SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƯỜNG THPT PHÙNG KHẮC KHOAN -
THẠCH THẤT
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG CÁC MÔN VĂN HÓA KHỐI 10, 11
NĂM HỌC 2022-2023 ĐỀ THI MÔN: ĐỊA LÍ - LỚP 10
Thời gian làm bài 150 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi gồm 01 trang)
Số báo danh: ... Họ và tên ...
Câu 1 (3,0 điểm):
So sánh sự khác nhau giữa nội lực và ngoại lực. Trình bày tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất.
Câu 2 (3,0 điểm):
Hoàn thành bảng theo mẫu sau để phân biệt được quy luật địa đới và quy luật phi địa đới.
Tiêu chí Quy luật địa đới Quy luật phi địa đới Khái niệm
Biểu hiện
Ý nghĩa thực tiễn Câu 3 (3,0 điểm):
a) Tại sao tàu buồm đánh cá biển nên ra khơi vào lúc quá nửa đêm gần sáng và quay về lúc xế chiều là tốt nhất?
b) Tính nhiệt độ của sườn đón gió và sườn khuất gió của một ngọn núi ở độ cao 354m biết rằng đỉnh núi cao 3.254m có nhiệt độ là 3,5 0C.
Câu 4 (2,0điểm):
Chính sách dân số có tác động như thế nào đến gia tăng dân số. Lấy ví dụ minh hoạ.
Câu 5 (5,0 điểm): Cho bảng số liệu sau:
Số dân và số dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020
(Đơn vị: triệu người) Năm
Số dân thế giới
1950 1970 1990 2020
Tổng số dân 2536 3700 5327 7795
Trong đó: Số dân thành thị 751 1354 2290 4379
a) Tính tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 – 2020.
b) Vẽ biểu đồ thích hợp thể hiện quy mô dân số thế giới và tỉ lệ dân thành thị thế giới giai đoạn 1950 - 2020.
c) Rút ra nhận xét và giải thích.
Câu 6 (3,0 điểm):
Một máy bay cất cánh tại sân bay Nội Bài vào lúc 6h00 ngày 1/3/2022 và hạ cánh tại London (Anh) sau 12h bay. Hỏi vào lúc đó tại Tokyo (1350Đ), New Deli (750Đ), Lot Angiolet (1200T), Oasinton (750T) là mấy giờ? Ngày nào?
--- HẾT ---
(Thí sinh không dùng tài liệu, cán bộ coi thi không giải thích gì thêm) ĐỀ CHÍNH THỨC
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƯỜNG THPT PHÙNG KHẮC KHOAN -
THẠCH THẤT
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG CÁC MÔN VĂN HÓA KHỐI 10, 11
NĂM HỌC 2022-2023 ĐỀ THI MÔN: ĐỊA LÍ - LỚP 10
Thời gian làm bài 150 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi gồm 01 trang)
HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ CHỌN HỌC SINH GIỎI NĂM HỌC 2022-2023
Câu Nội dung Điểm
1 So sánh sự khác nhau giữa nội lực và ngoại lực. Trình bày tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất
3,0đ
- So sánh sự khác nhau giữa nội lực và ngoại lực:
* Khái niệm
• Nội lực: Những lực sinh ra bên trong Trái Đất
• Ngoại lực: Những lực sinh ra bên ngoài Trái Đất * Nguyên nhân
• Nội Lực: Sự phân hủy các chất phóng xạ - Các phản ứng hóa học tỏa nhiệt - Chuyển động tự quay của Trái Đất - Sự sắp xếp vật chất theo tỉ trọng
• Ngoại lực : gió, mưa, nước, băng, sóng biển, con người…
* Kết quả
• Nội lực: làm cho bề mặt Trái Đất trở nên gồ ghề hơn
• Ngoại lực: làm cho bề mặt Trái Đất trở nên bằng phảng hơn.
- Trình bày tác động của nội lực đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất Nội lực tác động đến sự hình thành địa hình bề mặt Trái Đất chủ yếu thông qua uốn nếp và đứt gãy
* Hiện tượng uốn nếp
+ Vận động nén ép làm các khu vực cấu tạo bằng đá mềm của vỏ Trái Đất bị uốn nếp.
+ Nếu cường độ nén ép mạnh sẽ hình thành các vùng núi uốn nếp.
* Hiện tượng đứt gãy
+ Tại những khu vực cấu tạo bởi đá cứng, vận động kiến tạo làm các lớp đá của vỏ Trái Đất bị nứt vỡ, hình thành các vết nứt hoặc đứt gãy kéo dài.
+ Hai bên đứt gãy có bộ phận được nâng lên (tạo thành dãy núi, khối núi,...) và có bộ phận hạ thấp (tạo thành thung lũng).
+ Các đứt gãy lớn đã tạo điều kiện để hình thành nhiều thung lũng sông trên bề mặt Trái Đất.
+ Dọc theo đứt gãy có thể hình thành biển hoặc các hồ tự nhiên.
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,75đ 0,75đ ĐỀ CHÍNH THỨC
2 Hoàn thành bảng theo mẫu sau để phân biệt được quy luật địa đới và quy luật phi địa đới.
Tiêu chí Quy luật địa đới Quy luật phi địa đới
Khái niệm Biểu hiện
Ý nghĩa thực tiễn
3,0
Tiêu chí Quy luật địa đới Quy luật phi địa đới
Khái niệm Là quy luật về sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo vĩ độ
Là quy luật về sự phân bố của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo kinh độ và theo độ cao.
Biểu hiện Sự thay đổi cảnh quan và các thành phần tự nhiên theo vĩ độ - Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất.
- Các đai khí áp, các đới gió và lượng mưa trên Trái Đất.
- Các đới khí hậu.
- Các nhóm đất và các kiểu thực vật chính.
- Khí hậu và một số thành phần tự nhiên (nhất là thảm thực vật) thay đổi từ đông sang tây.
- Sự thay đổi nhiệt ẩm theo độ cao ở miền núi kéo theo sự phân bố các vành đai thực vật và nhóm đất theo độ cao địa hình.
Ý nghĩa thực tiễn
Hiểu biết sự phân bố các sự vật, hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất có tính quy luật từ xích đạo về hai cực giúp con người định hướng và có các hoạt động thực tiễn phù hợp với môi trường sống.
Hiểu biết về sự phân hoá của tự nhiên theo kinh độ và đai cao cho phép xác định được các định hướng chung và biện pháp cụ thể để ứng xử với tự nhiên một cách hợp lí trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống hằng ngày.
1,0 đ
1,0 đ
1,0 đ
3 a) Tại sao tàu buồm đánh cá biển nên ra khơi vào lúc quá nửa đêm gần sáng và quay về lúc xế chiều là tốt nhất?
b) Tính nhiệt độ của sườn đón gió và sườn khuất gió của một ngọn núi ở độ cao 354m biết rằng đỉnh núi cao 3.254m có nhiệt độ là 3,50C
3,0 đ
a) Tại sao tàu buồm đánh cá biển nên ra khơi vào lúc quá nửa đêm gần sáng và quay về lúc xế chiều là tốt nhất?
- Quá nửa đêm gần sáng là lúc nhiệt độ xuống thấp nhất, khu áp cao mạnh hẳn lên, gió mạnh nhất.
- Ban ngày, từ sau 13-14 giờ, nhiệt độ trong ngày cao nhất, áp thấp khoét sâu nên gió mạnh nhất.
-Tàu buồm đi theo hướng gió để lợi dụng sức gió khi ra biển cũng như khi trở về đất liền vào các thời gian trên là tốt nhất.
0,5 đ 0,5đ 0,5đ
b) Tính nhiệt độ của sườn đón gió và sườn khuất gió của một ngọn núi ở độ cao 354m biết rằng đỉnh núi cao 3.254m có nhiệt độ là 3,50C
- Ở sườn đón gió, theo tiêu chuẩn của không khí ẩm, trung bình cứ lên cao 100m, nhiệt độ không khí giảm 0,60C. Như vậy, khi ở đỉnh núi cao 3.254m có nhiệt độ 3,50C thì nhiệt độ ở 354m là:
3,50C + [(3254 - 354) x 0,6 :100] = 20,90C
- Ở sườn khuất gió, theo tiêu chuẩn của không khí khô, khi xuống núi trung bình 100m, nhiệt độ tăng 10c, nên khi ở đỉnh núi cao 3.254m, nhiệt độ là 3,50C thì ở độ cao 315m nhiệt độ không khí là:
3,50C + [(3254 - 354) x 1,0 :100] = 32,50C
0,75đ
0,75đ
4 Chính sách dân số có tác động như thế nào đến gia tăng dân số. Lấy ví dụ minh hoạ.
2,0đ
Chính sách dân số có tác động như thế nào đến gia tăng dân số.
Tác động của chính sách dân số đến gia tăng dân số:
+ Chính sách dân số tác động tới gia tăng dân số ở mỗi nước trong từng thời kì nhất định.
+ Các nước đang phát triển: nền kinh tế nhiều khó khăn, mức sinh cao, thường áp dụng chính sách nhằm giảm dân số.
+ Các nước phát triển: trình độ phát triển kinh tế, trình độ dân trí cao, người dân không thích sinh con nên mức sinh thấp => cần các chính sách khuyến khích để tăng mức sinh.
- Ví dụ: liên hệ với Việt Nam hoặc bất kì 1 quốc gia nào trên thế giới
0,5đ 0,5đ 0,5đ
0,5đ 5 a. Tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020 (Đơn vị: %)
Năm
Tỉ lệ dân thành thị
1950 1970 1990 2020
Thế giới 100 100 100 100
Trong đó: Số dân thành thị 29,6 36,6 43,0 56,2 (Mỗi năm đúng cho 0,25 điểm)
1,0
b. Vẽ biểu đồ
+ Dạng biểu đồ: Biểu đồ kết hợp ( cột, đường)
3,0
+Yêu cầu: biểu đồ đúng, đẹp, có tên biểu đồ, chú giải, đủ số liệu (thiếu mỗi tiêu chí trừ 0,25đ)
c. Nhận xét và giải thích - Nhận xét:
+ Dân số thế giới ngày càng tăng và tăng thêm 5259 triệu người.
+ Tỉ lệ dân thành thị ngày càng tăng và tăng thêm 26,6%.
- Giải thích:
+ Dân số tăng do tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên còn cao, đặc biệt là ở các khu vực châu Phi, Nam Mĩ, Đông Nam Á. Điều kiện sinh hoạt, giáo dục, y tế phát triển giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ em và tuổi thọ tăng lên,…
+ Tỉ lệ dân thành thị tăng phù hợp với quá trình công nghiệp hóa đang diễn ra mạnh mẽ ở các nước đang phát triển, một lượng lớn người dân nông thôn vào khu vực đô thị tìm việc làm, định cư,…
0,5đ
0,5đ
6 Một máy bay cất cánh tại sân bay Nội Bài vào lúc 6h00 ngày 2/3/2022 và hạ cánh tại London (Anh) sau 12h bay. Hỏi vào lúc đó tại Tokyo (1350Đ), New Deli (750Đ), Lot Angiolet(1200T), Oasinton (750T), là mấy giờ? Ngày nào?
3,0đ Hà Nội múi giờ số 7, London múi giờ số 0, cách nhau 7 múi giờ
- Khi máy bay xuất phát: ở Hà Nội là 6h00 ngày 2/3/2022 thì giờ ở London khi đó là: 23h ngày 1/3/2022
- Sau 12h bay máy bay hạ cánh tại London lúc: 23 + 12 -24 = 11h ngày 2/3/2022 - Tokyo ở kinh độ 1350Đ ứng với múi giờ số 9 (135 : 15 = 9), phía bên phải London nên vào lúc London 11h thì Tokyo là : 11 + 9 = 20h ngày 2/3/2022
- New Deli ở kinh độ 750Đ ứng với múi giờ số 5 (75 : 15 = 5) nên vào lúc London 11h thì New Deli là : 11 + 5 = 16h ngày 2/3/2022
- Lot Angiolet (1200T) ứng với múi giờ số 8 (120 : 15 = 8) phía bên trái của London nên vào lúc London là 11h thì Lot Angiolet là: 11 – 8 = 3h ngày 2/3/2022
- Oasinton (750T) ứng với múi giờ số 5 (75 : 15 = 5) phía bên trái của London nên vào lúc London là 11h thì Oasinton là: 11 – 5 = 6h ngày 2/3/2022.
0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ
0,5đ
