• Không có kết quả nào được tìm thấy

Giải Lịch sử 12 Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939-1945). Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời | Giải bài tập Lịch sử 12

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Chia sẻ "Giải Lịch sử 12 Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939-1945). Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời | Giải bài tập Lịch sử 12"

Copied!
18
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Văn bản

(1)

1

Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939-1945).

Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời A/ CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu hỏi trang 104 sgk Lịch Sử 12: Tình hình nước ta trong những năm 1939-1945 có biến chuyển như thế nào?

Lời giải

* Tình hình chính trị

- Đầu tháng 9/1939, Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, lan rộng toàn thế giới. Pháp thi hành chính sách vơ vét sức người và của để dốc vào cuộc chiến tranh.

- 22/9/1940, Nhật vượt biên giới Việt – Trung xâm lược Đông Dương => Đông Dương trở thành thuộc địa Nhật – Pháp.

- Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Đông Dương. Quần chúng nhân dân sục sôi khí thế, sẵn sàng khởi nghĩa giành lại độc lập.

* Tình hình kinh tế - xã hội

- Thực dân Pháp thi hành chính sách “Kinh tế chỉ huy”, tăng cường vơ vét bóc lột.

- Phát xít Nhật: Bóc lột Pháp và bóc lột trực tiếp nhân dân Đông Dương.

=> Hậu quả là cuối năm 1944 đến đầu 1945 có gần 2 triệu đồng bào ta chết đói.

=> Những chuyển biến về tình hình trong nước và thế giới đòi hỏi Đảng phải đề ra đường lối đấu tranh phù hợp.

Câu hỏi trang 112 sgk Lịch Sử 12: Chủ trương của Đảng được đề ra tại các hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 11-1939 và lần thứ 8 (5-1941) như thế nào?

(2)

2

Lời giải

Nội dung Hội nghị Trung ương 6 Hội nghị Trung ương 8

Thời gian 11/1939 5/1941

Địa điểm Bà Điểm – Hóc Môn- Gia Định Pac Bó-Hà Quảng- Cao Bằng Người chủ

trì

Nguyễn Văn Cừ Nguyễn Ái Quốc

Kẻ thù Pháp, tay sai Nhật-Pháp, tay sai

Nhiệm vụ Đánh đổ đế quốc và tay sai, giải phóng các dân tộc Đông Dương, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập.

-Giải phóng dân tộc.

-Thành lập chính phủ nhân dân của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Khẩu hiệu -Tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất.

- Lập chính phủ dân chủ công hòa.

- Tiếp tục tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất.

- Giảm tô, thuế, chia lại ruộng đất công, tiến tới thực hiện người cày có ruộng.

Mặt trận Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương (Mặt trận phản đế Đông Dương).

-19/5/1941, Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh).

- Lâp các hội cứu quốc.

Phương pháp đấu tranh

Bí mật Bí mật

Hình thức đấu tranh

Vũ trang - Vũ trang.

- Hình thái: Đi từ khởi nghĩa từng phần lên tổng khởi nghĩa.

Nhận xét Mở đầu chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Đảng:

Đặt vấn đề giải phóng dân tộc lên hàng đầu.

Hoàn chỉnh chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Đảng: Đặt vấn đề giải phóng dân tộc lên hàng đầu.

(3)

3

-Điểm mới: Đưa vấn đề giải phóng dân tộc về từng nước Đông Dương.

Câu hỏi trang 112 sgk Lịch Sử 12: Hãy lập bảng tóm tắt về nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa của khởi nghĩa Bắc Sơn, khởi nghĩa Nam Kì và binh biến Đô Lương?

Lời giải Tên cuộc khởi nghĩa

Nguyên nhân Diễn biến Ý nghĩa

Khởi nghĩa Bắc Sơn (27/9/1940)

- Nhật đẩy mạnh kế hạch đánh chiếm Đông Dương.

- Ngày 22/9/1940, Nhật đổ bộ lên Đồ Sơn (Hải Phòng) - Pháp bị tổn thất nặng nề, rút chạy về Thái Nguyên qua châu Bắc Sơn.

- Đêm 27- 9 - 1940, nhân dân Bắc Sơn nổi dậy chống Pháp, chiếm đồn Mỏ Nhài.

Nhân dân làm chủ châu lị và các vùng lân cận. Đội du kích Bắc Sơn được thành lập.

- Mấy ngày sau, Pháp câu kết với Nhật, chúng khủng bố cuộc khởi nghĩa.

- Mở đầu phong trào vũ trang giải phóng dân tộc.

- Giúp Đảng rút ra những bài học quý báu về khởi nghĩa vũ trang, chọn thời cơ khởi nghĩa.

Khởi nghĩa Nam Kỳ (23/11/1940)

Năm 1940, Pháp và Thái Lan xảy ra xung đột, thanh niên Việt Nam bị ép tham gia chiến đấu.

- Tháng 11/1940, khởi nghĩa nổ ra từ miền Đông đến miền Tây Nam Bộ.

Chứng tỏ tinh thần yêu nước, sẵn sàng đứng lên chống quân thù của

(4)

4

- Kế hoạch bị lộ, Pháp cho ném bom tàn sát nhân dân.

- Lực lượng khởi nghĩa còn lại phải rút về Đồng Tháp và U Minh.

nhân dân Nam Bộ.

Binh biến Đô Lương (13/1/1941)

Binh lính người Việt trong quân đội Pháp phản đối việc họ bị đưa sang Lào để đấu tranh với Thái Lan.

- Tháng 1/1941, binh lính đồn Chợ Rạng dưới sự chỉ huy của Đội Cung đã nổi dậy đấu tranh chiếm đồn Đô Lương rồi lên ô tô về Vinh để chiếm thành.

- Kế hoạch bất thành, toàn bộ binh lính nổi dậy bị bắt, Đội Cung và 10 đồng chí của ông bị xử bắn, nhiều người bị lưu đày.

- Là những tiếng súng báo hiệu cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc.

- Bước đầu đấu tranh bằng vũ lực.

(5)

5

Hình ảnh khởi nghĩa Bắc Sơn

Câu hỏi trang 112 sgk Lịch Sử 12: Nêu những nét chính về công cuộc chuẩn bị khởi nghĩa của Đảng từ sau Hội nghị Trung ương lần thứ 8 (5-1941)?

Lời giải

Công cuộc chuẩn bị khởi nghĩa của Đảng từ sau Hội nghị Trung ương lần thứ 8 (5-1941) về - Xây dựng lực lượng chính trị:

+ Vận động quần chúng tham gia Việt Minh, xây dựng các hội cứu quốc.

+ Cao Bằng là nơi thí điểm xây dựng các hội cứu quốc, đến năm 1942 có 3 châu “hoàn toàn”

mọi người gia nhập Việt Minh.

+ Ủy ban Việt Minh tỉnh Cao Bằng và ủy ban Việt Minh lâm thời liên tỉnh Cao – Bắc - Lạng được thành lập.

(6)

6

+ Năm 1943, Đảng đưa ra Đề cương văn hóa Việt Nam, vận động thành lập Hội Văn hóa cứu quốc Việt Nam.

+ 1944, Đảng Dân chủ Việt Nam và Hội Văn hóa Cứu quốc Việt Nam được thành lập.

- Xây dựng lực lượng vũ trang:

+ Sau khởi nghĩa Bắc Sơn, đội du kích Bắc Sơn thành lập, hoạt động tại căn cứ Bắc Sơn - Võ Nhai.

+ Năm 1941, các đội du kích Bắc Sơn thống nhất thành Trung đội Cứu quốc quân số I (14-2- 1941), phát động chiến tranh du kích trong 8 tháng.

+ Ngày 15/9/1941, Trung đội Cứu quốc quân II ra đời.

+ 25/2/1944, Trung đội Cứu quốc quân III ra đời.

+ Ban Việt Minh liên tỉnh lập ra 19 ban “Xung phong Nam tiến”.

+ Ngày 7/5/1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị cho các cấp “Sửa soạn khởi nghĩa” và ngày 10/8/1944, Trung ương Đảng kêu gọi nhân dân “Sắm vũ khí đuổi thù chung”.

+ Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập.

- Xây dựng căn cứ địa: Hai căn cứ địa đầu tiên của cách mạng nước ta là: Bắc Sơn – Võ Nhai và Cao Bằng.

(7)

7

Bản viết tay Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân của Chủ tịch Hồ Chí Minh

(8)

8

Lán Khuổi Nậm, Pắc Pó, Cao Bằng

Câu hỏi trang 117 sgk Lịch Sử 12: Nêu hoàn cảnh lịch sử và diễn biến khởi nghĩa từng phần từ tháng 3 đến giữa tháng 8/1945?

Lời giải

* Hoàn cảnh lịch sử:

- Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc, phe phát xít có nguy cơ thua trận.

- Ở Đông Dương mâu thuẫn Nhật - Pháp ngày càng gay gắt.

- 20 giờ đêm 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương, Pháp chống cự yếu ớt rồi nhanh chóng đầu hàng.

- 12-3-1945, Đảng ra chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, xác định:

+ Kẻ thù: Nhật.

+ Khẩu hiệu: Đánh đuổi phát xít Nhật.

(9)

9

+ Hình thức đấu tranh: Bất hợp tác, bãi công, bãi thị đến biểu tình, thị uy, vũ trang du kích và sẵn sàng chuyển qua hình thức tổng khởi nghĩa khi có điều kiện.

* Diễn biến:

- Ở khu căn cứ địa Cao - Bắc - Lạng, hoàng loạt các xã, châu, huyện được giải phóng, chính quyền cách mạng được thành lập.

- Tại Bắc Kì và Trung Kì, phong trào diễn ra mạnh mẽ dưới khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”.

⟹ Làn sóng khởi nghĩa từng phần dâng lên ở nhiều nơi.

- Ở Quảng Ngãi, tù chính trị nhà lao Ba Tơ nổi dậy, lãnh đạo quần chúng khởi nghĩa, thành lập chính quyền cách mạng, tổ chức đội du kích Ba Tơ.

Câu hỏi trang 117 sgk Lịch Sử 12: Nêu hoàn cảnh lịch sử và diễn biến Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945?

Lời giải

* Hoàn cảnh lịch sử:

- Thế giới: Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện (15/8/1945).

- Trong nước: Công tác chuẩn bị hoàn tất, lực lượng trung gian ngả hẳn về cách mạng, chính phủ bù nhìn thân Nhật Trần Trọng Kim hoang mang.

=> Thời cơ “ngàn năm có một”.

* Diễn biến:

- 4 tỉnh giành chính quyền sớm nhất: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.

- Ngày 19 - 8 - 1945, khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thắng lợi.

- Ngày 23 - 8 - 1945, giành chính quyền ở Huế.

- Ngày 25 - 8 - 1945, giành chính quyền ở Sài Gòn.

- 2 tỉnh giành chính quyền cuối cùng: Đồng Nai Thượng và Hà Tiên (28 - 8 – 1945).

(10)

10

- Ngày 30 - 8 - 1945, Vua Bảo Đại thoái vị. Chế độ phong kiến Việt Nam hoàn toàn sụp đổ.

Câu hỏi trang 119 sgk Lịch Sử 12: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập như thế nào?

Lời giải

Trong bối cảnh phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh (15-8-1945), Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền cả nước từ ngày 13-8 đến 28-8-1945.

- Ngày 25/8 /1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với Trung ương Đảng và Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam từ Tân Trào về đến Hà Nội.

- Ngàu 28/8/1945, Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam cải tổ thành Chính phủ Dân tộc giải phóng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

- Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

(11)

11

Hình ảnh Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình

Câu hỏi trang 119 sgk Lịch Sử 12: Nêu nội dung cơ bản của Tuyên ngôn Độc lập (2-9-1945)?

Lời giải

- Khẳng định các quyền cơ bản của con người: quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc.

- Vạch trần tội ác của phát xít Nhật và thực dân Pháp.

- Tuyên bố với thế giới về nền độc lập của dân tộc và quyết tâm bảo vệ nền độc lập ấy.

Tuyên ngôn độc lập là một văn bản pháp lý khẳng định các quyền của con người cũng như dân tộc Việt Nam.

(12)

12

Tuyên ngôn Độc lập do Hồ Chí Minh soạn thảo

Câu hỏi trang 120 sgk Lịch Sử 12: Nêu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của Cách mạng tháng Tám năm 1945?

Lời giải

* Nguyên nhân thắng lợi:

- Nguyên nhân chủ quan:

+ Truyền thống yêu nước nồng nàn, đấu tranh kiên cường, bất khuất của dân tộc cho độc lập, tự do.

(13)

13

+ Đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

+ Quá trình chuẩn bị trong suốt 15 năm qua các phong trào cách mạng 1930 - 1935, 1936 - 1939, 1939 - 1945.

- Nguyên nhân khách quan: Nhật đầu hàng Đồng minh không điều kiện.

* Ý nghĩa lịch sử:

- Đối với Việt Nam:

+ Mở ra bước ngoặt lớn trong lịch sử dân tộc.

+ Chấm dứt ách thống trị của Pháp, Nhật, phong kiến.

+ Đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng Việt Nam: Mở đầu kỉ nguyên mới của dân tộc kỉ nguyên độc lập, tự do, kỉ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng xã hội.

+ Đảng Cộng sản Đông Dương trở thành đảng cầm quyền.

- Đối với thế giới:

+ Góp phần vào chiến thắng chủ nghĩa phát xít + Góp phần làm suy yếu chủ nghĩa thực dân.

+ Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

3. Bài học kinh nghiệm:

- Đảng phải có đường lối đúng đắn, phù hợp, sáng tạo.

- Tập hợp nhân dân trong các mặt trận dân tộc thống nhất.

- Linh hoạt các hình thức, phương pháp đấu tranh.

- Chớp thời cơ.

B/ CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

Câu 1 trang 120 sgk Lịch Sử 12: Mặt trận Việt Minh ra đời có tác động như thế nào đến cao trào kháng Nhật cứu nước?

Lời giải

(14)

14

- Mặt trận Việt Minh thành lập ngày 19/5/1941 và kết thúc hoạt động vào tháng 3/1951.

- Việt Minh là mặt trận đại đoàn kết dân tộc, có tác dụng cô lập cao độ kẻ thù đế quốc và tay sai để tập trung ngọn lửa đấu tranh vào chúng.

- Tổ chức giác ngộ cho quần chúng đấu tranh, xây dựng lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng.

- Việt Minh đã trực tiếp lãnh đạo cao trào kháng Nhật cứu nước.

- Tổ chức các cuộc đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần ở địa phương cùng nhiều hoạt động như phá kho thóc Nhật giải quyết nạn đói, biều tình mít tinh,…

- Tạo cơ sở và tiền đề cho Tổng khởi nghĩa trong cả nước.

Câu 2 trang 120 sgk Lịch Sử 12: Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Đông Dương và Hồ Chí Minh trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 thể hiện như thế nào?

Lời giải

- Đảng nắm bắt thời cơ cách mạng: Khi nhận được thông tin về việc Nhật sắp đầu hàng, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh lập tức thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc, ban bố “Quân lệnh số 1”, chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước trước khi quân Đồng Minh kéo vào nước ta.

- Lên kế hoạch cụ thể cho cuộc Tổng khởi nghĩa:

+ Triệu tập Hội nghị toàn quốc (14 đến 15/8/1945), thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân Tổng khởi nghĩa, quyết định chính sách đối nội và đối ngoại sau khi giành được chính quyền.

+ Triệu tập Quốc dân đại hội Tân Trào (16 đến 17/8/1945), tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm chủ tịch.

+ Tích cực lãnh đạo nhân dân đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền đã diễn ra nhanh chóng (khoảng 15 ngày), ít đổ máu.

- Hồ Chí Minh soạn thảo Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là văn bản mang tính pháp lý tuyên bố với toàn thế giới về nền độc lập của Việt Nam.

(15)

15

Tranh vẽ Đại hội quốc dân Tân Trào (Tuyên Quang)

(16)

16

Quân lệnh số 1 và mười chính sách lớn của Việt – Minh

Câu 3 trang 120 sgk Lịch Sử 12: Tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tháng Tám năm 1945 ở địa phương em?

Lời giải

Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội tháng Tám năm 1945

- Ở Hà Nội, từ sau ngày Nhật đảo chính Pháp, không khí cách mạng càng thêm sôi động. Các tầng lớp nhân dân, nhất là thanh niên, hăng hái gia nhập các đoàn thể cứu quốc, các đội tự vệ chiến đấu.

- Các đội tuyên truyền xung phong của Việt Minh hoạt động hầu khắp thành phố. Các đội danh dự của Việt Minh thẳng tay trừ khử những tên tay sai đắc lực của Nhật.

- Tối 15 - 8, Đội Tuyên truyền xung phong của Việt Minh tổ chức diễn thuyết công khai ở ba rạp hát lớn trong thành phố.

- Ngày 16 - 8, truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện khắp nơi. Chính quyền bù nhìn thân Nhật lung lay đến tận gốc rễ.

(17)

17

- Đến sáng 19 - 8, cả Hà Nội tràn ngập khí thế cách mạng. Đồng bào rầm rập kéo tới quảng trường Nhà hát lớn dự cuộc mít tinh do Mặt trận Việt Minh tổ chức. Đại biểu Việt Minh đọc Tuyên ngôn.

Chương trình của Việt Minh và kêu gọi nhân dân đứng lên giành chính quyền. Bài hát Tiến quân ca lần đầu tiên vang lên.

- Cuộc mít tinh nhanh chóng chuyển thành biểu tình, chia ra nhiều đoàn đi chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn.

- Trước khí thế của quần chúng khởi nghĩa, quân Nhật không dám chống lại. Cuộc khởi nghĩa đã thắng lợi hoàn toàn ở Hà Nội.

- Hiện nay, ngày 19 - 8 hàng năm nhân dân Hà Nội treo cờ hoa rực rỡ khắp đường phố để kỉ niệm ngày giải phóng Thủ đô.

Đánh chiếm Bắc Bộ Phủ - Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Hà Nội tháng 8/ 1945

(18)

18

Tài liệu tham khảo

Tài liệu liên quan

Tuy thành quả rơi vào tay giai cấp tư sản nhưng công nhân đã trưởng thành và nhận thức được vai trò và vị trí của mình và tinh thần đoàn kết quốc tế. Quang cảnh buổi

Câu hỏi trang 34 SGK Lịch sử 8: Nêu vai trò của C.Mác trong việc thành lập Quốc tế thứ nhất..

Thời cơ Tổng khởi nghĩa giành chính quyền cách mạng trong cả nước được Đảng ta xác định trong thời gian nào?. ☐ Trước khi Nhật đầu

Bài tập 9 trang 62 Vở bài tập Lịch sử 9: Điền vào phần để trống trong bảng dưới đây các thông tin về Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, Tân Việt cách mạng Đảng, Việt

Hãy đánh dấu x vào ô trống trước câu thể hiện cách mạng Việt Nam đã chuyển sang cao trào tiến tới Tổng khởi nghĩa từ giữa tháng 3-1945E. ☐ Phong trào đấu tranh vũ

☐ Quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành chính quyền trước khi quân Đồng minh vào;.. ☐ Lập Ủy ban Dân tộc giải phóng

Yêu cầu a) Suy nghĩ và hành động của T thể hiện sự hiểu biết về quyền quyền và nghĩa vụ của công dân. Qua đó T đã thể hiện trách nhiệm của mình trong việc thực hiện

- Giai cấp công nhân Việt Nam: Phát triển nhanh chóng về số lượng, trở thành một động lực của phong trào dân tộc và dân chủ.. Đặc điểm công nhân Việt Nam: Xuất thân