ĐÀN GHI TA CỦA LOR CA
I.Tác giả, tác phẩm:
I.Tác giả, tác phẩm:
1.Tác giả:
1.Tác giả:
- Hồ Thành Công sinh năm 1946, Quê - Hồ Thành Công sinh năm 1946, Quê
Quảng Ngãi Quảng Ngãi
-Từng tham gia chống Mĩ tại chiến -Từng tham gia chống Mĩ tại chiến
trường Miền Nam.
trường Miền Nam.
- Có những sáng tác thơ hay về chiến - Có những sáng tác thơ hay về chiến
tranh và thời hậu chiến.Gần đây viết tranh và thời hậu chiến.Gần đây viết
tiểu luận phê bình và viết báo.
tiểu luận phê bình và viết báo.
- Thơ ông có nhiều trăn trở, suy tư - Thơ ông có nhiều trăn trở, suy tư
về cuộc sống.Ông luôn tìm tòi và về cuộc sống.Ông luôn tìm tòi và
khám phá sáng tạo tìm cách biểu khám phá sáng tạo tìm cách biểu
đạt mới qua hình thức thơ tự do, đạt mới qua hình thức thơ tự do,
đem đến mĩ cảm hiện đại cho thơ.
đem đến mĩ cảm hiện đại cho thơ.
- Tác phẩm tiêu biểu:Những người - Tác phẩm tiêu biểu:Những người
đi tới biển, Dấu chân qua trảng đi tới biển, Dấu chân qua trảng
cỏ, những ngọn sóng mặt trời…
cỏ, những ngọn sóng mặt trời…
2.Tác phẩm:
2.Tác phẩm:
- -
Bài thơ được rút ra Bài thơ được rút ra từ tập thơ: “ Khối từ tập thơ: “ Khối
vuông ru bích”
vuông ru bích”
(1985). Bài thơ tiêu (1985). Bài thơ tiêu
biểu cho phong biểu cho phong
cách thơ của Thanh cách thơ của Thanh
Thảo giàu suy tư, ít Thảo giàu suy tư, ít
nhiều nhuốm màu nhiều nhuốm màu
sắc tượng trưng, sắc tượng trưng,
siêu thực.
siêu thực.
Tư liệu bổ trợ:
* Chủ nghĩa siêu thực xuất hiện vào khoảng đầu thế kỉ XX, trở thành 1
cuộc cách mạng trong thơ ca thể hiện qua việc phá vỡ các khuôn mẫu tư
tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trói buộc của con người; chú trọng khai thác cái ngẫu hứng, đề cao sự liên tưởng cá nhân độc đáo.
Tư liệu bổ trợ:
*Chủ nghĩa tượng trưng ra đời cuối thế kỉ XIX, hình tượng
trong thơ tượng trưng mang
tính chất đa nghĩa.Lối sáng tác của chủ nghĩa tượng trưng là
lối liên tưởng.
Khi nào tôi chết Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi hãy vùi thây tôi
cùng với cây cùng với cây đàn dưới lớp đàn dưới lớp cát.cát.
Khi nào tôi chết Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi hãy vùi thây tôi
giữa rặng cây giữa rặng cây
cam và đám bạc cam và đám bạc hà.hà.
Khi nào tôi chết Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi, hãy vùi thây tôi, tôi xin các người tôi xin các người
đó nơi một đó nơi một
chiếc chong chiếc chong
chóng gió.
chóng gió.
Khi nào tôi chết!
Khi nào tôi chết!
- Nội dung bài - Nội dung bài thơ: Bằng tình
thơ: Bằng tình
cảm yêu thương cảm yêu thương
cảm phục, Thanh cảm phục, Thanh
Thảo đã phục lại Thảo đã phục lại
chân dung rất chân dung rất
đẹp của Lor đẹp của Lor
ca,cùng những ca,cùng những
suy tư về nghệ suy tư về nghệ
thuật của Lorca.
thuật của Lorca.
II. Nhân vật Lor-ca:
II. Nhân vật Lor-ca:
- Tài năng:
- Tài năng: Một tài Một tài
năng sáng chói của văn năng sáng chói của văn
học hiện đại Tây Ban học hiện đại Tây Ban
Nha trên nhiều lĩnh vực Nha trên nhiều lĩnh vực
thơ ca âm nhạc, hội thơ ca âm nhạc, hội
họa, sân khấu họa, sân khấu..
- Thời đại sống: Sống - Thời đại sống: Sống
trong hoàn cảnh chế trong hoàn cảnh chế
độ độc tài và già cỗi và độ độc tài và già cỗi và
độc ác.
độc ác.
- Con người: Luôn cổ - Con người: Luôn cổ
vũ, đấu tranh đòi vũ, đấu tranh đòi thay đổi chế độ và thay đổi chế độ và
cách tân nghệ thuật.
cách tân nghệ thuật.
- Số phận: Bị chế độ - Số phận: Bị chế độ độc tài bắt và giết độc tài bắt và giết chếtchết
Lorca trở thành Lorca trở thành
biểu tượng cho tinh biểu tượng cho tinh thần chống phát xít, thần chống phát xít,
cách tân nghệ thuật.
cách tân nghệ thuật.
1.Bố cục:
1.Bố cục:
- Khổ 1: Hình ảnh Lor ca, “kị sĩ văn chương”
- Khổ 1: Hình ảnh Lor ca, “kị sĩ văn chương”
đơn độc.
đơn độc.
- Khổ 2, 3: Lor ca bị giết,
- Khổ 2, 3: Lor ca bị giết, cuộc hành trình cách cuộc hành trình cách tân nghệ thuật dang dở
tân nghệ thuật dang dở . .
- Khổ 4: suy tư về nghệ thuật của Lor ca.
- Khổ 4: suy tư về nghệ thuật của Lor ca.
- Phần còn lại: Lí giải về cái chết của Lor ca.
- Phần còn lại: Lí giải về cái chết của Lor ca.
2.Tìm hiểu bài thơ:
2.Tìm hiểu bài thơ:
a.Hình ảnh của a.Hình ảnh của
Lor ca:
Lor ca:
- Tiếng đàn bọt - Tiếng đàn bọt
nước:
nước:
Gợi sự trẻ trung, Gợi sự trẻ trung,
mới mẻ như một mới mẻ như một
làn gió mát, như làn gió mát, như
những bong bóng những bong bóng
nước, lan nhanh, nước, lan nhanh,
lan rộng, nhưng lan rộng, nhưng
mong manh dễ mong manh dễ
tan vở.
tan vở.
- Tây Ban Nha áo - Tây Ban Nha áo
choàng đỏ gắt:
choàng đỏ gắt:
+ Gợi liên tưởng về võ + Gợi liên tưởng về võ
sĩ đấu bò: lãng mạn sĩ đấu bò: lãng mạn kiêu hùng, can đảm.
kiêu hùng, can đảm.
+ Gợi liên tưởng về + Gợi liên tưởng về
văn hóa Tây Ban văn hóa Tây Ban Nha.Nha.
-> Một chàng đấu sĩ -> Một chàng đấu sĩ
đậm dấu ấn Tây Ban đậm dấu ấn Tây Ban
Nha, lãng mạn kiêu Nha, lãng mạn kiêu
hùng, can đảm.
hùng, can đảm.
- Li la li la li la - Li la li la li la
đi lang thang về miền đi lang thang về miền
đơn độc đơn độc
Với vầng trăng chếnh Với vầng trăng chếnh
choáng choáng
trên yên ngựa mỏi mòn trên yên ngựa mỏi mòn -> Một nghệ sĩ lãng du -> Một nghệ sĩ lãng du
với một cuộc hành với một cuộc hành
trình đơn độc trên con trình đơn độc trên con
đường đấu tranh cho đường đấu tranh cho
nền nghệ thuật mới, nền nghệ thuật mới,
cho chế độ dân chủ dù cho chế độ dân chủ dù
đi lang thang về miền đơn độc
Lorca con người của đất nước Lorca con người của đất nước Tây Ban Nha, một nghệ sĩ lãng Tây Ban Nha, một nghệ sĩ lãng
du, một chiến sĩ dũng cảm đang du, một chiến sĩ dũng cảm đang
làm một cuộc hành trình bền bỉ, làm một cuộc hành trình bền bỉ,
đơn độc trên con đường đấu đơn độc trên con đường đấu
tranh cho dân chủ, cách tân cho tranh cho dân chủ, cách tân cho
nghệ thuật
nghệ thuật . .
b.Cái chết của Lor b.Cái chết của Lor
ca: ca:
* Cái chết:
* Cái chết:
- Tây Ban Nha - Tây Ban Nha
hát nghêu ngao hát nghêu ngao
-> Đó là tiếng hát vô -> Đó là tiếng hát vô
tư của con người tư của con người
mang tư tưởng tiến mang tư tưởng tiến
bộ với khát vọng bộ với khát vọng
thay đổi ở đất nước.
thay đổi ở đất nước.
- Bổng kinh hoàng, - Bổng kinh hoàng, áo choàng bê bết áo choàng bê bết
đỏ….:
đỏ….:
-> Cái chết bất ngờ -> Cái chết bất ngờ không thể nào tin không thể nào tin
được - ngay cả được - ngay cả
Lorca.
Lorca.
=>
=> Một cái chết đau Một cái chết đau đớn, nghẹn ngào đớn, nghẹn ngào
không lường trước, không lường trước,
không đễ chấp không đễ chấp
nhận.
nhận.
* Tiếc nuối cho sự dang
* Tiếc nuối cho sự dang dở:dở:
tiếng ghi ta nâu tiếng ghi ta nâu bầu trời cơ gái ấy bầu trời cơ gái ấy::
tiếng ghi ta lá xanh biết tiếng ghi ta lá xanh biết
mấymấy
tiếng ghi ta trịn bọt tiếng ghi ta trịn bọt
nước vỡ tan nước vỡ tan
tiếng ghi ta rịng rịng tiếng ghi ta rịng rịng máu chảy
máu chảy -> Ý
-> Ý thơ là nỗi lòng chua xót, thơ là nỗi lòng chua xót, đau đớn của Thanh Thảo đau đớn của Thanh Thảo
trước tiếng đàn nghệ thuật trước tiếng đàn nghệ thuật
của Lor-Ca đang hồn của Lor-Ca đang hồn
nhiên, đắm say, đầy sức nhiên, đắm say, đầy sức sống, bất ngờ bị hủy diệt sống, bất ngờ bị hủy diệt
->
-> tiếng đàn hồn nhiên, tiếng đàn hồn nhiên, trở thành tiếng kêu đau trở thành tiếng kêu đau
thương , uất hận, tố cáo tội thương , uất hận, tố cáo tội
ác chủ nghĩa phát xít .
ác chủ nghĩa phát xít .
c. Suy tư về tư tưởng nghệ thuật:
c. Suy tư về tư tưởng nghệ thuật:
+ + không ai chôn cất tiếng đàn không ai chôn cất tiếng đàn -> không ai giữ gìn kế thừa.
-> không ai giữ gìn kế thừa.
+ + tiếng đàn như cỏ mọc hoang tiếng đàn như cỏ mọc hoang
-> Tư tưởng nghệ thuật của Lorca sử dụng -> Tư tưởng nghệ thuật của Lorca sử dụng
không đúng hướng, làm mất giá trị của tư không đúng hướng, làm mất giá trị của tư
tưởng ấy.
tưởng ấy.
+ giọt nước mắt vầng trăng:
+ giọt nước mắt vầng trăng:
long lanh trong đáy giếng long lanh trong đáy giếng
-> Nơi lòng giếng sâu, Lor ca vẫn -> Nơi lòng giếng sâu, Lor ca vẫn
đang thao thức, trăn trở .
đang thao thức, trăn trở .
=> => Tác giả lo âu, băn Tác giả lo âu, băn
khoăn tiếc nuối: tư tưởng, khoăn tiếc nuối: tư tưởng,
nghệ thuật của Lor ca nghệ thuật của Lor ca
không có ai kế thừa và nó không có ai kế thừa và nó
sẽ bị mai một.
sẽ bị mai một.
d.Lí giải về cái chết của d.Lí giải về cái chết của Lorca:
Lorca:
+ đường chỉ tay đã + đường chỉ tay đã đứt đứt
+ chàng ném lá + chàng ném lá bùa bùa
+ ném trái tim + ném trái tim mình vào lặng im
mình vào lặng im
->Cái chết của Lorca ->Cái chết của Lorca là cái chết của quy luật:
là cái chết của quy luật:
Những con người tài Những con người tài
năng, đi trước thời đại năng, đi trước thời đại
chết là một tất chết là một tất
yếu.Nhưng đó một cái yếu.Nhưng đó một cái
chết ngang tàn và dữ dội, chết ngang tàn và dữ dội,
cái chết sang trọng cao cái chết sang trọng cao
đẹp, thanh thản: chết đẹp, thanh thản: chết
cho thế hệ sau tiến lên.
cho thế hệ sau tiến lên.
-> một cái chết vừa bình -> một cái chết vừa bình
thường vừa bi tráng.
thường vừa bi tráng.
+ li la li la li la + li la li la li la gợi âm gợi âm
thanh tiếng thanh tiếng đàn.đàn.
Tên một loài Tên một loài hoa.hoa.
-> -> Câu thơ Câu thơ
cuối gợi sự bất cuối gợi sự bất
tử của những gì tử của những gì
mà Lorca để lại.
mà Lorca để lại.
Cái chết của Lorca là một sự Cái chết của Lorca là một sự giải thoát một sự ra đi tất yếu, giải thoát một sự ra đi tất yếu,
một cái chết có phần dữ dội.
một cái chết có phần dữ dội.
Lorca chết nhưng con người, Lorca chết nhưng con người,
tư tưởng của Lorca sẽ bất tử , tư tưởng của Lorca sẽ bất tử ,
sẽ mãi ngân vang với đời.Tình sẽ mãi ngân vang với đời.Tình
cảm ngưỡng mộ trân trọng cảm ngưỡng mộ trân trọng
cao độ đối với Lor ca của cao độ đối với Lor ca của
Thanh Thảo.
Thanh Thảo.
Khi nào tôi chết Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi hãy vùi thây tôi
cùng với cây cùng với cây đàn dưới lớp đàn dưới lớp cát.cát.
Khi nào tôi chết Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi hãy vùi thây tôi
giữa rặng cây giữa rặng cây
cam và đám bạc cam và đám bạc hà.hà.
Khi nào tôi chết Khi nào tôi chết
hãy vùi thây tôi, hãy vùi thây tôi, tôi xin các người tôi xin các người
đó nơi một đó nơi một
chiếc chong chiếc chong
chóng gió.
chóng gió.
Khi nào tôi chết!
Khi nào tôi chết!
3. Ý nghĩa của lời đề từ:
3. Ý nghĩa của lời đề từ:
Câu đề từ:
Câu đề từ: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” (Lor -ca)
đàn” (Lor -ca)
- Cây đàn tượng trưng cho nghệ thuật, cho đất - Cây đàn tượng trưng cho nghệ thuật, cho đất
nước Tây Ban Nha ->Tình yêu của Lorca với nước Tây Ban Nha ->Tình yêu của Lorca với
nghệ thuật với đất nước.
nghệ thuật với đất nước.
- Phải biết “chôn tiếng đàn” của Lorca để sáng - Phải biết “chôn tiếng đàn” của Lorca để sáng
tạo ra cái mới.
tạo ra cái mới.
Lời khơi nguồn cảm xúc cho Thanh Thảo viết Lời khơi nguồn cảm xúc cho Thanh Thảo viết bài thơ.
bài thơ.
4 4 . Đặc điểm nghệ thuật của bài . Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: thơ:
- Hình thức kết cấu: không có - Hình thức kết cấu: không có
mạch rõ ràng, lôgic mà mang tính mạch rõ ràng, lôgic mà mang tính
chất tự do lộn xộn
chất tự do lộn xộn Được kết cấu Được kết cấu theo mạch cảm xúc tuôn trào
theo mạch cảm xúc tuôn trào ngổn ngang.
ngổn ngang.
- Nhiều hình ảnh tượng trưng. - Nhiều hình ảnh tượng trưng.
- Ngôn ngữ, hình ảnh thơ đa - Ngôn ngữ, hình ảnh thơ đa nghĩa, trừu tượng.
nghĩa, trừu tượng.
III. Tổng kết III. Tổng kết : :
Bằng thể thơ tự do, hính ảnh Bằng thể thơ tự do, hính ảnh
siêu thực, biểu tượng, bài thơ thể siêu thực, biểu tượng, bài thơ thể
hiên sự đau xót sâu sắc trước cái hiên sự đau xót sâu sắc trước cái
chết bi thảm của Lor ca, sự chết bi thảm của Lor ca, sự
ngưỡng mộ của Thanh Thảo về tài ngưỡng mộ của Thanh Thảo về tài
năng và nhân cách của Lor ca.
năng và nhân cách của Lor ca.
Nhà hát LOR-CA