BÀI 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
CÂU HỎI GIỮA BÀI
Câu hỏi trang 138 SGK Lịch sử 8: Em hãy vẽ sơ đồ tổ chức nhà nước ở Việt Nam do Thực dân Pháp dựng lên.
Lời giải:
Câu hỏi trang 138 SGK Lịch sử 8: em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy cai trị của thực dân Pháp:
Lời giải:
- Bộ máy cai trị mà thực dân Pháp rất chặt chẽ, đảm bảo sự chi phối, điều kiển của Pháp từ trung ương tới địa phương.
+ Pháp đã thực hiện chính sách “chia để trị”, nhằm giúp Pháp dễ bề quản lý Việt Nam và đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân.
Câu hỏi trang 139 SGK Lịch sử 8: Nêu những chính sách của thực dân Pháp trong các ngành nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp, giao thông vận tải và tài chính.
Lời giải:
- Nông nghiệp: cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền; bóc lột theo kiểu phát canh thu tô.
- Công nghiệp: tập trung khai thác than và kim loại.
- Thương nghiệp: độc chiếm thị trường Việt Nam
- Xây dựng, mở mang hệ thống giao thông vận tải, đặc biệt là đường sắt.
- Tài chính: tăng thuế cũ, đặt các loại thuế mới; bắt nhân dân phải mua trái phiếu.
Câu hỏi trang 139 SGK Lịch sử 8: Các chính sách trên của Pháp nhằm mục đích gì?
Lời giải:
- Mục đích của Pháp: Vơ vét tài nguyên thiên nhiên, sức người, sức của của nhân dân Việt Nam để phục vụ cho sự phát triển của Pháp.
Câu hỏi trang 139 SGK Lịch sử 8: Theo em, chính sách văn hóa, giáo dục của Pháp có phải để “khai hóa văn minh” cho người Việt hay không? Tại sao?
Lời giải:
- Các chính sách văn hóa, giáo dục của Pháp không nhằm “khai hóa văn minh” cho người Việt.
Vì: mục đích của Pháp khi thực hiện những chính sách này là:
+ Kìm hãm nhân dân Việt Nam trong vòng ngu dốt; làm suy thoái giống nòi người Việt Nam.
+ Đào tạo ra một lớp người bản xứ làm tay sai cho Pháp.
Câu hỏi tranhg 141 SGK Lịch sử 8: Dưới thời Pháp thuộc, các giai cấp địa chủ phong kiến và nông dân có những thay đổi như thế nào?
Lời giải:
- Địa chủ phong kiến phân hóa thành 2 bộ phận:
+ Đại địa chủ: làm tay sai cho Pháp, cấu kết với Pháp để bóc lột nông dân.
+ Địa chủ vừa và nhỏ: ít nhiều vẫn còn tinh thần yêu nước.
- Nông dân:
+ Bị tước đoạt ruộng đất, phải chịu sưu cao, thuế nặng.
+ Nông dân phá sản, đứng trước nhiều con đường khác nhau, như: ở lại quê hương làm tá điền cho địa chủ; ra thành phố kiếm sống bằng các nghề phụ hoặc trở thành công nhân trong các nhà máy, xí nghiệp.
Câu hỏi trang 142 SGK Lịch sử 8: Cùng với sự phát triển của đô thị, các giai cấp, tầng lớp nào mới đã xuất hiện?
Lời giải:
- Các giai cấp, tầng lớp mới xuất hiện là: công nhân; tư sản; tiểu tư sản thành thị.
Câu hỏi trang 142 SGK Lịch sử 8: Thái độ của từng giai cấp, tầng lớp đối với cách mạng giải phóng dân tộc như thế nào? Vì sao họ lại có thái độ như vậy?
Lời giải:
Giai cấp, tầng lớp
Thái độ với cách mạng giải phóng dân tộc
Giải thích
Giai cấp công nhân
- Sớm có tinh thần đấu tranh.
- Sẵn sàng hưởng ứng các phong trào chống Pháp.
- Công nhân bị thực dân, phong kiến và tư sản bóc lột nặng nề. → đời sống cơ cực, khó khăn.
Tầng lớp tư sản
- Chưa dám tỏ thái độ hưởng ứng hay tham gia vào các cuộc vận động yêu nước
- Tư sản người Việt bị lệ thuộc về chính trị, nhỏ bé, non yếu về kinh tế.
Tầng lớp tiểu tư sản
- Tích cực tham gia vào các cuộc vận động yêu nước
- Họ là những người có ý thức dân tộc, lại sớm được tiếp thu với những tiến bộ về văn hóa, văn minh.
Câu hỏi trang 142 SGK Lịch sử 8: tại sao các nhà yêu nước ở Việt Nam thời bấy giờ muốn noi theo con đường cứu nước của Nhật Bản.
Lời giải:
- Nhật Bản là một nước ở châu Á, có điều kiện tự nhiên và xã hội gần giống Việt Nam.
- Nhật Bản nhờ đi theo con đường tư bản chủ nghĩa mà trở nên giàu mạnh nên đã kích thích nhiều nhà yêu nước Việt Nam muốn đi theo con đường của họ.
CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 trang 143 SGK Lịch sử 8: Vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, thực dân Pháp thi hành chính sách gì về chính trị, kinh tế, văn hoa-giáo dục ở Việt Nam?
Lời giải:
- Chính trị: “chia để trị”; áp đặt bộ máy cai trị chặt chẽ từ trung ương đến địa phương.
- Kinh tế:
+ Nông nghiệp: cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền; bóc lột theo kiểu phát canh thu tô.
+ Công nghiệp: tập trung khai thác than và kim loại.
+ Thương nghiệp: độc chiếm thị trường Việt Nam
+ Xây dựng, mở mang hệ thống giao thông vận tải, đặc biệt là đường sắt.
+ Tài chính: tăng thuế cũ, đặt các loại thuế mới; bắt nhân dân phải mua trái phiếu.
- Văn hóa – xã hội.
+ Thi hành chính sách giáo dục “ngu dân”.
+ Đầu độc người Việt Nam bằng rượu cồn và thuốc phiện.
Câu 2 trang 143 SGK Lịch sử 8: Nêu tác động của chính sách khai thác thuộc địa đối với kinh tế, xã hội Việt Nam.
Lời giải:
- Tác động về kinh tế:
+ Tài nguyên vơi cạn.
+ Cơ cấu kinh tế mất cân đối giữa các ngành, các khu vực.
+ Việt Nam trở thành thị trường độc chiếm của Pháp.
+ phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa được du nhập vào Việt Nam.
- Tác động về xã hội:
+ Đời sống nhân dân lao động ngày càng đói khổ, cùng cực.
+ Các giai cấp cũ (nông dân, địa chủ) bị phân hóa; xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới: công nhân; tư sản; tiểu tư sản thành thị.
Câu 3 trang 143 SGK Lịch sử 8: lập bảng thống kê các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX theo mẫu sau:
Giai cấp, tầng lớp Nghề nghiệp Thái độ đối với độc lập dân tộc
Lời giải:
Giai cấp, tầng lớp
Nghề nghiệp
(hoặc) thành phần
Thái độ đối với độc lập dân tộc
Địa chủ phong kiến - Đại địa chủ chống đối cách mạng giải phóng dân tộc - Địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần chống Pháp.
Nông dân Sẵn sàng hưởng ứng các phong trào chống Pháp.
Tư sản Nhà thầu, đại lý, chủ xí nghiệp,…
- Chưa dám tỏ thái độ hưởng ứng hay tham gia vào các cuộc vận động yêu nước
Tiểu tư sản Học sinh, sinh viên, nhà báo…
- Tích cực tham gia vào các cuộc vận động yêu nước
Công nhân - Sẵn sàng hưởng ứng các phong trào chống Pháp.
Câu 4 trang 143 SGK Lịch sử 8: Nêu điểm mới của xu hướng cứu nước đầu thế kỉ XX.
Lời giải:
- Vận động, thực hiện các phong trào đấu tranh cứu nước theo con đường dân chủ tư sản.
- Lực lượng lãnh đạo: Các trí thức phong kiến tiến bộ.
