HƯỚNG DẪN TỰ HỌC VẬT LÍ 8 (Tuần 18) Bài 13: CÔNG
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Nêu được ví dụ trong đó lực thực hiện công hoặc không thực hiện công.
- Viết được công thức tính công cho trường hợp hướng của lực trùng với hướng dịch chuyển của điểm đặt lực. Nêu được đơn vị đo công.
- Vận dụng công thức A = F.s B. HƯỚNG DẪN HỌC LÍ THUYẾT I. Khi nào có công?
1. Nhận xét.
Em hãy đọc nhận xét trong SGK/46 và trả lời các câu hỏi trong bảng 1:
Bảng 1.
Đối tượng Có lực tác dụng lên vật không?
Có làm vật chuyển động không?
Có thực hiện công không?
Con bò Lực sĩ
Từ việc trả lời các câu hỏi ở bảng trên, em nãy suy nghĩ xem điều kiện để xuất hiện công là gì? Từ đó Tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong phần kết luận bên dưới.
2. Kết luận:
- Chỉ có công khi có ... tác dụng vào vật và làm cho vật ……….
II. Công thức tính công
Em hãy đọc thông tin trong SGK/47 để tìm hiểu công thức tính công và một số lưu ý. Từ những thông tin trong SGK, em hãy điền vào chỗ trống trong bảng 2:
Bảng 2.
- Công thức tính công: Trong đó:
A = …………
A: công (……)
… : ……… (……)
… : ……… (……)
- Lưu ý: Nếu vật chuyển dời theo phương vuông góc với phương của lực tác dụng thì công của lực đó………
Để hiểu rõ hơn về lưu ý, các em hãy cùng tìm hiểu ví dụ: có một quả bóng lăn trên mặt sàn nằm ngang (như hình vẽ bên dưới).
Trong trường hợp này, các em có thể thấy rằng có một lực tác dụng lên vật, đó là Trọng lực (P). Tuy nhiên, do vật chuyển động theo phương nằm ngang, Trọng lực có phương thẳng đứng nên phương của lực vuông góc với phương chuyển động Công của Trọng lực bằng 0.
III. Vận dụng
Hướng dẫn câu C3 SGK trang 47
Để xác định các trường hợp có công, em cần xem lại điều xuất hiện công (kết luận phần I. Khi nào có công). Từ đó kiểm tra xem trong các trường hợp đề bài cho, trường hợp nào thoả mãn điều kiện xuất hiện công Trường hợp đó sẽ có công.
Sau đó, hoàn thành bảng 3 bên dưới.
Bảng 3.
Trường hợp Có công hay
không?
a/ Người thợ mỏ đang đẩy cho xe goòng chở than chuyển động.
b/ Một học sinh đang ngồi học bài.
c/ Máy xúc đất đang làm việc.
d/ Người lực sĩ đang nâng quả tạ từ thấp lên cao.
Hướng dẫn câu C4 SGK trang 47
Để xác định lực nào thực hiện công, em cần trả lời câu hỏi: “Lực nào làm cho vật chuyển động?” Lực làm cho vật chuyển động chính là lực thực hiện công.
Từ đó trả lời câu C4 bằng cách hoàn thành bảng 4 bên dưới.
Bảng 4.
Trường hợp Lực thực hiện công
a/ Đầu tàu hoả đang kéo các toa tàu P
v
chuyển động.
b/ Quả bưởi rơi từ trên cây xuống.
c/ Người công nhân dùng hệ thống ròng rọc kéo vật nặng lên cao.
Hướng dẫn câu C5 và C6 SGK trang 48
Hs hoàn thành bài tập C5, C6 bằng cách điền vào chỗ trống trong bảng 5.
Bảng 5.
C5:
Tóm tắt:
F = …………N s = …………m A= ? J
Giải:
Công của………..
A = ………=………=………...(…) C6:
Tóm tắt:
F = ………
s = ………
A= ………
Giải:
………..
…...=………= ………=………(…)
C. NỘI DUNG GHI BÀI I. Khi nào có công?
1. Nhận xét.(SGK) 2. Kết luận:
- Chỉ có công khi có lực tác dụng vào vật và làm cho vật di chuyển.
II. Công thức tính công
Trong đó:
A = F.s
A: công (J)
F : lực tác dụng vào vật (N)
s : quãng đường vật di chuyển (m)
- Lưu ý: Nếu vật chuyển dời theo phương vuông góc với phương của lực tác dụng thì công của lực đó bằng 0.
III. Vận dụng
C3:
Trường hợp Có công hay
không?
a/ Người thợ mỏ đang đẩy cho xe goòng chở than chuyển động.
b/ Một học sinh đang ngồi học bài.
c/ Máy xúc đất đang làm việc.
d/ Người lực sĩ đang nâng quả tạ từ thấp lên cao.
C4:
Trường hợp Lực thực hiện công
a/ Đầu tàu hoả đang kéo các toa tàu chuyển động.
b/ Quả bưởi rơi từ trên cây xuống
c/ Người công nhân dùng hệ thống ròng rọc kéo vật nặng lên cao.
C5:
Tóm tắt:
F = …………N s = …………m A= ? J
Giải:
Công của………..
A = ……… = ………= ………...(…) C6:
Tóm tắt:
F = ………
s = ………
A= ………
Giải:
Công của………..
A = ……… = ………= ………...(…) D. CÂU HỎI ÔN TẬP
Câu 1: Khi nào có công? Cho ví dụ.
Câu 2: Viết công thức tính công.
E. BÀI TẬP LUYỆN TẬP
Câu 1: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào có công?
A. Một chiếc ô tô đang đỗ trên một con dốc nghiêng.
B. Một bạn học sinh đang đẩy một cái bàn nhưng cái bàn không chuyển động.
C. Một người đang đạp xe đạp trên đường.
D. Một quyển sách nằm yên trên mặt bàn nằm ngang.
Câu 2: Trong các trường hợp sau, lực nào đã thực hiện công?
a/ Một viên bi lăn từ trên mặt phẳng nghiêng xuống.
b/ Một em bé ném quả bóng lên cao.
c/ Một mũi tên được bắn bay đi từ cây cung.
b. Một học sinh đá quả bóng lăn trên mặt sàn nằm ngang.
Câu 3: Công thức công là:
A. A = F.S B. A = F.s
C. A = F/S D. A = F/s
Câu 4: Người ta dùng một cần cẩu để nâng một thùng hàng có khối lượng 2500 kg lên độ cao 12 m. Công của cần cẩu trong trường hợp này là:
A. 30000 (J) B. 3000000 (J) C. 3000 (J) D. 300000 (J)
Câu 5: Một đầu máy xe lửa kéo các toa xe với lực kéo không đổi là F = 7500 N trên một đoạn đường s thì thực hiện được công là A = 40500 kJ. Quãng đường s mà đầu máy đã kéo là:
A. 5400 (m) B. 504 (m)
D. 5,4 (m) D. 54 (m)
