Con đường không chọn
* Trước khi đọc
Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Bạn đã bao giờ cảm thấy khó khăn khi phải đứng trước nhiều khả năng lựa chọn?
Trả lời:
- Khó khăn trước việc lựa chọn trường học, lựa chọn đồ dùng cá nhân, lựa chọn nghề nghiệp cho bản thân trong tương lai…
→ Có quá nhiều sự lựa chọn, và bản thân không biết nên chọn cái nào cho phù hợp.
Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Điều gì đã khiến bạn đưa ra quyết định lựa chọn của mình khi ấy? Bạn thấy may mắn hay tiếc nuối lựa chọn đó của bản thân?
Trả lời:
- Gợi ý trả lời: Có thể là tác động từ gia đình, xã hội hoặc cũng có thể là xuất phát từ mong muốn, đam mê của bản thân…
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai và đang đứng trước tình huống nào?
- Nhân vật trừ tình trong bài thơ là: tác giả (Rô-bớt Phờ-rót).
- Nhân vật trữ tình đang đứng trước hay con đường, và đang băn khoăn không biết nên lựa chọn con đường nào hơn.
2. Trong ba khổ đầu bài thơ, hai lối rẽ được miêu tả như thế nào?
- Hai con đường lá rơi đầy chưa đen vết chân ai.
+ Lối rẽ bên này: đến tận nơi vệt đường khuất dạng sau bụi cây.
+ Lỗi rẽ bên kia: cỏ rậm trêm mặt đường như thèm muốn người đi, đôi chỗ đã thấy dấu mòn như con đường nọ.
3. Nhân vật trữ tình đã lựa chọn lối rẽ nào?
- Chọn lối rẽ bên kia, chọn lối mòn ít có ai đi.
* Sau khi đọc Nội dung chính:
Con đường không chọn được sáng tác vào 1915, bài thơ thể hiện trí lí, quan niệm về sự sở hữu và bi kịch của sự lựa chọn, thể hiện sự băn khoăn của con người về tính đúng sai của mỗi quyết định, mỗi sự lựa chọn.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
“Con đường” và “lối rẽ” trong bài thơ có thể xem là những ẩn dụ. Những ẩn dụ đó gợi cho bạn nghĩ đến điều gì?
Trả lời:
- Con đường trong bài thơ trở thành một hình tượng biểu trưng của con đường đời, của lí tưởng, của những gì lớn lao, quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến số phận của mỗi con người.
- Lối rẽ chính là sự lựa chọn, là quyết định của bản thân trước con đường đó.
Câu 2 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Theo bạn, tạo sao Rô-bớt Phờ-rót lại đặt nhan đề bài thơ là Con đường không chọn cứ không phải Con đường tôi chọn hay Con đường ít người đi?
Trả lời
- Rô-bớt Phờ-rót lại đặt nhan đề bài thơ là Con đường không chọn vì để thể hiện sự nuối tiếc về sự lựa chọn của mình, sự hối tiếc khi mơ hồ phỏng đoán về con đường không được lựa chọn. Nó là gì? Là khổ đau hay hạnh phúc? Nếu chọn nó, cuộc đời sẽ đi về đâu? Sẽ được và mất những gì?
- Và có thể, Rô-bớt Phờ-rót đã bỏ lỡ một cơ hội lớn trong đời khiến người ta phải hối tiếc khôn nguôi, thể hiện sự băn khoăn của con người về tính đúng sai của mỗi quyết định, mỗi sự lựa chọn.
Câu 3 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Hai lối rẽ trong rừng khác nhau hay giống nhau nhiều hơn? Phải chăng vì điều ấy mà nhân vật trong bài thơ cảm thấy khó khăn khi phải lựa chọn một trong hai lối rẽ?
Trả lời
- Tác giả giới thiệu hai lối đi khác nhau trong một khu rừng, một lối xa hơn và một lối gần bên cạnh. “Tiếc rằng ta không thể chọn cả hai” nên nhà thơ sau khi “đứng một thời gian dài” đã chọn lối gần là con “đường nhiều cỏ, lối mòn như chưa có”
Câu 4 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Nếu như nhân vật trữ tình không thể chọn cả hai lối rẽ cùng lúc thì anh ta có thể không lựa chọn bất cứ lối rẽ nào được chăng? Vì sao?
Trả lời:
- Dù muốn hay không, khi đứng trước sự lựa chọn bắt buộc tác giả phải đưa ra quyết định cho bản thân mình.
- Bởi vì cuộc đời là một hành trình dài, ẩn chứa vô vàn sự lựa chọn khác nhau. Chỉ có việc lựa chọn mới giúp con người ta nhận ra đâu là hạnh phúc đích thực mà mình cần tìm kiếm.
Câu 5 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Trong bài thơ, cuối cùng nhân vật trữ tình cũng vẫn phải đưa ra lựa chọn của mình.
Theo bạn, anh ta có thật sự tin rằng lối rẽ mình chọn là con đường tốt hơn?
Trả lời:
- Nhà thơ chưa bao giờ cho rằng sự lựa chọn con đường chưa có người đi của mình là sai lầm và cũng chưa bao giờ tỏ ra ân hận vì sự lựa chọn đó.
- Nhưng mà trong sâu thẳm của tâm hồn, “con đường không được chọn” vẫn có sức vẫy gọi rất lớn như một bến bờ hạnh phúc mà con thuyền cuộc đời của nhà thơ không bao giờ cập bến được.
→ Điều đó thể hiện một tâm lí rất phổ biến của con người, đó là chúng ta thường không trân trọng những gì mình đang có mà ngược lại, chỉ trân trọng và khao khát những gì đã mất đi hoặc không thuộc về mình.
Câu 6 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Bạn có đồng cảm với trạng thái do dự, phân vân của nhân vật trữ tình xuyên suốt bài thơ không? Vì sao?
Trả lời:
- Gợi ý trả lời: Có thể đồng cảm với trạng thái do dự, phân vân vì ai cũng có một cuộc đời và ai cũng có ít nhất là một lần lựa chọn. Ai cũng muốn chọn điều tốt nhất cho mình nên phải băn khoăn, suy nghĩ trăn trở để đưa ra được quyết định đúng đắn nhất.
Câu 7 (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Hãy nêu một thông điệp từ bài thơ có ý nghĩa đối với cá nhân bạn.
Trả lời:
Thông điệp: Chọn con “đường nhiều cỏ, lối mòn như chưa có”
- Đây là một sự lựa chọn táo bạo, tự tin. Có lẽ bất cứ ai cũng sẽ tán thành và thán phục sự lựa chọn đầy tính khai phá này.Không ngại chông gai, chấp nhận mạo hiểm, sự lựa chọn này thể hiện một lối sống rất đẹp. Nhà văn Lỗ Tấn của Trung Quốc đã từng nói: “Trên mặt đất làm gì có đường, người ta đi nhiều thì thành đường đó thôi”.
Đúng vậy, mọi cái đều khó nhất là ở sự khởi đầu. Nhưng nếu dám khởi đầu, con người có thể làm nên tất cả, kể cả những điều kì vĩ nhất.
* Kết nối đọc – viết
Bài tập (trang 106 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
Từ bài thơ này, theo bạn làm thế nào để chúng ta can đảm hơn trong những lựa chọn của mình trên hành trình trưởng thành? Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để trả lời câu hỏi trên.
Đoạn văn tham khảo:
“Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước.
Chọn một dòng hay để nước trôi.”
Dòng nước của Tố Hữu và con đường của Rô-bớt Phờ-rót đều nói đến cái khó của sự chọn lựa. Ai cũng có một cuộc đời, ai cũng có ít nhất là một lần lựa chọn, từ lí tưởng, sự nghiệp, tình yêu cho đến món ăn, chiếc áo… đều cần được cân nhắc, chọn cái nào và bỏ cái nào đều là kết quả của một quá trình suy nghĩ đắn đo kĩ lưỡng.
Vậy làm thế nào để chúng ta can đảm hơn trong những lựa chọn của mình trên hành trình trưởng thành? Đầu tiên, bạn hãy tin vào bản thân mình, tin vào sự lựa chọn và hành động theo ước mơ, sự mách bảo của con tim, khám phá đam mê của mình và tìm người cố vấn hỗ trợ. Bạn phải sẵn sàng để lại những gì an toàn và thoải mái để có chỗ cho mọi thứ khác xảy ra. Bạn phải sẵn sàng thoát khỏi cái gọi là “bạn bè”, những người muốn gạt bỏ ước mơ của bạn hoặc kìm hãm bạn. Hãy cố gắng làm
điều gì đó, ngay cả khi biết mình có thể thất bại, đó là chìa khóa để học rằng không có gì phải xấu hổ khi thất bại. Mọi thất bại chỉ đơn giản là một cơ hội để nhận ra rằng có thể đứng dậy sau khi vấp ngã, rút kinh nghiệm và khóa học đúng đắn. Nhiều người vĩ đại đã trải qua thất bại và phục hồi. Giống như họ, bạn có thể học hỏi từ kinh nghiệm của mình và làm tốt hơn lần sau. Lòng dũng cảm là thứ thúc đẩy động lực để quay trở lại và làm tốt hơn trong “lần tiếp theo”. Càng thể hiện và rèn luyện lòng dũng cảm, chúng ta càng có được sự tự tin. Và chúng ta càng có được sự tự tin, chúng ta càng ít sợ hãi hơn. Cuộc sống cá nhân và nghề nghiệp của bất kỳ cá nhân nào cũng không tránh khỏi những thách thức và cơ hội có vẻ khó khăn. Đối mặt với từng vấn đề một cách chủ động, từng cái một, có thể giúp bạn thực sự rèn luyện lòng dũng cảm khi đối mặt với những thử thách này. Bạn càng tìm thấy thành công trong việc sử dụng lòng can đảm để xây dựng bước tiếp theo của mình, bạn càng có cơ hội học được cách thấy mình thực sự kiên cường như thế nào.
