căn cứ Ngàn Trươi → lực lượng của nghĩa quân Hương Khê suy yếu dần rồi tan rã.
CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 trang 130 SGK Lịch sử 8: Trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy.
Lời giải:
- Từ 1883 đến 1885: nghĩa quân tích cực chuẩn bị lực lượng, xây dựng căn cứ…
- Từ 1885 – 1892, nghĩa quân bước vào giai đoạn chiến đấu quyết liệt, đẩy lui nhiều cuộc tấn công xâm lược của thực dân Pháp.
- Thực dân Pháp đã tập trung lực lượng bao vây, cô lập căn cứ Bãi Sậy và căn cứ Hai Sông.
- Tới 1892, cuộc khởi nghĩa tan rã.
Câu 2 trang 130 SGK Lịch sử 8: Tại sao nói, cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?
Lời giải:
- Diễn ra trong thời gian dài nhất (kéo dài 11 năm, từ 1885 – 1896).
- Có quy mô rộng lớn nhất (lan rộng khắp 4 tỉnh Bắc Trung Kì).
- Được chuẩn bị chu đáo về mọi mặt: lực lượng, vũ khí. Đặc biệt, nghĩa quân Hương Khê đã chế tạo được súng trường theo mẫu của Pháp.
Câu 3 trang 130 SGK Lịch sử 8: Em có nhận xét gì về phong trào vũ trang chống Pháp cuối thế kỉ XIX?
Lời giải:
- Các phong trào đấu tranh diễn ra sôi nổi, quyết liệt khắp cả nước; lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia.
- Mặc dù diễn ra sôi nổi, song các phong trào đấu tranh đều lần lượt thất bại.
- Mặc dù thất bại, song các cuộc đấu tranh này có ý nghĩa lịch sử to lớn, đồng thời để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho các phong trào yêu nước sau đó.
