Bài 19 Tục ngữ về con người và xã hội

(1)

Giáo viên: Đinh Thị Kim Yến

Trường THCS ĐT Việt Hưng

(2)

I .Tìm hiểu chung

1. Đọc, tìm hiểu chú thích TỤC NGỮ

VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI 1: Một mặt người bằng mười mặt của.

2: Cái răng , cái tóc là góc con người . 3 : Đói cho sạch , rách cho thơm .

4: Học ăn ,học nói ,học gói ,học mở . 5 : Không thầy đố mày làm nên .

6 : Học thầy không tày học bạn .

7 : Thương người như thể thương thân . 8 :Ăn quả nhớ kẻ trồng cây .

9: Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao . 2. Bố cục

3 nhóm Về phẩm chất con người : Câu 1,2,3 Về học tập tu dưỡng : Câu 4,5,6 Quan hệ ứng xử : Câu 7,8,9

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

(3)

1: Một mặt người bằng mười mặt của.

- NT: hoán dụ chỉ con người; nhân hóa chỉ của cải

+ So sánh, đối lập đơn vị chỉ số lượng (một >< mười) -> khẳng định sự quý giá của người so với của.

1. Một mặt người hơn mười mặt của.

2. Người làm ra của chứ của không làm ra người 3. Người sống đống vàng

4. Lấy của che thân, không ai lấy thân che của

5. Người ta là hoa đất…..

(4)

2: Cái răng , cái tóc là góc con người . 3 : Đói cho sạch , rách cho thơm .

II. Tìm hiểu văn bản

1. Kinh nghiệm và bài học về phẩm chất con người

- Tìm hiểu nghĩa của câu tục ngữ

- Chỉ ra nét độc đáo về hình thức, cách sử dụng từ và bài

học rút ra từ câu tục ngữ

(5)

1. Kinh nghiệm và bài học về phẩm chất con người

Câu 1:

* Nghệ thuật : So sánh , nhân hoá

* Bài học : Khẳng định , đề cao giá trị con người ,con người là thứ của cải quí nhất

Câu 2:

* Hình thức: Sử dụng từ nhiều nghĩa

*Bài học : + Khuyên chúng ta hãy biết hoàn thiện mình từ những điều nhỏ nhất + Thể hiện phần nào nhân cách sống Câu 3:

* Hình thức: Đối ý : Đói- sạch ; Rách -thơm

* Bài học : Dù vật chất thiếu thốn , khó khăn vẫn phải giữ gìn phẩm chất trong sạch . Con người phải có lòng tự trọng

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

(6)

1: Một mặt người bằng mười mặt của.

II.

Tìm hiểu văn bản

1.Kinh nghiệm và bài học về phẩm chất con người

Câu 1:

* Nghệ thuật : So sánh , nhân hoá

* Bài học : Khẳng định , đề cao giá trị con người ,con người là thứ của cải quí nhất

Câu 2:

* Hình thức: Sử dụng từ nhiều nghĩa

*Bài học : + Khuyên chúng ta hãy biết hoàn thiện mình từ những điều nhỏ nhất + Thể hiện phần nào nhân cách sống

Câu 3:

* Hình thức: Đối ý : Đói- sạch ; Rách -thơm

* Bài học : Dù vật chất thiếu thốn , khó khăn vẫn phải giữ gìn phẩm chất trong sạch . Con người phải có lòng tự trọng

?Tóm lại ba câu tục ngữ trên khuyên nhủ chúng ta điều gì ?

Có gì đặc biệt trong cách diễn đạt ? Với cách nói giàu hình ảnh , các câu khẳng định con người là giá trị nhất nên phải yêu quí , bảo vệ và biết đánh giá một cách thấu đáo ,đồng thời nhắn nhủ con người phái biết giữ gìn phẩm giá trong sạch của mình

(7)

Điệp từ “ học” có tác dụng nhấn mạnh việc học tỉ mỉ , toàn diện : Trong giao tiếp , cư xử , công việc

?Em hiểu như thế nào về

“ học ăn , học nói , học gói , học mở”

2.Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

1. Kinh nghiệm và bài học về phẩm chất con người

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

4: Học ăn ,học nói ,học gói ,học mở .

(8)

- Học ăn, học nói

- > ăn trông nồi, ngồi trông hướng - Ăn nên đọi (bát), nói nên lời

- Lời nói gói vàng

- Lời nói chẳng mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau - Im lặng là vàng

?Em hãy nêu các câu tục ngữ, ca dao khác liên quan đến từng vế câu tục ngữ“ học ăn , học nói , học gói , học mở”

(9)

- Học gói, học mở

- > Các cụ kể rằng, ở Hà Nội, trước đây một số gia đình giàu sang thường gói nước chấm vào lá chuối xanh đặt vào cái chén xinh bày lên mâm. Lá chuối tươi giòn, dễ gãy rách khi gập gói, dễ bật tung khi mở. Người gói phải khéo tay mới gói được.

Người ăn phải biết mở gói nước chấm sao cho khỏi bắn tung tóe ra ngoài chén, và bắn vào quần áo người ngồi bên cạnh. Biết gói, biết mở trong trường hợp này được coi là khéo tay, lịch thiệp.

Như vậy, để biết gói và mở nước chấm ra ăn đều phải học.

-> Suy rộng ra, học để biết làm, biết giữ mình và biết giao tiếp với người khác.

(10)

2.Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

4: Học ăn ,học nói ,học gói ,học mở

? Câu tục ngữ này khuyên chúng ta điều

gì ?

Con người phải học để mọi hành

vi ứng xử đều chứng tỏ mình là người

lịch sự , tế nhị , thành thạo công việc ,

tức con người có văn hoá , nhân cách

(11)

2.Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

5 : Không thầy đố mày làm nên . 6 : Học thầy không tày học bạn .

Thảo luận nhóm đôi: (5’) - Theo em những điều khuyên răn trong hai câu tục

ngữ 5,6 trên mâu thuẫn với nhau hay bổ sung cho nhau ?

Hai câu bổ sung cho nhau. Không hạ thấp việc học thầy, không coi học bạn quan

trọng hơn học thầy, mà muốn nhấn mạnh tới đối tượng khác, phạm vi khác, con người cần học hỏi.

-> Khuyên con người nên mở rộng đối

tượng, phạm vi và cách học hỏi; khuyên

nhủ về việc kết bạn, tình bạn đẹp

(12)

BÀI 19 .TIẾT77 : TỤC NGỮ

VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

4: Học ăn ,học nói ,học gói ,học mở . 5 : Không thầy đố mày làm nên .

6 : Học thầy không tày học bạn .

?Qua ba câu tục ngữ

trên em rút ra bài học gì ?

Nhân dân ta khuyên nhủ học tập phải toàn diện tỉ mỉ , học thầy , học bạn mới là người có văn hoá

2. Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

1. Kinh nghiệm và bài học về phẩm chất con người

I .Tìm hiểu chung

1. Đọc, tìm hiểu chú thích 2. Bố cục

(13)

BÀI 19 .TIẾT77 : TỤC NGỮ

VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

TỤC NGỮ

VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI 7 : Thương người như thể thương thân . 8 : Ăn quả nhớ kẻ trồng cây .

9 : Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao .

? Cho biết nghệ thuật nào được sử dụng trong câu tục ngữ thứ

7 ? So sánh :

Thương người Thương thân

Tình thương đối Tình thương dành với người khác cho mình

? Lời khuyên từ câu tục ngữ ?

-Hãy sống bằng lòng nhân ái , vị tha -Không nên sống ích kỉ

Là triết lí về cách sống đầy giá trị

nhân văn

?Em hiểu gì về nghĩa của câu tục ngữ thứ 8 ?

-Khi được hưởng thành quả , phải nhớ

công ơn người gây dựng nên

- Mọi thứ ta hưởng thụ đều do công sức của con người

3. Kinh nghiệm và bài học về

quan hệ ứng xử

2. Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

I .Tìm hiểu chung

(14)

TỤC NGỮ

? Bài học rút ra từ

đây là gì ?

3. Kinh nghiệm và bài học về

Cần trân trọng sức lao động của mọi người , phải biết ơn những người tạo ra thành quả đó

? Trong thực tế câu tục ngữ này sử dụng trong

hoàn cảnh nào ?

2. Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

I .Tìm hiểu chung

(15)

TỤC NGỮ

Câu tục ngữ 9 sử dụng nghệ thuật gì ? Tác dụng ?

Nghệ thuật ẩn dụ , đối lập giữa hai vế.

Khẳng định sức mạnh đoàn kết , chia sẻ thất bại

? Câu tục ngữ này khuyên nhủ chúng ta

điều gì?

-Phải có tinh thần tập thể trong sống và làm việc , tránh lối sống cá nhân

2. Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

I .Tìm hiểu chung

3. Kinh nghiệm và bài học về

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

(16)

TỤC NGỮ

? Bài học nào được rút ra từ các câu tục

ngữ 7,8,9 ?

-Qua hình ảnh so sánh , ẩn dụ , các câu tục ngữ khuyên con người phải có lòng nhân ái , vị tha , luôn ghi nhớ công lao của những người đi trước

2. Kinh nghiệm và bài học về việc học tập tu dưỡng

I .Tìm hiểu chung

3. Kinh nghiệm và bài học về

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

(17)

III.Tổng kết

1.Nghệ thuật

?Bài tục ngữ về con người và xã hội nói riêng và tục ngữ nói chung thường sử dụng các biện pháp nghệ thuật

chủ yếu nào ?

2.Nội dung

? Văn bản : “ Tục ngữ về con Người và xã hội” gúp em hiểu những quan điểm , thái độ sâu sắc nào của nhân dân ?

Ghi nhớ :

Tục ngữ về con người và xã hội thường rất giàu hình ảnh so sánh ,ẩn dụ , hàm súc về nội dung. Những câu tục ngữ này luôn chú ý tôn vinh giá trị con người , đưa ra nhận xét , lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có

I .Tìm hiểu chung

3. Kinh nghiệm và bài học về

TIẾT 77. BÀI 19 : TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

(18)

III.Tổng kết

1. Nghệ thuật 2. Nội dung

I .Tìm hiểu chung

3. Kinh nghiệm và bài học về

IV.Luyện tập

(19)

• Học thuộc lịng và phân tích các câu tục ngữ

• Tập viết đoạn văn cĩ sử dụng câu tục ngữ Cĩ cơng mài sắt , cĩ ngày nên kim

• Chuẩn bị bài : Câu rút gọn

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ