NHẬN DẠNG TÌNH HÌNH BIEN động và
NGUỒN GỐC TÀI SẢN TRONG KHU vực CÔNG - MỘT SỐ NGHIÊN cứu BƯỚC ĐAU*
• NGUYỀN vũ HOÀNG
TÓM TẮT:
Hiện nay,việc xácđịnh nguồn gốc tài sản, giảitrình nguồn gốc tàisản và tình hình biên động của tài sản đang là một vân đề phức tạp và chưa có phương thứcxửlý thỏa đáng. Bài viêt làm rõ vânđề nhậndạng nguồn gốc tàisản và sự gia tăng bất thường của tài sản,cũng nhưhoạt động tẩu tán,rữa tiền đối với tài sảncó nguồn gốc bất minh.Từ đógiúpnhận dạng đúng tình hình biến động vànguồn gốctài sản ưong khu vực công nhằmtăngcườnghiệuquả hoạt động kiêm tra, giám sát, thanh tra, kiểm soát nguồngốctài sản, thu nhập, góp phần phòng, chống tham nhũng, rửa tiềnvà các hành vi viphạm pháp luật khác, tăngcườnghiệu lực và hiệu quả quản lý nhànước.
Từ khóa: Biến động, tài sản,nguồn gốctài sản,khu vựccông.
quyđịnh4: "Trên cơ sởtuânthủ Hiến pháp và các nguyên tắccơ bản của hệ thông pháp luậtnước mình, mỗi quốc giathành viên sẽáp dụng các biện pháp lập pháp và các biệnpháp cần thiết khác nhằm quỵ định là tộiphạm, nếu được thực hiện một cách cốý, hành vi làm giàu bất hợp pháp, nghĩa là việc tài sảncủa mộtcông chức tăng lên đáng kể mà công chứcnày không thểgiải thích được một cách hợp lý về lý do tài sản tăng lên đángkể như vậy". Công ước củaTổchức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) về chống hối lộ công chức nước ngoài trongcác giao dịch kinh doanh quốc tế nêu quan niệm về công chức nhưsau3:
“Công chức nước ngoài”có nghĩalà bâì kỳ người nào nắm giữ vănphòng lập pháp, hành chínhhoặc tưpháp của nước ngoài, dù được bổ nhiệm hay bầu cử; bất kỳ người nàothực hiện chức năng công cho nước ngoài, kể cả cho cơ quan nhà nước hoặc doanhnghiệp công cộng; vàbât kỳviên chức hoặc đại lý nào củamột tổchức quốc tế công cộng”. 1.Nhậndạng nguồn gốc tài sản và sự gia tăng
bất thường của tài sản
Các nước trên thếgiới và cácđiềuước quốc tế đã có những quy định liên quan đến việc nhận dạng nguồngốcvà loại hình tài sản, cũngnhưxác định trách nhiệm chứng minh đối với nguồn gốc của tài sản. Vídụ,một nguyên tắc cónguồn gốctừ thời La Mã cổ đại về nguyên tắc chung liên quan đếnchứngminh: “Chứng minhlà công việcthuộc về anh ta, người khẳng định, không phải là người phủ định”1. Pháp luật ViệtNam quyđịnh: “Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về cơ quancó thẩm quyền tiếnhành tốtụng. Người bịbuộctội có quyền nhưng không buộc phảichứng minh là mình vô tội...”2; “Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh vi phạm hànhchính. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mìnhkhông vi phạmhànhchính”3.Côngướccủa Liên hợp quốc về chống tham nhũng (UNCAC)
LUẬT
Nhưvậy, đối vớitàisản chưarõ ràng về nguồn gốc, chỉ những chủthể nào tạo lập tài sản từ hành vi bât hợp pháp mới phải gánh chịu trách nhiệm theoquyđịnh của pháp luật. Kinh nghiệm các nước trên thế giớicho thây, có nhiều cơquan liên quan đến việc xácđịnh nguồn gốc và loại hìnhtài sản như cơ quan tài chính,cơquan thuế, cơ quan kiểm toán, cơ quan quản lý xuất, nhập cảnh, cơquan quản lý cửakhẩu,cơ quan hải quan, cơquan thanh tra, cơ quan đạo đứchoặc liêm chính, cơ quan đăng ký bấtđộng sản, cơ quan câp phépthànhlập doanh nghiệp và đàng kýkinh doanh,cơ quanlưu trữ hồ sơ dân sự, cơ quanlưutrữ hồ sơ tòa án,...
Tài sản biểuhiện dưới nhiều hìnhthái, có thể là vật cháthoặcphi vật chất, động sản hoặc bấtđộng sản,hữu hình hoặc vổ hình, công hoặc tư, tài sản hiệncó và tài sản hình thànhtrong tươnglai,... Bộ luật Dânsự ViệtNam năm 2015 sử dụng nhiều thuật ngữđể chỉ các dạngthức của tài sản như bất độngsản và độngsản, tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai, hoalợi, lợi tức.vật chia đượcvà vật không chia được, vật tiêu haovằ vật khôngtiêu hao, vật cùngloại và vậtđặcđịnh, vật đồngbộ và quyđịnh: “Tài sản baogồmbất động sảnvàđộng sản. Bất động sảnvàđộng sản có thể là tàisản hiệncóvà tài sản hình thành trong tương lai"(Khoản 2,Điều 105).Thực tiễncác nước trên thế giới cho thây, các loại tài sảnphổ biến bao gồm: Tiền mặt, tài khoản ngânhàng và cáccông cụ tài chính; bất động sản; phương tiện đi lại gắn máy, tàu thủy,máybay; cơ sở kinh doanh; thúnuôi và nông trại; kim loại quý, trang sứcvà tác phẩm nghệ thuật; những tài sản có thểbịhỏng và mất giá (ví dụ õ-tò, thuyền, thiết bị điện lử mấi lừ 15- 30% giá trịmỗi năm); tài sản đang ở nước ngoài;...6 Pháp luật quốc tếvà các nướcđưa ra nhiềucách tiếp cận đối với quan niệm về tài sản. Công ước của Liên hợp quốc vềchống tội phạm xuyên quốc gia quy đinh: “Tằi sản’’ có nghĩa lằ tài sản thuộc mọi loại, dù là vậtchát hay phi vật chat. độngsản hoặc bất động sản, hữuhình hay vô hình, và các tài liệu hoặccông cụ pháplý chứng minh quyềnsở hữu hoặc lợi ích trong các tài sản đó”7.Công ước của Hội đồng ChâuAu về rửa tiền, tìm kiếm, thu giữ và tịch thu tiền thu được từ tội phạm và tài trợ cho khủng bố’8định nghĩa: “tài sản” bao gồm tài sản được mô tả bằng bất kỳ hình thức nào, dù là vật
chất hayphivật chất,độngsản hoặc bất độngsản và các tài liệu hoặc côngcụ pháp lý chứng minh quyền sở hữu hoặc lợi íchtrong các tài sản đó”.
Theo phápluậtÔxtrâylia: “Tài sản bao gồmbất độngsản,độngsảndướibấtkỳ hình thức nào cho dù ởtrong hay ngoài lãnh thổ Ôxtrâylia; hữuhình hay vô hình và bao gồm cả những lợi ích có được từ batđộng sản và động sản đó”9. Theo pháp luật Malaysia, tàisản nghĩa là (a) mọi loại tài sản, dù là vật chát hayphi vật chất, động sản haybấtđộng sản, hữu hình hay vôhình,tuy nhiên được thụ đắc;
hoặc (b) tài liệu hoặc côngcụpháp lýdưới bâ't kỳ hình thức nào, baogồm điện tửhoặc kỹthuật số.
quyền sỏhữu hoặc lợi ích đối với các tài sảnđó, bao gồmtiền tệ. tín dụng ngân hàng,tiền gửi và các nguồn tài chính khác, séc du lịch, séc ngân hàng, lệnh chuyển tiền, các sảnphẩm thị trường vốn, hối phiếu và thư tíndụng,chodù nằm trong hoặc ngoài lãnh thổ Malaysia và bao gồm lợiích hợp pháp hoặc công bằng, cho dù toàn bộhay một phần,trong bât kỳ tài sản nào như vậy10.Pháp luật Singapore quan niệm: "Tài sản" có nghĩa là tiền và tât cả các tài sản khác, có thể là động sản hoặc bât độngsản, baogồmcả những thứ đanghoạtđộng và tài sản vô hìnhhoặchừuhình khác”11.
Ở Nam Phi. trong vụ NDPP kiện Henry Parker12, Tòa án Nam Phicho rằng, Henry Parker đã sử dụng nhà củamìnhcho việc thực hiện hành vi phạm tội nênđã raquyết địnhtịch thu căn nhà, nhưng Henry Parker cho rằng, căn nhà là tài sản được hìnhthành hợp pháp nênToà án không thể tịch thu. Phán quyết của Tòa án Nam Phi giải thích: Mặc dù nhà là tài sản được hình thành hợp pháp nhưng do có liên quan đếnhành vi phạm tội của Henry Parker, khi Henry Parker đã dùngcăn nhàcho việc sản xuất và bánma tuý,nên cãnnhà được coi là tài sản có liên quan đến hành ví phạm tội. Vì vậy. Tòa án Nam Phi đã raquyếtđịnhthu hồi tài sản này. Pháp luật Nepal, Iran hay vùng Quebec(Canada) đưa ra quan niệm rất đơngiản, theo đó tài sản nghĩalà bất kỳ độngsản hoặcbất động sản nào13,hoặc tài sảngồm 2 loại, động sẳn và bất độngsản14, hoặc tài sản,bấtkểdưới dạng vật chất hay phi vật chất, được chia thành động sản và bấtđộngsản15.
Nghiêncứu củaTổchức Hướng tới minhbạch (TT)16 cho thấy, việcđiều tra, chứng minhtài sản
bất minh để quađó buộctộikẻ tham nhũngở bất cứ quốc gianàođềurấtkhó khănvàtôn thời gian, dẫn đến nhiều vụ việc tham nhũng bị bỏ lọt.
Những khố khăn này thể hiệnrõ ở Việt Nam do các quy định pháp luật về quản lý, giám sát thu nhập, tài sản của cồng dân còn khálạchậuso với một sô'nước khác (đơn cử như việc thanh toán trong các giao dịch dân sự thường vẫn chưa qua ngân hàng mà được traođổi trực tiếp bằng tiền mặt...). Thực tiễn ở ViệtNam cho thây,người dân Việt Nam nói chung có truyền thống tích lũy, tiết kiệm,tặng cho.thừakế tronggia đình; còn đối với ngườilàm việctrong khu vựccông thìtài sần được hình thànhtừ nhiềunguồnkhác nhau(bao gồm cả thu nhập từlương và thu nhập do làm thêm ngoài lương), trong khi Nhà nước chưa kiểm soát được thu nhập củatoàn xã hộì.Do đó, việcxác định tính hợp pháp của nguồn gốc tài sản nói chung là vân đề râ't phức tạp.
Xác định việc minh bạch tài sản,thu nhập là yêucầu quan trọng để giám sát động thái gia tăng bấtthường của tài sản. Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều quy định của pháp luật có liên quan nhằm điều chỉnh vâ'n đề này17. Các địa phương đã triểnkhaithựchiệnviệckêkhai tài sản, thu nhập.Theo số liệu của Thanh traChính phủl,s năm 2018, 12/63 địa phương thực hiện việc xác minh tài sản, thu nhập, trongđó có 2 địa phương khôngphát hiện sai phạm trong việc kê khai tài sản,thunhập, 10/12 địa phương đã phát hiện đối tượng kê khai tài sản,thu nhậpcó sai phạm và đã xử lý đôi với các trường hợp này; 51 địa phương trên cả nước không thực hiện xác minh bất kỳ trườnghợp nào vềkế khai tài sản, thu nhập đối với người có nghĩa vụkê khai tài sản, thu nhập.
Khắcphục tồn tại đã nêu tạicácbáocáo trước về côngtác chống “tham nhũng vặt” còn chưahiệu quả19gâyảnhhưởng lến cuộcsônghằng ngày của đông đảo người dân, nhưng khó phát hiện, nhận diện để ngăn chặn và xửlý, Thủtướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 10/CT-TTg, ngày 22/4/2019,về việc tăng cườngxử lý, ngăn chặn có hiệu quả tìnhtrạng nhũng nhiễu,gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giẳi quyết công việc. Với nhiều quy định rõ ràng về tráchnhiệm người đứng đầu cơ quan,đơn vị trong lãnh đạo.chỉ đạo công tác phòng, chống tham nhũng; xử lý
nghiêm đô'i với ngườiđứng đầu cơ quan, đơn vị thiếu trách nhiệmđể cán bộ, côngchức, viên chức thuộc quyền quản lý trựctiếpcó hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà với người dân và doanh nghiệp; Đối vớithời gian giảiquyết thủ tụchành chính, Thủtướng Chínhphủ yêu cầu phảirút ngắn, bỏngay những thủ tục không cầnthiết, rườm rà, đặc biệtchỉ thị còn nêu rõ, sau khi tiếp nhận hồ sơ, thủ tục hành chính theo quy định, không được yêu cầu người dân, doanhnghiệp bổ sung hồ sơ quá 1 lần;thựchiệnghiâm,ghihình, giám sát trực tuyến tại những nơi thường xuyêntiếp xúc, giao tiếp vớingườidân.
Mặc dù công tác giải quyết một sô' thủ tục hành chính cho người dân trong thời gian qua đã có nhiềuchuyểnbiếnrấttích cực, nhiều thủ tục được rútgọn về cảthời gianvà nộidung, việc tổ chức giải quyếtcác thủ tục hành chínhmột cửa, một cửa liên thông góp phần giẳm đáng kể nạn “tham nhũng vặt”,đem lại sự nhanh chóng,thuận lợi và hài lòng của người dân,... Tuy nhiên,vẫn còn tình trạng nhiều hồ sơ yêu cầugiải quyếtcácthủ tục hành chính chongười dân đểquá hạn mà không rõ nguyên nhân, khiến người dân phải chờ đợi, đi lại nhiều lần nhưng vẫn chưa được giảiquyết20...
2. Nhận dạng hoạtđộng tẩu tán, rửa tiềnđôi với tàisảncó nguồngốc bâ'tminh
ƯNCAC21 đã xác định cụ thể và rõ ràng các loại hành vi viphạmnhư rửatiền, che giấu, mua lại, sở hữu, hoặc sử dụng tiền/tài sản có nguồn gốc từ tội phạm. Cụ thể là: (a) Chuyển đổi hoặc chuyển nhượng tài sản, biết rằng lài sân đo có được từ hành vi phạm tội, với mục đích che giẩu hoặc ngụy trang nguồn gốc bất hợp pháp của tài sảnđó hoặc là giúp người kháccó liênquan đến phạm tội lẩn trôn các hậu quả pháp lý đô'i với hành vi phạm tội của mình; (b) Che giâ'u hoặc ngụy trangbản châ't thực sự. nguồn gôc, địa điểm, chuyểnnhượng, di chuyển, hoặcquyền sô hữu hay cácquyền liên quan đến tài sản,biếtrằng tài sản có nguồn gốc từ tội phạm; (c) Mua lại, sở hữu hoặcsử dụng tài sản, biết rằng tại thời điểm nhận, tài sản đó có nguồn gốc từ tội phạm; (d) Tham gia;
phối hợp, âm mưu thực hiện; cô' gắng thực hiện;
vàgiúpđỡ, xúi giục, tạo điều kiện, hay tưvan cho việcthựchiện hành vi phạm tội theo điều này; và (e) Che giấu hoặc tiếp tục giữ các tài sản khi
LUẬT
người liên quan biết rằng tài sản đó là kết quảcủa tội tham nhũng.
ở Việt Nam. nhiều vụ đại án kinh tế, tham nhũngđược pháthiện và đưa ra xét xử vừa qua cho thây số tiền tham ô, chiếmđoạt,thấtthoátlên tới hàngnghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, vấnđề thu hồi tài sảnthâìthoát rất khó khăn, do các đối tượng đã thực hiện nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm che giàu, tẩu tán tài sản có đượcdo phạm tội.Bên cạnhđó, công tác chứngminh, xử lýhành vi tẩu tán tài sản, rửa tiền vẫn làthách thức lớnvới các cơquan tiến hành tố tụng.
vềdạng thức, lộiphạmrửa tiền diễn ra chủ yếu dưới các dạng như tuồnliềnbẩn từ nước ngoài về để hợp pháp hóa; chuyển và giấu tài sản bẩn ở nướcngoài; sử dụng thẻtín dụngđể mua hàng hiệu vớikhốilượnglớn ởnước ngoài; nhậntiềnhối lộ ở nước ngoài và dùng tiềnđó mua bất độngsảnỡ nước ngoài, hoặc chuyển tiền trực tiếp vào tài
khoản ở nước ngoài; thành lập công ty ở nước ngoài song song với côngty trong nước, đầu tư ra nướcngoài để giấu tàisản bẩn;sử dụngtiền lừa đảo, tham nhũng, buôn lậuhoặc tiền kiếm được từ mua bán ma túy tráiphép,... để mua bâì động sản, tài sản, chuyển cho người thân, đầu tư, kinh doanh, thànhlậpdoanh nghiệp,gópvốn,muacổ phần tại doanh nghiệp khác... (Bảng 1)
Những nỗ lực của Việt Nam trong công tác phòng, chống rửa tiền đã đạtnhiều kếtquả tích cực.Thống kê kết quả sau 5 năm thực hiện Luật Phòng,chốngrửa tiền (2013-2018) cho thây, Luật nàyđã tạo hànhlang pháplý đầy đủ và toàndiện cho việc triển khai đồng bộ và có hiệu quả công tácphòng, chống rửatiềntrên toàn lãnhthổViệt Nam.Tínhtừ tháng 1/2013đếntháng 1/2018, Cục Phòng, chông rửatiền (Ngânhàng Nhà nước) đã tiếpnhận gần 6.000 báo cáo giao dịch đáng ngờ.
tăng gấp 3 lần sovới giai đoạn trước khi có luật
Bảng 1. Kốt quả cụ thể mức xếp hạng rủi ro về rửa tiền đối với các lĩnh vực
STT pỉnh vực Nguy cơ
rủatỉển
MÚC độ tổn thương vê' rửa tìển
Mức độ rủi ro rửatiển
1 Ngân hàng Cao Trung binh cao Cao
2 Bảohiểm Trung bình thấp Thấp Trung bình thấp
3 Chứng khoán Trung bình Trung bình Trung bình
4 Bất độngsản Cao Trung bình Trung bình cao
5 Kếtoánvàkiểmtoán Thấp Thấp Thấp
6 Kim loại quý, đa quý Thấp Trung bình Trung bình thấp
7 Casino Trung bình Trungbình Trung bình
8 Tín thác và cunỉcấp dỊchvụcông tỵ Thấp Trung bình thấp Trung bình thấp
9 Luật sư,côngc pháp lý độc lập
lứngvàcác chuyên gia
khác Thấp Thấp Thấp
10 Quỹ tín dụng nlândân Thấp Thấp Thấp
11 Hiệu cầm đồ Thấp Trungbình Trung bình thấp
12 Tổ chửc tài chínhvi mô Thấp Thấp Thấp
13 Công tykinh doanh kiểu hối Trung bìnhcao Trungbình Trung bình cao 14 Quỹ đẩu tư phát triển đìa phương Thấp Trung bình cao Trung bình thấp
15 Hệthống chuyển tiền ngầm Cao Cao Cao
Nguồn: ViệtNam-Báo cáo tóm tắtĐánh giá rủi ro quốc gia vềrửa tiền và tàitrợ khủng bô- 20Ỉ2-20Ì7, 2019.
(2005'2012). Hiện nay,mỗi ngàycơsở dữ liệu của CụcPhòng, chống rửa tiềntiếpnhận khoảng gần 200nghìngiaodịch tiềnmặt có giá trị lớn và giao dịch chuyển tiền điện tử ra/vào Việt Nam. Tính đêntháng 1/2018, hệ thống đang lưu trữkhoảng 250 triệu giao dịch, liên quan đến khoảng 11 triệu khách hàng,...22
Phòng, chông rửa tiền là vânđề đượcđặt ra từ lâu, nhưng trongcuộc đấu tranh chôngthamnhũng hiện nay. đây vẫn là lĩnh vực còn những kếtquả hạnchê. Các cơ quan có thẩmquyền củaViệt Nam đã nỗ lựctrong việc ban hành các văn bản liên quan đến việc thu hồitàisản do vi phạm pháp luật.
Vídụ, Hộiđồng Thẩm phánTòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 03/2019/NQ- HĐTP, ngày24/5/2019. hướng dẫn áp dụngĐiều 324 của Bộ luật Hình sựvề tộirửatiền; Quy chế phối hợp số 02/2019/QCPH/BCA-VKSNDTC- TANDTC(Quy chế số 02),ngày 10/10/2019, giữa Viện Kiểm sát Nhân dântôicao, Bộ Công an, Tòa án Nhân dântối cao về việc trao đổi thông tin phục vụ điều tra, truytố,xét xử tộiphạmrửa tiền.
Trong nhữngnãmqua, các cơ quan tiến hành tố tụngđã điều tra, khám phá nhiều vụ án kinh tế, nhiều băng nhóm tội phạm có tổ chức, nhiều ổ nhómbảo kênhàhàng,sòngbạc. nhiềuđườngdây buồnlậu. mua bán trái phép chát ma tuý, nhưng chưa xử lý đượchành vi rửatiền. Thiệt hại gây ra cho cá nhân, tổchức, doanhnghiệp và Nhà nước là vô cùnglớn; phương thức, thủ đoạn phạm tộingày càng tinh vi. Phápluật ViệtNam mặc dù đã có những quy định về một số’ loại giao dịchphải thanh toán qua ngân hàng trong lĩnh vực chứng khoán, thu,chi ngân sách nhà nưóc, thuế, tài chính doanh nghiệp, sử dụng vốn nhà nước, giải ngân vốh vay củatổ chức tín dụng..,, tuy nhiên nhữngquy định nàyvẫn chưa đápứng được yêu cầu phòng,chống tham nhũng, rửa tiền, cònthiêu những quy định cụ thể về giá trị củagiao dịch phải thông qua ngân hàng; thiếu những quy định về nghĩa vụ của tổ chức ngânhàng -tài chính cung cấpcác báo cáo tài chínhcủa các cơquan, tổchức, cá nhânđượccho là có sự nghi ngờ về nguồn gốccủa tài sản hoặc không minh bạch trong lài sản.
Mộtvân đề khác đặtra hiện nay là tài sản thu hồi được từcác vụ ánnêu trên còn rấtthấp, thậm chí một số’ vụ áncòn không có khảnăng thu hồi tài
sản. Theo Báo cáo trong cuộc họp ủy ban Tư pháp củaQuốchội vào tháng 9/2018, có 6.500 tỷ đồng trong vụ Phạm Công Danh, hơn 13.700 tỷ đồng trong vụ Huỳnh Thị HuyềnNhưvà hơn 2.500 tỷ đồng trong vụ PhạmThị Bích Lương liên quan đến Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nôngthôn (Agribank)... đều rất khó để thu hồi tài sản23. Theo báo cáocủa Thanh tra Chính phủ24,trong 10 năm thihành Luật Phòng, chông thamnhũng, số’ tàisản thất thoát mà Nhà nước thu hồi đượcchỉkhoảng 4.600 tỷ đồng/59.000tỷ đồng, đạt8% trên tổng số tài sản bị tham những.
Năm 2015, các vụ án, vụ,việcthamnhũnggây thiệt hại hơn 950tỷ đồng và 9.887m2 đất, cơquan chức năng đã thuhồi hơn 505 tỷ đồng, thuhồi được 2.887 m2 đât25. Năm 2016, các vụ án, vụ,việctham nhũng gây thiệt hại hơn 240 tỷ đồng, 838 m2đâu đã thu hồi 92 tỷ 460triệu đồng vàkê biên bảy bất động sản26. Năm 2017, các vụ án, vụ việc tham nhũng gây thiệt hạihơn 1.351 tỷ đồng,đã thu hồi, kê biên 158,8 tỷ đồng, 314 nghìn USD và 4căn nhà, 1 cănhộchung cư27.Các quy định về thuhồi tài sản vẫn còn bộc lộ một số' điểm chưa thông nhát, ví dụ khoản 1, Điều 165 Luật Thi hành án dânsự năm 2008 (sửađổi, bổ sungnăm2014) quy định: "Người phải thi hành án cô’ý không châp hành bản án, quyết định; không tự nguyệnthì hành các quyết địnhvề thi hành ánthì tùy theotínhchâ’t và mức độ vi phạm mà bị xửphạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy địnhcủa pháp luật",trongkhi khoản 5,Điều
162Luật Thi hành án dân sự năm 2008(sửa đổi,bổ sung năm 2014) quy định: “Tẩután hoặc làm hư hỏng tài sản để không thực hiệnnghĩa vụ thi hành án hoặcđể trốn tránh việc kê biên tài sản" là hành vi vi phạm hànhchínhtrong thi hành án dân sự.
3. Kết luận
Như vậy, nhận dạng nguồn gốc tài sản vàsựgia tăng bất thường của tài sảntrong khu vực cônglà vân đề hết sức phức tạp, liênquan đến nhiều cơ quan,tổ chứccó thẩm quyền,đồngthờilà yếu tố hết sức quantrọnggópphần tăng cườnghiệu quả hoạt động kiểm tra. giám sát,thanhtra, kiểm soát nguồn gốc tài sán, thu nhập, góp phần phòng, chống tham nhũng,rửa tiền vàcáchành vivi phạm pháp luật khấc, tăng cường hiệu lực và hiệuquả quản lý nhà nước ■
LUẬT
*Bàiviết là sản phẩmcủa đề tàỉ khoahọccâp quốc gỉa:
“Giámsất xã hội đối với thu nhập, tài sảnvàhành vi củacán bộ, côngchức, viênchứctheo yêucâu xâydựng nhà nướcpháp quyền xà hộichủ nghĩa ”, mã sô KX.01.34/I6-20, thuộc Chương trìnhkhoahọc và côngnghệtrọng điểm cấp quốc giaKX.01/16-20.
CHÚ THÍCH VÀ TÀI LIỆU THAMKHẢO:
'Nguyên văn tiếng latinh: Ei incumbitprobatioquidicit, non qui negat.
2Điều 15Bộluật Tố tụnghình sự năm 2015.
’Điểmd, Khoản 1, Điều 3Luật xử lý vi phạmhành chính năm 2013.
4United Nations Convention against Corruption, UnitedNationsOfficeon Drugs andCrime.NewYork, 2004.
Điều20
5OECDConventionon Combating Bribery ofForeign Public Officials in International Business Transactions dated 1997.
6Jean-PterreBrun-Larissa Gray -CliveScott-Kevin M. Stephenson: "Cẩm nangvề Thưhồi tài sảnHướngdẩn dành cho ngườithựchiện", Vụ Hợp tác Quốc tế -Thanhtra Chính phủ (dịch) (Sách tham khảo), 2015.
’UnitedNationsConventionagainst TransnationalOrganized Crime andthe Protocol thereto. UnitedNationsOf fice on DrugsandCrime.NewYork. 2004
"Councilof EuropeConvention on Laundering,Search, Seizure and Confiscationof theProceeds from Crime and ontheFinancingofTerrorism(theWarsawConvention).
’Proceeds of crime act 2002 - sect 338, http://classic.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/poca2002J60/
s338.html
"’Malaysian Anti-Money Laundering, AntiTerrorismFinancing and Proceedsof Unlawful Activities Act 2001.
"Criminal ProcedureCode2011, Part I, Interpretation, https://sso.agc.gov.sg/Act/CPC20J0.
'-NDPPV. Parker,(2005)ZASCA 124, http://www.spflii.Org/za/cases/ZASCA/2005/l24.html. l?TheNational Civil (Code)Act. 2017 (2074).
l4TheCivilCodeof the Islamic Republic ofIran.
l5CivilCodeofQuebec,QuebecOfficial Publisher, Updated to0 6 June 14, 2020.
,ftBáo cáo khảosát ht) trợ Chính phủ đảnh giáthực thi Công ước của Liên hựpquốc vềchốngtham nhũng (UNCAC) ởViệt Nam năm 2011.
"Chỉthịsố 33-CT/TW, ngày 03/01/2014, của Bộ Chính trị, về tăngcường sự lãnh đạocủa Đảng đối vớiviệc kê khai và kiểm soát việc kê khaitài sản; LuậtPhòng,chống thamnhũngnăm2005;LuậtPhòng, chống tham nhũngnăm 2018, Nghịđịnh số 37/2007/NĐ-CP.ngày 09/3/2007. của Chínhphủ. về mình bạchtài sản, thunhập;
Nghịđịnh68/2011/ND-CP ngày 08/8/2011,Nghị định78/2013/NĐ-CP, ngày 17/7/2013, của Chính phủ.về mình bạch tài sản,thunhập;Nghịđịnh 59/2019/NĐ-CP,ngày 1/7/2019,củaChínhphủ,quyđịnh chi tiết mộtsố điều và biện phápthi hành Luật Phòng, chống tham nhũng...
lxBáocáo: "Đánhgiá công tác phòng,chôngthamnhũngcấptỉnhnăm 2018" (PACA INDEX 2018).Thanh tra Chínhphủ,tháng 4-2020.
l9Báo cáosố340/BC-UBTVQH14. ngày25/10/2018, của ủybanThường vụ Quốc hội, báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết, trảlời kiến nghị của cử tri gửi đếnkỳ họpthứ6. Quốc hội khóa XIV.
-"Theo Báo cáo 1140/BC-VPCP. ngày 13/2/2019. của Văn phòngChínhphủ,về kết quả thựchiệncông tác rà soát thủ tụchànhchính tại các Bộ.ngành,địa phươngnăm 2018.
2lUnited Nations Convention against Corruption, United Nations Officeon Drugs and Crime, New York, 2004, Điều 23.
“Tội phạm rửa tiền trênthế giới và khuyến nghị đối với Việt Nam, http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-phap- ỉuat/toi-pham-riia-tìen-tren-ĩhe-gioi-viĩ-klìuyen-nghi-doi-voì-viet-nam-307856.htmỉ, 03/6/2019.
2?Vản Chiến: "Phòng chốngrửa tiền: Nhìn từ các đại án kinh tế, tham nhũng", https://tapchitoaan.vn/bai-viet/tap- chi-gìaỵ/phong-chong-rua-tien-nhin-tu-cac-daì-an-kinh-te-tham-nhung.
24Văn phòngQuốchội. Băngghi ầm nộidungthảoluậnởHội trường về dựán Luật Phòng, chống tham nhũng (sửađổi),Hà Nội, ngày 13/6/2018.
25Hoàng Long: "950 tỷ đồng và 9.887 m; đâtthiệt hại do tham nhũng”, https://thanhtra.com.vn/chinh-tri/doi- noi/950-ty-dong-va-9887-ỉĩỉ2-dat-thiet-hai-do-tham-nhung-93008.html.
26Nga Nguyễn: "Nhiều vướng mắcvà bâ'tcập”,https://nhandan.com.vn/chinh-tri-hangthang/nhieu-vuong-mac- va-bat-cap-307756/
-7Văn Chúc: "Năm2017:Các vụán,vụviệc tham nhũng gâythiệthại hơn1.351 tỷđồng, https://nhandan.com.vn/
tin-titc-su-kien/nam-20Ị7-cac-vit-an-vu-viec-tham-nhiing-gay-thiet-haì-hon-ỉ -35 ì-ty-dong-302853/
Ngày nhận bài: 23/10/2020
Ngày phản biện đánh giá và sửachữa: 2/11/2020 Ngày chấp nhậnđăngbài: 12/11/2020
Thông tin tác giả:
PGS.TS. NGUYỄN vũHOÀNG Tạpchí Cộng sản
DETERMINING THE CHANGES IN PROPERTIES VALUATION AND THE ORIGINS OF PROPERTIES:
SOME INTITIAL FINDINGS
• Assoc.Prof.Ph.DNGUYENvu HOANG Communist Magazine
ABSTRACT:
The determination and the explanation of the origins of properties, and the changes in properties valuation are complicatedissues in Vietnam and thereare no appropriate methoods to handle these issues. Thispaper clarifies the determination of the origins of propertiesandthe abnormal increase in the properties valuation issues in Vietnam. The paperalso dicusses the moneylaundering for illegalproperties issue. Thispaper is expected to enhance theefficiency of inspection and supervision activities for the origin of assets or income in the public sector, contributing to the fightsagainst corruption, moneylaundering issuesandother violationsof law.
Keywords: Fluctuations,property,originof property, publicsector.
