có l là Chile và Mexico v i 1 d án u t tr giá kho ng ch c ngàn USD. Ri ng Peru th v n ch a có ho t ng u t t i Vi t Nam.
V v y, qua nh ng con s này có th th y, b n c nh nh ng ng l n th v n có nh ng nhà u t n m ngoài t tr ng “th i nam ch m thu hút FDI Vi t Nam.
Do ó, khi CPTPP c k k t, s m ra nh ng k v ng, kh ng ch các n c v n có ho t ng u t l n t i Vi t Nam mà ngay c nh ng n c ang có dòng v n ít i s y m nh h n n a ho t ng u t t i Vi t Nam.
1 u t tr c t p n c ngoà trong CPTPP
Hi p nh Toàn di n và Ti n b i tác xuy n Thái B nh D ng (CPTPP tr c y là Hi p nh i tác xuy n Thái B nh D ng (TPP li n k t 11 n n kinh t Ch u Thái B nh D ng g m c, Brunei, Canada, Chile, Nh t B n, Malaysia, Mexico, New ealand, Peru, Singapore và Vi t Nam. CPTPP là m t trong nh ng hi p nh th ng m i t do l n nh t th gi i v i GDP chi m g n 13,5% và th ng m i chi m 15,2%
t ng GDP và kim ng ch th ng m i toàn c u.
Hi p nh h ng t i các m i quan h th ng m i và u t ch t ch h n, c ng nh t ra các ti u chu n m i, cao h n cho th ng m i trong khu v c. CPTPP c coi là m t Hi p nh m u cho th k 21 v quy m và nh h ng c a nó so v i các hi p nh th ng m i khác trong khu v c và th gi i.
u t tr c t p n c ngoà (FD ) trong CP PP
Trong CPTPP có Ch ng 9: u t , quy nh khá toàn di n nh ng n i dung có li n quan n u t qua bi n gi i, trong ó có nguy n t c t i hu qu c, i x qu c gia, quy n c a nhà u t , c a n c ti p nh n u t , gi i quy t tranh ch p...
Lu t pháp n c ta có li n quan n u t nh Lu t u t , Lu t Doanh nghi p 2014 có các quy nh khá ph h p.
Tuy v y, CPTPP c ng nh FTA th h m i òi h i cao h n v u t : 1 c ng khai, minh b ch và d d oán c a h th ng lu t pháp và s thay i c a pháp lu t; 2 quy n s h u trí tu , nh t là b o v b n quy n, th ng quy n, x
l nghi m hàng nhái, hàng gi , h nh s hóa các vi ph m v s h u trí tu ; 3 lao ng và quy n c a ng i lao ng bao g m ti n l ng và i u ki n làm vi c, thành l p c ng oàn c l p và 4 phòng ch ng tham nh ng.
CPTPP t o thu n l i cho ho t ng u t qua bi n gi i, do v y khi Hi p nh có hi u l c th Vi t Nam có i u ki n t t h n thu hút FDI t các n c thành vi n khác v th ng m i g n li n v i u t , nh t là v i các n c mà Vi t Nam ch a có th a thu n FTA nh Canada, Mehico. M t khác, y c ng là c h i doanh nghi p Vi t Nam nh t là các t p oàn kinh t l n t m ki m th tr ng u t t i các n c thành vi n khác.
Trong th i gian g n y, T ng th ng M Donald Trump tuy n b s xem xét vi c tham gia CPTPP n u Hi p nh này có l i cho M . N u i u ó tr thành hi n th c th CPTPP s có quy m l n h n nhi u so v i hi n nay, t 13,5% l n 40% GDP toàn c u, có l i cho Vi t Nam trong vi c m r ng quan h th ng m i và u t v i M , khi n c ta ang thay i nh h ng, chính sách u i FDI tái c u trúc n n kinh t theo m h nh t ng tr ng m i, thích ng v i cu c cách m ng c ng nghi p 4.0, r t c n thu hút FDI t các t p oàn c ng ngh hàng u c a M và các n c c ng nghi p phát tri n.
i v i FDI, c ng v i vi c i u ch nh, b sung nh ng n i dung c n thi t trong h th ng pháp lu t Vi t Nam có li n quan ph h p v i Ch ng u t trong CPTPP; c n y nhanh vi c th c hi n ch tr ng c a ng và Nhà n c v vi c c u trúc l i b máy nhà n c theo h ng tinh g n, hi u n ng; tinh gi n bi n ch , n ng cao tr nh chuy n m n c a i ng c ng ch c, x y d ng i ng c ng ch c chuy n nghi p, có tr nh
ngo i ng , o c ngh nghi p.
2 h c tr ng FD ào t am trong g a o n h n na
Chính sách m c a kinh t k t n m 1987 và quá tr nh h i nh p kinh t qu c t có tác ng m nh n dòng v n FDI vào Vi t Nam.
Sau g n 30 n m, dòng v n FDI vào Vi t Nam tr thành dòng v n quan tr ng i v i quá tr nh phát tri n kinh t - x h i. Th c tr ng dòng v n FDI t i Vi t Nam có th chia thành các giai
o n sau:
G a o n 1987 - 2006
M c d Vi t Nam ch a h i nh p s u vào n n kinh t toàn c u song Lu t u t n c ngoài n m 1987 t o à và khung pháp l cho vi c thu hút v n FDI t các qu c gia tr n toàn th gi i.
Giai o n 1991 - 1997, dòng v n FDI t ng l n nhanh chóng, y c xem là th i k làn sóng FDI u ti n vào Vi t Nam. Giai o n này, có n 2.130 d án v i t ng s v n ng k l n n g n 34 t USD. M c d v y, k t sau n m 1997, do nh h ng c a cu c kh ng ho ng tài chính - ti n t ng Nam , b ng phát u ti n t i Thái Lan, v n ng k FDI vào Vi t Nam gi m d n v i m c th p nh t là 2,58 t USD vào n m 1999.
Sau cu c kh ng ho ng kinh t - tài chính Ch u , dòng v n FDI v n ti p t c vào Vi t Nam nh ng v i t c h i ph c là t ng i ch m ch p và duy tr trong kho ng t 2-3 t USD trong giai o n 2000 - 2003. Tuy nhi n nh s ph c h i c a n n kinh t ng Nam và trong xu th phát tri n kinh t th gi i, v n FDI ng k có s gia t ng m nh m t n m 2004 v i 4,5 t USD và t ng l n tr n 12 t USD vào n m 2006.
G a o n t n m 2007 n na
K t sau khi Vi t Nam gia nh p WTO vào n m 2007 và tham gia s u r ng h n vào n n kinh t th gi i th ng qua các hi p nh th ng m i t do, dòng v n u t trong ó có FDI t ng l n nhanh chóng. N u nh n m 2006, s l ng d án FDI là 987 d án, v i s v n ng k là
12 t USD th nh ng n m sau ó l ng v n FDI li n t c t ng và t nh vào n m 2008 v i 71,7 t USD v n ng k v i 1.171 d án.
Trong giai o n này, n n kinh t th gi i có nhi u chuy n bi n ph c t p, c bi t là giai o n 2008 - 2011 do s lan r ng và nh h ng ngày càng l n c a kh ng ho ng kinh t th gi i n n v n FDI ng k có xu h ng gi m d n song quy m FDI v n l n h n r t nhi u so v i giai o n tr c khi gia nh p WTO. T n m 2012 n nay, c ng v i s ph c h i c a n n kinh t th gi i, v n FDI b t u có xu h ng t ng tr l i.
Theo s li u c a C c u t n c ngoài, dòng v n FDI vào Vi t Nam t ng d n u, và trong n m 2017, FDI ng k t 35,884 t USD v i 2.591 d án c c p phép m i và hàng lo t d án t ng v n, góp v n mua c ph n. Theo s li u c p nh t c a C c u t n c ngoài, B K ho ch và u t , l ng v n FDI ng k 10 tháng u n m 2018 t 27,912 t USD, gi i ng n c 15,1 t USD, t ng 6,3% so v i c ng k n m 2017.
tác u t
Tính n h t tháng 10/2018 (l y k các d án còn hi u l c Vi t Nam ón nh n dòng v n FDI n t h n 100 qu c gia và v ng l nh th , v i dòng v n FDI ch y u t p trung vào ngành c ng nghi p ch bi n, ch t o và ngành b t ng s n, chi m t i g n 76% t ng s v n FDI ng k vào Vi t Nam.
Trong ó, dòng v n n t Ch u v n chi m t tr ng l n, ng u là Hàn Qu c, ti p n là Nh t B n, Singapore, ài Loan. Ri ng 4 n c này chi m t i tr n 56% t ng s v n FDI còn hi u l c c a c n c.
Ngu n v n FDI vào Vi t Nam a d ng h n r t nhi u so v i các n c ang phát tri n khác ph n ánh nhi u c h i u t h n v i quy m l n. Tuy nhi n, d Vi t Nam có ch tr ng thu hút dòng v n FDI t các t p oàn xuy n qu c gia vào c ng ngh cao, d ch v hi n i nh ng dòng v n FDI vào Vi t Nam v n ch y u n t các n c Ch u , trong khi dòng v n t khu v c B c M , ch u u còn
Bảng 1: Đầu tư trực t nư c ng t g n 1 1 Đơ vị tí h: t ự n n
ng n
t ực n
g ả ng n
u n u n 1 ự n
ng
n u n u 1 ự n t ực n
: Đ t h h v Đ t v tí h t t
th p và ch a t ng x ng v i ti m n ng c a t n c.
3 L th c a t am trong thu h t n u t t các n c thành
n C
So v i các n c ang phát tri n trong CPTPP, các l i th Vi t Nam có c trong thu hút v n u t c ph n tích d a tr n các ch s h p d n
u t nh sau:
ch s qu c g a, các u t chính t am có l th bao g m Qu m th tr ng, kho ng cách a l
à l n k t th tr ng khu c
u m th tr ng. V i d n s tr n 90 tri u ng i và s c mua c d báo là s ti p t c t ng tr ng b n v ng
trong nh ng n m t i. S gia t ng nhanh c a t ng l p trung l u trong nh ng n m qua c ng là m t i m quan tr ng góp ph n thúc y t ng tr ng kinh t , c bi t là ngành ti u d ng và bán l . y c ng là ng l c chính trong vi c bi n th tr ng ti u d ng n i a Vi t Nam thành m t trong nh ng th tr ng h p d n nh t hi n nay.
Li n k t th tr ng khu v c.Vi t Nam và ang àm phán k k t 16 hi p nh th ng m i t do, v th s t o c h i các doanh nghi p n c ngoài s n xu t t i Vi t Nam c h ng các m c thu xu t nh p kh u hàng hóa t t nh t.
So v i các n c ang phát tri n là thành vi n c a CPTPP, Vi t Nam là m t trong nh ng n c k k t nhi u hi p nh th ng m i t do (FTA song ph ng và a ph ng có ngh a quan tr ng, nh Hi p nh Th ng m i song ph ng v i M , Hàn Qu c, Li n minh ch u u (Có hi u l c vào n m 2018 , tr thành thành vi n y c a T ch c Th ng m i th gi i (WTO , tham gia C ng ng Kinh t ASEAN (AEC ,... Ngoài ra, Vi t Nam c ng ang ti p t c tham gia àm phán trong nhi u th a thu n th ng m i khác.
Cho n nay, Vi t Nam có tr n 200 i tác th ng m i kh p toàn c u, trong ó có 29 th tr ng xu t kh u và 23 th tr ng nh p kh u t kim ng ch tr n 1 t USD trong n m 2017. Trong ó có 4 th tr ng xu t kh u t kim ng ch tr n 10 t USD và 5 th tr ng nh p kh u tr n 10 t USD, trong ó M là th tr ng xu t kh u l n nh t c a Vi t Nam.
V kho ng cách a l .Vi t Nam n m v trí thu n l i gi a trung t m khu v c ng v i nhi u n n kinh t l n, n ng ng nh Nh t B n, Hàn Qu c, H ng K ng (Trung Qu c , Thái Lan và Trung Qu c. V a chính tr c a Vi t Nam kh ng nh ng thu n l i cho qu c gia trong các giao d ch kinh t qu c t mà còn t o c h i cho Vi t Nam tr thành trung t m k t n i c a khu v c Ch u - Thái B nh D ng và k t n i khu v c này v i các n n kinh t khu v c phía T y Bán o ng D ng. B n c nh ó, Vi t Nam có nhi u thu n l i trong vi c x y d ng và phát tri n các c ng n c s u và nh giao th ng toàn c u khi s h u h n 3.000 km b bi n.
Ch s l th , l th c a t am có c t các u t s n nh chính tr à các chính sách khu n khích FD
S n nh chính tr .Th c t , s m t n nh v chính tr bao gi c ng là m i quan ng i u ti n c a các nhà u t n c ngoài. Tuy nhi n, Vi t Nam và ang duy tr c s n nh chính tr - x h i trong nhi u n m. Theo ánh giá c a các nhà u t n c ngoài t i Vi t Nam, chính s n nh kinh t và chính tr c a Vi t Nam là y u t hàng u h p d n nhà u t .
Các chính sách khu n khích u t . Ngoài vi c ti p t c tri n khai các chính sách u i thu hút u t n c ngoài nh mi n gi m thu thu nh p doanh nghi p, mi n thu nh p kh u m t s ngành hàng, mi n gi m ti n thu và s d ng t, Nhi u c ng ty, t p oàn l n c a Nhà n c
à B i a Đài a B i i Vi i a Ma ay ia
a ái a à a am a ayma a a a a V ng qu c Anh
á q ia á
và s p thoái v n là nh ng i m h p d n nhà u t n c ngoài.
Ngoài ra, Vi t Nam c ng ang ki n toàn m t cách toàn di n m i tr ng u t kinh doanh, bao g m lu t pháp và các nh ch x h i c ng nh t ng c ng hi u qu th c thi chính sách.
Theo ó, h th ng pháp lu t, chính sách và th ch i u ch nh ho t ng u t , kinh doanh c a Vi t Nam li n t c c c i thi n. c bi t, nh ng thay i mang tính t phá c a Lu t u t : (1 t o l p c s pháp l minh b ch b o m th c hi n nguy n t c hi n nh v quy n t do u t kinh doanh c a c ng d n; (2 rà soát, lo i b các ngành ngh và i u ki n u t kinh doanh kh ng h p l , kh ng rõ ràng; (3 c ng c , hoàn thi n c ch b o m u t ph h p v i i u c qu c t mà Vi t Nam là thành vi n;
(4 ti p t c c i cách th t c hành chính; (5 hoàn thi n chính sách u i u t ; và (6 hoàn thi n ch ph n c p và n ng cao hi u qu qu n l nhà n c i v i ho t ng u t .
Ch s k nh t c a t am là m t trong nh ng i m n i b t trong s các ch s h p d n FDI. Trong ó ph i k n 2 nhóm y u t h p d n u t g m: n nh v m và t ng tr ng kinh t , chi phí lao ng và n ng su t.
n nh kinh t v m và t ng tr ng. Vi t Nam n m khu v c ng Nam , m t trong nh ng khu v c phát tri n và n ng ng nh t th gi i hi n nay. Kinh t Vi t Nam li n t c t ng tr ng v i t c khá cao so v i b nh qu n c a th gi i và các n c CPTPP (Bi u 1 . M c d li n t c ph i i m t v i nh ng b t n và thách th c khi kinh t th gi i tr i qua giai o n suy thoái kho ng 10 n m g n y, Vi t Nam v n duy tr c t c t ng tr ng GDP trung b nh
tr n 6%/n m. Chính ph Vi t Nam t ra m c ti u tr thành n c có thu nh p trung b nh cao vào n m 2035, và t c t ng tr ng b nh qu n trong giai o n s p t i là 7%.
T c t ng tr ng cao và n nh qua nhi u n m lu n là m t y u t quan tr ng h p d n u t n c ngoài và v v y t l t ng tr ng cao so v i các n c trong CPTPP giúp Vi t Nam n ng cao v th c nh tranh trong cu c ua thu hút v n u t . Ngoài ra, Vi t Nam c ng duy tr s n nh các ch s kinh t v m khác. T l l m phát nh ng n m g n y c ki m soát t t m c d i 5%. T giá ngo i h i lu n c duy tr m c n nh, kh ng có nh ng bi n ng b t th ng nh h ng n kinh t . T ng tr ng tín d ng c ng c ki m soát ch t ch .
Chi phí lao ng và n ng su t. Khi xét l i th v lao ng, Vi t Nam c ánh giá là i m
n u t h p d n th hai trong kh i CPTPP (sau Brunei do có l i th v th tr ng lao ng d i dào, chi phí th p.
V i m c giá lao ng r kho ng 1 USD/gi , th p h n h n so v i qu c gia trong khu v c nói chung và các n c ang phát tri n nói ri ng, Vi t Nam s thu hút c nhi u v n u t t các qu c gia trong kh i (Bi u 2 . Các nhà u t cho r ng, n ng su t lao ng c a Vi t Nam có th th p h n so v i m t s n c phát tri n, nh ng n u xét trong m i t ng quan v i giá lao ng c a Vi t Nam th chi phí lao ng tính tr n s n ph m v n thu c lo i r . Ch ng h n, n ng su t lao ng c a c ng nh n t i Nhà máy Samsung Vi t Nam b ng 80% so v i
Biểu đồ 1: i u 1
soB u 2 G
các nG á lao n c trong Cng c a
C T (USt am SD/g
Hàn Qu c, trong khi v chi phí lao ng Vi t Nam ch b ng 20% chi phí t i Hàn Qu c. Ngu n lao ng tr và giá r c a Vi t Nam c cho r ng s tr thành “th i nam ch m thu hút các nhà
u t qu c t . ch s ngành
Ngoài nh ng ngành truy n th ng Vi t Nam có l i th là D t may, Da giày, Th y s n th các ngành c ng nghi p i n t và C ng ngh cao c ng là nh ng ngành chúng ta có l i th trong thu hút v n u t t các n c phát tri n trong CPTPP. B n c nh ó, trong m y n m g n y, l nh v c c ng nghi p ch bi n, ch t o c ng c coi là th m nh trong thu hút FDI. Tính n nay, l nh v c này thu hút nhi u nh t nhà u t n c ngoài v i 13.089 d án u t v i t ng v n u t ng k t tr n 192 t USD (chi m 57,4% t ng s d án và 58,9% t ng v n ng k
u t t i Vi t Nam .
4 M t s khu n ngh thu h t FD t các n c thành n C ào t am trong th g an t
h nh t,t n d ng t t lu ng v n c vào Vi t Nam t các qu c gia CPTPP
Nh ph n tích tr n, hi n trong s 11 qu c gia thành vi n CPTPP, ngoài Peru ch a có d án u t vào Vi t Nam, th t t c các thành vi n còn l i u u t vào Vi t Nam, v i s v n chi m g n 37% t ng v n FDI ng k u t vào Vi t Nam trong h n 3 th p k v a qua.
y là m t con s kh ng h nh , cho th y u t c a các thành vi n CPTPP có ngh a r t l n
i v i thu hút FDI c a Vi t Nam.
Tr n th c t , d kh ng có CPTPP, v n u t t Nh t B n, t Singapore, hay t Malaysia v n vào Vi t Nam. y là các i tác u t hàng u c a Vi t Nam trong 3 th p k thu hút FDI v a qua. Do ó vi c t n d ng t t s v n t nh ng n c này, s giúp Vi t Nam có nhi u c h i thu hút t các n c thành vi n khác trong CPTPP.
h ha ,hoàn thi n khung chính sách, pháp l h tr ho t ng u t và ph h p v i th ng l qu c t , lu t pháp qu c t c ng nh các cam k t qu c t
Th c t cho th y v n còn nhi u b t c p, h n ch trong vi c thu hút, s d ng v n FDI, ó là
h t ng, ngu n nh n l c, c ng nghi p h tr ...
ch a t t. B n c nh ó h th ng pháp lu t, chính sách ch ng chéo, m u thu n; thi u các quy nh, h ng d n c th v vi c áp d ng cam k t v i T ch c Th ng m i th gi i và các i u ki n
u t .
h ba, xem xét l i chi n l c thu hút các dòng v n n c ngoài theo h ng u ti n cho ch t l ng dòng v n. N u có c nh h ng m i trong thu hút u t n c ngoài, theo ó t p trung vào nh ng ngu n v n có ch t l ng cao h n, h ng t i nh ng c ng ngh và d ch v c a t ng lai th s là c h i quan tr ng giúp chúng ta nhanh chóng b t k p tr nh phát tri n c a các n c ti n ti n trong kh i CPTPP nói ri ng và các n c tr n th gi i nói chung. T ó t o th m nhi u l i th trong cu c ua thu hút v n FDI.
h t ,phát tri n và duy tr s n nh kinh t v m , tái c c u n n kinh t
Phát tri n và duy tr s n nh kinh t v m , trong ó khung chính sách lu n c thay i ph h p v i m i th i k phát tri n c a t n c, c bi t là pháp lu t u t và pháp lu t doanh nghi p có nhi u thay i l n, có nhi u cam k t quan tr ng. C n t p trung tái c c u và hi n i hóa các ngành kinh t và v ng kinh t , n ng cao n ng su t và giá tr gia t ng c a t ng ngành và c a n n kinh t . p d ng chi n l c tái c c u n n kinh t có tr ng i m, u ti n dành ngu n l c qu n l và u t cho vi c phát tri n các ngành kinh t và a bàn kinh t u ti n.
à l u tham kh o
Nh B i (2017 , Vi t Nam t i ng ng c a TPP - Góc nh n chi n l c.
Ngu n Th Thu Hi n (2018 , Nh ng l i th c a Vi t Nam trong thu hút v n u t tr c ti p n c ngoài t các n c CPTPP, c ng tr n T p chí c ng th ng Vi t Nam. http://www.tapchicongthuong.vn/bai-viet/nhung-loi- the-cua-viet-nam-trong-thu-hut-von-dau-tu-truc-tiep-nuoc- ngoai-tu-cac-nuoc-cptpp-54288.htm
Ph ng Xu n Nh , Ngu n Th Minh Ph ng (2016 , D báo tác ng c a Hi p nh i tác xu n Thái B nh D ng t i u t tr c ti p n c ngoài t i Vi t Nam. T p chí Khoa h c H GHN: Kinh t và Kinh doanh, T p 32, S 1 (2016 1-10.
T ng c c Th ng k : http://gso.gov.vn/Default.aspx tabid 217
C c u t n c ngoài: http:// a.mpi.gov.vn/
