ĐỀ ễN VĂN BẢN VIẾNG LĂNG BÁC Đề bài số 1: Mở đầu bài thơ tác giả viết :
“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sơng hàng tre bát ngát Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng”
Câu 1. Bằng đoạn văn 8 câu có câu đơn trần thuật giới thiệu về bài thơ có khổ thơ trên Câu 2. Tại sao nhan đề bài thơ là “Viếng” mà ở khổ đầu tác giả dùng từ thăm. Em có nhận
xét gì về cách xng hô của tác giả. Cách xng hô nh vậy nhằm mục đích gì?
Câu 3. Khi đến lăng, hình ảnh đầu tiên mà tác giả nhìn thấy là gì ?Tác giả đã sử dụng biện
pháp tu từ nào để nói về hình ảnh ấy ?Nêu ý nghĩa của hình ảnh ấy ?
Câu 4 : Trong khổ thơ trên tác giả đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào ? Phân tích
tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó ?
Câu 5 : Cũng trong bài thơ trên, tác giả có câu : Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Trong câu thơ tác giả sử dụng biện pháp tu từ nghệ thuật nào ? Cách lặp lại hình ảnh cây tre ở cuối bài thơ có tác dụng gì ?
Câu 6 : Dựa vào đoạn thơ trên, hãy viết một đoạn văn khoảng văn khoảng 10 câu theo
phép lập luận diễn dịch làm rõ cảm xúc của nhà thơ khi đứng bên ngoài lăng Bác, trong
đoạn văn có sử dụng phép lặp, thành phần phụ chú và câu mở rộng thành phần. Chú thích rõ sau khi viết đoạn văn.
Câu 7: Cây tre là hình ảnh trung tâm của nhiều tác phẩm văn học Việt Nam. Em hãy chép
lại 2 câu nối tiếp nhau trong một bài thơ đã học, trong đó nhà thơ đã mợn hình ảnh cây tre gợi liên tởng đến tình yêu thơng ,đoàn kết của con ngời Việt Nam ?
Đề bài số 2: Cho khổ thơ
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng ngời đi trong thơng nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mơi chín mùa xuân
Câu 1: Mạch cảm xỳc của bài thơ được triển khai theo trỡnh tự nào?
Cõu 2: Hãy chỉ ra các hình ảnh ẩn dụ có trong đoạn thơ trên và nêu ý nghĩa các hình ảnh
ấy?
Từ mặt trời trong cõu thơ thứ hai cú thể coi là hiện tượng từ nhiều nghĩa khụng? Vỡ sao?
C
âu 3: Tại sao tác giả nói tràng hoa mà không phải là vòng hoa, bó hoa. Nói dòng ngời màkhông nói là đoàn ngời, tốp người?
Cõu 4 : Trong khổ thơ Viến Phương viết : Kết tràng hoa dõng bảy mươi chớn mựa xuõn .
Dựa trờn hiện tượng chuyển nghĩa của từ, từ mựa xuõn cú thể thay thế cho từ nào ? Theo phưong thức chuyển nghĩa nào ? Việc thay thế từ trờn cú tỏc dụng diễn đạt như thế nào ? - Núi bảy mươi chớn mựa xuõn là tỏc giả sử dụng biện phỏp tu từ nghệ thuật gỡ ? Tỏc dụng ?
Cõu 5 : Điệp ngữ ngày ngày lặp lại ở đầu hai cõu thơ 1 và 3 nhằm mục đớch gỡ ?
Cõu 6 : Cõu thơ cuối của khổ thơ trờn lại thờm 1 tiếng thành 9 tiếng cựng với nhịp thơ
chậm, kộo dài để diễn tả cảnh và tõm trạng con người như thế nào khi hũa cựng dũng người vào lăng viếng Bỏc ?
Cõu 7: Viết một đoạn văn theo phộp lập luận quy nạp khoảng 10 – 12 cõu để làm rừ cảm
xỳc của nhà thơ khi đứng trước dũng người vào lăng viếng Bỏc. Trong đoạn văn cú sử dụng thành phần cảm thỏn, phộp thế và cõu hỏi tu từ đẻ bộc lộ cảm xỳc. Chỳ thớch sau khi viết đoạn văn?
Đẩ SỐ 3: Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chớ Minh là nguồn cảm hứng vụ tận cho sỏng tạo nghệ
thuật. Mở đầu tỏc phẩm của mỡnh, một nhà thơ viết:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bỏc…
Và sau đú, tỏc giả thấy:
… Bỏc nằm trong giấc ngủ bỡnh yờn
Giữa một vầng trăng sỏng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mói mói Mà sao nghe nhúi ở trong tim!…
Cõu 1: Những cõu thơ trờn trớch trong tỏc phẩm nào? Nờu tờn tỏc giả và hoàn cảnh ra đời
của bài thơ ấy.
Cõu 2: Từ những cõu đó dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hóy cho biết
cảm xỳc trong bài được biểu hiện theo trỡnh tự nào? Sự thật là Người đó đi nhưng vỡ sao nhà thơ vẫn dựng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bỡnh yờn?
Cõu 3: Phỏt hiện hỡnh ảnh ẩn dụ mới trong khổ thơ trờn? So sỏnh với hỡnh ảnh ẩn dụ mặt
trời trong khổ thơ thứ 2 và lớ giải tại sao lại cú sự mõu thuẫn ấy?
Cõu 4: Hỡnh ảnh trời xanh được xõy dựng từ biện phỏp tu từ nào? Tỏc dụng? Từ nhúi thể
hiện nỗi đau như thế nào? Tại sao lớ trớ và tỡnh cảm lại trỏi ngược nhau như thế?
Cõu 5: Tại sao tỏc giả miờu tả : Bỏc nằm trong giấc ngủ bỡnh yờn
Giữa một vầng trăng sỏng dịu hiền
Cõu 6: Dựa vào khổ thơ trờn, hóy viết một đoạn văn khoảng 12 cõu theo phộp lập luận quy
nạp ( cú sử dụng phộp lặp, cõu cảm thỏn và cú một cõu chứa thành phần phụ chỳ ) để làm rừ lũng kớnh yờu và niềm xút thương vụ hạn của tỏc giả đối với Bỏc khi vào trong lăng.
Cõu 7: Nhạc sỹ Dõng Huyền đó chuyển toàn bộ bài thơ thành lời ca, trừ cõu thơ thứ 9 nhạc
sỹ viết: Bỏc nằm trong lăng giấc ngủ bỡnh yờn. Chỉ ra từ được nhạc sỹ thờm duy nhất vào bài thơ là từ nào từ đú nờu suy nghĩ của em? .
Đề Số 4: cho khổ thơ
Mai về miền Nam thơng trào nớc mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hơng đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Câu 1: Chỉ ra các biện pháp nghệ thuật trong khổ thơ trên? Nêu tác dụng của các biện
pháp nghệ thuật trong việc diễn tả tâm trạng của nhà thơ? Chép 1 ví dụ khác cũng sử dụng hình ảnh và biện pháp nghệ thuật tơng tự – ghi tên tác giả , tác phẩm.
Câu 2:
ở khổ thơ trên có 1 hình ảnh đợc lặp lại trong khổ thơ đầu. Em hãy cho biết đó là hình ảnh nào? Nêu ý nghĩa của hình ảnh đó và tác dụng của sự lặp lại ấy?
Câu 3 : Viết đoạn văn nghị luận khoảng 10 -15 câu theo phep lập luận quy nạp để làm rõ
tâm trang lu luyến, ớc nguyện chân thành của nhà thơ muốn đợc ở mãi bên lăng Bác. Trong
đoạn văn có sử dụng phép nối, thành phần gọi đáp và câu ghép đẳng lặp.
Cõu 4. Trong bài Mựa xuõn nho nhỏ, Thanh Hải viết :
"Ta làm con chim hút Ta làm một cành hoa."
Kết thỳc bài Viếng lăng Bỏc, Viễn Phương cú viết :
"Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hút quanh lăng Bỏc."
a. Hai bài thơ của hai tỏc giả viết về đề tài khỏc nhau nhưng cú chung chủ đề. Hóy chỉ ra tư tưởng chung đú.
b. Viết 1 đoạn văn khoảng 5 cõu phỏt biểu cảm nghĩ về 1 trong hai đoạn thơ trờn.
Cõu 5: Em hóy nhận xột sự thống nhất giữa nội dung tỡnh cảm, cảm xỳc của tỏc giả và cỏc
yếu tố nghệ thuật : thể thơ, nhịp điệu, ngụn ngữ hỡnh ảnh... của bài thơ ?
Đề BàI Số 1: Mở đầu bài thơ “ Viếng Lăng Bác” , Viễn Phơng viết : “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sơng hàng tre bát ngát Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng”
Câu 1. Bằng đoạn văn 8 câu có câu đơn trần thuật giới thiệu về bài thơ “ Viếng lăng Bác” của Viễn Phơng
Gợi ý:
- 1976, một năm sau khi đất nớc thống nhất, nhà thơ Viễn Phơng ra thăm lăng Bác và vào lăng viễng Bác
- Bài thơ đợc sáng tác trong dịp đó và in trong tập “ Nh mây mùa xuân” 1978
- Bài thơ có giọng điệu tha thiết, trang trọng nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm: ngôn ngữ bình dị mà cô đúc
Bằng cảm xúc chân thành, Viến phơng đã thể hiện đợc trong bài thơ là lòng thành kính thiêng liêng, niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của nhân dân với Bác
Câu 2. Tại sao nhan đề bài thơ là “Viếng” mà ở khổ đầu tác giả dùng từ thăm. Em có nhận xét gì
về cách xng hô của tác giả. Cách xng hô nh vậy nhằm mục đích gì?
- Mang ý nghĩa giảm nhẹ nỗi đau bùi ngùi của cảnh sinh li tử biệt. Đây là cách nói giảm, nói tránh cũng là để khẳng định Bác còn sống mãi trong tâm trởng mọi ngời
- Cách xng hô bằng đại từ : Con-Bác -> cách xng hô ngọt ngào thân thơng, rất Nam Bộ. Cách x- ng hô thân mật của ngời con với ngời cha. sau bao năm xa cách :
Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà Miền Nam mong Bác nỗi mong cha
=>Cách xng hô biểu lộ sự ngỡng mộ, thành kính vừa gần gũi vừa thân thơng
=>Tình cảm gần gũi của ngời con với cha của mình. Bác nh còn đang sống, đây chỉ là cuộc đến thăm của con với cha.
Câu 3. Khi đến lăng, hình ảnh đầu tiên mà tác giả nhìn thấy là gì ?Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào để nói về hình ảnh ấy ?Nêu ý nghĩa của hình ảnh ấy ?
Gợi ý: Hình ảnh hàng tre
- Hàng tre bát ngát trong sơng là hình ảnh thực,hết sức thân thuộc của làng quê, hàng tre bên lăng Bác
- Hàng tre xanh xanh Việt Nam là ẩn dụ, biểu tợng của dân tộc với sức sống bền bỉ, kiên trì. Biểu tợng cho con ngời, dân tộc Việt Nam kiên cờng bất khuất vợt qua khó khăn gian khổ
Hình ảnh ẩn dụ cũng gợi liên tởng đến hình ảnh cả dân tộc bên Bác: Trớc lăng Bác tác giả đã
bộc lộ cảm xúc thơng mến, tự hào đối với đất nớc, dân tộc Việt Nam.
Câu 4 : Trong khổ thơ trên tác giả đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào ? Phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó ?
- Biện pháp điệp ngữ : hàng tre. Ân dụ hàng tre xanh xanh, thán từ ôi , cách nói giảm nói tránh kết hợp các từ láy bát ngát, xanh xanh....thể hiện tâm trạng xúc động bồi hồi của tác giả khi đứng trớc lăng Bác, nghĩ về con ngời Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
Câu 5 : Cũng trong bài thơ trên, tác giả có câu : Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. Trong câu thơ tác giả sử dụng biện pháp tu từ nghệ thuật nào ? Cách lặp lại hình ảnh cây tre ở cuối bài thơ có tác dụng gì ?
- Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa cây tre trung hiếu : Nghĩa là sống đẹp, trung thành với lí tởng của Bác, 1 lòng vì dân vì nớc. Trung hiếu là 2 phẩm chất quan trọng của con ng- ời đặc biệt là trong xã hội hiện nay khi đứng trong hàng ngũ quân đội phải trung với nớc, hiếu với dân.
- Cách lặp lại hình ảnh hàng tre ở cuối bài đã bổ sung thêm nét nghĩa ẩn dụ mới cho hình t ợng cây tre ở đầu bài hoàn thiện thêm vẻ đẹp của con ngời Việt Nam. Đồng thời sự lặp lại đó tạo nên cấu trúc đầu cuối tơng ứng trong cấu trúc thơ
Câu 6 : Dựa vào đoạn thơ trên, hãy viết một đoạn văn khoảng văn khoảng 10 câu theo phép lập luận diễn dịch làm rõ cảm xúc của nhà thơ khi đứng bên ngoài lăng Bác, trong đoạn văn có sử dụng phép lặp, thành phần phụ chú và câu mở rộng thành phần. Chú thích rõ sau khi viết đoạn văn.
Gợi ý : * Khi đứng trớc lăng, Viễn Phơng thay mặt đồng bào miền Nam bộc lộ tâm trạng xúc
động sau bao năm mong mỏi bây giờ đợc ra viếng Bác.
- Câu thơ “Con ở miền Nam ra thăm long Bác” chỉ gỏn gọn nh một lời thông báo nhng lại gợi ra tâm trạng xúc động của một ngời từ chiến trờng miền Nam sau bao nhiêu năm mong mỏi bây giờ mới đợc ra viếng Bác.
- Cách dùng đại từ xng hô “con” rất gần gũi, thân thiết, ấm áp tình thân thơng, diễn tả tâm trạng của ngời con ra thăm cha sau bao nhiêu năm mong mỏi bây giờ mới đợc ra viếng Bác.
- Cách nói giảm, nói tránh: từ “thăm” thay cho từ “viếng”, giảm nhẹ nỗi đau th ơng mất mát - Bác Hồ còn sống mãi trong tâm tởng của mọi ngời.
- Hình ảnh hàng tre vừa mang tính chất t ợng tr ng, giàu ý nghĩa liên t ởng sâu sắc : Hàng tre là hình ảnh hết sức thân thuộc của làng quê, đất nớc Việt Nam, đã thành một biểu t ợng của dân tộc . Cây tre mang biểu tợng của tâm hồn thanh cao, sức sống bền bỉ, kiên c ờng của dân tộc “xanh xanh Việt Nam… Bão táp ma sa đứng thẳng hàng”.
- “Ôi!” là từ cảm thán, biểu thị niềm xúc động tự hào trớc hình ảnh hàng tre.
Câu 7: Cây tre là hình ảnh trung tâm của nhiều tác phẩm văn học Việt Nam. Em hãy chép lại 2 câu nối tiếp nhau trong một bài thơ đã học, trong đó nhà thơ đã mợn hình ảnh cây tre gợi liên tởng
đến tình yêu thơng ,đoàn kết của con ngời Việt Nam Trong bài Cây tre của Nguyễn Duy
Bão bùng thân bọc lấy thân Tay ôm tay níu tre gần nhau hơn
Đề bài số 2
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng ngời đi trong thơng nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mơi chín mùa xuân
Câu 1: Mạch cảm xỳc của bài thơ được triển khai theo trỡnh tự nào?
* Mạch cảm xúc: đi theo trình tự của một cuộc vào lăng viếng Bác, từ khi đứng tr ớc lăng đến khi b
ớc vào Lăng và trở ra về . Mở đầu là cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng, tập trung ở ấn tợng đậm nét về hàng tre bên lăng gợi hình ảnh quê hơng đất nớc. Tiếp đó là cảm xúc trớc hình ảnh dòng ngời nh bất tận ngày ngày vào lăng viếng Bác. Xúc cảm và suy ngẫm về Bác đợc gợi lên từ những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tợng: mặt trời, vầng trăng, trời xanh. Cuối cùng là niềm mong ớc thiết tha khi sắp phải trở về quê hơng miền Nam, muốn tấm lòng mình vẫn đợc mãi mãi ở lại bên lăng Bác. Mạch cảm xúc nh trên đã tạp nên một bố cục khá đơn giản, tự nhiên và hợp lý của bài thơ.
Cõu 2: Hãy chỉ ra các hình ảnh ẩn dụ có trong đoạn thơ trên và nêu ý nghĩa các hình ảnh ấy?
Từ mặt trời trong cõu thơ thứ hai cú thể coi là hiện tượng từ nhiều nghĩa khụng? Vỡ sao?
Gợi ý : *
* Hỡnh ảnh ẩn dụ
- Khổ thơ thứ hai đợc tạo nên từ cặp câu với những hình ảnh thực và ẩn dụ sóng đôi là hình ảnh thực: một mặt trời thiên nhiên rực rỡ vĩnh hằng ngày ngày đi qua trên lăng. Câu dới là hình ảnh ẩn dụ – hình ảnh Bác Hồ. Màu sắc “rất đỏ” làm cho câu thơ có hình ảnh đẹp gây ấn tợng sâu xa hơn, nói lên t t ởng cách mạng, lòng yêu n ớc nồng nàn của Bác .
+ Dựng hỡnh ảnh ẩn dụ “mặt trời trong lăng” để viết về Bỏc, VP đó ca ngợi sự vĩ đại của Bỏc, cụng lao của Bỏc đối với non sụng đất nước.
-> Thông qua hình ảnh ẩn dụ trên, tác giả vừa nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ (nh mặt trời), vừa thể hiện đợc sự tôn kính , lũng biết ơn của nhõn dõn với Bỏc, niềm tin Bỏc sống mói với non sụng đất nước ta.
- Dòng ngời vào lăng viếng Bác kết thành những tràng hoa không chỉ là hình ảnh tả thực so sánh những dòng ngời xếp thành hàng dài vào lăng Bác trong nh những tràng hoa vô tận, mà còn là một ẩn dụ đẹp, sáng tạo của nhà thơ, những tràng hoa vinh quang này khụng phải được kết bằng những bụng hoa bỡnh thường mà cuộc đời của họ đã nở hoa dới ánh sáng của Bác giờ đõy những con chỏu của Bỏc, những bông hoa t ơi thắm đó đang đến dâng lên Ng ời những gì tốt đẹp nhất . * Từ mặt trời khụng thể coi là từ nhiều nghĩa được Trường hợp này khụng phải từ một nghĩa gốc phỏt triển thành từ nhiều nghĩa mà chỉ là hiện tượng chuyển nghĩa lõm thời, nú chỉ cú giỏ trị trong ngữ cảnh này là chỉ Bỏc Hồ. Măt khỏc nghĩa này khụng được ghi trong từ điển.
Câu 3: Tại sao tác giả nói tràng hoa mà không phải là vòng hoa, bó hoa. Nói dòng ngời mà không nói là đoàn ngời, tốp người?
Gợi ý : Dũng là từ nhiều nghĩa : dũng điện, dũng nước, dũng chảy, dũng suối...
- Xuất phat từ thực tế, hàng ngày người đến Viếng Bỏc nhiều xếp thành hàng nối nhau khụng ngừng nghỉ, vụ tõn mà mỗi con người đến viếng Bỏc là một bụng hoa đẹp. Cuộc đời của họ được nở hoa dưới ỏnh sỏng của Bỏc nờn được tỏc giả vớ như tràng hoa chứ khụng phải là bụng hoa, vũng hoa
- Núi đoàn người cú nghĩa là số người đến viếng Bỏc đụng theo tốp, cú lỳc sẽ vắng. Cũn núi dũng người là muốn núi đờn hỡnh ảnh người đến viếng Bỏc đụng, nối tiếp nhau khụng cú lỳc nào vắng, tạo thành dũng người vụ tõn.-
Cõu 4 : Trong khổ thơ Viến Phương viết : Kết tràng hoa dõng bảy mươi chớn mựa xuõn .
Dựa trờn hiện tượng chuyển nghĩa của từ, từ mựa xuõn cú thể thay thế cho từ nào ? Theo phưong thức chuyển nghĩa nào ? Việc thay thế từ trờn cú tỏc dụng diễn đạt như thế nào ?
- Núi bảy mươi chớn mựa xuõn là tỏc giả sử dụng biện phỏp tu từ nghệ thuật gỡ ? Tỏc dụng ? Gợi ý :
-Mỗi một năm xuõn đến, con người lại thờm một tuổi. Cho nờn ô 79 mựa xuõn ằ cũng được hiểu là 79 tuổi, 79 năm trong một đời người. Nếu để từ ô tuổi ằ thỡ chỉ núi được BH đó sống 79 năm, thọ 79 tuổi, cõu thơ chỉ thuần tuý chỉ tuổi tỏc. Cũn dựng từ ô Xuõn ằ cú nghĩa là : cả cuộc đời Bỏc là 79 năm cống hiến cho nhõn dõn, 79 năm dành cho đất nước để đất nước cú sắc xuõn. Thờm nữa, kết ô tràng hoa dõng 79 mựa xuõn ằ gợi thờm sắc xuõn bờn lăng Bỏc. VÀ từ ô mựa xuõn ằ
như làm cho xỳc cảm của cõu thơ, õm điệu cõu thơ thờm mượt mà, sõu lắng, thiết tha. Cõu thơ hay, ý thơ trở nờn đa nghĩa và sõu sắc hơn nhiều. ư
- Dâng “bảy mơi chín mùa xuân” : hình ảnh hoán dụ mang ý nghĩa tợng trng: con ngời bảy mơi chín mùa xuân ấy đã sống một cuộc đời đẹp nh những mùa xuân và đã làm lên những mùa xuân cho đất n ớc, cho con ng ời .
Cõu 5 : Điệp ngữ ngày ngày lặp lại ở đầu hai cõu thơ 1 và 3 nhằm mục đớch gỡ ?
- Điệp từ cú mục đớch diễn tả dũng chảy của thời gian, ý núi rằng nhõn dõn ta mói ghi nhớ cụng lao to lớn của Bỏc. Trong cỏi vụ tận của thời gian ấy chớnh là cỏi vĩnh viễn bất tử của tờn tuổi người. Sự lặp lại đú chỉ ra 2 hiện tượng khỏc nhau là thiờn nhiờn và đời sống nhưng ý nghĩa tương dồngđể chỉ tỡnh cảm của nhõn dõn đối với Bỏc cũng tự nhiờn, gần gũi như trời đất vĩnh hằng, như quy luật vận hành của vũ trụ.
Ngày là vũng thời gian nối tiếp vụ tận, là sự biết ơn vụ hạn, sự đều đặn trong 1 hành động, là tỡnh cảm khụng thể đo đếm được, khụng thể phai mờ theo thời gian.
Cõu 6 : Cõu thơ cuối của khổ thơ trờn lại thờm 1 tiếng thành 9 tiếng cựng với nhịp thơ chậm, kộo dài để diễn tả cảnh và tõm trạng con người như thế nào khi hũa cựng dũng người vào lăng viếng Bỏc ?
- Dũng ngời vào lăng viếng Bác kết thành những tràng hoa bất tận, thành kớnh
Cõu 7: Viết một đoạn văn theo phộp lập luận quy nạp khoảng 10 – 12 cõu để làm rừ cảm xỳc của nhà thơ khi đứng trước dũng người vào lăng viếng Bỏc. Trong đoạn văn cú sử dụng thành phần cảm thỏn, phộp thế và cõu hỏi tu từ đẻ bộc lộ cảm xỳc. Chỳ thớch sau khi viết đoạn văn?
Gợi ý: - Cảm xỳc của tỏc giả được tạo nên từ cặp câu với những hình ảnh thực và ẩn dụ sóng
đôi là hình ảnh thực: một mặt trời thiên nhiên rực rỡ vĩnh hằng ngày ngày đi qua trên lăng. Câu d- ới là hình ảnh ẩn dụ – hình ảnh Bác Hồ. Màu sắc “rất đỏ” làm cho câu thơ có hình ảnh đẹp gây ấn tợng sâu xa hơn, nói lên t t ởng cách mạng, lòng yêu n ớc nồng nàn của Bác .
-> Thông qua hình ảnh ẩn dụ trên, tác giả vừa nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ (nh mặt trời), vừa thể hiện đợc sự tôn kính của nhân dân, của nhà thơ đối với Bác.
- Hình ảnh “dòng ngời đi trong thơng nhớ” là hình ảnh thực: ngày ngày dòng ng ời đi trong nỗi xúc động, bồi hồi, trong lòng tiếc th ơng kính cẩn , trong lòng nặng trĩu nỗi nhớ thơng. Nhịp thơ
chậm, giọng thơ trầm nh b ớc chân dòng ngời vào lăng viếng Bác.
- Dòng ngời vào lăng viếng Bác kết thành những tràng hoa không chỉ là hình ảnh tả thực so sánh những dòng ngời xếp thành hàng dài vào lăng Bác trong nh những tràng hoa vô tận, mà còn là một ẩn dụ đẹp, sáng tạo của nhà thơ: cuộc đời của họ đã nở hoa dới ánh sáng của Bác. Những bông hoa t ơi thắm đó đang đến dâng lên Ng ời những gì tốt đẹp nhất .
- Dâng “bảy mơi chín mùa xuân” : hình ảnh hoán dụ mang ý nghĩa tợng trng: con ngời bảym-
ơi chín mùa xuân ấy đã sống một cuộc đời đẹp nh những mùa xuân và đã làm lên những mùa xuân cho đất n ớc, cho con ng ời .
Đẩ SỐ 3:
Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chớ Minh là nguồn cảm hứng vụ tận cho sỏng tạo nghệ thuật. Mở đầu tỏc phẩm của mỡnh, một nhà thơ viết:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bỏc…
Và sau đú, tỏc giả thấy:
… Bỏc nằm trong giấc ngủ bỡnh yờn Giữa một vầng trăng sỏng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mói mói Mà sao nghe nhúi ở trong tim!…
Cõu 1: Những cõu thơ trờn trớch trong tỏc phẩm nào? Nờu tờn tỏc giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ ấy.
Cõu 2: Từ những cõu đó dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hóy cho biết cảm xỳc trong bài được biểu hiện theo trỡnh tự nào? Sự thật là Người đó đi nhưng vỡ sao nhà thơ vẫn dựng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bỡnh yờn?
Cõu 3: Phỏt hiện hỡnh ảnh ẩn dụ mới trong khổ thơ trờn? So sỏnh với hỡnh ảnh ẩn dụ mặt trời trong khổ thơ thứ 2 và lớ giải tại sao lại cú sự mõu thuẫn ấy?
Cõu 4: Hỡnh ảnh trời xanh được xõy dựng từ biện phỏp tu từ nào? Tỏc dụng? Từ nhúi thể hiện nỗi đau như thế nào? Tại sao lớ trớ và tỡnh cảm lại trỏi ngược nhau như thế?
Cõu 5: Tại sao tỏc giả miờu tả : Bỏc nằm trong giấc ngủ bỡnh yờn Giữa một vầng trăng sỏng dịu hiền
Cõu 6: Dựa vào khổ thơ trờn, hóy viết một đoạn văn khoảng 12 cõu theo phộp lập luận quy nạp ( cú sử dụng phộp lặp, cõu cảm thỏn và cú một cõu chứa thành phần phụ chỳ ) để làm rừ lũng kớnh yờu và niềm xút thương vụ hạn của tỏc giả đối với Bỏc khi vào trong lăng.
Cõu 7: Nhạc sỹ Dõng Huyền đó chuyển toàn bộ bài thơ thành lời ca, trừ cõu thơ thứ 9 nhạc sỹ viết: Bỏc nằm trong lăng giấc ngủ bỡnh yờn. Chỉ ra từ được nhạc sỹ thờm duy nhất vào bài thơ là từ nào từ đú nờu suy nghĩ của em? .
Gợi ý:
Câu 1 HS nêu đúng:
- Tên tác giả: Viễn Phơng: 0,5(điểm).
- Tên tác phẩm: Viếng lăng Bác: 0,5(điểm).
- Nêu hoàn cảnh ra đời: năm 1976,nớc nhà thống nhất( có thể diễn đạt khác: k/c chống Mĩ thắng lợi), lăng Bác vừa khánh thành, tác giả ra thăm miền Bắc và vào lăng viếng Bác
Câu 2 HS nêu đợc:
- Mạch cảm xúc biểu hiện theo hành trình vào lăng viếng Bác: 0, 25đ.
- Dùng từ thăm, cụm từ giấc ngủ bình yên ngụ ý: nh Bác vẫn còn sống, nh đang ngủ, gợi sự gân gũi: 0,75(điểm).
( Nếu h/s có diễn đạt khác mà đảm bảo đúng ý thì vẫn cho điểm) Câu 3:
+ H/a ẩn dụ mới trong bài thơ là vầng trăng và trời xanh
- Vầng trăng dịu hiền: để chỉ tõm hồn cao đẹp trong sỏng của Bỏc
- Trời xanh là hỡnh ảnh chỉ Bỏc Hồ húa thõn vào thiờn nhiờn trường tồn vĩnh cửu như bầu trời xanh vĩnh viễn trờn cao. Nhà thơ Tố Hữu đó từng viết: Bỏc sống như trời đất của ta
- H/a Mặt trời trong lăng kết hợp với rất đỏ đẻ chỉ sự ấm ỏp, rực rỡ vĩ đại của Bỏc trong sự nghiệp cứu nước , đem lại độc lập cho dõn tộc.
=> Tạo ra 1 hệ thống hỡnh ảnh của vũ trụ để vớ với con người của Bỏc Câu 4:
- Trời xanh là hỡnh ảnh ẩn dụ chỉ Bỏc Hồ húa thõn vào thiờn nhiờn trường tồn vĩnh cửu như bầu trời xanh vĩnh viễn trờn cao. Nhà thơ Tố Hữu đó từng viết: Bỏc sống như trời đất của ta.
- Nhúi : Diễn t ả nỗi đau quặn thắt, tê tái trong đáy sâu tâm hồn nh hàng nghìn mũi kim đâm vào trái tim thổn thức khi đứng trớc thi thể của Ngời. Đú là nỗi đau xút đến tột độ thể hiện cảm giỏc mất mỏt khụng gỡ cú thể bự đắp được. Cõu thơ như 1 tiếng nấc nghẹn ngào. Đó là sự rung cảm chân thành của nhà thơ núi riờng và muụn triệu đồng bào ta mỗi khi vào lăng viếng Bỏc.
- Đọc 2 cõu thơ cuối của khổ thơ tưởng chừng như vụ lớ : chớnh là quy luật của tỡnh cảm cảu trỏi tim lại đi ngược với quy luật nhận thức, ý chớ.. H/a trời xanh là mãi mãi Khẳng định sự trường tồn, Bác đã hoá thân vào thiên nhiên đất trời của dân tộc, sống mãi trong sự nghiệp và tâm trí của nhân dân nh bầu trời xanh vĩnh viễn trên cao. Dù vẫn tin nh thế nhng không thể không đau xót khi ch
ợt quay về với thực tại là Bỏc đó ra đi . Sự ra đi của Bỏc tuy đó lõu nhưng chỳng ta vẫn cú cảm giỏc đau xút.Nỗi đau xót đã đợc nhà thơ biểu hiện rất cụ thể, trực tiếp: “Mà sao nghe nhói ở trong tim!”. Nỗi đau quặn thắt, tê tái trong đáy sâu tâm hồn nh hàng nghìn mũi kim đâm vào trái tim thổn thức khi đứng trớc thi thể của Ngời. Đó là sự rung cảm chân thành của nhà thơ.
Câu 5:
- Miờu tả như vậy vỡ dựa vào sự thật: Khi vào trong lăng nhỡn thấy bỏc thanh thản như đang ngủ giữa khung cảnh thơ mộng của ỏnh sỏng dịu mỏt giống như ỏnh sỏng của vầng trăng. Sử dụng hỡnh ảnh ẩn dụ vầng trăng cũng là muốn ca ngợi cụng lao vĩ đại của Bỏc , sự trường tồn của Bỏc trong lũng mọi người dõn đất Việt.
Câu 6
Nội dung: Viễn Phơng viết “ Đến bên Bác, ai cũng muốn dừng thật lâu. Bác nằm đó thanh thản, giản dị hiền từ nh đang ngủ. ánh sáng dịu dàng tỏa xuống nh giữa một đêm trăng thanh miền thôn dã. Tôi không cầm nổi nớc mắt”.
Niềm biết ơn thành kính đã chuyển sang niềm xúc động nghẹn ngào khi tác giả nhìn thấy Bác:
- Phép nói giảm: nằm trong giấc ngủ bình yên vừa gợi t thế thanh thản, ung dung yên ổn không còn gì phiền não của Bác, sau cuộc đời truân chuyên, vừa có tác dụng kìm nén đau thơng. Tác giả
cảm thấy Ngời vẫn đang sống, chỉ là ngời nằm ngủ đó thôi.
- Hình ảnh ẩn dụ vầng trăng sáng dịu hiền vừa gợi ánh sáng dịu nhẹ trong lăng gợi sự liên tởng thật là thú vị: “ánh trăng”. Những vần thơ của Bác tràn đầy ánh trăng, trăng với Bác đã từng vào thơ Bác trong nhà lao, trên chiến trận, giờ đây cũng đến để dỗ giấc ngủ ngàn thu cho Ngời.
- Với hình ảnh vầng trăng, nhà thơ còn uốn tạo ra một hệ thống hình ảnh vũ trụ để ví với Bác.
Hình ảnh “vầng trăng” dịu hiền lại gọi cho ta nghĩ đến tâm hồn cao đẹp, trong sáng của Bác. Ngời có lúc nh mặt trời ấm áp, có lúc dịu hiền nh ánh trăng rằm. Đó cũng là sự biểu hiện rực rỡ, vĩ đại, cao siêu của con ngời và sự nghiệp của Bác.
- Tâm trạng xúc động của nhà thơ đợc biểu hiện bằng một hình ảnh ẩn dụ sâu xa: “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi”. Bác đã hoá thân vào thiên nhiên đất trời của dân tộc, sống mãi trong sự nghiệp và tâm trí của nhân dân nh bầu trời xanh vĩnh viễn trên cao. (Tố Hữu đã từng viết: “Bác sống nh trời đất của ta”).
- Dù vẫn tin nh thế nhng không thể không đau xót vì sự ra đi của Ng ời . Nỗi đau xót đã đợc nhà thơ biểu hiện rất cụ thể, trực tiếp: “Mà sao nghe nhói ở trong tim!”. Nỗi đau quặn thắt, tê tái trong
đáy sâu tâm hồn nh hàng nghìn mũi kim đâm vào trái tim thổn thức khi đứng trớc thi thể của Ng- ời. Đó là sự rung cảm chân thành của nhà thơ.
Câu 7:
- Nhạc sỹ đó thờm từ Lăng vào nhằm mục đớch làm cho cõu thơ được cụ thể húa và dễ hỏt theo giai điệu
- Viến Phương khụng thờm từ Lăng để phự hợp với việc khụng dung từ Viếng trong lời mở đầu bài thơ Con ở miền Nam ra thăm lăng Bỏc
ề Số 4: cho khổ thơ
Mai về miền Nam thơng trào nớc mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hơng đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Câu 1: Chỉ ra các biện pháp nghệ thuật trong khổ thơ trên? Nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật trong việc diễn tả tâm trạng của nhà thơ? Chép 1 ví dụ khác cũng sử dụng hình ảnh và biện pháp nghệ thuật tơng tự – ghi tên tác giả , tác phẩm.
*Trong khổ thơ trên tác giả đã sử dụng - Điệp ngữ muốn làm
- Liệt kê những cảnh vật bên lăng mà tác giả muốn hóa thân, muốn hòa nhập nh con chim, đóa hoa, cây tre trung hiếu
- Nhân hóa mang ý nghĩa ẩn dụ: cây tre trung hiếu với ớc nguyện sống đẹp, trung thành với lí t- ởng của cách mạng, của dân tộc.
*Ta làm con chim hot Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến - Mùa xuân nho nhỏ của tác giả Thanh Hải
Câu 2: ở khổ thơ trên có 1 hình ảnh đợc lặp lại trong khổ thơ đầu. Em hãy cho biết đó là hình ảnh nào? Nêu ý nghĩa của hình ảnh đó và tác dụng của sự lặp lại ấy?
- Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa cây tre trung hiếu : Nghĩa là sống đẹp, trung thành với lí tởng của Bác, 1 lòng vì dân vì nớc. Trung hiếu là 2 phẩm chất quan trọng của con ng- ời đặc biệt là trong xã hội hiện nay khi đứng trong hàng ngũ quân đội phải trung với nớc, hiếu với dân.
- Cách lặp lại hình ảnh hàng tre ở cuối bài đã bổ sung thêm nét nghĩa ẩn dụ mới cho hình t ợng cây tre ở đầu bài hoàn thiện thêm vẻ đẹp của con ngời Việt Nam. Đồng thời sự lặp lại đó tạo nên cấu trúc đầu cuối tơng ứng trong cấu trúc thơ
Câu 3 : Viết đoạn văn nghị luận khoảng 10 -15 câu theo phep lập luận quy nạp để làm rõ tâm trang lu luyến, ớc nguyện chân thành của nhà thơ muốn đợc ở mãi bên lăng Bác. Trong đoạn văn có sử dụng phép nối, thành phần gọi đáp và câu ghép đẳng lặp.
Khộp lại nỗi đau mất mỏt ấy là những giọt nước mắt luyến tiếc, bịn rịn, khụng muốn rời xa Bỏc. Khổ thơ thứ tư đó diễn tả tõm trạng lưu luyến của nhà thơ muốn được ở mói bờn lăng Bỏc.
- Cõu thơ “Mai về miền Nam thương trào nước mắt” như một lời gió biệt. Lời núi giản dị diễn tả tỡnh thương sõu lắng. Từ “trào” diễn tả cảm xỳc thật mónh liệt, luyến tiếc, bịn rịn khụng muốn xa nơi Bỏc nghỉ. Đú là tõm trạng của muụn triệu con tim bộ nhỏ cựng chung nỗi đau khụng khỏc gỡ tỏc giả. Được gần Bỏc dự chỉ trong giõy phỳt nhưng khụng bao giờ ta muốn xa Bỏc bởi Người ấm ỏp quỏ, rộng lớn quỏ.
- Ước nguyện thành kớnh của Viễn Phương cũng là mong ước chung của những người đó hoặc chưa một lần nào gặp Bỏc đợc thể hiện bằng điệp từ Muốn làm kết hợp phép liệt kê những cảnh vật bên lăng mà tác giả muốn hóa thân, muốn hòa nhập
+ Muốn làm chim hút => õm thanh của thiờn nhiờn, đẹp đẽ, trong lành + Muốn làm đoỏ hoa => toả hương thơm thanh cao nơi Bỏc yờn nghỉ + Muốn làm cõy trung hiếu giữ mói giấc ngủ bỡnh yờn cho Người.
-Với biện pháp nhân hóa, Hỡnh ảnh cõy tre xuất hiện ở đầu bài thơ được khộp lại bài thơ với một nột nghĩa bổ sung: cõy tre trung hiếu. Sự lặp lại như thế đó tạo cho bài thơ cú kết cấu đầu cuối tương ứng làm đậm nột hỡnh ảnh gõy ấn tượng sõu sắc và dũng cảm xỳc được trọn vẹn.
=> tõm trạng lưu luyến, ước muốn, sự tự nguyện chõn thành của tỏc giả và cũng là tâm trang chung của muôn triệu con ngời khi đến lăng Viếng Bác.
Cõu 4. Trong bài Mựa xuõn nho nhỏ, Thanh Hải viết :
"Ta làm con chim hút Ta làm một cành hoa."
Kết thỳc bài Viếng lăng Bỏc, Viễn Phương cú viết :
"Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hút quanh lăng Bỏc."
a. Hai bài thơ của hai tỏc giả viết về đề tài khỏc nhau nhưng cú chung chủ đề. Hóy chỉ ra tư tưởng chung đú.
b. Viết 1 đoạn văn khoảng 5 cõu phỏt biểu cảm nghĩ về 1 trong hai đoạn thơ trờn.
a. Khỏc nhau và giống nhau : - Khỏc nhau :
+ Thanh Hải viết về đề tài thiờn nhiờn đất nước và khỏt vọng hoà nhập dõng hiến cho cuộc đời.
+ Viễn Phương viết về đề tài lãnh tụ, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính khi tác giả từ miền Nam vừa được giải phóng ra viếng Bác Hồ.
- Giống nhau :
+ Cả hai đoạn thơ đều thể hiện ước nguyện chân thành, tha thiết được hoà nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước, nhân dân... Ước nguyện khiêm nhường, bình dị muốn được góp phần dù nhỏ bé vào cuộc đời chung.
+ Các nhà thơ đều dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên là biểu tượng thể hiện ước nguyện của mình.
b. HS tự chọn đoạn thơ để viết nhằm nổi bật thể thơ, giọng điệu thơ và ý tưởng thể hiện trong đoạn thơ.
Đoạn thơ của Thanh Hải sử dụng thể thơ 5 chữ gần với các điệu dân ca , đặc biệt là dân ca miền Trung, có âm hưởng nhẹ nhàng tha thiết. Giọng điệu thể hiện đúng tâm trạng và cảm xúc của tác giả : trầm lắng, hơi trang nghiêm mà tha thiết khi bộc bạch những tâm niệm của mình. Đoạn thơ thể hiện niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời một cách tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót. Nét riêng trong những câu thơ của Thanh Hải là đề cập đến một vấn đề lớn : ý nghĩa của đời sống cá nhân trong quan hệ với cộng đồng.
Đoạn thơ của Viễn Phương sử dụng thể thơ 8 chữ, nhịp thơ vừa phải với điệp từ muốn làm, giọng điệu phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc. Đó là giọng điệu vừa trang nghiêm, sâu lắng, vừa thiết tha thể hiện đúng tâm trạng lưu luyến của nhà thơ khi phải xa Bác. Tâm trạng lưu luyến của nhà thơ muốn mãi ở bên lăng Bác và chỉ biết gửi tấm lòng mình bằng cách hoá thân hoà nhập vào những cảnh vật bên lăng : làm con chim cất tiếng hót.
Câu 5: Em hãy nhận xét sự thống nhất giữa nội dung tình cảm, cảm xúc của tác giả và các yếu tố nghệ thuật : thể thơ, nhịp điệu, ngôn ngữ hình ảnh... của bài thơ ?
Bài thơ là sự thống nhất giữa các nội dung tình cảm, cảm xúc và các yếu tố nghệ thuật
- Bài thơ có giọng điệu phù hợp với nội dung tình cảm cảm xúc : Giongj vừa trang nghiêm, sâu lắng vừa xót xa, tha thiết tự hào thể hiện đúng tâm trạng xúc động khi vào Lăng viếng Bác
- Thể thơ 8 chữ nhưng có dòng 7 có dòng 9, cách gieo vần không cố định, nhịp thơ chậm diễn tả sự trang nghiêm, thành kính lắng đọng trong tâm trạng nhà thơ.
- Hình ảnh thơ : nhiều hình ảnh ẩn dụ sáng tạo vừa gần gũi vừa sâu sắc vừa mang ý nghĩa khái quát cao.
Câu 6: Viết đoạn văn tổng phân hợp: “Bài thơ “VLB” là tình cảm chân thành, xúc động của Viễn Phương, của nhân dân miền Nam đối với Bác Hồ.”
Gợi ý:
- Con – Bác
- Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ - Vẫn biết trời xanh là mãi mãi…. trong tim - Khổ cuối.
- Niềm thương, nỗi nhớ vốn là tình cảm trong tâm trạng con người, như ngập tràn cả không gian, trĩu nặng tâm trạng => có cảm giác như dòng người đi trong nỗi thương nhớ mênh mang
- Người đi xã đã 7 năm (bài thơ sáng tác 1976) khoảng thời gian không phải là ngắn, nhưng VP và toàn thể nhân dân MNam vẫn “nghe nhói” => quá sâu đậm, mãnh liệt
- điệp từ, điệp ngữ, cấu trúc câu (khổ 3) đem lại cho khổ thơ nhạc điệu thiết tha, sâu lắng
- Hình ảnh ẩn dụ : cây tre trung hiếu => mong muốn thiét tha ở mãi bên người, mong được làm đẹp cho người. Sinh thời Bác từng nói: “miền nam ở trong trái tim tôi”(thơ THữu)
- Cây tre mang nét nghĩa cụ thể hơ, không còn là những phẩm chất đẹp đẽ. Phải chăng đó vừa là ước nguyện, vừa là lời hứa thiêng liêng mà trung thành với con đường mà Bác đã soi sáng dẫn dắt cả dân tộc
Tham khảo đoạn văn:
Tình cảm của tác giả và của mọi người thể hiện rất thành kính và sâu sắc. Tác giả như một người con về thăm, về viếng một người cha già kính yêu. Tác giả đã chứng kiến dòng người ngày tiếp
ngày không dứt, tỏ lòng thương nhớ lãnh tụ bằng cách kết tràng hoa dâng lên 79 mùa xuân của Người. Những bông hoa viếng Bác, những người dân kết thành hoa dâng lên cuộc đời hoạt động, bình dị mà vĩ đại của Bác. Đứng trước thi hài Bác, lí trí nhắc rằng Bác sống mãi, nhưng trái tim tác giả vẫn nhói lên trước sự thật : Bác đã vĩnh viễn đi vào cõi vĩnh hằng. Biết bao nhiêu người đã không cầm được nước mắt trong lễ tang Bác. Và cả khi về viếng sau này. Viết khổ thơ cuối không có từ nhân xưng chính là để tác giả vừa bày tỏ tình cảm của mình, vừa nói lên ước nguyện của mọi người : muốn làm đoá hoa toả hương, con chim hót, cây tre trung hiếu bên Bác mãi mãi.
