tËp mét

bé giịo dôc vộ ệộo tỰo

nguyÔn khớc phi (Tững Chự biến)- nguyÔn ệừnh chó (Chự biến phẵn Vẽn) nguyÔn Minh thuyạt (Chự biến phẵn Tiạng Viỷt)- trẵn ệừnh sỏ (Chự biến

phẵn TẺp lộm vẽn)-ệẫ kim hăi -nguyÔn vẽn long -Bỉi mỰnh nhỡ lế xuẹn thỰi -ệẫ ngảc thèng

Ngọ vẽn 7

tẺp mét

(Tịi bờn lẵn thụ m đêi bờy)

nhộ xuÊt bờn giịo dôc Viỷt Nam

Hởy bờo quờn, giọ gừn sịch giịo khoa ệÓ dộnh tẳng cho cịc em hảc sinh lắp sau !

B¶n quyÒn thuéc Nhμ xuÊt b¶n Gi¸o dôc ViÖt Nam -Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o.

01-2020/CXBIPH/294-869/GD M· sè : 2H708T0

Lêi nãi ệẵu

Sịch giịo khoa Ngọ vẽn 7 tiạp tôc ệđĩc biến soỰn theo Chđểng trừnh Trung hảc cể sẻ ban hμnh kÌm theo Quyạt ệỡnh sè 03/2002/Qậ -BGD & ậT, ngμy 24 thịng 1 nẽm 2002 cựa Bé trđẻng Bé Giịo dôc vμ ậμo tỰo.

Lêi nãi ệẵu cựa sịch giịo khoa Ngọ vẽn 6, tẺp mét ệở trừnh bμy nhọng hđắng cời tiạn chung cựa Chđểng trừnh vμ nĐt cời tiạn nữi bẺt nhÊt cựa Chđểng trừnh vμ sịch giịo khoa mền Ngọ vẽn Trung hảc cể sẻ. ẻệẹy, chử nhớc lỰi vμi ệiÓm cèt yạu vμ nếu thếm mét sè ệiÓm riếng cựa sịch giịo khoa Ngọ vẽn 7.

Lμm quen vắi viỷc hảc mền Ngọ vẽn theo hđắng tÝch hĩp ệưi hái phời cã thêi gian. Qua mét nẽm hảc, cịc em ệở tÝch luủ ệđĩc nhọng kinh nghiỷm ban

ệẵu. Trđắc mớt, ệiÒu mμ cịc em cẵn lđu ý nhÊt trong phđểng phịp hảc tẺp vÉn lμ kạt hĩp viỷc hảc tẺp, rÌn luyỷn cịc tri thục, kỵ nẽng ẻ cờ ba phẵn Vẽn, Tiạng Viỷt, TẺp lμm vẽn vắi nhau cho thẺt tèt.

Phđểng chẹm biến soỰn, néi dung cô thÓ còng nhđ cÊu tróc cựa sịch giịo khoa ệở tỰo ệiÒu kiỷn ệÓ thẵy, cề giịo tữ chục hoỰt ệéng hảc tẺp cho cịc em trến lắp còng nhđ ẻ nhμ. Tuy nhiến, yạu tè cể bờn quyạt ệỡnh kạt quờ hảc tẺp vÉn lμ quyạt tẹm tù hảc cựa mẫi ngđêi.

Chđểng trừnh Ngọ vẽn lắp 7 cã mét sè ệiÓm mắi so vắi chđểng trừnh Vẽn - Tiạng Viỷt -TẺp lμm vẽn lắp 7 trđắc ệẹy. VÒ phẵn TẺp lμm vẽn, cịc em chự yạu sỳ hảc hai kiÓu vẽn bờn biÓu cờm vμ nghỡ luẺn. VÒ phẵn Vẽn, cịc em sỳ ệđĩc tiạp xóc nhiÒu vắi thể vẽn trọ từnh, trong ệã cã khềng Ýt tịc phÈm viạt bỪng chọ

Hịn ẻ thêi trung ệỰi, vμ mét sè tịc phÈm vẽn chđểng nghỡ luẺn. ậảc - hiÓu

ệđĩc thể vẽn trọ từnh vμ tịc phÈm vẽn chđểng nghỡ luẺn khềng phời lμ dÔ, viạt vẽn biÓu cờm vμ nghỡ luẺn còng cã mẳt khã hển vẽn tù sù vμ miếu tờ -hai kiÓu vẽn bờn cịc em ệở ệđĩc hảc ẻ mền Tiạng Viỷt TiÓu hảc vμ Ngọ vẽn 6. Tuy nhiến, sù bè trÝ phỉ hĩp giọa thÓ loỰi vẽn hảc vμ kiÓu vẽn bờn nhđ trến sỳ tỰo ệiÒu kiỷn thuẺn lĩi

cho viỷc hảc tẺp vμ rÌn luyỷn ẻ cờ hai phẵn Vẽn vμ TẺp lμm vẽn. VÒ phẵn Tiạng Viỷt, cịc em sỳ hảc mét sè kiạn thục vμ rÌn luyỷn mét sè kỵ nẽng vÒ cÊu tỰo tõ (tõ ghĐp, tõ lịy), vÒ tõ vùng (tõ ệăng nghỵa, tõ trịi nghỵa, tõ ệăng ẹm, thμnh ngọ), vÒ tõ loỰi (ệỰi tõ, quan hỷ tõ), vÒ có phịp (trỰng ngọ, rót gản cẹu, cẹu bỡ

ệéng,...), vÒ tu tõ (ệiỷp ngọ, chểi chọ) vμ vÒ chuÈn mùc sỏ dông tõ. Cịc em cẵn thđêng xuyến liến hỷ vắi nhọng kiạn thục vÒ Tiạng Viỷt ệở ệđĩc hảc ẻ bẺc TiÓu hảc, ệẳc biỷt cẵn chó ý vẺn dông nhọng kiạn thục vÒ Tiạng Viỷt vμo viỷc ệảc - hiÓu cịc tịc phÈm vẽn hảc vμ viạt cịc bμi tẺp lμm vẽn. Sịch giịo khoa Ngọ vẽn 7 tiạp tôc cung cÊp 50 yạu tè Hịn Viỷt, trong ệã cã mét sè yạu tè vèn lμ tõ Hịn

ệđĩc dỉng trong nguyến vẽn cịc vẽn bờn chọ Hịn ẻ nhọng tịc phÈm ệđĩc hảc.

Hai giê lÝ thuyạt vÒ tõ Hịn Viỷt ẻ hảc kừ I cung cÊp cho cịc em mét sè kiạn thục cể bờn vÒ tõ Hịn Viỷt, tỰo ệiÒu kiỷn cho cịc em hiÓu ệđĩc sớc thịi biÓu cờm cựa tõ Hịn Viỷt vμ bđắc ệẵu biạt sỏ dông ệóng tõ Hịn Viỷt.

Hi vảng rỪng sịch giịo khoa Ngọ vẽn 7 sỳ xụng ệịng lμ ngđêi bỰn ệđêng

ệịng tin cẺy cựa cịc em trến con ệđêng chiạm lỵnh nhọng kiạn thục cể bờn vμ rÌn luyỷn nhọng kỵ nẽng cẵn thiạt cựa bé mền.

TM. Nhãm biến soỰn Tững Chự biến nguyÔn khớc phi

Bμi 1

Kạt quờ cẵn ệỰt

ởCờm nhẺn vμ thÊm thÝa nhọng từnh cờm thiếng liếng, sẹu nẳng cựa cha mứ ệèi vắi con cịi ; thÊy ệđĩc ý nghỵa lắn lao cựa nhμ trđêng ệèi vắi cuéc

ệêi mẫi con ngđêi.

ởNớm ệđĩc cÊu tỰo vμ ý nghỵa cựa cịc loỰi tõ ghĐp.

ởHiÓu râ vÒ liến kạt vẽn bờn, mét trong nhọng tÝnh chÊt quan trảng nhÊt cựa vẽn bờn.

Vẽn bờn

Cững trđêng mẻ ra

Vμo ệếm trđắc ngμy khai trđêng cựa con, mứ khềng ngự ệđĩc. Mét ngμy kia, cưn xa lớm, ngμy ệã con sỳ biạt thạ nμo lμ khềng ngự ệđĩc. Cưn bẹy giê giÊc ngự

ệạn vắi con dÔ dμng nhđ uèng mét li sọa, ẽn mét cịi kứo. Gđểng mẳt thanh thoịt cựa con tùa nghiếng trến gèi mÒm, ệềi mềi hĐ mẻ vμ thửnh thoờng chóm lỰi nhđ

ệang mót kứo.

Con lμ mét ệụa trĨ nhỰy cờm⁽¹⁾. Cụ mẫi lẵn, vμo ệếm trđắc ngμy sớp ệi chểi xa, con lỰi hịo hục⁽²⁾ệạn nẫi lến giđêng mμ khềng sao nỪm yến ệđĩc. Nhđng mứ chử dẫ mét lịt lμ con ệở ngự. ậếm nay con còng cã niÒm hịo hục nhđ vẺy : Ngμy mai con vμo lắp Mét. Viỷc chuÈn bỡ quẵn ịo mắi, giμy nãn⁽³⁾mắi, cẳp sịch mắi, tẺp vẻ mắi, mải thụ ệẹu ệã ệở sơn sμng, khiạn con cờm nhẺn ệđĩc sù quan trảng cựa ngμy khai trđêng. Nhđng còng nhđ trđắc mét chuyạn ệi xa, trong lưng con khềng cã mèi bẺn tẹm⁽⁴⁾nμo khịc ngoμi chuyỷn ngμy mai thục dẺy cho kỡp giê.

Mứ ệớp mÒn⁽⁵⁾cho con, buềng mỉng, Đm gãc⁽⁶⁾ cÈn thẺn, răi bẫng khềng biạt lμm gừ nọa. Mải ngμy, khi con ệở ngự, mứ dản dứp nhμ cỏa. Mứ lđĩm nhọng chiạc xe thiạt giịp⁽⁷⁾ dđắi gẵm ghạ, cỰnh chẹn bμn, nhọng chó rề-bèt⁽⁸⁾ bỪng

nhùa ệụng ngăi khớp nểi, vμ giọa nhμ lμ ệoμn quẹn thó dμn trẺn trong mét cuéc chiạn tranh Sđ Tỏ - Khựng Long mμ ngμy nμo con còng bμy ra. Cẽn nhμ mừnh chử tỰm ngẽn nớp, gản gμng tõ khi con ngự cho ệạn sịng hềm sau.

Nhđng hềm nay tÊt cờ nhọng viỷc ệã con ệở gióp mứ lμm tõ chiÒu. Mứ nãi :

"Ngμy mai ệi hảc, con lμ cẺu hảc sinh lắp Mét răi". Nghe vẺy con hẽng hịi tranh vắi mứ dản dứp ệă chểi.

Mứ thđêng nhẹn lóc con ngự mμ lμm vμi viỷc cựa riếng mừnh. Nhđng hềm nay mứ khềng tẺp trung ệđĩc vμo viỷc gừ cờ. Mứ còng khềng ệỡnh lμm nhọng viỷc Êy tèi nay. Nhừn con ngự mét lịt, răi mứ ệi xem lỰi nhọng thụ ệở chuÈn bỡ cho con. Mứ tù bờo mừnh còng nến ệi ngự sắm.

Mứ lến giđêng vμ trỪn trảc. Con ệở ệi hảc tõ ba nẽm trđắc, hăi mắi ba tuữi vμo lắp MÉu giịo, ệở biạt thạ nμo lμ trđêng, lắp, thẵy, bỰn. Ngay cờ ngềi trđêng mắi, con còng ệở tẺp lμm quen tõ nhọng ngμy hÌ. Tuẵn lÔ trđắc ngμy khai giờng, con ệở lμm quen vắi bỰn bÌ vμ cề giịo mắi, ệở tẺp xạp hμng, tẺp ệi, tẺp ệụng, ệÓ

chuÈn bỡ cho buữi lÔ khai trđêng long trảng nμy. Mứ tin lμ con sỳ khềng bì ngì trong ngμy ệẵu nẽm hảc.

Thùc sù mứ khềng lo lớng ệạn nẫi khềng ngự ệđĩc. Mứ tin ệụa con cựa mứ lắn răi. Mứ tin vμo sù chuÈn bỡ rÊt chu ệịo cho con trđắc ngμy khai trđêng. Cưn

ệiÒu gừ ệÓ lo lớng nọa ệẹu ! Mứ khềng lo, nhđng vÉn khềng ngự ệđĩc. Cụ nhớm mớt lỰi lμ dđêng nhđ vang bến tai tiạng ệảc bμi trẵm bững : "HỪng nẽm cụ vμo cuèi thu... Mứ tềi ẹu yạm nớm tay tềi dÉn ệi trến con ệđêng lμng dμi vμ hứp".

Cịi Ên tđĩng khớc sẹu mởi mởi trong lưng mét con ngđêi vÒ cịi ngμy "hềm nay tềi ệi hảc" Êy, mứ muèn nhứ nhμng, cÈn thẺn vμ tù nhiến ghi vμo lưng con.

ậÓ răi bÊt cụ mét ngμy nμo ệã trong ệêi, khi nhắ lỰi, lưng con lỰi rỰo rùc nhọng cờm xóc bẹng khuẹng, xao xuyạn. Ngμy mứ cưn nhá, mỉa hÌ nhμ trđêng ệãng cỏa hoμn toμn, vμ ngμy khai trđêng ệóng lμ ngμy ệẵu tiến hảc trư lắp Mét ệạn trđêng gẳp thẵy mắi, bỰn mắi. Cho nến Ên tđĩng cựa mứ vÒ buữi khai trđêng

ệẵu tiến Êy rÊt sẹu ệẺm. Mứ cưn nhắ sù nền nao, hăi hép khi cỉng bμ ngoỰi ệi tắi gẵn ngềi trđêng vμ nẫi chểi vểi hèt hoờng khi cững trđêng ệãng lỰi, bμ ngoỰi

ệụng ngoμi cịnh cững nhđ ệụng bến ngoμi cịi thạ giắi mμ mứ võa bđắc vμo.

Mứ nghe nãi ẻ NhẺt, ngμy khai trđêng lμ ngμy lÔ cựa toμn xở héi. Ngđêi lắn nghử viỷc ệÓ ệđa trĨ con ệạn trđêng, ệđêng phè ệđĩc dản quang ệởng vμ trang trÝ tđểi vui. TÊt cờ quan chục nhμ nđắc vμo buữi sịng ngμy khai trđêng ệÒu chia nhau ệạn dù lÔ khai giờng ẻ khớp cịc trđêng hảc lắn nhá. BỪng hμnh ệéng ệã, hả muèn cam kạt rỪng, khềng cã đu tiến nμo lắn hển đu tiến giịo dôc thạ hỷ trĨ cho tđểng lai. Cịc quan chục khềng chử ngăi trến hμng ghạ danh dù mμ nhẹn dỡp nμy cưn xem xĐt ngềi trđêng, gẳp gì vắi Ban Giịm hiỷu, thẵy, cề giịo vμ phô huynh hảc sinh, ệÓ ệiÒu chửnh kỡp thêi nhọng chÝnh sịch vÒ giịo dôc. Ai còng biạt rỪng mẫi sai lẵm trong giịo dôc sỳ ờnh hđẻng ệạn cờ mét thạ hỷ mai sau, vμ sai lẵm mét li cã thÓ ệđa thạ hỷ Êy ệi chỷch cờ hμng dẳm⁽⁹⁾sau nμy.

ậếm nay mứ khềng ngự ệđĩc. Ngμy mai lμ ngμy khai trđêng lắp Mét cựa con. Mứ sỳ ệđa con ệạn trđêng, cẵm tay con dớt qua cịnh cững, răi buềng tay mμ nãi : "ậi ệi con, hởy can ệờm⁽¹⁰⁾lến, thạ giắi nμy lμ cựa con, bđắc qua cịnh cững trđêng lμ mét thạ giắi kừ diỷu sỳ mẻ ra".

(Theo Lý Lan, bịo Yếu trĨ, sè 166, ngμy 1 - 9 - 2000)

Chó thÝch

(1) NhỰy cờm : cờm nhẺn rÊt nhanh vμ tinh bỪng cịc giịc quan, bỪng cờm tÝnh.

(2) Hịo hục : ẻ trỰng thịi từnh cờm vui, phÊn khẻi khi nghỵ ệạn mét ệiÒu hay vμ nãng lưng muèn lμm ngay ệiÒu ệã.

(3) Nãn (tõ ệỡa phđểng) : ẻ ệẹy chử mò.

(4) BẺn tẹm : ệang cã ệiÒu phời suy nghỵ, lo lớng, khềng yến lưng.

(5) MÒn (tõ ệỡa phđểng) : chẽn ệớp.

(6) Mỉng (tõ ệỡa phđểng) : mμn ; Đm gãc (tõ ệỡa phđểng) : giớt mμn xuèng dđắi cịc gãc chiạu.

(7) Xe thiạt giịp : xe bảc thĐp (thiạt : sớt ; giịp : vá cụng bảc ngoμi mét sè loμi

ệéng vẺt ; ịo cã vẺt lãt cụng bỪng da hoẳc sớt,... cựa ngđêi xđa mẳc ra trẺn).

(8) Rề-bèt : ngđêi mịy.

(9) Dẳm (ệển vỡ cò ệo ệé dμi cựa Viỷt Nam) : bỪng 444,44 mĐt. ẻệẹy tđĩng trđng cho quởng ệđêng dμi.

(10) Can ệờm : cã tinh thẵn mỰnh mỳ, khềng sĩ gian khữ hay nguy hiÓm, khã khẽn.

ậảc - hiÓu vẽn bờn

1. Sau khi ệảc, hởy tãm tớt néi dung cựa vẽn bờn Cững trđêng mẻ ra bỪng mét vμi cẹu ngớn gản. (Trờ lêi cẹu hái : Tịc giờ viạt vÒ cịi gừ, viỷc gừ ?)

2.ậếm trđắc ngμy khai trđêng, tẹm trỰng cựa ngđêi mứ vμ ệụa con cã gừ khịc nhau ? ậiÒu ệã biÓu hiỷn ẻ nhọng chi tiạt nμo trong bμi ?

3.Theo em, tỰi sao ngđêi mứ lỰi khềng ngự ệđĩc ? Chi tiạt nμo chụng tá ngμy khai trđêng ệở ệÓ lỰi dÊu Ên thẺt sẹu ệẺm trong tẹm hăn ngđêi mứ ?

4.*Cã phời ngđêi mứ ệang nãi trùc tiạp vắi con khềng ? Theo em, ngđêi mứ

ệang tẹm sù vắi ai ? Cịch viạt nμy cã tịc dông gừ ?

5.Cẹu vẽn nμo trong bμi nãi lến tẵm quan trảng cựa nhμ trđêng ệèi vắi thạ hỷ trĨ ?

6.Ngđêi mứ nãi : "... bđắc qua cịnh cững trđêng lμ mét thạ giắi kừ diỷu sỳ mẻ ra". ậở bờy nẽm bđắc qua cịnh cững trđêng, bẹy giê em hiÓu thạ giắi kừ

diỷu ệã lμ gừ ?

Ghi nhắ

Nhđ nhọng dưng nhẺt kÝ tẹm từnh, nhá nhứ vμ sẹu lớng, bμi vẽn gióp ta hiÓu thếm tÊm lưng thđểng yếu, từnh cờm sẹu nẳng cựa ngđêi mứ ệèi vắi con vμ vai trư to lắn cựa nhμ trđêng ệèi vắi cuéc sèng mẫi con ngđêi.

Luyỷn tẺp

1.Mét bỰn cho rỪng, cã rÊt nhiÒu ngμy khai trđêng, nhđng ngμy khai trđêng

ệÓ vμo hảc lắp Mét lμ ngμy cã dÊu Ên sẹu ệẺm nhÊt trong tẹm hăn mẫi con ngđêi.

Em cã tịn thμnh ý kiạn ệã khềng ? Vừ sao ?

2. Hởy nhắ lỰi vμ viạt thμnh ệoỰn vẽn vÒ mét kử niỷm ệịng nhắ nhÊt trong ngμy khai trđêng ệẵu tiến cựa mừnh.

ậảc thếm

Trđêng hảc

En-ri-cề yếu dÊu cựa bè ! Viỷc hảc quờ lμ khã nhảc ệèi vắi con. Nhđ mứ ệở

nãi, con vÉn chđa ệạn trđêng vắi thịi ệé hẽm hẻ vμ vĨ mẳt tđểi cđêi. Nhđng con hởy nghỵ xem, mét ngμy sỳ trèng trời biạt bao nạu con khềng ệạn trđêng. Vμ chớc chớn chử mét tuẵn lÔ thềi, thạ nμo con còng xin trẻ lỰi lắp hảc. Hiỷn nay tÊt cờ

thiạu niến ệÒu ệi hảc, En-ri-cề yếu dÊu Ự. Con hởy nghỵ ệạn nhọng ngđêi thĩ tèi tèi vÉn ệạn trđêng sau khi ệở lao ệéng vÊt vờ suèt ngμy ; hởy nghỵ ệạn nhọng cề

gịi ệở ệi hảc ngμy chự nhẺt vừ cờ tuẵn lÔ phời bẺn rén trong cịc xđẻng thĩ, ệạn nhọng ngđêi lÝnh ẻ thao trđêng trẻ vÒ lμ ệở viạt viạt, ệảc ệảc. Con hởy nghỵ ệạn nhọng cẺu bĐ cẹm vμ mỉ mμ vÉn phời hảc [...]. Con hởy nghỵ ệạn tÊt cờ trĨ em trến thạ giắi gẵn nhđ cỉng mét lóc còng ệang ệi hảc [...]. Con hởy tđẻng tđĩng sè hảc sinh ệềng nhđ kiạn cựa hμng trẽm dẹn téc khịc nhau Êy, cịi phong trμo cùc kừ

réng lắn mμ hả tham gia vμ hởy tù nhự rỪng : "Nạu phong trμo Êy mμ ngõng thừ

nhẹn loỰi sỳ chừm ệớm trẻ lỰi trong cờnh dở man. Phong trμo Êy lμ sù tiạn bé, lμ niÒm hi vảng, lμ vinh quang cựa thạ giắi". Hởy can ệờm lến con, ngđêi lÝnh nhá cựa ệỰo quẹn mếnh mềng Êy. Sịch vẻ lμ vò khÝ cựa con, lắp hảc lμ ệển vỡ cựa con, trẺn ệỡa lμ cờ hoμn cẵu vμ chiạn thớng lμ nÒn vẽn minh nhẹn loỰi. ấi, khềng bao giê con lỰi lμ mét ngđêi lÝnh nhịt gan, phời khềng En-ri-cề cựa bè.

(TheoĐt-mền-ệề ệể A-mi-xi, Nhọng tÊm lưng cao cờ, Hoμng Thiạu Sển dỡch, NXB Phô nọ, Hμ Néi, 1999)

Vẽn bờn

Mứ tềi

Thụ nẽm, ngμy 10 thịng 11

Bè ệÓ ý lμ sịng nay, lóc cề giịo ệạn thẽm, khi nãi vắi mứ, tềi cã nhì thèt ra mét lêi thiạu lÔ ệé⁽¹⁾. ậÓ cờnh cịo⁽²⁾tềi, bè ệở viạt thđ nμy. ậảc thđ tềi xóc ệéng về cỉng.

"Trđắc mẳt cề giịo, con ệở thiạu lÔ ệé vắi mứ. Viỷc nhđ thạ khềng bao giê con

ệđĩc tịi phỰm nọa. En-ri-cề cựa bè Ự ! Sù hẫn lịo cựa con nhđ mét nhịt dao ệẹm vμo tim bè vẺy ! Bè nhắ, cịch ệẹy mÊy nẽm, mứ ệở phời thục suèt ệếm, cói mừnh trến chiạc nềi trềng chõng hểi thẻ hữn hÓn⁽³⁾cựa con, quỪn quỰi⁽⁴⁾vừ nẫi lo sĩ, khãc nục nẻ khi nghỵ rỪng cã thÓ mÊt con !... Nhắ lỰi ệiÒu Êy, bè khềng thÓ nĐn

ệđĩc cển tục giẺn ệèi vắi con. Hởy nghỵ xem, En-ri-cề μ ! Con mμ lỰi xóc phỰm

ệạn mứ con đ ? Ngđêi mứ sơn sμng bá hạt mét nẽm hỰnh phóc ệÓ trịnh cho con mét giê ệau ệắn, ngđêi mứ cã thÓ ệi ẽn xin ệÓ nuềi con, cã thÓ hi sinh tÝnh mỰng

ệÓ cụu sèng con !

Hởy nghỵ kỵ ệiÒu nμy, En-ri-cề Ự : Trong ệêi, con cã thÓ trời qua nhọng ngμy buăn thờm, nhđng ngμy buăn thờm nhÊt tÊt sỳ lμ ngμy mμ con mÊt mứ.

Khi ệở khền lắn, trđẻng thμnh⁽⁵⁾, khi cịc cuéc ệÊu tranh ệở tềi luyỷn con thμnh ngđêi dòng cờm, cã thÓ cã lóc con sỳ mong đắc thiạt tha ệđĩc nghe lỰi tiạng nãi cựa mứ, ệđĩc mứ dang tay ra ệãn vμo lưng. Dỉ cã lắn khền, khoĨ mỰnh thạ nμo ệi chẽng nọa, con sỳ vÉn tù thÊy mừnh chử lμ mét ệụa trĨ téi nghiỷp, yạu

ệuèi vμ khềng ệđĩc chẻ che. Con sỳ cay ệớng khi nhắ lỰi nhọng lóc ệở lμm cho mứ ệau lưng... Con sỳ khềng thÓ sèng thanh thờn, nạu ệở lμm cho mứ buăn phiÒn. Dỉ cã hèi hẺn⁽⁶⁾, cã cẵu xin linh hăn mứ tha thụ... tÊt cờ còng chử về Ých mμ thềi. Lđểng tẹm⁽⁷⁾con sỳ khềng mét phót nμo yến tỵnh. Hừnh ờnh dỡu dμng vμ hiÒn hẺu cựa mứ sỳ lμm tẹm hăn con nhđ bỡ khữ hừnh⁽⁸⁾. En-ri-cề nμy ! Con hởy nhắ rỪng, từnh yếu thđểng, kÝnh trảng cha mứ lμ từnh cờm thiếng liếng hển cờ. ThẺt ệịng xÊu hữ vμ nhôc nhở cho kĨ nμo chμ ệỰp lến từnh thđểng yếu ệã.

Tõ nay, khềng bao giê con ệđĩc thèt ra mét lêi nãi nẳng vắi mứ. Con phời xin lẫi mứ, khềng phời vừ sĩ bè, mμ do sù thμnh khÈn trong lưng. Con hởy cẵu xin mứ hền con, ệÓ cho chiạc hền Êy xoị ệi cịi dÊu vạt vong ẹn béi nghỵa⁽⁹⁾trến trịn

con. Bè rÊt yếu con, En-ri-cề Ự, con lμ niÒm hi vảng tha thiạt nhÊt cựa ệêi bè, nhđng thμ rỪng bè khềng cã con, cưn hển lμ thÊy con béi bỰc⁽¹⁰⁾ vắi mứ. Thềi, trong mét thêi gian con ệõng hền bè : bè sỳ khềng thÓ vui lưng ệịp lỰi cịi hền cựa con ệđĩc.

Bè cựa con"

(Đt-mền-ệề ệể A-mi-xi^(M), Nhọng tÊm lưng cao cờ, Sệd)

Chó thÝch

(M) Đt-mền-ệề ệể A-mi-xi (1846 -1908), nhμ vẽn I-ta-li-a (ý), tịc giờ cựa cịc cuèn sịch : Cuéc ệêi cựa cịc chiạn binh (tẺp truyỷn ngớn, 1868), Nhọng tÊm lưng cao cờ (truyỷn thiạu nhi, 1886), Cuèn truyỷn cựa ngđêi thẵy (1890), Giọa trđêng vμ nhμ (tẺp truyỷn ngớn, 1892),...

(1) LÔ ệé : thịi ệé ệđĩc coi lμ ệóng mùc, biạt coi trảng ngđêi khịc khi giao tiạp.

(2) Cờnh cịo : phế phịn mét cịch nghiếm khớc ệèi vắi nhọng viỷc lμm sai trịi.

(3) Hểi thẻ hữn hÓn : hểi thẻ mỰnh, ngớt quởng khã khẽn, mỷt nhảc.

(4) QuỪn quỰi : chử từnh trỰng ệau ệắn, vẺt vở cựa cể thÓ. ẻệẹy chử trỰng thịi từnh cờm ệau ệắn tét ệé khi trong lưng cã nẫi lo ẹu, buăn bở.

(5) Trđẻng thμnh : ệở trẻ thμnh ngđêi lắn.

(6) Hèi hẺn : lÊy lμm tiạc vμ day dụt, ệau ệắn, tù trịch mừnh khi nhẺn ra ệở

lμm mét ệiÒu gừ ệã sai lẵm.

(7) Lđểng tẹm : chử yạu tè tinh thẵn gióp bờn thẹn nhẺn ra ệđĩc cịi ệóng, cịi sai vÒ ệỰo ệục ệÓ cã thÓ tù ệiÒu chửnh viỷc lμm cựa mừnh (lđểng : tèt, lμnh ; tẹm : trịi tim, lưng ngđêi).

(8) Khữ hừnh : hừnh phỰt nẳng nÒ, khữ sẻ vÒ thÓ xịc.

(9) Vong ẹn béi nghỵa : quến ển (vong ẹn), trịi vắi ệỰo nghỵa (béi nghỵa).

(10) Béi bỰc : phờn lỰi ngđêi tèt, ngđêi ệở tõng gióp ệì mừnh.

ậảc - hiÓu vẽn bờn

1.Vẽn bờn lμ mét bục thđ cựa ngđêi bè gỏi cho con, nhđng tỰi sao tịc giờ lỰi lÊy nhan ệÒ lμ "Mứ tềi" ?

2.Thịi ệé cựa ngđêi bè ệèi vắi En-ri-cề qua bục thđ lμ thịi ệé nhđ thạ nμo ? Dùa vμo ệẹu mμ em biạt ệđĩc ? LÝ do gừ ệở khiạn ềng cã thịi ệé Êy ?

3.Trong truyỷn cã nhọng hừnh ờnh, chi tiạt nμo nãi vÒ ngđêi mứ cựa En-ri-cề ? Qua ệã em hiÓu mứ cựa En-ri-cề lμ ngđêi nhđ thạ nμo ?

4.Theo em, ệiÒu gừ ệở khiạn En-ri-cề "xóc ệéng về cỉng" khi ệảc thđ cựa bè ? Hởy từm hiÓu vμ lùa chản nhọng lÝ do mμ em cho lμ ệóng trong cịc lÝ do sau :

a) Vừ bè gĩi lỰi nhọng kử niỷm giọa mứ vμ En-ri-cề.

b) Vừ En-ri-cề sĩ bè.

c) Vừ thịi ệé kiến quyạt vμ nghiếm khớc cựa bè.

d) Vừ nhọng lêi nãi rÊt chẹn từnh vμ sẹu sớc cựa bè.

e) Vừ En-ri-cề thÊy xÊu hữ.

Ngoμi nhọng lÝ do trến, cã cưn lÝ do nμo khịc khềng ?

5.*Theo em, tỰi sao ngđêi bè khềng nãi trùc tiạp vắi En-ri-cề mμ lỰi viạt thđ ? Ghi nhắ

"Con hởy nhắ rỪng, từnh yếu thđểng, kÝnh trảng cha mứ lμ từnh cờm thiếng liếng hển cờ. ThẺt ệịng xÊu hữ vμ nhôc nhở cho kĨ nμo chμ ệỰp lến từnh thđểng yếu ệã." (A-mi-xi)

Luyỷn tẺp

1.Hởy chản mét ệoỰn trong thđ cựa bè En-ri-cề cã néi dung thÓ hiỷn vai trư về cỉng lắn lao cựa ngđêi mứ ệèi vắi con vμ hảc thuéc ệoỰn ệã.

2.Hởy kÓ lỰi mét sù viỷc em lì gẹy ra khiạn bè, mứ buăn phiÒn.

ậảc thếm

Thđ gỏi mứ

Con thđêng sèng ngÈng cao ệẵu mứ Ự TÝnh từnh con hểi ngang bđắng kiếu kừ

Nạu cã vỡ chóa nμo nhừn con vμo mớt Con chỬng bao giê cói mẳt trđắc uy nghi.

Nhđng mứ ểi con xin thó thẺt Trịi tim con dỉ kiếu hởnh thạ nμo

ậụng trđắc mứ dỡu dμng, chẹn chÊt Con thÊy mừnh bĐ nhá lμm sao.

(Hen-rÝch Hai-nể, Tạ Hanh dỡch)

Vừ sao hoa cóc cã nhiÒu cịnh nhá

Ngμy xđa cã mét em bĐ gịi ệi từm thuèc chọa bỷnh cho mứ. Em ệđĩc PhẺt trao cho mét bềng cóc. Sau khi dẳn em cịch lμm thuèc cho mứ, PhẺt nãi thếm :

"Hoa cóc cã bao nhiếu cịnh, ngđêi mứ sỳ sèng thếm bÊy nhiếu nẽm". Vừ muèn mứ sèng thẺt lẹu, cề bĐ dõng lỰi bến ệđêng tđắc cịc cịnh hoa ra thμnh nhiÒu cịnh nhá. Tõ ệã hoa cóc cã rÊt nhiÒu cịnh... Ngμy nay cóc vÉn ệđĩc dỉng chọa bỷnh.

(Theo Ngđêi mứ vμ phịi ệứp, NXB Vẽn hoị, Hμ Néi, 1990)

Tõ ghĐp

I - Cịc loỰi tõ ghĐp

1. Trong cịc tõ ghĐp bμ ngoỰi, thểm phục ẻ nhọng vÝ dô sau, tiạng nμo lμ tiạng chÝnh, tiạng nμo lμ tiạng phô bữ sung ý nghỵa cho tiạng chÝnh ? Em cã nhẺn xĐt gừ vÒ trẺt tù cựa cịc tiạng trong nhọng tõ Êy ?

- Mứ cưn nhắ sù nền nao, hăi hép khi cỉngbμ ngoỰiệi tắi gẵn ngềi trđêng vμ nẫi chểi vểi hèt hoờng khi cững trđêng ệãng lỰi [...].

(Lý Lan)

- Cèm khềng phời thục quμ cựa ngđêi véi ; ẽn cèm phời ẽn tõng chót Ýt, thong thờ vμ ngÉm nghỵ. Lóc bÊy giê ta mắi thÊy thu lỰi cờ trong hđểng vỡ Êy, cịi mỉi thểm phụccựa lóa mắi, cựa hoa cá dỰi ven bê [...].

(ThỰch Lam)

2.Cịc tiạng trong hai tõ ghĐp quẵn ịo, trẵm bững ẻ nhọng vÝ dô sau (trÝch tõ vẽn bờn Cững trđêng mẻ ra) cã phẹn ra tiạng chÝnh, tiạng phô khềng ?

- Viỷc chuÈn bỡ quẵn ịo mắi, giμy nãn mắi, cẳp sịch mắi, tẺp vẻ mắi, mải thụ ệẹu ệã ệở sơn sμng, khiạn con cờm nhẺn ệđĩc sù quan trảng cựa ngμy khai trđêng.

- Mứ khềng lo, nhđng vÉn khềng ngự ệđĩc. Cụ nhớm mớt lỰi lμ dđêng nhđ vang bến tai tiạng ệảc bμitrẵm bững [...].

Ghi nhắ

ởTõ ghĐpcã hai loỰi : tõ ghĐp chÝnh phôvμ tõ ghĐp ệỬng lẺp.

ởTõ ghĐp chÝnh phô cã tiạng chÝnh vμ tiạng phô bữ sung nghỵa cho tiạng chÝnh. Tiạng chÝnh ệụng trđắc, tiạng phô ệụng sau.

ởTõ ghĐp ệỬng lẺp cã cịc tiạng bừnh ệỬng vÒ mẳt ngọ phịp (khềng phẹn ra tiạng chÝnh, tiạng phô).

ii -nghỵa cựa tõ ghĐp

1.So sịnh nghỵa cựa tõ bμ ngoỰi vắi nghỵa cựa bμ, nghỵa cựa tõ thểm phục vắi nghỵa cựa thểm, em thÊy cã gừ khịc nhau ?

2.So sịnh nghỵa cựa tõ quẵn ịo vắi nghỵa cựa mẫi tiạng quẵn, ịo ; nghỵa cựa tõ trẵm bững vắi nghỵa cựa mẫi tiạng trẵm, bững, em thÊy cã gừ khịc nhau ?

Ghi nhắ

ởTõ ghĐp chÝnh phô cã tÝnh chÊt phẹn nghỵa. Nghỵa cựa tõ ghĐp chÝnh phô hứp hển nghỵa cựa tiạng chÝnh.

ởTõ ghĐp ệỬng lẺp cã tÝnh chÊt hĩp nghỵa. Nghỵa cựa tõ ghĐp ệỬng lẺp khịi quịt hển nghỵa cựa cịc tiạng tỰo nến nã.

iiI - Luyỷn tẺp

1. Xạp cịc tõ ghĐp suy nghỵ, lẹu ệêi, xanh ngớt, nhμ mịy, nhμ ẽn, chμi lđắi, cẹy cá, Èm đắt, ệẵu ệuềi, cđêi nô theo bờng phẹn loỰi sau ệẹy :

2.ậiÒn^(a)thếm tiạng vμo sau cịc tiạng dđắi ệẹy ệÓ tỰo tõ ghĐp chÝnh phô :

bót ... ẽn ...

thđắc ... trớng ...

mđa ... vui ...

lμm ... nhịt ...

3.ậiÒn thếm tiạng vμo sau cịc tiạng dđắi ệẹy ệÓ tỰo tõ ghĐp ệỬng lẺp :

... ...

nói mẳt

... ...

... ...

ham hảc

... ...

... ...

xinh tđểi

... ...

4.TỰi sao cã thÓ nãi mét cuèn sịch, mét cuèn vẻ mμ khềng thÓ nãi mét cuèn sịch vẻ ?

5.a) Cã phời mải thụ hoa cã mμu hăng ệÒu gải lμ hoa hăng khềng ? Tõ ghĐp chÝnh phô

Tõ ghĐp ệỬng lẺp

(a) Cịc dỰng bμi tẺp ệiÒn chọ cịi, dÊu thanh, tiạng, tõ, côm tõ,... vμo chẫ trèng, ẻ trong Ngọ vẽn 7, hảc sinh chĐp lỰi vμ lμm vμo vẻ bμi tẺp.

b) Em Nam nãi : "Cịi ịo dμi cựa chỡ em ngớn quị !". Nãi nhđ thạ cã ệóng khềng ? TỰi sao ?

c) Cã phời mải loỰi cμ chua ệÒu chua khềng ? Nãi : "Quờ cμ chua nμy ngảt quị !" cã ệđĩc khềng ? TỰi sao ?

d) Cã phời mải loỰi cị mμu vμng ệÒu lμ cị vμng khềng ? Cị vμng lμ loỰi cị

nhđ thạ nμo ?

6.So sịnh nghỵa cựa cịc tõ ghĐp mịt tay, nãng lưng, gang thĐp (Anh Êy lμ mét chiạn sỵ gang thĐp), tay chẹn (mét tay chẹn thẹn tÝn) vắi nghỵa cựa nhọng tiạng tỰo nến chóng.

7.*Thỏ phẹn tÝch cÊu tỰo cựa nhọng tõ ghĐp cã ba tiạng mịy hểi nđắc, than tữ ong, bịnh ệa nem theo mÉu sau :

MÉu : cị ệuềi cê

ậảc thếm

Cã nhọng tiạng trong tõ ghĐp ngμy nay khềng cưn râ nghỵa nhđng cã thÓ từm thÊy nghỵa cựa chóng trong tiạng ệỡa phđểng, trong mét sè ngền ngọ dẹn téc thiÓu sè ẻ Viỷt Nam, trong cịc vẽn bờn cữ.

Trong tiạng ệỡa phđểng : ró trong rõng ró (trong tiạng Nghỷ - Tỵnh, ró lμ

"mét loỰi rõng giμ") ; quĐ trong gμ quĐ (trong tiạng Thanh Hoị, quĐ cã nghỵa lμ

"gμ") ; cé trong xe cé (trong tiạng ệỡa phđểng Nam Bé, cé chử "loỰi xe trđĩt khềng cã bịnh dỉng ệÓ kĐo gẫ ẻ rõng hoẳc kĐo lóa trến ruéng").

Trong mét sè ngền ngọ dẹn téc thiÓu sè ẻ Viỷt Nam (cã thÓ cã sù khịc biỷt chót Ýt vÒ mẳt ngọ ẹm) :

-Nang trong cau nang (trong tiạng Mđêng, nang nghỵa lμ "cau") ; -ái trong Ýt ái (trong tiạng Mđêng, ái nghỵa lμ "Ýt") ;

-Phai trong mđểng phai (trong tiạng Tμy Nỉng, phai lμ "con ệẺp chớn ngang dưng suèi").

Trong cịc vẽn bờn cữ :

- Lỷ trong e lỷ cã nghỵa lμ "e", "sĩ".

Lỷkhi hoa chỬng chiÒu ong.

(Phan Trẵn)

- Chịc trong bịn chịc, ệữi chịc cã nghỵa lμ "mua", "ệữi".

Tói ệở khềng tiÒn khền chịcrđĩu.

(NguyÔn Trởi, Quèc ẹm thi tẺp)

Liến kạt trong vẽn bờn

I - liến kạt vμ phđểng tiỷn liến kạt trong vẽn bờn

1. TÝnh liến kạt cựa vẽn bờn

a) Theo em, nạu bè En-ri-cề chử viạt mÊy cẹu sau, thừ En-ri-cề cã thÓ hiÓu ệiÒu bè muèn nãi chđa ?

Trđắc mẳt cề giịo, con ệở thiạu lÔ ệé vắi mứ. Bè nhắ, cịch ệẹy mÊy nẽm, mứ

ệở phời thục suèt ệếm, cói mừnh trến chiạc nềi trềng chõng hểi thẻ hữn hÓn cựa con, quỪn quỰi vừ nẫi lo sĩ, khãc nục nẻ khi nghỵ rỪng cã thÓ mÊt con ! Hởy nghỵ xem, En-ri-cề μ ! Ngđêi mứ sơn sμng bá hạt mét nẽm hỰnh phóc ệÓ trịnh cho con mét giê ệau ệắn, ngđêi mứ cã thÓ ệi ẽn xin ệÓ nuềi con, cã thÓ hi sinh tÝnh mỰng

ệÓ cụu sèng con ! Thềi, trong mét thêi gian con ệõng hền bè.

b) Nạu En-ri-cề chđa hiÓu ý bè thừ hởy cho biạt vừ lÝ do nμo trong cịc lÝ do kÓ dđắi ệẹy :

- Vừ cã cẹu vẽn viạt chđa ệóng ngọ phịp ; - Vừ cã cẹu vẽn néi dung chđa thẺt râ rμng ;

- Vừ giọa cịc cẹu cưn chđa cã sù liến kạt (liến : liÒn ; kạt : nèi, buéc ; liến kạt : nèi liÒn nhau, gớn bã vắi nhau).

c) Tõ ệã, hởy trờ lêi cẹu hái : Muèn cho ệoỰn vẽn cã thÓ hiÓu ệđĩc thừ nã phời cã tÝnh chÊt gừ ?

2. Phđểng tiỷn liến kạt trong vẽn bờn

a) ậảc kỵ lỰi ệoỰn vẽn trến vμ cho biạt do thiạu ý gừ mμ nã trẻ nến khã hiÓu.

Hởy sỏa lỰi ệoỰn vẽn ệÓ En-ri-cề hiÓu ệđĩc ý cựa bè.

b) ậảc cịc cẹu vẽn sau vμ chử ra sù thiạu liến kạt cựa chóng. Hởy sỏa lỰi ệÓ thμnh mét ệoỰn vẽn cã nghỵa.

Mét ngμy kia, cưn xa lớm, ngμy ệã con sỳ biạt thạ nμo lμ khềng ngự ệđĩc.

GiÊc ngự ệạn vắi con dÔ dμng nhđ uèng mét li sọa, ẽn mét cịi kứo. Gđểng mẳt thanh thoịt cựa ệụa trĨ tùa nghiếng trến gèi mÒm, ệềi mềi hĐ mẻ vμ thửnh thoờng chóm lỰi nhđ ệang mót kứo.

c) Tõ hai vÝ dô trến, em hởy cho biạt : Mét vẽn bờn cã tÝnh liến kạt trđắc hạt phời cã ệiÒu kiỷn gừ ? Cỉng vắi ệiÒu kiỷn Êy, cịc cẹu trong vẽn bờn phời sỏ dông cịc phđểng tiỷn gừ ?

Ghi nhắ

ở Liến kạtlμ mét trong nhọng tÝnh chÊt quan trảng nhÊt cựa vẽn bờn, lμm cho vẽn bờn trẻ nến cã nghỵa, dÔ hiÓu.

ở ậÓ vẽn bờn cã tÝnh liến kạt, ngđêi viạt (ngđêi nãi) phời lμm cho néi dung cựa cịc cẹu, cịc ệoỰn thèng nhÊt vμ gớn bã chẳt chỳ vắi nhau ; ệăng thêi, phời biạt kạt nèi cịc cẹu, cịc ệoỰn ệã bỪng nhọng phđểng tiỷn ngền ngọ (tõ, cẹu, ...) thÝch hĩp.

II - Luyỷn tẺp

1.Sớp xạp nhọng cẹu vẽn dđắi ệẹy theo mét thụ tù hĩp lÝ ệÓ tỰo thμnh mét

ệoỰn vẽn cã tÝnh liến kạt chẳt chỳ.

(1)Mét quan chục cựa thμnh phè ệở kạt thóc buữi lÔ phịt thđẻng nhđ sau : (2) Vμ ềng ệđa tay chử vÒ phÝa cịc thẵy giịo, cề giịo ngăi trến cịc hμnh lang.

(3)Cịc thẵy, cịc cề ệÒu ệụng dẺy vÉy mò, vÉy khẽn ệịp lỰi, tÊt cờ ệÒu xóc ệéng vÒ sù biÓu lé lưng mạn yếu Êy cựa hảc sinh. (4) "Ra khái ệẹy, cịc con Ự, cịc con khềng ệđĩc quến gỏi lêi chμo vμ lưng biạt ển ệạn nhọng ngđêi ệở vừ cịc con mμ khềng quờn bao mỷt nhảc, nhọng ngđêi ệở hiạn cờ trÝ thềng minh vμ lưng dòng cờm cho cịc con, nhọng ngđêi sèng vμ chạt vừ cịc con, vμ hả ệẹy nμy !". (5) Nghe lêi kếu gải cờm ệéng, ệịp ụng ệóng nhọng từnh cờm cựa mừnh, tÊt cờ hảc sinh

ệÒu ệụng dẺy, dang tay vÒ phÝa cịc thẵy, cịc cề.

2.Cịc cẹu vẽn dđắi ệẹy ệở cã tÝnh liến kạt chđa ? Vừ sao ?

Tềi nhắ ệạn mứ tềi "lóc ngđêi cưn sèng, tềi lến mđêi". Mứ tềi ẹu yạm dớt tay tềi dÉn ệi trến con ệđêng lμng dμi vμ hứp. Sịng nay, lóc cề giịo ệạn thẽm, tềi nãi vắi mứ cã nhì thèt ra mét lêi thiạu lÔ ệé. Cưn chiÒu nay, mứ hiÒn tõ cựa tềi cho tềi ệi dỰo chểi vắi anh con trai lắn cựa bịc gịc cững.

(Lđu ý : VÒ hừnh thục, cịc cẹu vẽn nμy cã vĨ rÊt "liến kạt".)

3. ậiÒn nhọng tõ ngọ thÝch hĩp vμo chẫ trèng trong ệoỰn vẽn dđắi ệẹy ệÓ cịc cẹu liến kạt chẳt chỳ vắi nhau.

Bμ ểi ! Chịu thđêng vÒ ệẹy, ra vđên, ệụng dđắi gèc na, gèc ữi mong từm lỰi hừnh bãng cựa... vμ nhắ lỰi ngμy nμo... trăng cẹy, ... chỰy lon ton bến bμ. ... bờo khi nμo cẹy cã quờ... sỳ dμnh quờ to nhÊt, ngon nhÊt cho..., nhđng chịu lỰi bờo quờ to nhÊt, ngon nhÊt phời ệÓ phẵn bμ. ... bμ ềm chịu vμo lưng, hền chịu mét cịi thẺt kếu.

(Theo NguyÔn Thu Thuũ Tiến, Nhọng bục thđ ệoỰt giời UPU ^(a))

4."ậếm nay mứ khềng ngự ệđĩc. Ngμy mai lμ ngμy khai trđêng lắp Mét cựa con."

Cã ngđêi nhẺn xĐt : Sù liến kạt giọa hai cẹu trến hừnh nhđ khềng chẳt chỳ, vẺy mμ chóng vÉn ệđĩc ệẳt cỰnh nhau trong vẽn bờnCững trđêng mẻ ra. Em hởy giời thÝch tỰi sao.

(Gĩi ý : Hởy ệảc nhọng cẹu vẽn tiạp ệã.)

5.Chớc em biạt cẹu chuyỷn cữ tÝch kÓ vÒ mét anh trai cμy ệở ệơn ệự trẽm ệèt tre nhđng khềng nhê ệạn phĐp mμu cựa Bôt thừ khềng sao cã ệđĩc cẹy tre trẽm

ệèt. Cẹu chuyỷn Êy cã gióp em hiÓu ệđĩc ệiÒu gừ cô thÓ hển vÒ vai trư cựa liến kạt trong vẽn bờn khềng ?

ệảc thếm

Nhμ vẽn NguyÔn Cềng Hoan kÓ lỰi : Hăi ệẵu thạ kử XX, ệở cã ngđêi viạt mét lèi vẽn "ngớn ệạn céc lèc". VÝ dô nhđ :

(a) UPU : Liến minh Bđu chÝnh Quèc tạ.

-Anh ệi ệẹu ngμy mai, bỰn tềi hái.

-Chểi.

-Hế-ra-clÝt ^(a)uèng nđắc hai lẵn trong mét dưng sềng ? -Sỳ cã.

-Cho mμ xem.

NguyÔn Cềng Hoan nhẺn xĐt : Trong ệoỰn vẽn dÉn trến, cã "nhiÒu ý cãc nhờy nhđ loỰi chểi, răi Hế-ra-clÝt, răi sỳ cã, răi cho mμ xem, khiạn ngđêi ệảc khềng hiÓu cã cịi dẹy tđ tđẻng nμo nã nèi tõ ý chểi ệạn ý cho mμ xem". Nhμ vẽn cưn cho biạt, nhiÒu ngđêi ngμy Êy ệỉa rỪng, ệạn ngđêi viạt nhọng cẹu nμy còng khềng hiÓu mừnh nãi gừ nọa lμ ngđêi ệảc !

(Theo TuyÓn tẺp NguyÔn Cềng Hoan, tẺp III, NXB Vẽn hảc, Hμ Néi, 1986)

Bμi 2

Kạt quờ cẵn ệỰt

ởThÊy ệđĩc nhọng từnh cờm chẹn thμnh vμ sẹu nẳng cựa hai em bĐ trong cẹu chuyỷn. Cờm nhẺn ệđĩc nẫi ệau ệắn, xãt xa cựa nhọng bỰn nhá chỬng may rểi vμo hoμn cờnh gia ệừnh bÊt hỰnh vμ biạt thềng cờm, chia sĨ vắi nhọng bỰn Êy.

ởNhẺn ra ệđĩc cịch kÓ chuyỷn rÊt chẹn thẺt vμ cờm ệéng cựa tịc giờ.

ở ThÊy ệđĩc tẵm quan trảng cựa bè côc trong vẽn bờn. Cã ý thục xẹy dùng bè côc khi tỰo lẺp vẽn bờn vμ bđắc ệẵu xẹy dùng ệđĩc vẽn bờn cã bè côc rμnh mỰch, hĩp lÝ.

ởHiÓu râ khịi niỷm mỰch lỰc trong vẽn bờn, tõ ệã biạt tỰo lẺp nhọng vẽn bờn cã tÝnh mỰch lỰc.

(a) Hế-ra-clÝt (khoờng 544 -483 tr. CN) : nhμ triạt hảc Hi LỰp thêi cữ ệỰi, tịc giờ cẹu nãi nữi tiạng : "Ngđêi ta khềng thÓ tớm hai lẵn trong cỉng mét dưng sềng".

Vẽn bờn

Cuéc chia tay cựa nhọng con bóp bế

Mứ tềi, giảng khờn ệẳc, tõ trong mμn nãi vảng ra : -Thềi, hai ệụa liỷu mμ ệem chia ệă chểi ra ệi.

Võa nghe thÊy thạ, em tềi bÊt giịc run lến bẵn bẺt, kinh hoμng ệđa cẳp mớt tuyỷt vảng nhừn tềi. Cẳp mớt ệen cựa em lóc nμy buăn thẽm thỬm, hai bê mi ệở

sđng mảng lến vừ khãc nhiÒu.

ậếm qua, lóc nμo chĩt tửnh, tềi còng nghe tiạng nục nẻ, tục tđẻi cựa em. Tềi cụ phời cớn chẳt mềi ệÓ khái bẺt lến tiạng khãc to, nhđng nđắc mớt cụ tuền ra nhđ suèi, đắt ệẵm cờ gèi vμ hai cịnh tay ịo.

Sịng nay dẺy sắm, tềi khỳ mẻ cỏa rãn rĐn ệi ra vđên, ngăi xuèng gèc cẹy hăng xiếm. Chĩt thÊy ệéng phÝa sau, tềi quay lỰi : em tềi ệở theo ra tõ lóc nμo.

Em lẳng lỳ ệẳt tay lến vai tềi. Tềi kĐo em ngăi xuèng vμ khỳ vuèt lến mịi tãc.

Chóng tềi cụ ngăi im nhđ vẺy. ậỪng ệềng, trêi hỏng dẵn. Nhọng bềng hoa thđĩc dđĩc trong vđên ệở thoịng hiỷn trong mμn sđểng sắm vμ bớt ệẵu khoe bé cịnh rùc rì cựa mừnh. Lò chim sẹu⁽²⁾nhờy nhãt trến cμnh vμ chiếm chiạp kếu.

Ngoμi ệđêng, tiạng xe mịy, tiạng ề tề vμ tiạng nãi chuyỷn cựa nhọng ngđêi ệi chĩ mẫi lóc mét rÝu ran. Cờnh vẺt vÉn cụ nhđ hềm qua, hềm kia thềi mμ sao tai hoỰ giịng xuèng ệẵu anh em tềi nẳng nÒ thạ nμy.

Gia ệừnh tềi khị giờ. Anh em tềi rÊt thđểng nhau. Phời nãi em tềi rÊt ngoan.

Nã lỰi khĐo tay nọa. Hăi cưn hảc lắp Nẽm, cã lẵn tềi ệi ệị bãng, bỡ xoỰc mét miạng ịo rÊt to. Sĩ mứ ệịnh, tềi cụ ngăi lừ ngoμi bởi khềng dịm vÒ. Nghe lò bỰn tềi mịch, em ệở ệem kim chử ra tẺn sẹn vẺn ệéng. Nã bờo :

-Anh cẻi ịo ra, em vị lỰi cho. Em vị khĐo, mứ khềng biạt ệđĩc ệẹu.

Nhừn bμn tay mờnh mai cựa em dỡu dμng ệđa mòi kim thoẽn thoớt, khềng hiÓu sao tềi thÊy ẹn hẺn quị. Lẹu nay, mời vui chểi bÌ bỰn, chỬng lóc nμo tềi chó ý ệạn em... Tõ ệÊy, chiÒu nμo tềi còng ệi ệãn em. Chóng tềi nớm tay nhau võa ệi võa trư chuyỷn.

VẺy mμ giê ệẹy, anh em tềi sớp phời xa nhau. Cã thÓ sỳ xa nhau mởi mởi. LỰy trêi ệẹy chử lμ mét giÊc mể. Mét giÊc mể thềi.

Nhđng khềng, cã tiạng dĐp lứp kứp trong nhμ vμ tiạng mứ tềi : -ThỪng Thμnh, con Thuũ ệẹu ?

Chóng tềi giẺt mừnh, lÝu rÝu dớt nhau ệụng dẺy.

-ậem chia ệă chểi ra ệi ! - Mứ tềi ra lỷnh.

Thuũ mẻ to ệềi mớt nhđ ngđêi mÊt hăn, loỰng choỰng bịm vμo cịnh tay tềi.

Dừu em vμo trong nhμ, tềi bờo :

-Khềng phời chia nọa. Anh cho em tÊt.

Tềi nhớc lỰi hai ba lẵn, Thuũ mắi giẺt mừnh nhừn xuèng. Em buăn bở lớc ệẵu : -Khềng, em khềng lÊy. Em ệÓ hạt lỰi cho anh.

-LỪng nhỪng mởi. Chia ra ! - Mứ tềi quịt vμ giẺn dọ ệi vÒ phÝa cững.

Em tềi sôt sỡt bờo :

-Thềi thừ anh cụ chia ra vẺy.

ậă chểi cựa chóng tềi còng chỬng cã nhiÒu. Tềi dμnh hẵu hạt cho em : bé tó lể khể, bμn cị ngùa, nhọng con èc biÓn vμ bé chử mμu. Thuũ chỬng quan tẹm ệạn

chuyỷn ệã, mớt nã cụ rịo hoờnh⁽³⁾nhừn vμo khoờng khềng, thửnh thoờng lỰi nÊc lến khe khỳ. Nhđng khi tềi võa lÊy hai con bóp bế tõ trong tự ra, ệẳt sang hai phÝa thừ em bẫng tru trĐo lến giẺn dọ :

-Anh lỰi chia rỳ con Vỷ Sỵ vắi con Em Nhá ra μ ? Sao anh ịc thạ ! Tềi nhừn em buăn bở :

-Thừ anh ệở nãi vắi em răi. Anh cho em tÊt cờ.

Tềi ệẳt con Vỷ Sỵ vμo cỰnh con Em Nhá giọa ệèng ệă chểi cựa Thuũ. Cẳp mớt em dỡu lỰi, nhđng chĩt nghỵ ra ệiÒu gừ, em lỰi kếu lến :

-Nhđng nhđ vẺy lÊy ai gịc ệếm cho anh ?

Tềi nhạch mĐp cđêi cay ệớng. Trđắc ệẹy cã thêi kừ tềi toμn mế ngự thÊy ma.

Thuũ bờo : "ậÓ em bớt con Vỷ Sỵ gịc cho anh".

Em buéc con dao dÝp⁽⁴⁾vμo lđng con bóp bế lắn vμ ệẳt ẻ ệẵu giđêng tềi. ậếm Êy, tềi khềng chiếm bao thÊy ma nọa. Tõ ệÊy, tèi tèi, sau khi hảc xong bμi, Thuũ lỰi "vâ trang"⁽⁵⁾cho con Vỷ Sỵ vμ ệem ệẳt trến ệẵu giđêng tềi. Buữi sịng, em thịo dao ra, ệẳt nã vÒ chẫ cò, cỰnh con Em Nhá. Hai con quμng tay lến vai nhau, ghĐ

ệẵu vμo nhau thẹn thiạt. Tõ khi vÒ nhμ tềi, chóng chđa phời xa nhau ngμy nμo, nến bẹy giê thÊy tềi ệem chia chóng ra, Thuũ khềng chỡu ệùng nữi. Chóng tềi cụ ngăi thõ ra, chỬng muèn chia bềi còng chỬng muèn thu lỰi nọa. Mét lịt sau, em tềi ệem ệẳt hai con bóp bế vÒ chẫ cò. Chóng lỰi thẹn thiạt quμng tay lến vai nhau vμ ẹu yạm ngđắc nhừn chóng tềi. Thuũ bẫng trẻ nến vui vĨ :

-Anh xem chóng ệang cđêi kừa !

Tềi cè vui vĨ theo em, nhđng nđắc mớt ệở ụa ra.

Bẫng Thuũ lỰi xỡu mẳt xuèng :

-Sao bè mởi khềng vÒ nhử ? Nhđ vẺy lμ em khềng ệđĩc chμo bè trđắc khi ệi.

Tềi nhừn sang cỏa phưng bè. MÊy ngμy răi, bè vÉn biỷt tẽm. Tềi xãt xa nhừn em. Bao giê nã còng chu ệịo vμ hiạu thờo nhđ vẺy.

-Hay anh dÉn em ệạn trđêng mét lịt.

Tềi ệụng dẺy, lÊy chiạc khẽn mẳt đắt ệđa cho em. Thuũ lau nđắc mớt răi soi gđểng, chời lỰi tãc. Anh em tềi dÉn nhau ra ệđêng. Em nớm chẳt tay tềi vμ nĐp sịt vμo nhđ nhọng ngμy cưn nhá. Chóng tềi ệi chẺm chẺm trến con ệđêng ệÊt ệá quen thuéc cựa thỡ xở quế hđểng. ậềi lóc, ệét nhiến em dõng lỰi, mớt cụ nhừn ệau

ệịu vμo mét gèc cẹy hay mét mịi nhμ nμo ệã, toμn nhọng cờnh quen thuéc trến con ệđêng chóng tềi ệở ệi lỰi hμng nghừn lẵn tõ thuẻ Êu thể.

Gẵn trđa, chóng tềi mắi ra ệạn trđêng hảc. Tềi dÉn em ệạn lắp 4B. Cề giịo Tẹm ệang giờng bμi. Chóng tềi ệụng nĐp vμo mét gèc cẹy trđắc lắp. Em cớn chẳt mềi im lẳng, mớt lỰi ệẽm ệẽm nhừn khớp sẹn trđêng, tõ cét cê ệạn tÊm bờng tin vμ nhọng vỰch than vỳ ề ẽn quan⁽⁶⁾trến hÌ gỰch. Răi em bẺt lến khãc thót thÝt.

-ấi, em Thuũ ! -Tiạng kếu sỏng sèt cựa cề giịo lμm tềi giẺt mừnh.

Em tềi bđắc vμo lắp :

-Thđa cề, em ệạn chμo cề... -Thuũ nục nẻ.

Cề Tẹm ềm chẳt lÊy em :

-Cề biạt chuyỷn răi. Cề thđểng em lớm ! Vμ cề quay xuèng lắp :

-Bè mứ bỰn Thuũ bá nhau. Thuũ phời xa lắp ta, theo mứ vÒ quế ngoỰi.

Mét tiạng "ă" nữi lến kinh ngỰc. Cờ lắp sọng sê. ậở cã tiạng khãc thót thÝt cựa mÊy ệụa bỰn thẹn. Vμi ệụa mỰnh dỰn bá chẫ ngăi, ệi lến nớm chẳt lÊy tay em tềi nhđ chỬng muèn rêi. Toμn nhọng bỰn ệịnh chuyÒn, ệịnh chớt, cã cịi kứo, quờ tịo còng ệÓ dμnh phẵn nhau trong suèt mÊy nẽm qua...

Cề giịo Tẹm gì tay Thuũ, ệi lỰi phÝa bôc, mẻ cẳp lÊy mét quyÓn sữ cỉng vắi chiạc bót mịy nớp vμng ệđa cho em tềi vμ nãi :

-Cề tẳng em. VÒ trđêng mắi, em cè gớng hảc tẺp nhĐ ! Em ệẳt véi quyÓn sữ vμ cẹy bót lến bμn :

-Thđa cề, em khềng dịm nhẺn... em khềng ệđĩc ệi hảc nọa.

-Sao vẺy ? -Cề Tẹm sỏng sèt.

-Nhμ bμ ngoỰi em ẻ xa trđêng hảc lớm. Mứ em bờo sỳ sớm cho em mét thóng hoa quờ ệÓ ra chĩ ngăi bịn.

"Trêi ểi !", cề giịo tịi mẳt vμ nđắc mớt giμn giôa. Lò nhá còng khãc mẫi lóc mét to hển. Cuèi cỉng, sĩ lμm ờnh hđẻng ệạn giê hảc, em tềi ngỏng ệẵu lến, nục nẻ :

-Thềi, em chμo cề ẻ lỰi. Chμo tÊt cờ cịc bỰn, tềi ệi.

Tềi dớt em ra khái lắp. NhiÒu thẵy cề ngõng giờng bμi, ịi ngỰi nhừn theo chóng tềi. Ra khái trđêng, tềi kinh ngỰc thÊy mải ngđêi vÉn ệi lỰi bừnh thđêng vμ nớng vÉn vμng đểm trỉm lến cờnh vẺt.

Võa tắi nhμ, tềi ệở nhừn thÊy mét chiạc xe tời ệẫ trđắc cững. MÊy ngđêi hμng xãm ệang gióp mứ tềi khuẹn ệă ệỰc lến xe.

Cuéc chia tay ệét ngét quị. Thuũ nhđ ngđêi mÊt hăn, mẳt tịi xanh nhđ tμu lị. Em chỰy véi vμo trong nhμ mẻ hưm ệă chểi cựa nã ra. Hai con bóp bế tềi ệở

ệẳt gản vμo trong ệã. Thuũ lÊy con Vỷ Sỵ ra ệẳt lến giđêng tềi, răi bẫng ềm ghừ

lÊy con bóp bế, hền gÊp gịp lến mẳt nã vμ thừ thμo :

-Vỷ Sỵ thẹn yếu ẻ lỰi nhĐ ! ẻlỰi gịc cho anh tao ngự nhĐ ! Xa mμy, con Em Nhá sỳ buăn lớm ệÊy, nhđng biạt lμm thạ nμo...

Em khãc nục lến vμ chỰy lỰi nớm tay tềi dẳn dư :

-Anh ểi ! Bao giê ịo anh cã rịch, anh từm vÒ chẫ em, em vị cho, anh nhĐ...

Tềi khãc nÊc lến. Mứ tềi tõ ngoμi ệi vμo. Mứ vuèt tãc tềi vμ nhứ nhμng dớt tay em Thuũ :

-ậi thềi con.

Qua mμng nđắc mớt, tềi nhừn theo mứ vμ em trÌo lến xe. Bẫng em lỰi tôt xuèng chỰy vÒ phÝa tềi, tay ềm con bóp bế. Em ệi nhanh vÒ chiạc giđêng, ệẳt con Em Nhá quμng tay vμo con Vỷ Sỵ.

-Em ệÓ nã ẻ lỰi -Giảng em rịo hoờnh -Anh phời hụa vắi em khềng bao giê

ệÓ chóng nã ngăi cịch xa nhau. Anh nhắ chđa ? Anh hụa ệi.

-Anh xin hụa.

Tềi mạu mịo trờ lêi vμ ệụng nhđ chền chẹn xuèng ệÊt, nhừn theo cịi bãng bĐ nhá liếu xiếu cựa em tềi trÌo lến xe. Chiạc xe tời ră mịy, lao ra ệđêng vμ phãng

ệi mÊt hót.

(Theo Khịnh Hoμi, TuyÓn tẺp thể -vẽn ệđĩc giời thđẻng trong cuéc thi viạt vÒ quyÒn trĨ em, nẽm 1992)

Chó thÝch

(1) Truyỷn ngớn Cuéc chia tay cựa nhọng con bóp bế cựa tịc giờ Khịnh Hoμi

ệđĩc trao giời Nhừ trong cuéc thi thể -vẽn viạt vÒ quyÒn trĨ em do Viỷn Khoa hảc Giịo dôc vμ Tữ chục cụu trĩ trĨ em Rịt-ệa Bịc-nen -Thuợ ậiÓn tữ chục nẽm 1992.

(2) Chim sẹu : loμi chim nhá, lềng xanh xịm, thđêng sèng ẻ cịc bôi cẹy,

ẽn sẹu bả nhá.

(3) Rịo hoờnh : khề, khềng cã mét chót nđắc nμo. ẻệẹy hiÓu lμ khềng cã chót nđắc mớt nμo.

(4) Dao dÝp (cưn gải lμ dao nhÝp) : mét loỰi dao nhá, bá tói, lđìi gẺp ệđĩc vμo cịn.

(5) Vâ trang (cưn gải lμ vò trang) : trang bỡ ệÓ chiạn ệÊu. ẻệẹy chử viỷc ệụa em buéc con dao dÝp vμo lđng con bóp bế Vỷ Sỵ ệẳt ẻ ệẵu giđêng ngđêi anh.

(6) ấ ẽn quan : mét trư chểi dẹn gian cựa trĨ em, cã hai ngđêi chểi, thđêng kĨ

ề trến mẳt ệÊt, dỉng cịc hưn sái hoẳc ệị nhá lμm quẹn.

ậảc - hiÓu vẽn bờn

1.ậảc kỵ vẽn bờn ệÓ nớm ệđĩc : Truyỷn viạt vÒ ai, vÒ viỷc gừ ? Ai lμ nhẹn vẺt chÝnh trong truyỷn ?

2.Hởy suy nghỵ vμ thờo luẺn vắi bỰn trong nhãm vÒ mÊy ệiÓm sau :

a) Cẹu chuyỷn ệđĩc kÓ theo ngềi thụ mÊy ? Viỷc lùa chản ngềi kÓ nμy cã tịc dông gừ ?

b) Tến truyỷn cã liến quan ệạn ý nghỵa cựa truyỷn khềng ? (Bóp bế cã chia tay khềng, vừ sao chóng phời chia tay, bóp bế cã lẫi gừ mμ phời chia tay ?)

3.Hởy từm cịc chi tiạt trong truyỷn ệÓ thÊy hai anh em Thμnh, Thuũ rÊt mùc gẵn gòi, thđểng yếu, chia sĨ vμ luền quan tẹm ệạn nhau.

4.*Lêi nãi vμ hμnh ệéng cựa Thuũ khi thÊy anh chia hai con bóp bế Vỷ Sỵ vμ Em Nhá ra hai bến cã gừ mẹu thuÉn ? Theo em, cã cịch nμo ệÓ giời quyạt ệđĩc mẹu thuÉn Êy khềng ? Kạt thóc truyỷn, Thuũ ệở lùa chản cịch giời quyạt nhđ thạ nμo ? Chi tiạt nμy gĩi lến trong em nhọng suy nghỵ vμ từnh cờm gừ ?

5. Chi tiạt nμo trong cuéc chia tay cựa Thuũ vắi lắp hảc lμm cề giịo bμng hoμng vμ chi tiạt nμo khiạn em cờm ệéng nhÊt ? Vừ sao ?

6.Em hởy giời thÝch vừ sao khi dớt Thuũ ra khái trđêng, tẹm trỰng cựa Thμnh lỰi "kinh ngỰc thÊy mải ngđêi vÉn ệi lỰi bừnh thđêng vμ nớng vÉn vμng đểm trỉm lến cờnh vẺt".

7. Qua cẹu chuyỷn nμy, theo em, tịc giờ muèn nhớn gỏi ệạn mải ngđêi

ệiÒu gừ ?

Ghi nhắ

Cuéc chia tay ệau ệắn vμ ệẵy cờm ệéng cựa hai em bĐ trong truyỷn khiạn ngđêi ệảc thÊm thÝa rỪng : Tữ Êm gia ệừnh lμ về cỉng quý giị vμ quan trảng. Mải ngđêi hởy cè gớng bờo vỷ vμ gừn giọ, khềng nến vừ bÊt kừ lÝ do gừ lμm tữn hỰi ệạn nhọng từnh cờm tù nhiến, trong sịng Êy.

ậảc thếm

Trịch nhiỷm cựa bè mứ

Bè mứ cã trịch nhiỷm hμng ệẵu trong viỷc nuềi dỰy con cịi vμ nhμ nđắc phời gióp hả thùc hiỷn trịch nhiỷm Êy. Nhμ nđắc sỳ ệem lỰi sù gióp ệì thÝch ệịng cho bè mứ trong viỷc nuềi dỰy con.

(TrÝch ậiÒu 18, Cềng đắc vÒ quyÒn trĨ em cựa Liến hĩp quèc, 1989)

thạ giắi réng về cỉng^(a) [...] Bến ngoμi trêi mđa tuền

Nđắc mớt con ệÉm buăn TỰi sao xờy ra thạ ?

TÊt cờ cỉng mÊt luền ? Con cã vưng tay mứ, tay cha

Hểi Êm năng nμn nhđ chỬng muèn xa Nhđng, chao ềi, khi con tửnh giÊc Mứ ệi răi, cha còng rêi xa Con gịi mứ ệở thùc sù lắn răi Trong thạ giắi nμy bao la hỉng vỵ, Nhđng ệiÒu Êy chỬng lμ gừ, mứ nhử Nạu phời giở tõ bẻi cuéc chia li.

(Bịo Hoa hảc trư, sè 273)

Bè côc trong vẽn bờn

I -Bè côc vμ nhọng yếu cẵu vÒ bè côc trong vẽn bờn

1. Bè côc cựa vẽn bờn

a) Em muèn viạt mét lị ệển ệÓ xin gia nhẺp ậéi Thiạu niến TiÒn phong Hă ChÝ Minh. Hởy cho biạt : Nhọng néi dung trong ệển Êy cã cẵn ệđĩc sớp xạp theo mét trẺt tù khềng ? Cã thÓ tuú thÝch muèn ghi néi dung nμo trđắc còng ệđĩc hay khềng ? (VÝ dô, cã nến viạt lÝ do khiạn em muèn xin vμo ậéi trđắc, răi mắi khai râ hả tến em lμ gừ, sèng vμ hảc ẻ ệẹu khềng ? Hoẳc cã nến ệđa ra lêi hụa sỳ tiạp tôc phÊn ệÊu sau khi ệđĩc kạt nỰp vμo ậéi trđắc, răi mắi nếu lÝ do xin vμo

ậéi hay khềng ? Vừ sao ?)

(a) Nguyến vẽn : Big, big world -mét bμi hịt rÊt nữi tiạng cựa ặ-mi-la, miếu tờ tẹm trỰng trèng vớng, lỰnh lỳo cựa mét em bĐ khi bè mứ li hền. ậoỰn trÝch trến lÊy tõ bờn dỡch cựa Phđểng Thuú -ệđĩc giời NhÊt bịo Hoa hảc trư.

b) Sù sớp ệẳt néi dung cịc phẵn trong vẽn bờn theo mét trừnh tù hĩp lÝ ệđĩc gải lμ bè côc. Em hởy cho biạt : Vừ sao khi xẹy dùng vẽn bờn, cẵn phời quan tẹm tắi bè côc ?

2. Nhọng yếu cẵu vÒ bè côc trong vẽn bờn

ậảc hai cẹu chuyỷn sau vμ trờ lêi cẹu hái.

(1) Cã mét con ạch quen thãi coi trêi bỪng vung, nến cụ nghếnh ngang ệi lỰi khớp nểi, nhẹng nhịo nhừn trêi vμ kếu ăm ép. Trđắc kia, ạch sèng ẻ trong giạng.

TỰi vừ nẽm Êy trêi mđa, nđắc trong giạng dÒnh lến trμn bê, ệđa ạch ta ra ngoμi.

Trđắc ệã, ạch ta ệở tõ ệịy giạng nhừn lến vμ nã thÊy trêi bĐ tÝ, chử bỪng cịi vung thềi. Cưn nã thừ lỰi oai ghế lớm, vừ nã mμ ệở cÊt tiạng kếu thừ tÊt thờy bản cua, èc, nhịi ẻ giạng ệÒu phời hoờng sĩ. Cuèi cỉng, nã bỡ mét con trẹu giÉm bứp.

Tõ ệÊy, trẹu trẻ thμnh bỰn cựa nhμ nềng.

(2) Ngμy xđa, cã mét anh tÝnh rÊt hay khoe. Mét hềm, anh ta may ệđĩc cịi ịo mắi, liÒn ệem ra mẳc, răi ệụng hãng ẻ cỏa, ệĩi cã ai qua ngđêi ta khen. ậụng mởi tõ sịng ệạn chiÒu chờ thÊy ai hái cờ, anh ta tục lớm.

Nhđng răi anh ta còng khoe ệđĩc ịo vắi mét ngđêi rỪng : "Tõ lóc tềi mẳc chiạc ịo mắi nμy, tềi chờ thÊy con lĩn nμo chỰy qua cờ". ậÊy lμ do ngđêi kia, tÝnh còng hay khoe, bẫng khềng biạt tõ ệẹu tÊt tđẻi chỰy ệạn hái anh ta : "Bịc cã thÊy con lĩn cđắi cựa tềi chỰy qua ệẹy khềng ?".

Cẹu hái :

a) Hai cẹu chuyỷn trến ệở cã bè côc chđa ?

b) Cịch kÓ chuyỷn nhđ trến bÊt hĩp lÝ ẻ chẫ nμo ?

c) Theo em, nến sớp xạp bè côc hai cẹu chuyỷn trến nhđ thạ nμo ? 3. Cịc phẵn cựa bè côc

a) Hởy nếu nhiỷm vô cựa ba phẵn Mẻ bμi, Thẹn bμi, Kạt bμi trong vẽn bờn miếu tờ vμ vẽn bờn tù sù.

b) Cã cẵn phẹn biỷt râ rμng nhiỷm vô cựa mẫi phẵn khềng ? Vừ sao ?

c) Cã bỰn nãi rỪng phẵn Mẻ bμi chử lμ sù tãm tớt, rót gản cựa phẵn Thẹn bμi, cưn phẵn Kạt bμi chỬng qua chử lμ sù lẳp lỰi mét lẵn nọa cựa Mẻ bμi. Nãi nhđ vẺy cã ệóng khềng ? Vừ sao ?

d) Mét bỰn khịc lỰi cho rỪng néi dung chÝnh cựa viỷc miếu tờ, tù sù (cựa ệển tõ nọa) ệđĩc dăn cờ vμo phẵn Thẹn bμi nến Mẻ bμi vμ Kạt bμi lμ nhọng phẵn khềng cẵn thiạt lớm. Em cã ệăng ý vắi ý kiạn ệã khềng ?

Ghi nhắ

ởVẽn bờn khềng thÓ ệđĩc viạt mét cịch tuú tiỷn mμ phời cã bè côcrâ rμng. Bè côc lμ sù bè trÝ, sớp xạp cịc phẵn, cịc ệoỰn theo mét trừnh tù, mét hỷ thèng rμnh mỰch vμ hĩp lÝ.

ởCịc ệiÒu kiỷn ệÓ bè côc ệđĩc rμnh mỰch vμ hĩp lÝ :

- Néi dung cịc phẵn, cịc ệoỰn trong vẽn bờn phời thèng nhÊt chẳt chỳ vắi nhau ; ệăng thêi, giọa chóng lỰi phời cã sù phẹn biỷt rỰch rưi.

- Trừnh tù xạp ệẳt cịc phẵn, cịc ệoỰn phời gióp cho ngđêi viạt (ngđêi nãi) dÔ dμng ệỰt ệđĩc môc ệÝch giao tiạp ệở ệẳt ra.

ởVẽn bờn thđêng ệđĩc xẹy dùng theo mét bè côc găm cã ba phẵn : Mẻ bμi, Thẹn bμi, Kạt bμi.

ii _-luyỷn tẺp

1. Từm nhọng vÝ dô thùc tạ ệÓ chụng tá rỪng : Nạu chóng ta biạt chó ý ệạn viỷc sớp xạp cịc ý cho rμnh mỰch thừ bμi viạt (lêi nãi) cựa chóng ta sỳ cã hiỷu quờ

thuyạt phôc cao. Ngđĩc lỰi, nạu khềng biạt sớp xạp cịc ý cho hĩp lÝ thừ bμi viạt (lêi nãi) cựa chóng ta sỳ khềng hiÓu ệđĩc, khềng ệđĩc tiạp nhẺn.

2.Hởy ghi lỰi bè côc cựa truyỷn Cuéc chia tay cựa nhọng con bóp bế. Bè côc Êy, theo em, ệở rμnh mỰch vμ hĩp lÝ chđa ? Cã thÓ kÓ lỰi cẹu chuyỷn Êy theo mét bè côc khịc ệđĩc khềng ?

3. Cã mét bỰn ệđĩc phẹn cềng bịo cịo kinh nghiỷm hảc tẺp tỰi Héi nghỡ hảc tèt cựa trđêng. BỰn Êy dù ệỡnh viạt bờn bịo cịo theo mét bè côc găm ba phẵn nhđ sau :

(I) Mẻ bμi : Chμo mõng cịc ệỰi biÓu, cịc thẵy cề vμ cịc bỰn tham dù Héi nghỡ.

(II) Thẹn bμi :

(1) Nếu râ bờn thẹn ệở hảc thạ nμo trến lắp.

(2) Nếu râ bờn thẹn ệở hảc thạ nμo ẻ nhμ.

(3) Nếu râ bờn thẹn ệở hảc thạ nμo trong cuéc sèng.

(4) Nếu thμnh tÝch hoỰt ệéng ậéi vμ thμnh tÝch vẽn nghỷ cựa bờn thẹn.

(III) Kạt bμi : Chóc Héi nghỡ thμnh cềng.

Bè côc trến ệẹy ệở rμnh mỰch vμ hĩp lÝ chđa ? Vừ sao ? Theo em, cã thÓ bữ sung thếm ệiÒu gừ ?

mỰch lỰc trong vẽn bờn

I _-MỰch lỰc vμ nhọng yếu cẵu vÒ mỰch lỰc trong vẽn bờn

1. MỰch lỰc trong vẽn bờn

a) Hai chọ mỰch lỰc trong ậềng y vèn cã nghỵa lμ mỰch mịu trong thẹn thÓ.

Trong mét vẽn bờn còng cã cịi gừ gièng nhđ mỰch mịu lμm cho cịc phẵn cựa vẽn bờn thèng nhÊt lỰi, gải lμ mỰch lỰc. Dùa vμo hiÓu biạt trến, em hởy xịc ệỡnh mỰch lỰc trong vẽn bờn cã nhọng tÝnh chÊt gừ trong sè cịc tÝnh chÊt kÓ dđắi ệẹy :

-Trềi chờy thμnh dưng, thμnh mỰch ;

-Tuẵn tù ệi qua khớp cịc phẵn, cịc ệoỰn trong vẽn bờn ; -Thềng suèt, liến tôc, khềng ệụt ệoỰn.

b) Cã ngđêi cho rỪng : Trong vẽn bờn, mỰch lỰc lμ sù tiạp nèi cựa cịc cẹu, cịc ý theo mét trừnh tù hĩp lÝ. Em cã tịn thμnh ý kiạn ệã khềng ? Vừ sao ?

2. Cịc ệiÒu kiỷn ệÓ mét vẽn bờn cã tÝnh mỰch lỰc

a) Vẽn bờn Cuéc chia tay cựa nhọng con bóp bế kÓ vÒ nhiÒu sù viỷc khịc nhau : mứ bớt hai con phời chia ệă chểi ; hai anh em Thμnh, Thuũ rÊt thđểng nhau ; chuyỷn vÒ hai con bóp bế ; Thμnh ệđa em ệạn lắp chμo cề giịo vμ cịc bỰn ; hai anh em phời chia tay ; Thuũ ệÓ cờ hai con bóp bế lỰi cho Thμnh.

Hởy cho biạt toμn bé sù viỷc trong vẽn bờn xoay quanh sù viỷc chÝnh nμo. "Sù chia tay" vμ "nhọng con bóp bế" ệãng vai trư gừ trong truyỷn ? Hai anh em Thμnh vμ Thuũ cã vai trư gừ trong truyỷn ?

b) Cịc tõ ngọ : chia tay, chia ệă chểi, chia ra, chia ệi, chia rỳ, xa nhau, khãc, ...

cụ lẳp ệi lẳp lỰi trong bμi. Mét loỰt tõ ngọ vμ chi tiạt khịc biÓu thỡ ý khềng muèn phẹn chia còng lẳp ệi lẳp lỰi : anh cho em tÊt, chỬng muèn chia bềi, chóng lỰi thẹn thiạt quμng tay lến vai nhau, khềng bao giê ệÓ chóng nã ngăi cịch xa nhau, ...

Theo em, ệã cã phời lμ chự ệÒ (vÊn ệÒ chự yạu) liến kạt cịc sù viỷc nếu trến thμnh mét thÓ thèng nhÊt khềng ? ậã cã thÓ xem lμ mỰch lỰc cựa vẽn bờn khềng ? c) Trong vẽn bờn Cuéc chia tay cựa nhọng con bóp bế cã ệoỰn kÓ viỷc hiỷn tỰi, cã ệoỰn kÓ viỷc quị khụ, cã ệoỰn kÓ viỷc ẻ nhμ, cã ệoỰn kÓ viỷc ẻ trđêng, cã

ệoỰn kÓ chuyỷn hềm qua, cã ệoỰn kÓ chuyỷn sịng nay, ...

Hởy cho biạt cịc ệoỰn Êy ệđĩc nèi vắi nhau theo mèi liến hỷ nμo trong cịc mèi liến hỷ dđắi ệẹy :

-Liến hỷ thêi gian ; -Liến hỷ khềng gian ; -Liến hỷ tẹm lÝ (nhắ lỰi) ;

-Liến hỷ ý nghỵa (tđểng ệăng, tđểng phờn).

Nhọng mèi liến hỷ giọa cịc ệoỰn Êy cã tù nhiến vμ hĩp lÝ khềng ?

Ghi nhắ

ởVẽn bờn cẵn phời mỰch lỰc.

ởMét vẽn bờn cã tÝnh mỰch lỰc lμ vẽn bờn :

-Cịc phẵn, cịc ệoỰn, cịc cẹu trong vẽn bờn ệÒu nãi vÒ mét ệÒ tμi, biÓu hiỷn mét chự ệÒ chung xuyến suèt.

-Cịc phẵn, cịc ệoỰn, cịc cẹu trong vẽn bờn ệđĩc tiạp nèi theo mét trừnh tù râ rμng, hĩp lÝ, trđắc sau hề ụng nhau nhỪm lμm cho chự ệÒ liÒn mỰch vμ gĩi ệđĩc nhiÒu hụng thó cho ngđêi ệảc (ngđêi nghe).

II _-Luyỷn tẺp

1. Hởy từm hiÓu tÝnh mỰch lỰc cựa :

a) Vẽn bờn Mứ tềi (Đt-mền-ệề ệể A-mi-xi).

b) Mét trong hai vẽn bờn sau :

(1) Lởo nềng vμ cịc con Hởy lao ệéng cẵn cỉ gớng sục, Êy chẹn lđng sung tóc nhÊt ệêi.

Phó nềng gẵn ệÊt xa trêi Hảp riếng con lỰi, nãi lêi thiạt tha

RỪng : "Ruéng ệÊt ềng cha ệÓ lỰi Cịc con ệõng khê dỰi bịn ệi.

Kho vμng chền dđắi ệÊt kia, Cha khềng biạt chẫ. Kiến trừ gớng cềng

Từm khớc thÊy : cuèi cỉng sỳ thớng.

Xèc ruéng lến thịng tịm sau mỉa, Tay cμy, tay cuèc, tay bõa,

Xắi qua xắi lỰi, chỬng chõa chẫ khềng".

Bè chạt. Cịc con cỉng gớng gữ LẺt tung ệăng ệẹy ệã khớp nểi,

Kỵ cμng cềng viỷc xong xuềi, Cuèi nẽm lóa tèt bêi bêi béi thu.

Vμng vắi bỰc giÊu mề chỬng thÊy, Râ rμng ềng bè Êy khền ngoan,

Trđắc khi tõ giở trẵn gian LÊy cẹu "lao ệéng lμ vμng" dỰy con.

(La Phềng-ten, Ngô ngền chản lảc, Tó Mì dỡch)

(2) Mỉa ệềng, giọa ngμy mỉa, lμng quế toμn mμu vμng -nhọng mμu vμng rÊt khịc nhau. Cã lỳ bớt ệẵu tõ nhọng ệếm sđểng sa thừ bãng tèi ệở hểi cụng vμ sịng ngμy ra trềng thÊy mμu trêi cã vμng hển mải khi. Lóa chÝn dđắi ệăng vμng xuém lỰi. Nớng nhỰt ngờ mμu vμng hoe. Trong vđên, lớc lđ nhọng chỉm quờ

xoan vμng lỡm, khềng trềng thÊy cuèng, nhđ nhọng chuẫi trμng hỰt bă ệÒ treo lể

lỏng. Tõng chiạc lị mÝt vμng sÉm. Tμu ệu ệự, chiạc lị sớn hĐo lỰi mẻ nẽm cịnh vμng tđểi. Buăng chuèi quờ chÝn vμng ệèm. Nớng vđên chuèi ệđểng cã giã lÉn

vắi lị vμng, nhđ nhọng vỰt ịo nớng, ệuềi ịo nớng, vÉy vÉy. Bôi mÝa vμng xảng, tõng ệèt ngẵn phÊn trớng. Dđắi sẹn, rểm vμ thãc vμng giưn. Quanh ệã, con gμ, con chã còng vμng mđĩt. Mịi nhμ phự mét mμu rểm vμng mắi. TÊt cờ ệđĩm mét mμu trỉ phó, ệẵm Êm lỰ lỉng. Khềng cã cờm giịc hĐo tμn, hanh hao lóc sớp bđắc vμo mỉa ệềng.

(Theo Tề Hoμi, Mét sè kinh nghiỷm viạt vẽn miếu tờ)

(Gĩi ý :

-Chự ệÒ chung xuyến suèt cịc phẵn, cịc ệoỰn vμ cịc cẹu cựa mẫi vẽn bờn lμ gừ ?

-Trừnh tù tiạp nèi cựa cịc phẵn, cịc ệoỰn, cịc cẹu trong vẽn bờn cã gióp cho sù thÓ hiỷn chự ệÒ ệđĩc liến tôc, thềng suèt vμ hÊp dÉn khềng ?)

2.Trong truyỷn Cuéc chia tay cựa nhọng con bóp bế, tịc giờ ệở khềng thuẺt lỰi tử mử nguyến nhẹn dÉn ệạn sù chia tay cựa hai ngđêi lắn. Theo em nhđ vẺy cã lμm cho tịc phÈm thiạu mỰch lỰc khềng ?

Bμi 3

Kạt quờ cẵn ệỰt

ởHiÓu ệđĩc khịi niỷm ca dao, dẹn ca. Nớm ệđĩc néi dung, ý nghỵa vμ mét sè hừnh thục nghỷ thuẺt tiếu biÓu cựa nhọng bμi ca cã chự ệÒ từnh cờm gia ệừnhvμ từnh yếu quế hđểng, ệÊt nđắc, con ngđêi trong bμi hảc.

Thuéc nhọng bμi ca trong hai vẽn bờn.

ởNớm ệđĩc cÊu tỰo cựa cịc loỰi tõ lịy. Bđắc ệẵu hiÓu ệđĩc mèi quan hỷ

ẹm-nghỵa cựa tõ lịy.

ở Viạt tèt bμi tẺp lμm vẽn sè 1. Chó ý ệạn tÝnh liến kạt, bè côc vμ mỰch lỰc cựa vẽn bờn.

ởNớm ệđĩc cịc bđắc tỰo lẺp mét vẽn bờn. Cựng cè lỰi nhọng kiạn thục vμ kỵ nẽng vÒ liến kạt, bè côc vμ mỰch lỰc trong vẽn bờn.

Vẽn bờn

Ca dao, dẹn ca

nhọng cẹu hịt vÒ từnh cờm gia ệừnh

1. Cềng cha nhđ nói ngÊt trêi,

Nghỵa mứ nhđ nđắc ẻ ngoμi biÓn ậềng.

Nói cao biÓn réng mếnh mềng, Cỉ lao chÝn chọ ⁽¹⁾ghi lưng con ểi !

2. ChiÒu chiÒu ra ệụng ngâ sau,

Trềng vÒ quế mứ ruét ệau chÝn chiÒu⁽²⁾.

3. Ngã lến nuéc lỰt ⁽³⁾mịi nhμ,

Bao nhiếu nuéc lỰt nhắ ềng bμ bÊy nhiếu.

4. Anh em nμo phời ngđêi xa,

Cỉng chung bịc mứ ⁽⁴⁾, mét nhμ cỉng thẹn⁽⁵⁾. Yếu nhau nhđ thÓ tay chẹn,

Anh em hoμ thuẺn, hai thẹn⁽⁶⁾vui vẵy.

Chó thÝch

(M) Ca dao, dẹn ca lμ nhọng khịi niỷm tđểng ệđểng, chử cịc thÓ loỰi trọ

từnh dẹn gian, kạt hĩp lêi vμ nhỰc, diÔn tờ ệêi sèng néi tẹm cựa con ngđêi.

Hiỷn nay ngđêi ta cã phẹn biỷt hai khịi niỷm dẹn ca vμ ca dao. Dẹn ca lμ nhọng sịng tịc kạt hĩp lêi vμ nhỰc, tục nhọng cẹu hịt dẹn gian trong diÔn xđắng. Ca dao lμ lêi thể cựa dẹn ca. Ca dao cưn bao găm cờ nhọng bμi thể

dẹn gian mang phong cịch nghỷ thuẺt chung vắi lêi thể cựa dẹn ca. Khịi niỷm ca dao cưn ệđĩc dỉng ệÓ chử mét thÓ thể dẹn gian -thÓ ca dao.

(1) Cỉ lao chÝn chọ : chÝn chọ nãi vÒ cềng lao cha mứ nuềi con vÊt vờ nhiÒu bÒ (cỉ : siếng nẽng, lao : khã nhảc ; chÝn chọ cỉ lao găm sinh : ệĨ, cóc : nẹng ệì, phự : vuèt ve, sóc : cho bó, cho ẽn, trđẻng : nuềi cho lắn, dôc : dỰy dẫ, cè : trềng nom, ệoịi hoμi, phôc : theo dâi tÝnh từnh mμ uèn nớn, phóc (phó) : che chẻ).

(2) ChiÒu (chừu) : bÒ ; chÝn chiÒu : chÝn bÒ. ẻệẹy cã nghỵa lμ nhiÒu bÒ.

(3) Nuéc lỰt : mèi buéc cựa sĩi lỰt (lỰt : dẹy buéc bỪng mẹy, tre,... chĨ máng).

(4) Bịc mứ : ẻ ệẹy chử cha mứ.

(5) Cỉng thẹn : cỉng lμ ruét thỡt.

(6) Hai thẹn : thẹn phô vμ thẹn mÉu, chử cha mứ.

ậảc - hiÓu vẽn bờn

1. Lêi cựa tõng bμi ca dao lμ lêi cựa ai, nãi vắi ai ? TỰi sao em khỬng ệỡnh nhđ vẺy ?

2.Từnh cờm mμ bμi 1 muèn diÔn tờ lμ từnh cờm gừ ? Hởy chử ra cịi hay cựa ngền ngọ, hừnh ờnh, ẹm ệiỷu cựa bμi ca nμy. Từm nhọng cẹu ca dao còng nãi ệạn cềng cha, nghỵa mứ tđểng tù nhđ bμi 1.

3.Bμi 2 lμ tẹm trỰng ngđêi phô nọ lÊy chăng xa quế. Hởy nãi râ tẹm trỰng ệã qua viỷc phẹn tÝch cịc hừnh ờnh thêi gian, khềng gian, hμnh ệéng vμ nẫi niÒm cựa nhẹn vẺt.

4. Bμi 3 diÔn tờ nẫi nhắ vμ sù yếu kÝnh ệèi vắi ềng bμ. Nhọng từnh cờm ệã

ệđĩc diÔn tờ nhđ thạ nμo ? Cịi hay cựa cịch diÔn tờ ệã ?

5.Trong bμi 4, từnh cờm anh em thẹn thđểng ệđĩc diÔn tờ nhđ thạ nμo ? Bμi ca nμy nhớc nhẻ chóng ta ệiÒu gừ ?

6.Nhọng biỷn phịp nghỷ thuẺt nμo ệđĩc cờ bèn bμi ca dao sỏ dông ? Ghi nhắ

Từnh cờm gia ệừnhlμ mét trong nhọng chự ệÒ tiếu biÓu cựa ca dao, dẹn ca. Nhọng cẹu thuéc chự ệÒ nμy thđêng lμ lêi ru cựa mứ, lêi cựa cha mứ, ềng bμ nãi vắi con chịu, lêi cựa con chịu nãi vÒ cha mứ, ềng bμ vμ thđêng dỉng cịc hừnh ờnh so sịnh, Èn dô quen thuéc ệÓ bμy tá tẹm từnh, nhớc nhẻ vÒ cềng ển sinh thμnh, vÒ từnh mÉu tỏ vμ từnh anh em ruét thỡt.

Luyỷn tẺp

1.Từnh cờm ệđĩc diÔn tờ trong bèn bμi ca lμ nhọng từnh cờm gừ ? Em cã nhẺn xĐt gừ vÒ nhọng từnh cờm ệã ?

2.*Ngoμi nhọng bμi ca ệđĩc hảc vμ ệảc thếm trong sịch giịo khoa, em hởy từm ệảc vμ chĐp lỰi mét sè bμi ca khịc cã néi dung tđểng tù.

ậảc thếm

-ần cha nẳng lớm ai ểi,

Nghỵa mứ ^(a)bỪng trêi, chÝn thịng cđu mang^(b). -Cẹy khề chđa dÔ mảc chăi,

Bịc mứ chđa dÔ ẻ ệêi vắi ta ; Non xanh^(c)bao tuữi mμ giμ Bẻi vừ sđểng tuyạt^(d)hoị ra bỰc ệẵu.

-Con ngđêi cã cè ^(e), cã ềng, Nhđ cẹy cã céi, nhđ sềng cã nguăn^(g).

-Anh em nhđ chẹn vắi tay Rịch lμnh ệỉm bảc, dẻ hay ệì ệẵn.

Vẽn bờn

Nhọng cẹu hịt

vÒ từnh yếu quế hđểng, ệÊt nđắc, con ngđêi

1. -ẻệẹu nẽm cỏa⁽¹⁾nμng ểi

Sềng nμo sịu khóc nđắc chờy xuềi mét dưng ? Sềng nμo bến ệôc, bến trong ?

Nói nμo thớt cữ băng⁽²⁾mμ cã thịnh sinh ?

ậÒn nμo thiếng nhÊt xụ Thanh ẻệẹu mμ lỰi cã thμnh tiến xẹy ? ...

(a) Nghỵa mứ : chử cềng ển sinh thμnh, nuềi dỰy cựa mứ, thđêng dỉng vắi ển (cềng) cha vμ thđêng ệđĩc hiÓu cỉng nghỵa vắi ển cha.

(b)Cđu mang : ẻ ệẹy cã nghỵa lμ mang thai.

(c) Non xanh : ẻ ệẹy lμ cịch nãi Èn dô chử cha mứ.

(d) Sđểng tuyạt : ẻ ệẹy lμ cịch nãi Èn dô chử sù gian nan, vÊt vờ.

(e) Cè : ngđêi sinh ra ềng hoẳc bμ.

(g) Céi : gèc ; nguăn : nểi bớt ệẵu cựa sềng, suèi.

-Thμnh Hμ Néi