M C L C Table of Contents
Symbols in Dinh Thi Thu V
Phan Hoàng Vân
1
Ch c trong các sáng tác vi t cho thi u nhi c B n
compositions for children Lê Thúy An
10
u thuy t c a H Anh Thái
Five national
Bùi Quang Kh i
21
ng nh ng n ng sáng t o
French symbolic poetry The ways of creation
H c
29
A modified form of aesthetic France literary realism in the late XIXth century
Hà Th Vi
42
trong m t s ti u thuy t c a Diêm Liên Khoa
Nguy n Th Tuy t, Ch Th Ng c Hân
55
c c i biên c t truy n t ti u thuy t c n Trung Qu c sang
sân kh u c t Nam
Method of plot adaptation from classical Chinese novels to Vietnamese Cai luong theater
ng Ng c Ng n
68
Già hoá dân s ng già hoá dân s Vi t Nam Population aging and population aging tendency in Vietnam Nguy n Th Minh Hoà, Hà Tu n Anh
80
C c y u t n s h i l ng c a du kh ch n i v i ch t ng d ch v du l ch sinh th i t nh C Mau
Factors affecting domestic tourist satisfaction on ecotourism service quality in Ca Mau Province, Vietnam
Bùi Nh n Th Thanh Huy n
93
Nhân t n hi u qu k thu t (TE) trong s n xu t táo ta quy mô nông h t i huy c, t nh Ninh Thu n, niên v 2019-2020 Factors affecting technical efficiency (TE) in farmer scale jujube cultivation in Ninh Phuoc District, Ninh Thuan Province, crop year 2019 - 2020
Nguy n Th n H u L c, Ph m Trung
H u, Tr n Hoài Nam
105
T s y s n ph m jerky làm t th t cá s u
Optimization of air drying condition for Crocodile (Crocodylinae) jerky
118
Nghiên c c khi trích ly d u trong quy trình s n xu t d u cám g o trung hòa
Study on wax separation in rice bran before oil extraction in the production process of neutralized rice bran oil
ng
133
Nguy n Th Minh Hòa1, Hà Tu n Anh2
1 2
Email: nguyenthiminhhoa1212@yahoo.com
Tóm t t
Già hóa dân s là hi ng toàn c u, di n ra c c phát tri n i t khác nhau, và là m t trong nh ng hi ng bi i xã h i quan tr ng
nh t c a th k 21. ch c quan tâm
không ch Vi t Nam mà trên toàn th gi i. S d ng d li u th c p c
ch c Qu c t và Vi t Nam, bài vi t t ng già hóa trên th
gi i và Vi t Nam thông qua bi ng ch s già hóa, tu i trung v và
t s h tr ti ra m t s m c a dân s già Vi t Nam
già hóa nhanh, khác bi t theo vùng mi n, già hóa nông thôn cao và nghiêng v n gi i, t l i cao tu i v n ti p t c làm vi c khá cao và s ng kh e m nh
v n còn th y sinh m t s v v kinh t -xã h i, t xu ng
ng phó v i v già hóa.
T khóa: Già hóa dân s ng già hóa dân s , Vi t Nam
Population aging and population aging tendency in Vietnam Abstract
Population aging is a global phenomenon that takes place in both developed and developing countries at different rates which is one of the most significant social change phenomena of the 21st century. Population aging is becoming one of the topics of concern not only in Vietnam but around the world. Using secondary data of international and Vietnamese agencies and organizations, the article focuses on analyzing and clarifying the aging trend in the world and in Vietnam through fluctuations in fertility, life expectancy, aging number, median age and potential support ratio. The study also pointed out some characteristics of the aging population in Vietnam such as: rapid aging rate, differs by region, rural aging is high and skewed towards women, the proportion of elderly people who continue to work is quite high and the number of years of healthy life is still low ect ..
These give rise to a number of socio-economic problems, thereby proposing orientations to cope with the aging problem.
Keywords: Population aging, population aging tendency, Vietnam
1. t v
Th k XXI là th m mà th gi i ch ng ki n m t s ki n bi i nhân kh u h c bi ng có trong l ch s - Già hóa dân s . M c sinh gi m, tu i th s a các nhóm dân s già
có s n t l
i cao tu gi i
(Bloom và Luca, 2016). Nói m t cách khác, già hóa dân s có th c gây ra b i nhi u y u t : ví d i dân s
ho c do gi m s i trong nhóm tu i tr
Các nhà nhân kh u h nh ià hóa dân s tu i trung
v c a dân s c s thay
u tu i c a dân s , mà vì v i cao tu i ngày càng hi n di n nhi
u tu i chung c a m t qu
(Shrestha, 2000). ph n
ánh quá trình chuy u dân s theo tr ng dân s c th hi n qua ch s (T ng c c Th ng kê, 2019).
Trên th c t , có r t nhi
i theo th i gian (tu i th ), s c kh e (s ng kh e m nh), kh ng (tham gia l c ng, t s ph thu c, tu i
, c phát tri n thêm
(Skirbekk và 2019), tuy nhiên, không th ph n bác vi c già hay tr hóa c a
dân s c h t ph n s phân
b c a nhóm dân s i tác theo th i gian.
UN, 2019),
s d tu i t 60 tr phân lo i cao tu i (UN, 2013), và hi n Vi
tu i này (Qu c h i, 2009).
Dân s l
i t 60 tu i tr lên chi m 10% dân s ; t l
Vietnam, 2011). c
chung c a th gi i, hi n Vi
toán s già hóa là t s gi a
(T ng c c Th ng kê, 2019).
-
Già hóa dân s trên th gi i, trong m t qu c gia hay vùng lãnh th t ra r t nhi u v , kéo theo nh i sâu r ng v
nhu c c dân s
k n m i m t c a xã h c làm, ti t
ki ng kinh t , cân
b ng tài c kh e cho t i
c gi a các th h .
i v i m t n d ng t i
th c a h , s c kh e t u c n thi t,
c bi duy trì s c l t
vai trò tích c c trong cu c s và c ng. Bên c nh nh ng m t tích c c,
già hóa dân s t ra nh ng thách th c v xã h i, y t , an sinh xã h c h t là v kinh t (Piggott và Woodland, c bi t, nh ng v này càng tr nên c p thi t n u t già hóa quá nhanh,
c g
t có th hi
dân s xu ng
ng phó v i v già hóa c n n c ng bi i c a nó.
2. ng già hóa trên th gi i Tu i th dân s th gi
k t 47,0 tu i lên 72,3 tu i vào 2020 nh s c i thi
s c kh ng và công ngh . Trong n này, t ng t su t sinh m xu ng ch còn m t n a, t 4,97 con xu ng ch còn 2,47 con/ph n . Và k t qu là dân s 60 tu i tr lên1
chi m t tr ng ch
m c b
và d báo s lên t i 22% (t c vào th i
k UN (2013,
2019).
Hình 1. Bi n u dân s theo nhóm tu n 1950-2050
Ngu n: X lý s li u t United Nations (2019)
1 ti n vi c so sánh v i dân s th gi i, trong phân tích này chúng tôi áp d i già là t 60 tu i tr
lên (UN, 2013), tuy hi n nhi u qu c gia coi dân s già là t 65 tu i tr lên (UN, 2019)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
-59
-14
D dàng nh n th y, trong su n 1950 - 2050, khi t l dân s 15-59 tu i ít bi ng thì t l dân s 60 tu i tr lên c a
th gi i bi i nhanh chóng v ng c l i, t l dân s 0- 14 tu i ngày càng gi m (Hình 1).
Hình 2. Bi ng Ch s già hóa và tu i trung v c a dân s th gi i, n 1950-2050
Ngu n: X lý s li u t United Nations (2019) S li u cho th y, Ch s già hóa hi n
nay c a Th gi i
m i trên 60 tu i thì có hai tr em t 0- n cu i th i k d báo, t c ch kho ng trong vòng 30 t i, i m nh, và c m t tr em t 0-14 tu i thì s có m i t 60 tu i tr y, n u so v i nh
1950, ch s già hóa c a th gi p n (Hình 2).
, khi xem xét ch s tu i trung
v c a dân s c
th hi n rõ v i vi tu i trung v
này. N i trung v c a
dân s th gi i m i m c 31 tu n tu
tu i. Con s này có th c hi u r ng, vào i thì có m i trên 36 tu i.
3. Th c tr ng ng già hóa dân s Vi t Nam
c sinh c a c a
Vi , T ng t su t
sinh gi m t 3,8 con/ ph n xu
t th p k qua (T ng c c Th ng kê, 2019).
Theo công b c a T ng c c Th ng kê thì t ng t su t sinh c a Vi t m c sinh thay th (2,1 con/ph n ) t
(T ng c c Th ng kê, 2016a).
T ng c c Th ng kê, 2019),
T ng c c Th ng kê
Ch s
nhanh chóng và khác bi t theo vùng mi n.
N s này r t th p, ch t
i 48,8%,
m ph ng
ti p t p t i
(T ng c c Th a,
t u so v i
t . N
su n 1989-2019, t già hóa p g n 3 l n thì quy mô dân s ch p 1,5 l n (t 64,4 tri i lên 96,2 tri u) (Hình 3).
Hình 3. Bi ng quy mô dân s và ch s già hóa c a Vi t Nam, 1989-2019 Ngu n: X lý t s li u c a T ng c c Th ng kê (2004, 2013, 204, 2019)
(28,1%).
B ng 1 cho th y, không có s khác bi t l n v Ch s già hóa gi a nông thôn và
thành th t , song v i
2/3 dân s nông thôn (T ng c c Th ng kê, 2019), d n ph n l i cao tu i sinh s ng nông thôn. T
tu i trung v và có s khác bi t theo khu v c nông thôn thành th . báo dân s c a T ng c c Th ng kê và Qu Dân s Liên h p qu c (T ng c c Th ng kê, 2016b), cho th y, g n li n v i quá trình già hóa dân s nhanh chóng này là s a tu i trung v t 29,8 tu i
và 40,5 tu t cách
i dân Vi t Nam thì có m i trên 40,5 tu i. Có s
khác bi t r t l n v tu i trung v gi a thành
th ng 36,3 tu i và
47,1 tu u này cho
th y, già hóa u so
v i thành th .
- 019, %
Vùng Nông thôn
48,8 50,8 47,9
36,3 49,1 33,7
57,4 56,4 58,0
52,2 50,8 52,7
Tây Nguyên 28,1 36,1 25,4
42,8 45,3 39,2
58,5 60,3 57,9
T già hóa dân s nhanh, ng n.
,
Hình 4. S n t già hóa sang già c a m t s qu c gia và Vi t Nam Ngu n: ESCAP ( 2017)
N cao tu i. Xem xét t s gi i tính (S nam/100 n ) có ng gi tu i ngày càng cao, t c là s c ông luôn th c bà i cao tu i. N nhóm tu i
60-65, c 100 c bà có 83 c ông thì t i nhóm t 85 tu i tr lên, con s này gi m ch còn 49 c ông (Hình 5). V n cao tu i i các nhà lãnh o c n chú ý t i v này khi khi ho ch
i cao tu
sinh xã h c kh
Hình 5. T s gi i tính c i cao tu i Vi
Ngu n: X lý t s li u c a T ng c c Th ng kê (2019) T s gi i tính nam/ n gi m xu ng khi
tu i ngày càng cao, không ch riêng
Vi ng chung trên
th gi i. Nguyên nhân có th lý gi i cho xu ng này là do tu i th c a nam gi i th p , m t khác, t su t ch t c a nam gi i
cao tu cùng nhóm
tu i.
Ch s già hóa s
chóng và t s h tr ti m m nh.
Hình 6 cho th y, ch s già hóa s t ng 100 vào kho
th m Vi t Nam b u có dân s cao tu i nhi tr em. D báo dân s
c a T ng c c Th y, t s
h tr ti m nhanh chóng theo
th i gian. N i
tu ng s h tr i cao
tu s này ch là 2, t c
là gi n và t l i t 60 tu i tr lên d ki n s chi m 24,8% t ng dân s .
Hình 6. ng bi ng Ch s già hóa và T s h tr ti
c a Vi n 1979-2049
Ngu n: UNFPA Vietnam (2011), T ng c c Th ng kê (2019)
T l i cao tu i ti p t c tham gia l ng khá cao. Trên th c t ,
i cao tu i ti p t ng và
t l này khá cao. T ng c c Th ng kê (2020) trong t ng s i cao tu i (t 60 tr lên), có 4,8 tri
tham gia l m
42,1%. Nhóm dân s 60-64 tu i tham gia i t 65 tu i tr lên v n ti p t c tham i cao tu i tham gia
c hai nhóm tu i 60- 64 và 65 tu i tr lên, v i s khác bi t lên t i
kho m ph n u
này cho th i cao tu i v n tham gia t o ra c a c i v t ch t ch không ph
thu thu
n a xã h i. T m t góc nhìn khác, do thi u h t các ngu n thu nh m b o cu c s ng b t bu i cao tu i v n ph i ti p t c tìm ki m vi
nóng mà Vi p ph
.
Hình 7. T l tham gia l ng c i cao tu i theo nhóm tu i, 2019 Ngu n: X lý t s li u c a T ng c c Th ng kê, (2020)
Dân s Vi nh ng nhóm cao tu i nh t. ng già hóa dân s Vi c bi u hi n r t rõ thông qua hình d ng c a tháp dân s . So sánh bi n
i dân s y có
s khác bi t khá l n. ph
c u tu i nhóm tr em c c c sinh trung bình) c h n so v
cho th y nhóm tr em 5-9 tu i b thu h p ph n gi
t hi ng thu h p.
n trên c a tháp l i m r ng r t l n. Các thanh bi u th các nhóm tu i t
55- n h t ph
v n ti p t c m r ng không ng ng.
u này cho th ng dân s Vi t ng này s ti p di
i di n nhóm cao tu i t 65-70 ti p t c m r c bi t, nhóm cao tu i nh
m u này m t l n n a cho th y, dân
s Vi nh ng nhóm cao
tu i nh t (Hình 8).
Hình 8. Tháp tu i dân s 2019 và 2049
Ngu n: T ng c c Th ng kê, Qu Dân s LHQ (2016), T ng c c Th ng kê (2019)
kinh t , t tháp dân s cho th y, nh ng thanh bi u th nhóm dân s
tu ng (15- c
coi là h tr ti
có ng h p l i so v
v y, m t m t, nhóm dân s cao tu i ngày
càng chi m t l c
l i, t l nhóm dân s h tr ti i ng gi m d u này t t y u d n t i s thi u h t nhân l c trong vi c t o ra c a c i v t ch góp ph n gi i quy t v n
dân s già.
Tu i th ng kh e
m c c i thi n còn th p.
T
l
- HALE) là
WHO (2004).
Hình 9. Tu i th và Tu i th s ng kh e m nh Vi n 2000-2019 Ngu n: X lý t s li u c a T ch c Y t th gi i (2020)
4. K t lu n, hàm ý chính sách và lu n bàn
4.1.
n
(T ng c c Th ng kê, 2019).
-
- lên).
-
-
-
-
-
4.2. Hàm ý chính sách
-
- C n ti p t c th c hi n, rà soát và u ch nh các chính sách liên quan v m b o quy mô dân s h p lý, v a tránh
các mâu thu c
th i cao tu i và
Lu ng s i v tu i ngh
- Tuyên truy n v già hóa dân s c n m nh m nâng cao nh n th c c a xã
h i dân ch c
chu n b cho tu i già 2019);
- Khi xu t, ho
trình, ho i v i cao tu c
bi t là các can thi p an sinh xã h i, ph i cân nh c y u t gi i phù h p thích ng v i xu
già;
- Ti p t y m nh các nghiên c u chuyên sâu v Dân s và phát tri
v già hóa dân s k t h p v i Y h c, Kinh t , Toán h c h i các kinh nghi m c a các qu c gia thích ng già hóa thành công.
4.3. M t vài ý ki n bàn lu n và h n ch
ành
Vi c tính toán t s ph thu c già (t s dân s 60+ so v i nhóm 15-59) hay t s h tr ti i già trong c. Trên th c t , nh ng nghiên c u chuyên sâu khi
s d n chuy n ng qu c gia (NTA - National Transfer Account), theo
s cho k t qu r t khác v t s ph thu
tu i t o ra th i
ch là t n 54 tu i (thay vì 15-
tu i t o ra thâm h t là t n 21 tu i và t n 90 tu i (t c nhóm cao tu i ph thu c th c t là t 55 tu i tr lên) (UNFPA và B K ho ch s h tr ti m i già s th u so v i c tính trong phân tích này. Tuy nhiên, i ph i có thông tin d li u v thu nh p và chi tiêu chính xác c a t tu i và k thu t phân tích
n.
M t y u t không th b qua khi xem
xét bi u tu
Trong m t t p h p dân s , n
thu y u là nh ng
i tr i trung v s làm tr hóa dân s
xu i tu
tu i trung v c l i. Tuy nhiên, t su t n túy c a Vi t Nam r t nh , không chính th c trong các báo cáo th ng kê (T ng c c Th ng kê, 2019). Chính vì v y, khi xem xét th c tr ng già hóa dân s Vi t Nam hi n b ng c a y u t
sách an sinh xã
An Nguyên (2013).
, https://nhandan.com.vn/tin-tuc-y- te/co-hoi-dan-so-vang-chi-co-mot- lan-
. -NQ/TW ngày
. Bloom, D.E, Canning, D. and Fink G.
(2010). Implications of population ageing for economic growth. Oxford Review of Economic Policy, 26 (4):
583 612.
Bloom, D.E., and Luca, D.L. (2016). The Global Demography of Aging: Facts, Explanations, Future. The Institute for the Study of Labor (IZA), Discussion Paper No. 10163.
Cutler, D. M., Poterba, J. M., Sheiner, L.M, and Summers, L. H., (1990). An aging society: Opportunity or Challenge? The Brookings Papers on Economic Activity,
1990(1): 1-73.
http://www.jstor.com/stable/2534525 ESCAP (2017). Addressing the Challenges of Population Ageing in Asia and the Pacific: Implementation of the Madrid International Plan of Action on Ageing. The United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (ESCAP) Working Paper, The report was launched on 12 September 2017, on the occasion of the Asia-Pacific Intergovernmental Meeting on the Third Review and Appraisal of the
Madrid International Plan of Action on Ageing, held in Bangkok from 12
14 September 2017
Piggott, J. and Woodland, A. (Eds) (2016).
Handbook of the Economics of Population Aging. North-Holland.
Qu c h i (2009).
( c Qu c h c C ng hoà xã h i ch t Nam khoá XII, k h p th 6 thông qua ngày 23 tháng 11 Qu c h i (2019).
( c
Qu c h c C ng hoà xã h i ch t Nam khoá XIV, k h p th 2019).
Shrestha, L.B. (2000). Population aging in developing countries, The aging male. Health Affairs, 19 (3): 204-212.
https://doi.org/10.1080/13685530008 500327
Skirbekk, V.F., Staudinger, U.M., and Cohen, J.E (2019). How to Measure Population Aging? The Answer Is Less than Obvious: A Review.
Gerontology 65 (2): 136 144. doi:10.1159/000494025
T ng c c Th ng kê (2004, 2013), K t qu u tra bi ng DS-
2004, 2013.
T ng c c Th ng kê (2014), K t qu i u tra dân s và nhà gi a k Vi t Nam 2014.
T ng c c Th ng kê, Qu Dân s LHQ (2016a), Chuyên kh o m c sinh.
T ng c c Th ng kê, Qu Dân s LHQ (2016b), D báo Dân s Vi t Nam 2014-2049. Nhà xu t b n Thông t n, 2016. Trang 70.
T ng c c Th ng kê (2019), K t qu T ng u tra Dân s và Nhà - Th m
0 gi Nhà
xu t b n Th ng kê, 12/2019.
T ng c c Th ng kê (2020), u ng vi c làm Quý IV-2020 UNFPA Vietnam (2011), Già hóa dân s
và ng i cao tu i Vi t Nam: Th c tr ng, d báo và m t s khuy n ngh chính sách. Ha Noi: UNFPA.
UNFPA và B K ho
ng c a bi u tu i dân s n n n kinh t Vi t Nam xu t chính sách.
UN (2013). World population ageing 2013.
Page xii.
UN (2019). World Population Prospects:
The 2019 Revision. Population Division, Department of Economic and Social Affairs.
WHO (2004). World Health Report 2004:
Changing History.
WHO (2020). Life expectancy and Healthy life expectancy, Data by country, https://apps.who.int/gho/data/node.m ain.688, truy c p ngày 3.3.2021
