Bài 16. Sự suy sup của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

(1)

BÀI 16 - TIẾT 30:

SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV II. NHÀ HỒ VÀ CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÍ LY

(2)

KIỂM TRA BÀI CŨ

? Kể tên các cuộc khởi nghĩa nông dân ở nửa sau thế kỷ XIV? Các cuộc khởi nghĩa đó nói lên điều gì?

- Khởi nghĩa Nguyễn Thanh, Nguyễn Kỵ - Thanh Hóa ( 1379).

- Cuộc khởi nghĩa của Ngô Bệ - Hải Dương.

- Khởi nghĩa của Phạm Sư Ôn – Quốc Oai, Sơn Tây ( 1390).

-Khởi nghĩa Nguyễn Nhữ Cái – Sơn Tây ( 1399).

-> Các cuộc khởi nghĩa đó nói lên sự suy yếu của của triều đại nhà Trần trong việc quản lí đất nước; tình hình kinh tế xã hội khủng hoảng, rối ren.

(3)

1. Nhà Hồ thành lập (1400).

? Nhắc lại hoàn cảnh dẫn đến sự

thành lập nhà Trần?

- 1226, Lí Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh, nhà Lí sụp đổ - > Nhà Trần thành lập.

? Nhà Trần có những công lao gì

trong công cuộc chống xâm lược bảo vệ đất nước?

Ba lần đánh tan quân xâm lược Mông Nguyên. Bảo vệ độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ.

? Em hãy cho biết tình hình nước ta

vào cuối thế kỷ XIV?

- Cuối thế kỉ XIV, các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra.

- Nhà Trần không còn đủ sức giữ vai trò lãnh đạo của mình.

? Cuộc đấu tranh của nhân dân diễn ra cuối thế

kỷ XIV dẫn đến điều gì?

Nhà trần suy yếu, làng xã tiêu điều, dân đinh giảm sút.

? Giữa lúc đó ai xuất hiện?

Giữa lúc đó xuất hiện Hồ Quý Ly

Xã hội Đại Việt cuối thế kỷ XIV lâm vào khủng hoảng sâu sắc: chính quyền suy yếu, nịnh thần chuyên quyền, vua quan sa đọa. Kinh tế giảm sút, đời sống nhân dân khổ cực. Triều đình rối ren, tài chính kiệt quệ. Đại Việt lại đứng trước nguy cơ cuộc ngoại xâm đang đến gần. Bên trong khủng hoảng, ngoài thì giặc đe dọa.

? Giới thiệu đôi nét hiểu biết của em về nhân vật Hồ Quý Ly?

BÀI 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV II. NHÀ HỒ VÀ CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÍ LY TIẾT 30:

(4)

Hồ Quý Li tự Lí Nguyên, dịng dõi trạng nguyên Hồ Hưng Dật, người Chiết Giang - Trung Quốc.

Vào thời Ngũ đại, đời, Hồ Hưng Dật sang sinh sống ở Quỳnh Lưu (Nghệ An). Đến đời nhà Lý, cĩ người làm phị mã nhà Lý lấy cơng chúa Nguyệt Đích. Đến đời thứ 12 Hồ Liêm, dời đến Đại La ( Hà Trung – Thanh Hĩa), làm con nuơi Lê Huấn đổi họ Lê. Hồ Quý Ly là cháu 4 đời của Lê Huấn, sau khi giành được ngơi vua thì đổi tên lại thành họ Hồ.

-1375, Giữ chức tham mưu quân sự.

- 1380 Ông giữ chức Nguyên nhung Hải tây đô thống che.á

- 1388 Thái Úy Trần Ngạc và một số quý tộc nhà Trần mưu giết Hồ Quý Ly nhưng không thành.

- 1395 Ông được phong chức Nhập nội phụ chính thái sư bình chương quân quốc trọng sự, tước Tuyên trung vệ quốc đại vương.

- 1397 xây dựng kinh đô mới ở An Tôn ( Vĩnh Lộc – Thanh Hóa )

Hồ Quý Ly

(5)

1. Nhà Hồ thành lập ( 1400).

? Nhà Hồ được thành lập trong

hoàn cảnh nào?

- Năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần lên ngôi vua lập ra nhà Hồ, đổi quốc hiệu là Đại Ngu.

? Em hiểu Đại Ngu có nghĩa là Đại Ngu: niềm vui lớn.gì?

? Em có nhận xét gì về sự thành lập nhà Hồ so với các triều đại trước?

- Sự thành lập của nhà Lê, Lý đều được mọi người suy tôn.

Nhà Hồ thành lập cũng giống như nhà Trần hoàn cảnh: nhà Trần suy sụp, xã hội khủng hoảng, ngoại xâm đe doạ. Nên Hồ Quý Ly phế truất vua Trần lên làm vua.

? Em hãy cho biết Hồ Quý Ly đã tiến hành cải cách trên những lĩnh vực nào?

Chính trị - Kinh tế - xã hội -văn hoá giáo dục - quân sự.

- Cuối thế kỉ XIV, các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra.

- Nhà Trần không còn đủ sức giữ vai trò lãnh đạo của mình.

(6)

2. Những biện phỏp cải cỏch của Hồ Quớ Ly.

? Về mặt chớnh trị:

Hồ Quý Ly đó thi hành những chớnh sỏch gỡ?

* Chớnh trị:

- Cải tổ hàng ngũ võ quan thay thế các quý tộc họ Trần bằng những ng ời không thuộc họ Trần

? Tại sao Hồ Qỳy Ly lại thay thế quan lại nhà Trần bằng những người thõn cận với mỡnh?

? Ngoài ra Hồ Quý Ly cũn đặt luật lệ nào nữa?

- Đổi tờn một số đơn vị hành chớnh cấp Trấn, quy định cỏch làm việc của bộ mỏy chớnh quyền cỏc cấp.

* Hs chỳ ý phần chữ in nhỏ.

? Đoạn chữ in nhỏ núi lờn nội dung gỡ?

- Cử các quan triều đình về thăm hỏi

đời sống nông dân ở các lộ.

? Việc quan lại triều đỡnh thăm hỏi đời sống nhõn dõn cú ý nghĩa gỡ?

- Chứng tỏ đất nước ta dưới thời Hồ đó quan tõm tới đời sống nhõn dõn

(7)

* Kinh tế - tài chính:

? Nêu những cải cách về kinh tế

của Hồ Quý Ly ?

Tiền Đồng

- Phát hành tiền giấy.

- Ban hành chính sách hạn điền qui định lại thuế đinh, thuế ruộng.

? Nhà Hồ thực hiện chính sách hạn điền, nhằm

mục đích gì?

? Em có nhận xét gì về các chính sách cải cách kinh tế của

triều Hồ?

Các chính sách đó phần nào làm cho kinh tế thoát khỏi khủng hoảng và đi lên.

- 1396, Hồ Quý Ly ban hành tiền giấy, gọi là thông bảo hội sao, gồm 7 loại: 10 đồng, 30 đồng, 1 tiền, 2 tiền, 3 tiền, 5 tiền, 1 quan. Cấm dùng tiền bằng đồng (ai có tiền đồng phải đem đổi cho nhà nước lấy tiền giấy.)

Các chính sách về kinh tế đã làm tăng thêm diện tích ruộng công của nhà nước. Đánh thuế một cách công bằng và khách quan đối với tất cả mọi người. Tuy nhiên việc làm này của nhà Hồ đã động chạm đến quyền lợi của quý tộc Trần và bọn cường hào địa chủ điều này đã gây nên những bất lợi không nhỏ cho nhà Hồ trong việc chống quân xâm lược Minh sau này khi không nhận được sự ủng hộ của lực lượng này.

Mục đích của nhà Hồ khi đổi tiền đồng ra tiền

giấy là gì?

Bên cạnh đó nhà Hồ còn thi

hành chính sách gì về kinh

tế?

Năm 1397, ban hành chính sách “ hạn điền”: Quy định Đại vương và Trưởng công chúa không bị hạn chế số lượng ruộng đất tư, số còn lại không được sở hữu quá 10 mẫu, số ruộng thừa phải sung công.

- 1402, định lại thuế đinh, đánh vào người có ruộng; người không có ruộng, trẻ con mồ côi, đàn bà góa không phải nộp. Thuế ruộng được đánh theo phép lũy tiến, có nhiều ruộng đóng nhiều, không có ruộng không phải đóng.

?Em hiểu thế nào là hạn

điền” ?

Trong giai đoan cuối thế kỷ XIV, do nhà nước không quan tâm đến nông nghiệp, ruộng đất bị bỏ hoang hoặc bị bán rẻ nên có rất nhiều ruộng đất rơi vào tay vương hầu, quý tộc, địa chủ và nhà chùa, số ruộng đất công ở làng xã bị xâm lấn chính vì vậy chính sách hạn điền là để khắc phục tình trạng trên.

2. Những biện pháp cải cách của Hồ Quí Ly.

* Chính trị:

=>Lµm cho kinh tÕ tho¸t khái khñng ho¶ng vµ ®i lªn.

(8)

* Xó hội :

? Về mặt xó hội: Hồ Qỳy Ly đó ban hành cỏc chớnh sỏch

- Thực hiện chớnh sỏch hạn nụ. nào?

? Nhà Hồ thực hiện chớnh sỏch hạn nụ, nhằm mục đớch gỡ?

Hạn chế số lượng nụ tỡ tăng cường sức lao động trong xó hội. Đõy là những biện phỏp nhằm hạn chế số lượng nụ tỡ đó tăng nhanh trong cuối thế kỷ XIV do sự suy kiệt về kinh tế.

? Trong những năm đúi kộm, mất mựa nhà Hồ đó làm gỡ để hạn chế nạn đúi cho dõn?

? Em cú nhận xột gỡ về những việc làm này của nhà Hồ?

Những biện phỏp rất tớch cực để ổn định tỡnh hỡnh xó hội và dần khụi phục những khú khăn về kinh tế của đất nước.

2. Những biện phỏp cải cỏch của Hồ Quớ Ly.

* Chớnh trị:

* Kinh tế - tài chớnh:

- Quy định lại thuế đinh và thuế ruộng

(9)

* Văn hoỏ - giỏo dục :

? Nhà Hồ đó đưa ra những chớnh sỏch gỡ về văn hoỏ - giỏo dục ?

- Cỏc nhà sư chưa đến 50 tuổi phải toàn tục, dịch sỏch chữ Hỏn ra chữ Nụm, yờu cầu mọi người phải học.

Đõy cú thể núi là những biện phỏp tớch cực để phỏt triển giỏo dục đất nước.

Chữ Nụm được sử dụng rộng rói thể hiện ý thức tự tụn dõn tộc của nhà Hồ rất đỏng trõn trọng.

? Em hóy liờn hệ với tỡnh hỡnh giỏo dục hiện nay ở nước ta ?

Đảng và nhà nước ta rất quan tõm đến sự nghiệp giỏo dục (Giỏo dục là quốc sỏch hàng đầu) Trường, lớp được mở đến tận thụn bản để mọi trẻ em đều cú thể đến trường, những học sinh cú hoàn cảnh gia đỡnh khú khăn đều được nhà nước hỗ trợ tiền học hàng thỏng .

2. Những biện phỏp cải cỏch của Hồ Quớ Ly.

* Chớnh trị:

* Kinh tế - tài chớnh:

* Xó hội :

- Sửa đổi qui chế thi cử học tập.

(10)

* Văn hoá - giáo dục :

* Chính trị:

* Xã hội :

* Quân sự - quốc phòng :

? Cho biết những biện pháp được Hồ Quý Ly thực hiện để bảo vệ đất nước?

- Lµm t¨ng qu©n sè, chÕ t¹o nhiÒu lo¹i sóng míi.

- Phßng thñ n¬i hiÓm yÕu, x©y dùng thµnh kiªn cè.

(11)

QUAN SÁT CÁC HÌNH ẢNH SAU

Hình ảnh viên đạn súng thần cơ bằng đá tìm thấy ở thành Tây Đô – Di tích thành nhà Hồ ở

Thanh Hóa

Qua những hình ảnh trên và qua đoạn sử liệu trong SGK/79, em có nhận xét gì về chính sách quân sự, quốc phòng của Hồ Quý Ly?

Thành nhà Hồ xây cách đây khoảng 600 năm . Xây bằng đá, nằm giữa địa thế hiểm yếu, có núi sông bao bọc.

-Thành ngoại có lũy đất, bãi chông, hào sâu, cống ngầm ăn sâu bảo vệ thành nội.

- Thành nội là Hoàng thành, hình chữ nhật, dài 900m, rộng 700m, có tường cao 6m – dày 2m bao quanh.

- Bốn mặt thành có bốn cổng lớn. Từ cổng có con đường lát đá dài 5m. Các cung điện, lâu đài, dinh thự….

(12)

* Văn hoá - giáo dục :

* Chính trị:

* Xã hội :

* Quân sự - quốc phòng :

- Ổn định tình hình đất nước. Hạn chế ruộng đất tập trung vào qtộc, địa chủ, làm suy yếu thế lực họ Trần và tăng nguồn thu cho nhà nước .

- Tuy nhiên có 1 số chính sách chưa phù hợp với thực tế và chưa được lòng dân.

- Lµm t¨ng qu©n sè, chÕ t¹o nhiÒu lo¹i sóng míi.

- Phßng thñ n¬i hiÓm yÕu, x©y dùng thµnh kiªn cè.

=> ThÓ hiÖn ý chÝ quyÕt t©m mong muèn b¶o vÖ Tæ Quèc

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng c¶i c¸ch cña Hå Quý Ly?

(13)

2. Những biện pháp cải cách của Hồ Quí Ly.

3. ý nghĩa, tác dụng của cải cách Hồ Qúy Ly.

* Ý nghĩa, tác dụng:

- Góp phần hạn chế tập trung ruộng đất của giai cấp quí tộc, địa chủ.

- Làm suy yếu thế lực của nhà Trần.

? Với tình hình đất nước thời đó cải cách của Hồ Quý Ly có tác dụng như thế nào?

- Tăng nguồn thu nhập cho đất nước, tăng quyền lực của nhà nước quân chủ trung

¬ng tập quyền. Cải cách văn hóa giáo dục có nhiều tiến bộ.

(14)

3. ý nghĩa, tác dụng của cải cách Hồ Qúy Ly.

* Mặt hạn chế:

? Bên những mặt tích cực thì những

cải cách của Hồ Quý Ly còn có những điểm nào

chưa được?

- Các cải cách chưa triệt để (gia nô, nô tì chưa được giải phóng thân phận), chưa phù hợp với tình hình thực tế.

? Vì sao các chính sách lại không được nhân dân ủng

hộ?

- Chưa giải quyết những yêu cầu bức thiết của cuộc sống đông đảo nhân dân.

Tuy còn một số hạn chế nhưng bằng bằng những nỗ lực của mình Hồ Quý Ly đã đưa ra nhiều biện pháp tích cực để phục hồi và phát triển đất nước.

2. Những biện pháp cải cách của Hồ Quí Ly.

* Ý nghĩa, tác dụng:

(15)

Toàn cảnh khu di tích đền Hồ Quý Ly ở núi Thiên Cầm – Hà T nhChánh điện khu di tích đền Hồ Quý Ly ở núi Thiên Cầm – Hà T nhĩ

(16)

B B

_Vỡ Đại Việt đang lâm vào khủng hoảng sâu sắc.

EE E

E

Vỡ tất cả nguyên nhân trên

C C C

C

_V_ỡ đời sống nhân dân khổ cực, triều đ^ỡnh rối ren, tài chính kiệt quệ

Hoan hụ …! Đỳng rồi …!

Tiếc quỏ …! Bạn chọn sai rồi …!

Tại sao khi lên nắm quyền cao nhất trong triều, Hồ Quý Ly

đã phải thực hiện cải cách toàn diện ? Hãy chọn câu trả lời đúng:

D D

_Vỡ nguy cơ ngoại xâm đe dọa

A A

_Vỡ muốn xóa bỏ mọi thành quả của nhà Trần

Làm lại Đỏp ỏn

(17)

88 90 86 84 82 80 78 76 74 72 70 68 66 64 62 60 58 56 54 52 50 48 46 44 42 40 38 36 34 32 30 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Trò chơi:

Sau khi v ơng triều Trần sụp đổ, triều đại nào đ ợc thành lập ? Thời gian ? Quốc

hiệu ? Hãy điền tiếp vào ô trống.

Quốc hiệu: …….

Nhà………

Năm ………

Hồ 1400

Đại Ngu

Tiếp sức

(18)

- Ôân tập chương II và chương III

-

Học theo vở ghi và SGK – 77, trả lời các câu hỏi cuối bài.

h íng dÉn häc ë nhµ:

(19)

CHÚC CHÚC

SỨC SỨC KHOẺ KHOẺ

CÁC CÁC THẦY THẦY CÔ VÀ CÔ VÀ

CÁC CÁC EM EM CHÚC CHÚC

SỨC SỨC KHOẺ KHOẺ

CÁC CÁC THẦY THẦY CÔ VÀ CÔ VÀ

CÁC CÁC EM EM

GD