M C L C CONTENTS
L u
Foreword
C VI T NAM VIETNAMESE LITERATURE
ng lai ghép các di n ngôn tr n thu s
Nguy n Thành Thi
5
Tr l i v quan h u truy n Ki u
Hán Nôm Vi t Nam
Back to the topic about the relation between The Tale of Jin Yun and through Sino-Nom documents in Vietnam
16
C m quan Thi n Ph n B nh Khiêm
Zen - Buddhism performance in the poetry Nguyen Binh Khiem Nguy n Công Lý
25
V Thi M a Quách T n
ng
30
S i quan ni m v LGBT trong xã h i Vi i - ng h p ti u thuy t c a Bùi Anh T n
Nguy n Th Qu c Minh
37
m và di n m
The current status of collection and the characteristics of Vinh Long folk literature
La Mai Thi Gia, Phan Xuân Vi n, Lê Th Thanh Vy
49
C NGOÀI & LÝ LU C COMPARATIVE LITERATURE, FOREIGN LITERATURE AND LITERACY THEORY
Thi pháp vi t v ng nh t Ngân và Thi
nhìn t lý thuy t phê bình n quy n
Prosody of writing about daily life in prose of two female writers Da Ngan and Thiet Ngung from feminist criticism theory
H Khánh Vân
62
T ng quan tình hình nghiên c u nhân v t th n linh trong truy n thuy t Vi t Nam, Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c qua ngu n tài li u ti ng Vi t Overview of research on divine characters in Vietnamese, Chinese, Japanese, and Korean legends through Vietnamese documents
Nguy n H u Kim Duyên
72
Truy n ng n Tr n Quang Nghi p và Maupassant: Nh ng ng và sáng t o
Tr n Th M Tiên
84
m v ti p nh c c p (trong so sánh v i phê bình ph n h i- c gi )
-response criticism)
Lê Th Kim Loan
96
Roberto Bolaño và ch v nh c (trong
tác ph m và 2666)
Roberto Bolaño and the theme of writers and critics (in the novels: By night in Chile and 2666)
Lê Ng c
107
Ma thu t, nhìn t ti u thuy t T (G.G. Marquez) Magic viewed from One Hundred Years of Solitude (G.G. Marquez) Nguy n Thành Trung
123
Nhìn l i ng c i c i
Reflecting on the influence of Chinese culture on East Asia literature in ancient middle ages
m Vân
134
NG D C
LITERATURE AND TEACHING LITERACY METHODS
Tôi có m t gi t m u m c c a th lo i ngh
lu n ng Trung h c ph thông
matter of translating and teaching argumentative essays in high schools
Ph m Ng c Lan
142
Tính th c ti n trong giáo d sách giáo khoa ng Nh t B n
How is Haiku education becoming more prevalent in Japanese literature textbooks?
Nguy
149
Nguy n H u Kim Duyên
i h t
Email: olivegarden1006@gmail.com Ngày nh n: 10/3/2021; Ngày duy
Kh c tình hình nghiên c u nhân v t th n linh Vi c Châu Á:
Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c, v ng ch ng, là công vi c có
ng trong nghiên c - c. T th , v này cho
c c cái nhìn t ng quan v h th ng các nhân v t th n linh trong truy n thuy t
c a Vi c Trung Qu c, Hàn Qu c và Nh t B n; V s
n nh ng suy lu m, b i c nh
m c, nh ng quan ni m c a m i dân t c v th gi i tâm linh, v phong t c t p quán,
l i s ng, v ng phong phú c a h . T th y th n
linh luôn gi vai trò quan tr ng trong truy n thuy i s n, trong
tâm th c c a nhân dân Vi t Nam nói riêng và h u h c,
Nh t B n, Hàn Qu c) t th i c s n t n ngày nay.
T khóa: nhân v t, th n linh, truy n thuy
Overview of research on divine characters in Vietnamese, Chinese, Japanese, and Korean legends through Vietnamese documents
Abstract
An overview of research on divine characters in Vietnam and three Asian countries:
China, Japan, and Korea which are considered as the same culture, is an important work in the study of culture and literature. From a specific meaning, this issue gives us an overview of divine characters system in Vietnam legend as well as China, Korea and Japan;
The problem will lead us to broader inferences, analyzes and assessments about characteristics and cultural contexts of each country, the conceptions of each nation about the spiritual world, customs and habits, lifestyle, creative thinking and their rich imagination. In conclusion, it can be seen that God always play an important role in legends, spiritual and cultural life, and in Vietnamese mind particularly and most of the Eastern of Asian countries (China, Japan, Korea) from ancient to present.
Keywords: characters, gods, legends, middle age, spiritual culture
M i dân t u có kho truy n thuy t
và th n tho i c n
Trung Qu c m t trong nh ng cái nôi c a n m t qu c gia r ng l n v i b dày l ch s và
s s c ng
m nh m trong khu v o nên d u n h u h t các qu c gia , v i m t kho tàng kh ng l v truy n thuy t và th n tho i, m t h th n c n
c s c.
V i quan ni n v t h
t n t i phát tri n c a nhi u lo i hình tôn
giáo, Trung Qu c là m n
linh. Truy n thuy t và Th n tho i Trung c hình thành và phát tri n cùng v i s hình thành và phát tri n c a qu c gia dân t c Trung Hoa th ng nh t. B i th nó là m t
ch ng l ch s dài t à v i
r t nhi u bi n c , s ki m. Chính vì v y, có không ít h c gi c
nghiên c u và xu t b n r t nhi u công trình n các truy n thuy t v th n linh.
Trong ph m vi bài vi t này, chúng tôi ch t p trung nghiên c u m t s công trình khoa h c chính.
Cu u tiên ghi chép v th n linh có l là Thuy i t c a H a Th n, ông gi i thích:
Th n tho i t c là câu chuy n v th n
1
2 1881 1936
1923
3 2009
4 (1916 7 12 2001 7 14 )
linh. Th c là thiên th n): th n, thiên th n là t v n v t v y, t b th , b thân. Th n linh l y tia ch p mà giáng h a phúc, bi u th s uy nghiêm1.
L T n trong Trung Qu c ti u thuy t s c, nhà xu t b n B i Tân Tri u (
1923)2 ng: Bu u c a
i dân thu t v n v t bi i l k , các hi ng này l i xu t
hi n trên kh i, t
qu n chúng gi i thích chuy t c nh ng lý gi i là th n tho i.
Tác ph m n i ti ng nghiên c u v truy n thuy t th n tho i th i c i c a Trung Qu c c a tác gi Thôi C
thu th p nghiên c u v Bàn C khai thiên
a, N Oa t i3
Tác gi Viên Kha là m t h c gi v th n
tho i T
nghiên c u nhi u v th n tho Trung Qu c c i th n tho i; Trung Qu c th n tho i truy n thuy t; C th n tho i tuy n d ch;
Th n Tho i lu p; Viên Kha th n tho i lu ; Trung Qu c th n tho i bách
; Th n tho i c s tân biên; Trung Hoa n d thiên4 Ngoài ra còn có các nghiên c u n i ti n h i kinh hi u chú, nhà xu t b n c t ng H i; c th n tho i tuy n d ch, nhà xu t b c Nhân dân5.
Trung Qu c c i tông giáo gi th n tho i kh o6
·
5 i kinh hi u chú
ng H i c t ch xu t b n xã.
C th n tho i tuy n d ch c xu t b n xã.
6 - .
c u, th ng kê, phân lo i h th ng th n linh c a Trung Qu c.
Nh ng tài li u k trên cùng v i kho
n c c ghi chép
trong các ngu c s Trung Hoa tr thành nh u chính y u trong nghiên c u và so sánh truy n thuy t th n linh
v c trong khu v c. T chúng ta bi t t i m t h th ng th n linh h t
s ng c c này: T Bàn C
khai thiên l ng th n N
Oa vá tr i, Ph n
-Th n Nông), Thi u H
B c) r (chính gi a
Kh c, vua Nghiêu, vua Thu n, Khoa Ph , Ch c N (Tr n -), Ngô Th Soa d ch, 2012: 3-
4) i Xuân Thu Chi n
Qu c, m ng ph bi n trong các
truy n thuy i
mà th là các v anh hùng lên thành
th n có th th ng
rõ r i sánh v i các truy n thuy t th n linh c a Vi t Nam. Tuy nhiên, n ý th y, v i s ng v dân t c và tôn giáo, h th ng th n linh c a c u không có m t v ch th n c nh v i nh ng m i liên h ch t ch ki n tho i Hy L p, mà là m t h th ng phong phú các th n
c l p, tách bi hi n trí
ng vô cùng k ng quan ni m v tr t, v n v
ng quan ni m nhân sinh v con i trong th gi i quan th n linh ch
a dân t c Trung Hoa c n nhi u nét khác bi t v i th gi
ng th i th hi n s
hóa l n nhau gi a hai qu c gia dân t c có t r t s m.
2. Tình hình nghiên c u nhân v t
th n linh trong truy n thuy t Nh t B n Trong tr t t th gi n th ng, Vi t Nam và Nh t B u nh ng và ti p thu t Trung Qu c nhi u y u t ng. Nh t B n v i Vi t Nam v a g i v a xa xôi. Trên th c
t , ý th Hán)
ng ch ng (cùng ch ng t
chi ph i m nh m nhãn quan và ti m th c c a nhi u nhà nghiên c u khi ti p c n n n c. Ti p c c trung i Nh t B n qua lo i hình truy n thuy t
th y nhi m
thú v trong cái nhìn so sánh gi a hai n n ng hai qu c gia.
Có th c dân gian Nh t B n là cái n n cho m i truy n th ng c t c này, t o nên nh ng giá tr c s c cho h u tiên Nh t B n nghiên c u truy n c dân gian m t cách nghiêm túc có l là nhà dân t c h c
Yanagita Kunio (1876- ,
n Thu góp truy n c dân gian Nh t B n (Nguy n Nam Trân, 2011:
41, 29) nói v ngu n g c, l ch s và các th lo i truy n c . Ông xem truy n c a a th n tho c tiên b t u v i nh ng truy n thuy t v nh ng i anh hùng (10 th lo i v i 83 mô tuýp) c Thiên hoàng th nh t Jinmu (th
Mikoto, hoàng h u Jinguu, các Thiên hoàng th 16 và 21, ...
Qua kh o c u các ngu n tài li u, chúng tôi nh n th y tuy n t nh t k l i nh ng truy n thuy t v ngu n g
c c dân gian Nh t B n là C s ký (H u Ng c, 2006: 14)
i ta tìm th y bóng dáng các v th n núi, bi n, gió, cây c , h a và n th n m t tr i.
n th i k i Nh t B n, nh ng
truy n k dân gian (g c
biên so n thành nhi u tác ph m k v Ph t giáo, v th gi i linh thiêng, k o, v các th n linh, ch ng h n cu n Kim tích v t ng t p (T p truy n k , biên so n vào n u th k XII c d ch b i tác gi Nguy n Th Oanh, Tr n Th
n:
Thiên Trúc (t c ); Ch c
Trung Qu c) và B n tri u (t c Nh t B n), c p t i ba ch l n: Ph
pháp và Th t c. H u h t nh ng truy n này
u mang y u t k ng, linh
thiêng.
Kim Tích i ng c a
Ph t giáo và các truy n thuy t dân gian, thuy t tho c, c vi t b ng ch Nh t B n linh d ký, Pháp Hoa nghi m ký; các tác ph m n i ti Bách nhân duyên t p, th p di v t ng , C b n thuy t tho i t p (vi t b ng ch Hán xen l n ch Kana). Nh ng tác ph m c a Trung Qu c tiêu bi Tam b o c m ng y u
c l c, Minh bá th n ký,
ng không nh n s i c a Kim Tích.
Nói v vi m các câu chuy n truy n thuy t thì Nh t B c có kho tàng c c k phong phú các truy n k v nh ng s vi ng, k o, th hi n i s ng tinh th n h t s c s c c i Nh t B Chúng ta ph i k n nh ng truy n thuy i nam n tr tu i hóa cây Tùng, i tiên b t áo lông chim; S tích chàng Urashima Taro l y v th y cung; V n m m c a nàng trinh n Unai; V cái ch t c a nàng trinh n Mana (Nguy n Nam Trân, 2011: 44-45) Tuy nhiên, t p truy n th c cho là tiêu bi u nh t c a n c dân gian Nh t B n là tác ph m Nh t B n linh d ký (Nihonryoiki).
(Keika (- , 1999: 6). Trong
Minh
c n ph i nh n m nh r ng nh ng c Nh t B n b i nh u ki a lý - l ch s c ti p bi n m t cách gián ti o Tri u
a -
chúng ta th y có nh ng v
s du nh p c i v i n
c Vi t Nam - Nh t B n - Hàn Qu c trong r t nhi u nh ng câu chuy n truy n thuy t khác nhau.
3. Tình hình nghiên c u nhân v t th n linh trong truy n thuy t Hàn Qu c
c s n th y ch
h c ch Hán c p chi m
m t v trí quan tr -
h c Vi t Nam, Nh t B n,
Hàn Qu c. Các câu chuy n truy n thuy t gi a các qu c gia, b ng nhi
có ng tr c ti p ho c gián ti p t i nhau, nên v a th hi c nét chung c a
c s a th hi c nét
c. Nh ng truy n thuy t th n linh c a Hàn Qu
không n m ngoài quy lu y.
Ngu nghiên c u
th n linh trong nh ng truy n thuy u tiên
c a Hàn Qu c là Samguk yusa (Tam qu c di s ) c a Thi ng vào kho ng th k XII. Ông v a d a vào các tài li u l ch s Trung Qu c, các cu n l ch s Hàn Qu c Gusamguk sa (C u tam qu c s - th k th II) và Samguk sagi (Tam Qu c s ký c a KimBusik - th k th X) (Phan Th Thu Hi n, 2014: 38), v a tr c ti p t p h p nghiên c u, k t h p v n dã m c a mình nh ng huy n tho i, dã s Huy n tho i Dangun, huy n tho i Goguryeo, huy n tho i Silla, huy n tho i Gaya, ... n i lên nhi u
nhân v t th n quan tr ng
và tâm th i Hàn qua các th i k l ch
s d a vào
các nghiên c u khái quát v các truy n thuy t Hàn c a các h c gi Kim Byung-Mo, Kim Gwang-Eon và các tác ph t s ch Hán c a tác gi Yi Gyubo (Lý Khuê Báo-th k XII) (Phan Th Thu Hi n, 2014:
39), cùng các ti u thuy t truy n k th i k Joseon (1392- Kim ngao tân tho i, ng truy n, Nam Viêm Phù châu chí (Phan Th Thu Hi n, 2017:
15)... th tài và
các nhân v t huy n tho i m t cách rõ nét.
Qua nh ng tài li u tthu th c liên c c i Hàn Qu c, chúng tôi nh n th y có m t s nh ng nhân v t th n tiêu bi
, chosang
chosang tanji
Chosang tanji
Chowang
m t. Chowang
Chowang
(Jisin)
B
.
* Jangseung: (Jangseung
-gun Hwan-in
Hwan- ung
sindansu Baekdu
(B Hwan-ung Cheon-
wang
Ung-nyo Ung-nyo
Hwan-ung mang thai.
Ung-nyo
Dan-gun Dan-gun
) (Nguy n Long Châu, 2000: 330-331).
y Hàn Qu t h
th ng các nhân v t th n tiêu bi u, hi n thân t vai trò h t s c quan tr ng trong i s ng c i dân ngay t nh ng bu i u d c. Tr i qua nh ng bi i m, tuy tên g i có th khác nhau,
n ch m c a
các v th u ph n nh th gi i quan và nhân sinh quan c a h trong su t chi u dài l ch s d c và gi c, t o nên
nh ng giá tr c - n th ng
o Tri u Tiên.
4. Tình hình nghiên c u nhân v t th n linh trong truy n thuy t Vi t Nam
Có th th y, so v i vi c kh o c u ngu n tài li u ti ng Vi t còn h n ch v t ng quan tình hình nghiên c u th n linh trong truy n thuy c Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c, vi c nghiên c u truy n thuy t th n linh Vi t Nam qua ngu n tài li u ti ng Vi t rõ ràng là m t l i th . B i
v sâu và k
và h th ng v l ch s nghiên c u v này c ta.
Qua vi m, t p h p và h th ng u, chúng tôi nh n th y nhi u công trình nghiên c u c a nhi u tác gi v các truy n thuy t th c t p h p trong các tài li u c , tài li u c s th i trung
i mà s c p
ch kh c in, hai tài li u Vi n u linh (1329) c a Lý T Xuyên và u th k XIV) c a Tr n Th Pháp t ph n trên, có
th t n n
móng cho vi c nghiên c u nh ng câu chuy n k dân gian, nh ng nhân v t th n linh có tính truy n thuy t c c ta. Hai t p sách này theo th i gian,
h c gi i nhi u l n, ti p t c b sung ho c s a ch a, thêm b t ph n truy n k và l n nay, Vi n u linh và thành tài li u ghi chép nh ng b n th n tích c a nhi u th n t m i mi c Vi t, góp ph n l n trong vi c cung c p ngu n tài li u cho nghiên c u
c, l ch s t Nam. Các
truy n t p trung k v các b
nhân th c Vi t.
Ti nh, Ki u Phú,
l y vi c ghi chép truy n dân gian làm n n
t s . Trong bài t c a
nh vi t:
t truy n sao không kh t vào tre mà ch truy n t ng ngoài bia mi ng. T a tr n c già tóc b u truy n t ng và yêu d u, l t là có quan h ng, phong hóa (Tr n Th Pháp (-); Nguy n Ng
Khánh d ch, 2011: 19)
c bi n th k XV-XVI, xu th c hóa truy n dân gian n i lên trong
các tác gia tiêu bi u là Lê Thánh Tông và Nguy n D (t p truy n Truy n k m n l c). T th k n th k XIX l i là n phát tri n r c r v i nh ng truy n
c ghi chép l m
Truy n k tân ph m), ng kinh ký s (Lê
H u Trác), u l c (Ph m
và Nguy
nh n xét c a tác gi Ki u Thu Ho ch khi
nghiên c u v i
Vi t Nam:
Quy lu t chung c a nhi u n c vi u kh u b ng vi c ghi chép folklore. Các lo c t s trong c vi t Vi t Nam th i trung c i m ngoài quy lu (Ki u Thu Ho ch, 1989: 93).
Vi m sáng tác theo l i giai tho i ho c th n linh hóa nh ng truy
n l ch s dân t n các tri i, th n tích, ng c ph , gia ph , dòng t n mi u, nhân ki t, anh tài, a các tác gi
trên, trong su t th i k s ng di n m o l ch s
t c ta, khi mà các b s chính th ng không
u ki ng th i cho th y
uan ni m v t tiên, phong t c,
truy n th i nhân x th c
bi t là th gi i quan th n linh ch a
i Vi .
c sang th i hi i, ti p c n t
t g t s c quý vi t
v nh ng s tích, nh ng câu chuy n l lùng Nam H i d nhân u th k XX) c a Phan K Bính. Gi i thi u v cu n sách, tác gi vi t:
Chúng tôi kê c u trong chính s và các t p ký, tìm nh ng truy i có danh v ng, có s tích l lùng, chia ra t ng
môn, t ng m c, c theo th th c sau t g i là Nam H i d nhân li t truy n, i s tích c c, sau xem cho bi t anh c mình (Phan K Bính (-
Phúc hi u ch nh, 2016: 6).
Vi m và công b nh ng u
nghiên c u v th n linh trong truy n thuy t c ta b u tr nên rõ ràng vào kho ng nh -40 c a th k XX v i s xu t hi n c a m t lo t các chuyên kh o c a nhà nghiên c u Nguy
: Góp ph n nghiên c u m t v thành hoàng Vi t Nam: Lý Ph c Man
H ng - M t tr
th n k trong truy n thuy t Vi t Nam T c th cúng th n tiên Vi t Nam (1944) (Tr n Th An, 2014: 22). V i
p c n nhân h
pháp liên ngành, tác gi u
ngu u truy n thuy ch và
truy n thuy t truy n mi ng trong m i liên h v i di tích, phong t c ng dân t c,... b i v ng công trình khoa h c có giá tr sâu s i v i nhi u ngành nghiên c u.
Tuy nhiên, ph n nh a
th k XX, trong cu n c th o l ch s c Vi t Nam (1957), n m c n các truy n thuy t th n linh có ngu n g c t m t a lý (Chuy n nàng Tô Th ,
Chuy n núi V )
Trong nh u th p niên 60 c a th k XX, Truy n thuy t M Châu Tr ng
Th y n v i
nhi u bài nghiên c u xoay quanh vi c c i biên Truy n thuy t M Châu Tr ng Th y.
Nhi u v n lý
thuy t th lo i hay ch truy n ca ng i tình yêu th cao bài h c c nh u cho vi c nghiên c u
th n i, tuy v y lu n án ch khai thác các y u t n th n linh th hi n trong tác ph m.
Th ng ki n
s i c a nhi u chuyên kh o có giá tr v truy n thuy t th Truy n thuy t và c
thông tin Thanh Hóa, 1973), Tìm hi u ti n c dân gian (1974) c a Cao Huy
nh; Truy n thuy (Chi h i
; Nghiên c u ti n trình c c dân gian Vi t Nam (1978) c Bình Tr ; Truy n
thuy t Hùng (Chi h dân
; Giông bão Loa
Thành (1990) c Truy n
thuy t Bia Bà (1992), Truy n thuy t Vi t Nam (Lã Duy Lan, 1997), Truy n thuy t Vi t Nam (Tr n Th An, Ph m Minh Th o, Bùi Xuân M , 1998), Truy n thuy t dân i Vi t (Ki u Thu Ho ch, Mai Ng c H ng, Tr n Th An, 2004), Truy n thuy t v nh i m cõi (Hoàng Khôi, 2013), ...
Có th th y, t nh l i
nhi u nhà nghiên c i
nh ng m biên so n v h
th ng nhân v t th c Vi t, có th
k n: Th t Vi t (T i
hi u v ng dân gian phát tri n t th i c n ngày nay, không ch gói g n trong l ch s dân Vi t mà còn có s giao l p bi n v
làm dày thêm h th ng tín ng Vi t Nam. Nhi u nhà khoa h
u v tôn giáo
chính th n Tr
Anh, Tr ng dân
c
Khánh, u
ngu n g ng dân gian mà ch
y u ch d ng l i m nh ng câu chuy n k v các th n. T ng (2005) b ng s t ng h th ng l i t các b sách tiêu bi Vi t s c
1 c b i Vi t s (th
k XVII), Vi n u linh t p 1329, Nam Chích quái (cu i th k XIV); i Nam nh t th ng chí (cu i th k XIX u th k XX). Qua các ngu n tài li u này, chúng ta tìm th y các d u v t c các th n tích và l t c hi n t i qua các bi u hi n v hình th c (ng l i, hi n v t).
Cu n sách Th t Vi t (2002)
c p trung nghiên
c m m t lo t các truy n v th n
linh (t th i k Ti ) n
d a trên các b n th n tích, th n ph c trên kh p c c.
Tr i qua m c và
gi c, v i m t b dày l ch s qua các th i, các câu chuy n v các v th c nhân dân tôn th truy n t i trong các sách truy n khác nhau c a nhi u h c gi
hi c s ng v ng v t tiên, ni m t hào dân t c c
u c a mình:
th n linh không ph i là mê tín d i l ng d n t i vi c gi i h m t s di tích l ch s mà chính là tôn th các anh hùng ch ng ngo i xâm, anh h ng xây d c, phát tri
c a dân t (Lý T Xuyên (-); Tr nh ch, 1972: 8)
n các truy u
c n trung i -
n v a mang tính chính s v a mang tính truy n thuy t, huy n tho i.
c i t p sách
M u c p c th n Truy n thuy t M
Châu - Tr ng Th y v t tác ph c dân gian, không ph i là m t tài li u s h c và nghiên c u v s tích Thánh M u Lan. T b n th n tích Hoàng Thái H u Lan
nghiên c u hi ng Lan mà còn tìm hi u nhi u y u t l , th n k , nh
hóa th i Lý Tr n.
Chúng ta n ph i nh c t i cu n c kh o v ng th gia th n c a Hu nh Ng c Tr ng và Nguy i Phúc (2013), ch y u vi t v y u t tâm linh c a
i Vi ng t tiên, th
Táo quân (Nh t gia chi ch ), các th m ng, th n b n gia b n th , các th n linh
ng gi i. Tuy nhiên, nh ng v th n này c ghi chép trong sách Vi t n u linh, ch ng h n Th t Th L nh, ghi r ng:
ng Th a th quán Già La (vào kho n 713-739) t i thôn An Vi n (gi a hai huy và T Liêm).
- Cao Bi n l p m n th Th a khác bên t o cung thu
tr n Giao Châu (vào kho -873).
C hai th c s c phong c hi u là Khai Nguyên Uyên hi n Long tr
ho c Thiên b Linh c
công, thu c h th ng th n linh chính th c c a tri i nhà Tr n (Hu nh Ng c Tr ng, Nguy i Phúc, 2013: 109).
Truy n thuy t Trung d Uy hi trong Vi n u linh ghi l i v th u tiên là Th L nh, xu t hi n Giao Châu vào th k VII:
L nh thi tài v i Th ch giành l y ch c v H quán, th n b o h th t o giáo là quán Thông Thành B ch H c (nay thu c t nh
(Lý T Xuyên (-); Tr
ch, 1972: 99).
Th L c dân chúng trong vùng không lúc nào d n.
Vi c quan ni m v th gi i th n linh c a m i dân t c trên th gi u có s khác c Khánh và Ph m Minh Th o (2002) trong sách Linh th n Vi t Nam cho r ng:
m th n linh c a i Vi t là hoàn toàn có tính dân t c, là ng ch không ph i mê tín, là t con nâng lên th n thánh, r i l i kéo
Th n thánh xu ng v (
Ng c Khánh, Ph m Minh Th o, 2002: 6).
T t quy n t tra
c u tôn hi u các v th n linh Vi t Nam, kèm trích d a danh th t , th i gian (n u có).
Tác gi s trùng l p tôn hi u các v th n vì nhi chung m t th n t c chi ti t ngày gi ti n hành cúng t và t ch c l
h t công trình
nghiên c u b ích giúp cho chúng tôi h th ng hóa th gi i th n linh Vi t Nam và tra
c u m t cách d c này
Lý T ây b y tám
th k i hình th n t p h p các truy n k dân gian v các v th n linh c ta. V i cu n t n này, chúng tôi có th h th ng và tr l c câu h i: i
Vi nh ng th n nào?
nh ng thiên th n, nh ng nhiên th n, v t th n, ch y i Vi t Nam th ph ng là i (các anh hùng, vua chúa, quan l i có công v c s sách ghi chép
l i ho c th t c
nh i không th c vì c nh c trong t n.
K t lu n
T u trung l i, t vi c kh o c u ngu n
u ti ng Vi t v các truy n thuy t Vi t Nam, Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c nh ng qu c gia có s
r ng t trong quá kh , chúng tôi nh n th y nhân v t th n linh chi m m t v th quan tr ng trong h th ng nhân v t truy n thuy t c c. Nhân v t th n linh t trang sách y th m nhu i s
tâm th c các dân t c này m t cách th t t nhiên và m nh m
chi c l i, nh ng câu chuy n dân gian
v các v th c truy n mi ng
l c ghi chép l i, tr thành truy n thuy t, th m chí tr thành ngu n s li u quan tr ng cho Qu c s , nh t là n u d c và gi c c a m i qu c gia dân t c.
V i xu m là nh ng tín p và
s ti p bi Hán, c b n
qu u có cách phân lo i h th ng
th n có nh ng
nh a th n, v n v t th n,
nhân th n. Th m chí tên g i v các v th n có s trùng kh a, táo quân, bà m , các v th n khai qu c, ... Thêm n a, v i quan ni m v n v t h u linh và s hi n di n c a các lo i hình tôn giáo trên c b n qu c
gia, t trong tâm th u
có quan ni m v các th n t
gió, cây, m t tr i, ... u có t c th cúng
các v th c n gió
hòa mùa màng b i thu. M t khác v i c m h ng s thi và anh hùng ca, các qu c gia này t trong quá kh ng b , chi n l c, n i chi n, ... trong b i c c v ng v m t cu c s ng yên bình ng câu chuy n truy n thuy t ca ng i các v anh hùng xu t hi n nh ng s c thái r t phong phú v các lo i hình th n dân t
Tuy v m l ch s , b i
c , tâm lý và phong t c m i dân t c mà nhân v t th n linh m c c phác h a trong truy n thuy t có nh c m riêng. Và không ch có nh ng khác bi t v c trong khu v c, gi a các n trong l ch s nghiên c u nhân v t
th nh m m i.
ng h p Vi ó là nhân v t th n linh t n t i trong các truy n thuy
c ghi chép l i i d n trong th i k i, khác v i vi c ch t n t i
i hình th c truy n mi n
ng cho m i quan
h gi c dân gian v c vi t
ng th i ph c phát tri n c a c Vi t Nam nói chung.
rong
Tuy nhiên, cho dù h th ng th n linh c phác h a trong truy n thuy t m i qu c gia Vi t Nam, Trung Qu c, Hàn Qu c, Nh t B n có s khác nhau, song h u là nh ng nhân v t bi quan ni m c a nhân dân v m t th gi i linh thiêng
trong quá kh , v o và trí
ng phong phú c .
i s ng tinh th n c i ng c gìn gi
t n l a th p
i s
gi a các lo i hình th n c a nhi u tôn giáo cùng h i nh ng v các v anh hùng dân t c phong th n bao gi
c x p vào v trí trang tr ng, b i nh ng b i c nh l ch s (b , b c, giao tranh và n i chi ng truy n th c thù c a các dân t
c, t tôn dân t c, ý th c núi sông b cõi và quy n t ch m nh m , ...). Chính vì th mà th n linh luôn gi m t vai trò quan tr ng trong truy n thuy i s ng hóa tâm linh c a nhân dân Vi t Nam nói riêng và h u h
c, Nh t B n, Hàn Qu c) nói n ngày nay.
Tài li u tham kh o
i Vi t s (2004). Hà N i, Nxb .
H u Ng c (2006). D t
B n. Tp H Chí Minh, .
Hu nh Ng c Tr ng, Nguy i Phúc (2013). c kh o v ng th Gia th n. Tp H
.
Keika (-). Nh t B n linh d ký. Nguy n Th Oanh d ch (1999). Hà N i,
h c.
Ki u Thu Ho ch (1989).
nh c nghiên c u. Hà N i, Nxb Khoa h c xã h i.
Kim tích v t ng t p (-). Nguy n Th Oanh, Tr n Th
Chi d ch (2016). T ng, quy n 11 19. Hà N i, Nxb Khoa h c xã h i.
Kyung, J.H. (2004). Nghiên c u so sánh ti u thuy t truy n k Hàn Qu c Trung Qu c - Vi t Nam. Hà N i h c Qu c Gia Hà N i.
Lý T Xuyên (-). Vi n u linh. Tr nh ch (1972). Hà N
h c.
Nguy n Hu Chi (1999). Truy n Truy n k Vi t Nam. Quy n 2. Hà N
.
(2000).
. Hà N i
Nguy n Nam Trân (2011). T ng quan l ch s c Nh t B n. Hà N i, Nxb Giáo d c Vi t Nam.
Nguy n Th Hu , Tr n Th An (2000).
Tuy n t c Dân gian Vi t Nam, t p 1: Th n Tho i Truy n Thuy t. Hà N i, Nxb Giáo d c.
Nguy n T (1962). Tân biên Truy n k m n l c. Quy n ng. Hà N i, Nxb B Qu c gia Giáo d c.
Phan K Bính (-). Nam H i d nhân
Phúc hi u chính (2016). Tp H Chí Minh, Nxb Tr .
Phan Th Thu Hi n (2014). Huy n tho i l p
qu c c . Tp H Chí
Minh, Tp H
Chí Minh.
Phan Th Thu Hi n (2017). H p tuy
h c c n Hàn Qu c. Tp H Chí Minh. Nxb t ng h p Tp H Chí Minh.
T ng (2005). Th i và
t Vi t. Hà N i, tin.
Tr -). Truy n thuy t, th n tho i Trung Qu c. Ngô Th Soa d ch (2012).
Tp H Chí Minh, Nxb T ng h p Tp H Chí Minh.
Tr n Th Pháp (-).
Nguy n Ng c San,
d ch (2011). Tp H Chí Minh, Nxb Tr . Tr n Th An (2014). lo i và vi n hóa truy n thuy t dân gian Vi t Nam, Hà N i, Nxb Khoa h c Xã h i.
Vi t Nam và Nh t B n . Tp H Chí Minh, Tp H Chí Minh.
c Khánh, Ph m Minh Th o (2002).
Linh th n Vi t Nam. Hà N hóa thông tin.
Th t Vi t.
Hà N i, c.
