Sử 9: Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến những năm 90 của thế kỉ XX

Tr ườ ng THCS ĐTVH

Môn: L ch S 9 ị ử

- Lí thuy t ế

Em hãy nêu hoàn c nh ra đ i và nhi m ả ờ ệ v c a các n ụ ủ ướ c dân ch nhân dân ủ Đông Âu

- Bài t p v nhà ậ ề

Bài t p 2/SGK: Hãy trình bày m c đích ậ ụ ra đ i và nh ng thành tích c a H i ờ ữ ủ ộ đ ng t ồ ươ ng tr kinh t trong nh ng ợ ế ữ năm 1951 – 1973 (Ki m tra v ) ể ở

Ki m tra bài cũ ể

LIÊN XÔ VÀ CÁC N ƯỚ C ĐÔNG ÂU T NĂM 1945 Ừ

Đ N GI A NH NG NĂM 70 C A TH K XX Ế Ữ Ữ Ủ Ế Ỉ (Ti p) ế

- Lí thuy t ế

Em hãy nêu hoàn c nh ra đ i và nhi m ả ờ ệ v c a các n ụ ủ ướ c dân ch nhân dân ủ Đông Âu

Đáp án

・ ) Hoàn c nh: Trong Chi n tranh th ả ế ứ hai, nhân dân h u h t các nầ ế ước Đông Âu ti n hành các cu c đ u tranh ch ng phát ế ộ ấ ố xít giành th ng l i, gi i phóng đ t nắ ợ ả ấ ước

 Thành l p nhà nậ ước dân ch nhân dânủ

Ki m tra bài cũ ể

LIÊN XÔ VÀ CÁC N ƯỚ C ĐÔNG ÂU T NĂM 1945 Ừ Đ N GI A NH NG NĂM 70 C A TH K XX Ế Ữ Ữ Ủ Ế Ỉ (Ti p) ế

・ ) Nhi m v : ệ ụ

- Xây d ng b máy chính quy n dân ch ự ộ ề ủ nhân dân

- Ti n hành c i cách ru ng đ tế ả ộ ấ

- Qu c h u hóa các nhà máy, xí nghi p l n ố ữ ệ ớ c a t b n nủ ư ả ước ngoài và trong nước - Th c hi n các quy n t do dân ch và ự ệ ề ự ủ

c i thi n đ i s ng nhân dânả ệ ờ ố

 Đ p tan m i m u đ c a các th l c đ ậ ọ ư ồ ủ ế ự ế qu c ph n đ ng, l ch s các nố ả ộ ị ử ước Đông Âu đã sang trang m i.ớ

Câu h i: ỏ Hoàn thành b ng sau v : hoàn c nh ra đ i, thành viên tham gia, m c đích ả ề ả ờ ụ thành l p c a SEV và T ch c Hi p ậ ủ ổ ứ ệ ướ c Vác-sa-va?

H i đ ng tộ ồ ương tr kinh t (SEV)ợ ế T ch c Hi p ổ ứ ệ ước Vác-sa-va Hoàn c nhả

Thành viên

M c đíchụ

H i đ ng tộ ồ ương tr kinh t (SEV)ợ ế T ch c Hi p ổ ứ ệ ước Vác-sa-va

Hoàn c nhả M i quan h gi a Liên Xô và Đông Âu ố ệ ữ đòi h i có s h p tác cao h nỏ ự ợ ơ

Do chính sách hi u chi n c a Mĩ. ế ế ủ Tháng 4 – 1948, kh i quân s B c đ i ố ự ắ ạ tây dương (NATO) ra đ iờ

Thành viên

M c đíchụ

H i đ ng tộ ồ ương tr kinh t (SEV)ợ ế T ch c Hi p ổ ứ ệ ước Vác-sa-va Hoàn c nhả

Thành viên Liên Xô và các nước C ng hòa dân ch nhân dân Đông Âuộ ủ

M c đíchụ

H i đ ng tộ ồ ương tr kinh t (SEV)ợ ế T ch c Hi p ổ ứ ệ ước Vác-sa-va Hoàn c nhả

Thành viên

M c đíchụ Nh m đ y m nh s h p tác, giúp đ ằ ẩ ạ ự ợ ỡ l n nhau gi a các nẫ ữ ước xã h i ch ộ ủ nghĩa

Đ phòng th v quân s và chính tr , ể ủ ề ự ị nh m b o v công cu c xây d ng ch ằ ả ệ ộ ự ủ nghĩa xã h i, duy trì hòa bình, an ninh th ộ ế gi iớ

- Bài t p v nhà ậ ề

Bài t p 2: Hãy trình bày m c đích ra ậ ụ đ i và nh ng thành tích c a H i đ ng ờ ữ ủ ộ ồ t ươ ng tr kinh t trong nh ng năm ợ ế ữ 1951 – 1973

Đáp án

・ ) M c đích: giúp đ và thúc đ y s phát ụ ỡ ẩ ự tri n k nh t c a các thành viên, cùng nhau ể ỉ ế ủ h tr nghiên c u khoa h c – kĩ thu t.ỗ ợ ứ ọ ậ

・) Thành t u:ự

- T c đ tăng trố ộ ưởng s n xu t công ả ấ nghi p hàng năm đ t 10%.ệ ạ

- Thu nh p qu c t năm 1973 tăng 5,7 l n ậ ố ế ầ so v i năm 1950.ớ

- Liên Xô đã cho các nước thành viên vay 13 t rúp, vi n tr không hoàn l i 20 t rúp.ỉ ệ ợ ạ ỉ

Ki m tra bài cũ ể

LIÊN XÔ VÀ CÁC N ƯỚ C ĐÔNG ÂU T NĂM 1945 Ừ

Đ N GI A NH NG NĂM 70 C A TH K XX Ế Ữ Ữ Ủ Ế Ỉ (Ti p) ế

L CH S TH GI I HI N Đ I T NĂM 1945 Đ N NAY Ị Ử Ế Ớ Ệ Ạ Ừ Ế

Chương

I

LIÊN XÔ VÀ CÁC N ƯỚ C ĐÔNG ÂU

SAU CHI N TRANH TH GI I TH HAI Ế Ế Ớ Ứ

Ti t 3: Bài 2ế

LIÊN XÔ VÀ CÁC N ƯỚ C ĐÔNG ÂU

T GI A NH NG NĂM 70 Đ N Đ U NH NG NĂM 90 Ừ Ữ Ữ Ế Ầ Ữ C A TH K XX Ủ Ế Ỉ

Ph n m t ầ ộ

Gi i thi u m t s hình nh v Liên Xô ớ ệ ộ ố ả ề

T ng th ng Dmitry Medvedev ti p ổ ố ế Th tủ ướng Nguy n T n Dũng t i ễ ấ ạ

Mátxc va tháng 12/2009 ơ Moskwa

Joseph Staline H ng quânồ

BÀI 2

I – S KH NG HO NG VÀ TAN RÃ C A LIÊN BANG XÔ VI T Ự Ủ Ả Ủ Ế

Câu h i: ỏ Nêu nguyên nhân d n đ n kh ng ẫ ế ủ ho ng và tan rã c a Liên bang Xô vi t?ả ủ ế

・ ) Nguyên nhân

T sau cu c kh ng ho ng d u m vào năm 1973 - đ u nh ng ừ ộ ủ ả ầ ỏ ầ ữ năm 80, n n kinh t Xô Vi t lâm vào kh ng ho ng trì tr .ề ế ế ủ ả ệ

Tr l i câu h iả ờ ỏ

- Năm 1973, cu c kh ng ho ng nhi u m t c a ộ ủ ả ề ặ ủ th gi i đòi h i các nế ớ ỏ ước ph i cái cách v kinh ả ề t và chính tr - xã h i.ế ị ộ

- Ban lãnh đ o Liên Xô không ti n hành các c i ạ ế ả cách c n thi t v kinh t và xã h i.ầ ế ề ế ộ

 Đ u nh ng năm 80 c a th k XX, Liên Xô b ầ ữ ủ ế ỉ ị kh ng ho ng.ủ ả

Kh ng ho ng d u m (1973) ủ ả ầ ỏ

B t đ u di n ra t ngày 17 tháng 10 năm 1973 khi các n ắ ầ ễ ừ ướ c thu c T ch c các qu c gia ộ ổ ứ ố Ả R p xu t kh u d u m (các n ậ ấ ẩ ầ ỏ ướ Ả ậ c R p trong OPEC cùng Ai C p và Syria) quy t đ nh ậ ế ị ng ng xu t kh u d u m sang các n ừ ấ ẩ ầ ỏ ướ ủ c ng h Israel trong cu c chi n tranh Yom Kippur ộ ộ ế ch ng l i Ai C p và Syria (g m Hoa Kỳ, Nh t B n và các n ố ạ ậ ồ ậ ả ướ c Tây Âu).

S ki n này đã khi n giá d u th gi i tăng cao đ t ng t và gây ra cu c kh ng ho ng kinh ự ệ ế ầ ế ớ ộ ộ ộ ủ ả t 1973-1975 có quy mô toàn c u. ế ầ

L nh c m v n kéo dài có 5 tháng nh ng còn tác đ ng cho t i ngày nay: các n ệ ấ ậ ư ộ ớ ướ c OPEC đã nh n ra đ ậ ượ ứ c s c m nh c a d u m . ạ ủ ầ ỏ

Ch trong 6 tu n, ch ng khoán Mỹ đánh m t 97 t USD. Mỹ đ a ra đi u lu t gi i h n t c ỉ ầ ứ ấ ỷ ư ề ậ ớ ạ ố đ xe m c 55 d m/gi đ ti t ki m xăng. Các hãng s n xu t xe h i Nh t B n t n công th ộ ở ứ ặ ờ ể ế ệ ả ấ ơ ậ ả ấ ị tr ườ ng b ng các lo i xe nh , ti t ki m nhiên li u và b t đ u chi m l i th c nh tranh.  ằ ạ ỏ ế ệ ệ ắ ầ ế ợ ế ạ

Khi cu c kh ng ho ng d u m n ra ộ ủ ả ầ ỏ ổ vào năm 1973, chính ph Hà Lan ủ quy t đ nh ban b l nh c m ô tô l u ế ị ố ệ ấ ư thông vào Ch Nh t hàng tu n (g i là ủ ậ ầ ọ

“Car-free Sunday”). Nhi u ng ề ườ i dân Hà Lan đã ph i ch n cách đi b , đi xe ả ọ ộ đ p, ho c c ạ ặ ưỡ i ng a. ự

Kh ng ho ng d u m (1973) ủ ả ầ ỏ

BÀI 2

I – S KH NG HO NG VÀ TAN RÃ C A LIÊN XÔ BANG VI T Ự Ủ Ả Ủ Ế

Câu h i: ỏ Đ đ a đ t nể ư ấ ước thoát kh i tình ỏ tr ng kh ng ho ng, Goóc-ba-ch p đã làm ạ ủ ả ố

gì?

・ ) Di n bi nễ ế

- Tháng 3 – 1985, sau khi lên n m quy n, Goóc-ba-ch p đ a ắ ề ố ư ra đường l i c i t ố ả ổ  Đ a đ t nư ấ ước ra kh i kh ng ho ng, ỏ ủ ả kh c ph c sai l m, khuy t đi m, xây d ng ch nghĩa xã h i.ắ ụ ầ ế ể ự ủ ộ

Tr l i câu h iả ờ ỏ

Đ đ a đ t nể ư ấ ước thoát kh i tình tr ng kh ng ỏ ạ ủ ho ng, tháng 3 - 1985, Goóc-ba-ch p vi t ti n ả ố ế ế hành công cu c “c i t ” nh m kh c ph c nh ng ộ ả ổ ằ ắ ụ ữ sai l m, thi u sót trầ ế ước nay, đ a đ t nư ấ ước thoát kh i kh ng ho ng và xây d ng ch nghĩa xã h i ỏ ủ ả ự ủ ộ theo đúng b n ch t và ý nghĩa nhân văn đích th c ả ấ ự c a nó.ủ

Câu h i: ỏ Tháng 3 - 1985 nhân v t nào lên ậ n m quy n?ắ ề

Tr l i câu h iả ờ ỏ

M. Gorbachov lên n m quy n T ng th ng.ắ ề ổ ố

Goóc-ba-ch p (2 tháng 3,1931) ố

- T ng là lãnh đ o Liên bang Xô vi t t năm 1985 t i 1991 ừ ạ ế ừ ớ - Nh ng n l c th c hi n c i cách c a ông giúp ch m ữ ỗ ự ự ệ ả ủ ấ

d t Chi n tranh L nh, nh ng cũng góp ph n k t thúc quy n ứ ế ạ ư ầ ế ề uy t i cao c a Đ ng C ng s n Liên xô (CPSU) và gi i th ố ủ ả ộ ả ả ể

Liên bang Xô vi t ế

Mikhail Sergeyevich Gorbachyov (phiên âm ti ng Vi t: Mi-kha-in Goóc-ba-ch p) ế ệ ố

Gi i thi u m t s hình nh v Goóc-ba-ch p ớ ệ ộ ố ả ề ố

Goóc-ba-ch pố

Goóc-ba-ch p và ông bà ngo i ố ạ người Ukraine, được ch p vào ụ kho ng cu i th p niên 1930ả ố ậ

Goóc-ba-ch pố đối tho i tr c ạ ự tiếp v i T ng thống Hoa ớ ổ

Kỳ Ronald Reagan

Goóc-ba-ch p ố (gi a) t i C ng ữ ạ ổ Brandenburg vào tháng 4 - 1986 trong chuyến thăm Đống

Đ cứ

BÀI 2

I – S KH NG HO NG VÀ TAN RÃ C A LIÊN XÔ BANG VI T Ự Ủ Ả Ủ Ế

Câu h i: ỏ N i dung công cu c c i t c a ộ ộ ả ổ ủ Goóc-ba-ch p nh th nào?ố ư ế

・ ) Di n bi nễ ế

- Tháng 3 – 1985, sau khi lên n m quy n, Goóc-ba-ch p đ a ắ ề ố ư ra đường l i c i t ố ả ổ  Đ a đ t nư ấ ước ra kh i kh ng ho ng, ỏ ủ ả kh c ph c sai l m, khuy t đi m, xây d ng ch nghĩa xã h i.ắ ụ ầ ế ể ự ủ ộ

Tr l i câu h iả ờ ỏ

- V kinh t : Xây d ng n n kinh t th trề ế ự ề ế ị ường.

- V chính tr : Th c hi n ch đ đa nguyên v ề ị ự ệ ế ộ ề chính tr (t c nhi u Đ ng cùng ho t đ ng), xóa ị ứ ề ả ạ ộ b ch đ m t Đ ng (xóa b s lãnh đ o c a ỏ ế ộ ộ ả ỏ ự ạ ủ Đ ng C ng s n Liên Xô), tuyên b dân ch và ả ộ ả ố ủ

“công khai” m i m t.ọ ặ

- V xã h i: Nhi u cu c bãi công di n ra, nhi u ề ộ ề ộ ễ ề nước c ng hòa đòi li khai tách thành nh ng ộ ữ qu c gia đ c l p, các th l c ch ng đ i ráo ri t ố ộ ậ ế ự ố ố ế ho t đ ng.ạ ộ

- Công vi c c i t không th c hi n đệ ả ổ ự ệ ược do thi u s chu n ế ự ẩ b các đi u ki n c n thi t lâm vào tình tr ng b t c, b ị ề ệ ầ ế ạ ế ắ ị đ ng, khó khăn.ộ

- Đ t nấ ước ngày càng r i lo n: bãi công, mâu thu n s c t c, ố ạ ẫ ắ ộ đòi li khai, t n n xã h i gia tăng… ệ ạ ộ

- Ngày 19 – 8 – 1991: Cu c đ o chính Goóc-ba-ch p không ộ ả ố thành  gây h u qu nghiêm tr ng.ậ ả ọ

+ Đ ng và b máy Nhà nả ộ ước h u nh tê li tầ ư ệ

+ Ngày 21 – 12 – 1991: 11 nước c ng hòa thành l p C ng ộ ậ ộ đ ng qu c gia đ c l p (SNG)ồ ố ộ ậ

- Ngày 25 – 12 – 1991: T ng th ng Goóc-ba-ch p t ch c ổ ố ố ừ ứ

 Ch đ xã h i ch nghĩa Liên bang Xô Vi t ch m d t sau ế ộ ộ ủ ở ế ấ ứ 74 năm t n t i.ồ ạ

Câu h i: ỏ Cho bi t k t qu c a công cu c c i ế ế ả ủ ộ ả t Goóc-ba-ch p?ổ ố

Cu c đình công c a công nhân xộ ủ ưởng đóng tàu Lenin t i Gdansk, 1980ạ

Block Yeltsin đòi Gorbachev ph i đ c b n tuyên b gi i tán đ ng ả ọ ả ố ả ả c ng s n Liên Xô sau cu c đ o chánh th t b i c a phe giáo đi u ộ ả ộ ả ấ ạ ủ ề

vào tháng 8 - 1991

Boris Yeltsin tham dự cuộc mít tinh mừng chiến thắng vì phá vỡ cuôc đảo chánh của nhóm lãnh đạo giáo điều dư mưu lật đổ Gorbachev

Môn-đô-va Môn-đô-va Ác-mê-ni-a

Ác-mê-ni-a A-déc-bai-gian A-déc-bai-gian

C -r -g -xtan ư ơ ư C -r -g -xtan ư ơ ư

Tát-gi-ki-xtan Tát-gi-ki-xtan Ucrai-na

Ucrai-na

Nga Nga Bê-lô-rút-xi-a

Bê-lô-rút-xi-a

Ca-d c-xtan ắ

Ca-d c-xtan ắ U-d -bê-ki-xtan U-d -bê-ki-xtan ơ ơ

Tu c-mê-ni-xtan ố Tu c-mê-ni-xtan ố

L ượ c

đồ

các

n ướ c

SNG

BÀI 2

II – CU C KH NG HO NG VÀ TAN RÃ C A CH Đ XÃ H I CH NGHĨA Ộ Ủ Ả Ủ Ế Ộ Ộ Ủ CÁC N C ĐÔNG ÂU

Ở ƯỚ

Câu h i: ỏ T cu i nh ng năm 70 và đ u ừ ố ữ ầ nh ng năm 80 c a th k XX, tình hình các ữ ủ ế ỉ

nước Đông Âu nh th nào?ư ế

・ ) H u quậ ả

- Đ ng C ng s n và các nả ộ ả ước Đông Âu m t quy n lãnh đ o, các ấ ề ạ th l c ch ng phá cách m ng giành đế ự ố ạ ược chính quy nề

- Năm 1989, ch đ xã h i ch nghĩa s p đ h u h t các ế ộ ộ ủ ụ ổ ở ầ ế nước Đông Âu

 Năm 1991, h th ng xã h i ch nghĩa tan raệ ố ộ ủ Tr l i câu h iả ờ ỏ

T cu i nh ng năm 70 và đ u nh ng năm 80 c a th k XX, các nừ ố ữ ầ ữ ủ ế ỉ ước Đông Âu lâm vào kh ng ho ng kinh t và chính tr ngày càng gay g t:ủ ả ế ị ắ - S n xu t công nghi p và nông nghi p suy gi m, buôn bán v i ả ấ ệ ệ ả ớ

nước ngoài gi m sút, n nả ợ ước ngoài tang lên.

- Các cu c đình công c a công nhân kéo dài, qu n chúng xu ng ộ ủ ầ ố đường bi u tể ường…

- Chính ph đàn áp các phong trào qu n chúng, không đ ra các c i ủ ầ ề ả cách c n thi t và đúng đ nầ ế ắ

G i ý: S n xu t? Công nhân? Thái đ chính ợ ả ấ ộ ph ?ủ

Câu h i: ỏ S s p đ c a ch đ xã h i ch ự ụ ổ ủ ế ộ ộ ủ nghĩa các nở ước Đông Âu di n ra nh ễ ư

th nào?ế Tr l i câu h iả ờ ỏ

- Cu i năm 1988, kh ng ho ng lên t i đ nh cao, kh i đ u t Ba L n ố ủ ả ớ ỉ ở ầ ừ ả r i lan nhanh sang các nồ ước Hung-ga-ri, Ti p Kh c, C ng hòa Dân ệ ắ ộ ch Đ c, Ru-ma-ni, Bun-ga-ri, Nam T và An-ba-ni.ủ ứ ư

- Qu n chúng các nầ ở ước này mít tinh, bi u tình di n ra d n d p đ i ể ễ ồ ậ ỏ c i cách kinh t , chính tr .ả ế ị

- Các th l c ch ng ch ng ch nghĩa xã h i l i d ng th i c đó ra s c ế ự ố ố ủ ộ ợ ụ ờ ơ ứ kích đ ng qu n chúng, đ y m nh các ho t đ ng ch ng phá.ộ ầ ẩ ạ ạ ộ ố

- Tình hình trên bu c ban lãnh đ o và các nộ ạ ước Đông Âu ph i ch p ả ấ nh n th c hi n ch đ đa nguyên v chính tr và ti n hành t ng ậ ự ệ ế ộ ề ị ế ổ tuy n c t do.ể ử ự

- K t qu là, các th l c ch ng ch nghĩa xã h i đã th ng c , n m ế ả ế ự ố ủ ộ ắ ử ắ được chính quy n nhà nề ước, các đ ng c ng s n b th t b i không ả ộ ả ị ấ ạ còn n m chính quy n.ắ ề

Đ n cu i năm 1989, ch đ xã h i ch nghĩa đã b s p đ h u h t ế ố ế ộ ộ ủ ị ụ ổ ở ầ ế

các nước Đông Âu. _Lượ_{c đ các n}ồ ước dân ch nhân dân Đông Âuủ

K T LU N Ế Ậ

S s p đ c a ch đ XHCN Đông Âu và Liên Xô ự ụ ổ ủ ế ộ ở ch m d t s t n t i c a h th ng XHCN. ấ ứ ự ồ ạ ủ ệ ố

- 28 - 6 - 1991, SEV ng ng ho t đ ng ừ ạ ộ - 1 - 7 - 1991, T ch c Vác-sa-va gi i tán ổ ứ ả

Đây là nh ng t n th t h t s c n ng n đ i v i ữ ổ ấ ế ứ ặ ề ố ớ

phong trào cách m ng th gi i và các l c l ạ ế ớ ự ượ ng

dân ch , ti n b các n ủ ế ộ ở ướ c.

Bài t p v nhà ậ ề

LIÊN XÔ VÀ CÁC N ƯỚ C ĐÔNG ÂU T GI A NH NG Ừ Ữ Ữ NĂM 70 Đ N Đ U NH NG NĂM 90 C A TH K XX Ế Ầ Ữ Ủ Ế Ỉ

- Làm Bài t p (SGK – 12) ậ

- Nguyên nhân c b n d n đ n kh ng ho ng và tan rã c a ch đ xã h i ch ơ ả ẫ ế ủ ả ủ ế ộ ộ ủ nghĩa Đông Âu

Xem tr ướ c Bài 3: Quá trình phát tri n c a phong trào gi i phóng dân t c và s ể ủ ả ộ ự

tan rã c a h th ng thu c đ a ủ ệ ố ộ ị

C M N CÁC EM ĐÃ CHÚ Ý L NG NGHE! Ả Ơ Ắ

BÀI H C Đ N ĐÂY LÀ K T Ọ Ế Ế THÚC

Các em có th tìm th y cô t i: ể ầ ạ

@Lê Minh Hoàng (violet.baigiang)

19