TUẦN 15 TIẾT 30
CHUYÊN ĐỀ: DI TRUYỀN NGƯỜI I. Nội dung chuyên đề
1. Mô tả chuyên đề - Sinh học 9:
+ Bài 28. Phương pháp nghiên cứu di truyền người + Bài 29. Bệnh và tật di truyền người
+ Bài 30. Di truyền học với con người 2. Mạch kiến thức của chuyên đề
- Sau khi tìm hiểu về cơ chế di truyền và biến dị chung ở các loài sinh vật sinh sản hữu tính, tiếp theo chương trình học sinh được nghiên cứu di truyền học ở người. 2 phương pháp nghiên cứu di truyền người đó là Phương pháp nghiên cứu phả hệ và phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh. Học sinh sẽ được tìm hiểu vai trò và nghĩa của nghiên cứu di truyền người trong đời sống.
3. Thời lượng của chuyên đề Tổng
số tiết
Tuần thực hiện
Tiêt theo KHDH
Tiết theo chủ
đề
Nội dung của từng hoạt động Thời gian của từng hoạt động
3 14, 15
29 1
Hoạt động 1: Tìm hiểu phương pháp
nghiên cứu phả hệ 20 phút
Hoạt động 2: Tìm hiểu phương pháp
nghiên cứu trẻ đồng sinh 20 phút
30 2
Hoạt đông 3: Tìm hiểu 1 vài bệnh di truyền ở người
15 phút Hoạt động 4: Tìm hiểu 1 vài tật di
truyền ở người 15 phút
Hoạt động 5: Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh và tật di truyền ở người
10 phút
31 3
Hoạt động 6: Tìm hiểu di truyền y học tư vấn
15 phút Hoạt động 7: Tìm hiểu di truyền với
hôn nhân và KHHGĐ 15 phút
Hoạt động 8: Tìm hiểu hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trường
10 phút II. Tổ chức dạy học chuyên đề
1. Mục tiêu chuyên đề 1.1. Kiến thức
1.1.1. Nhận biết
- Nắm được nội dung và y nghĩa của phương pháp nghiên cứu phả hệ và phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.
- Tìm hiểu nguyên nhân, cơ chế và biểu hiện của một số bệnh và tật di truyền ở người.
- Biết được di truyền học ở người được vận dụng vào trong các lĩnh vực của đời sống: di truyền y học tư vấn, di truyền học với hôn nhân và KHHGĐ.
1.1.2. Thông hiểu
- Từ phương pháp nghiên cứu phả hệ và phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh, biết được 1 số bệnh và tật di truyền ở người.
1.1.3. Vận dụng
- Biết liên hệ kiến thức đã học với thực tế trong lĩnh vực di truyền y học tư vấn và hôn nhân - KHHGĐ
1.1.4. Vận dụng cao
- Vận dụng kiến thức đã học giải quyết 1 số vấn đề trong thực tiễn: Nghiên cứu 1 số bệnh di truyền, nguyên nhân, cơ chế hình thành và cách hạn chế các bệnh đó.
1.2. Kĩ năng
- Rèn kỹ năng quan sát, nhận biết, kỹ năng hoạt động nhóm.
- Rèn kỹ năng quan sát, liên hệ thực tế, nhận biết kiến thức, đảm nhận trách nhiệm, tìm kiếm thông tin, trình bày, phản hồi.
1.3. Thái độ
- Có cái nhìn đúng đắn, đầy đủ về phương pháp nghiên cứu di truyền ở người
- Giáo dục ý thức nghiêm túc, cẩn thận, có ý thức tự bảo vệ mình, bảo vệ môi trường.
- Giáo dục ý thức nghiêm túc, cẩn thận, tỉ mỉ. Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, tránh kết hôn gần và không sinh con sớm hay muộn.
1.4. Định hướng các năng lực được hình thành:
- Năng lực chung: NL tự học, NL giải quyết vấn đề, NL tư duy, NL tự quản lý, NL giao tiếp, NL hợp tác, NL sử dụng CNTT và truyền thông, NL sử dụng ngôn ngữ, NL tính toán.
- Năng lực chuyên biệt: NL kiến thức sinh học, NL nghiên cứu khoa học.
1.5. Phương pháp dạy học
* Phương pháp:
- Trực quan, vấn đáp – tìm tòi - Dạy học theo nhóm
- Dạy học giải quyết vấn đề
* Kỹ thuật:
- Kỹ thuật phòng tranh
- Kỹ thuật: Các mảnh ghép, XYZ
III. Bảng mô tả các mức độ câu hỏi/bài tập đánh giá năng lực của HS qua chuyên đề Nội
dung
Mức độ nhận thức Các
Kn/NL hướng tới Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng
cao Bài 28.
Phương pháp nghiên cứu di truyền người
- Hiểu được nội dung cơ bản của phương pháp nghiên cứu phả hệ và phương pháp ngiên cứu trẻ đồng sinh
- Hiểu được nghĩa của phương pháp cứu phả hệ và phương pháp ngiên cứu trẻ đồng sinh
- So sánh trẻ đồng sinh cùng trứng và trẻ đồng sinh khác trứng.
- Từ phả hệ, tìm được các đặc điểm của 1 số tính trạng di truyền ở người.
- NL chung : NL định nghĩa, NL quan sát, NL giao tiếp, NL tự quản líl, NL sử dụng ngôn ngữ.
- NL
chuyên biệt: NL nghiên cứu khoa học, Nl kiến thức sinh học.
Bài 29.
Bệnh và tật di truyền ở người
- Biết được đặc điểm và biểu hiện của 1 số bệnh và tật di truyền ở người.
- Nguyên nhân gây bệnh và tật di truyền ở người.
- Nắm được cơ chế mắc bệnh và viết sơ đồ của 1 số
bệnh di
truyền ở
người.
- Vận dụng hiểu biết thực tế để tìm những biện pháp phòng tránh bệnh và tật di truyền ở người.
- NL chung : NL định nghĩa, NL quan sát, NL giao tiếp, NL tự quản líl, NL sử dụng ngôn ngữ.
- NL
chuyên biệt: NL nghiên cứu khoa học.
Bài 30.
Di truyền học với con
- Hiểu được di truyền y học tư vấn và Di truyền hoc với hôn nhân và kế
- Hiểu được nghĩa của di truyền y học tư vấn.
- Giải thích
- Liên hệ thực tế về hậu quả di truyền do ô nhiễm môi
- Vận dụng kiến thức đã học phân tích các bệnh và
- NL chung : NL định nghĩa, NL quan sát, NL giao
người hoạch hóa và gia
đình. được các nội dung trong di truyền học với hôn nhân và KHHGĐ.
trường. tật di
truyền ở người.
tiếp, NL tự quản líl, NL sử dụng ngôn ngữ, NL hợp tác.
- NL
chuyên biệt: NL nghiên cứu khoa học, Nl kiến thức sinh học.
IV. Hệ thống câu hỏi và bài tập 1. Nhận biết
Câu 1. Vì sao nghiên cứu di truyền học ở người cần có phương pháp riêng? Các phương pháp dùng phương pháp nào?
Câu 2. Phả hệ là gì? Phương pháp nghiên cứu phả hệ là gì? Nêu nghĩa của phương pháp?
Câu 3. Trẻ đồng sinh là gì? Phưng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh là gì? Nêu nghĩa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh
Câu 4. Hoàn thành bảng sau:
Biểu hiện Nguyên nhân
Bệnh Đao Bệnh Tơcno
Bệnh câm điếc bẩm sinh Bệnh bạch tạng
Câu 5. Nêu nguyên nhân gây bệnh và tật di truyền ở người?
Câu 6. Nêu các biện pháp hạn chế bệnh và tật di truyền ở người?
Câu 7. Kể tên một số tật di truyền ở người mà em biết?
Câu 8. Di truyền y học tư vấn là gì?
Câu 9. Vì sao Luật hôn nhân và gia đình yêu cầu kết hôn 1 vợ - 1 chồng?
Câu 10. Nêu 1 số các quy định về Luật hôn nhân và gia đình mà em biết?
2. Thông hiểu
Câu 11. Phân biệt trẻ đồng sinh cùng trứng và trẻ đồng sinh khác trứng?
Câu 12. Tại sao trẻ đồng sinh cùng trứng đều là nam hoặc nữ?
Câu 13. Trẻ đồng sinh khác trứng có thể khác nhau về giới tính. Giải thích?
Câu 14. Giải thích cơ chế gây bệnh Đao, Tơcno, bệnh câm điếc bẩm sinh, bệnh bạch tạng? Vẽ sơ đồ cơ chế?
3. Vận dụng
Câu 15. Bệnh máu khó đông do một gen quy định. Người vợ không mắc bệnh máu khó đông lấy chồng không mắc bệnh, sinh ra con mắc bệnh chỉ là con trai.
Hãy vẽ sơ đồ phả hệ của trường hợp trên và trả lời các câu hỏi sau:
+ Bệnh máu khó đông do gen trội hay gen lặn quy định?
+ Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan đến giới tính hay không? Vì sao?
Câu 16. Phân biệt bệnh và tật di truyền ở người? Lấy ví dụ minh họa?
Câu 17. Tại sao Luật hôn nhân và gia đình quy định, những người có quan hệ huyết thống từ đời thứ tư trở đi mới được phép kết hôn với nhau?
Câu 18. Tại sao kết hôn cận huyết có thể gây suy thoái giống nòi?
Câu 19. Tại sao phụ nữ trên 35 không nên sinh con?
Câu 20. Nêu nguyên nhân phát sinh bệnh và tật di truyền người?
4.Vận dụng cao
Câu 21. Người con trai và con gái bình thường, sinh ra trong 2 gia đình có người mắc bệnh câm điếc bẩm sinh.
Trả lời các câu hỏi sau:
+ Hãy thông tin cho đôi trai gái biết đây là loại bệnh gì?
+ Bệnh do gen trội hay gen lặn quy định?
+ Nếu họ lấy nhau, sinh con đầu lòng bị câm điếc bẩm sinh thì họ có nên tiếp tục sinh con nữa không? Vì sao?
Câu 22. Bác Liên và con trai là Hải đến nhà bạn Chiến chơi, khi hai mẹ con đã về Chiến nói với mẹ : “ Mẹ ơi, bạn Hải bị hội chứng Đao mẹ ạ!” Mẹ Chiến bảo:” Sao con biết?”
Theo em, bạn Chiến sẽ trả lời mẹ như thế nào?
Câu 23. Bệnh bạch tạng ở người do 1 gen lặn (a)nằm trên NST thường quy định alen A quy định tính trạng bình thường và tuân theo quy luật Men đen. Một người phụ nữ có cô em gái mắc bệnh kết hôn với người đàn ông có anh trai mắc bệnh. Cặp vợ chồng sinh ra người con gái đầu lòng mắc bệnh, người con trai thư hai và thứ ba bình thường.
a) Vẽ sơ đồ phả hệ bệnh bạch tạng của gia đình trên qua 3 thế hệ.
b) Xác định kiểu gen của 3 người con sinh ra từ cặp vợ chồng trên, biết ngoài anh người chồng và em người vợ thì không có ai mắc bệnh.
V. Chuẩn bị của GV và HS 1. Giáo viên:
- Các tranh ảnh trong SGK Sinh học 9/ Bài 28, 29, 30
- Sưu tầm các hình ảnh về những người mắc các bệnh Đao, Tocno và các tật di truyền ở người.
- Phiếu chấm
- Laptop và máy chiếu.
2. Học sinh:
- Sưu tầm các tranh ảnh về bệnh và tật di truyền ở người.
- Ảnh về các tác nhân gây ô nhiễm môi trường.
VI. Hoạt động dạy và học
