Ch ươ ng
Ch ươ ng 7 7
QU QU Ả Ả N LÝ MÔI TR N LÝ MÔI TR Ư Ư Ờ Ờ NG NG
Đ Đ Ị Ị NH NGH NH NGH Ĩ Ĩ A A
--
Qu Qu ả ả n n lý lý nh nh à à n n ư ư ớ ớ c c v v ề ề mt mt v v à à qu qu ả ả n n lý lý c c ủ ủ a a c c á á c c doanh
doanh nghiệ nghi ệ p p v v ề ề môi môi tr tr ư ư ờ ờ ng ng . .
--
Qu Qu ả ả n n lý lý môi môi tr tr ư ư ờ ờ ng ng l l à à m m ộ ộ t t ho ho ạ ạ t t đ đ ộ ộ ng ng trong trong l l ĩ ĩ nh nh v v ự ự c c quả qu ả n n lý lý xã xã h h ộ ộ i i , , c c ó ó t t á á c c đ đ ộ ộ ng ng đi đi ề ề u u chỉ ch ỉ nh nh c c á á c c ho ho ạ ạ t t đ đ ộ ộ ng ng c c ủ ủ a a con con ng ng ư ư ờ ờ i i d d ự ự a a trên trên sự s ự ti ti ế ế p p c c ậ ậ n n c c ó ó h h ệ ệ thố th ố ng ng v v à à c c á á c c k k ỹ ỹ năng năng đi đi ề ề u u ph ph ố ố i i thông thông tin, tin, đ đ ố ố i i v v ớ ớ i i c c á á c c v v ấ ấ n n đ đ ề ề mt mt c c ó ó liên liên quan quan đ đ ế ế n n con con ng ng ư ư ờ ờ i i , ,
h ư
h ư ớ ớ ng ng t t ớ ớ i i PTBV PTBV v v à à s s ử ử d d ụ ụ ng ng h h ợ ợ p p lý lý t t à à i i nguyên nguyên . .
M M Ụ Ụ C TIÊU QLMT C TIÊU QLMT
M M ụ ụ c c tiêu tiêu c c ủ ủ a a QLMT QLMT l l à à PTBV, PTBV, giữ gi ữ cho cho đ đ ư ư ợ ợ c c s s ự ự cân cân b b ằ ằ ng ng giữ gi ữ a a ph ph á á t t tri tri ể ể n n kinh kinh t t ế ế v v à à BVMT. BVMT.
M M ụ ụ c c tiêu tiêu QLMT QLMT c c ó ó th th ể ể thay thay đ đ ổ ổ i i theo theo thờ th ờ i i gian gian
v v à à c c ó ó nh nh ữ ữ ng ng ư ư u u tiên tiên riêng riêng đ đ ố ố i i v v ớ ớ i i m m ỗ ỗ i i qu qu ố ố c c gia gia , ,
t t ù ù y y thu thu ộ ộ c c v v à à o o đi đi ề ề u u ki ki ệ ệ n n kinh kinh t t ế ế - - xã xã h h ộ ộ i i , , h h ệ ệ
th th ố ố ng ng ph ph á á p p lý lý . .
Mục tiêu QLMT
Khắc phục và phòng chống
suy thoái, ô nhiễm MT
Hoàn chỉnh hệ thống
văn bản pháp luật
về BVMT
Tăng cường công tác QLMT
từ TW đến địa phương
Phát triển KT-XH theo các nguyên tắc
PTBV
NGUYÊN T
NGUYÊN T Ắ Ắ C QLMT C QLMT
Đ Đ ả ả m m b b ả ả o o quy quy ề ề n n đ đ ư ư ợ ợ c c s s ố ố ng ng trong trong m m ộ ộ t t mt mt trong
trong l l à à nh nh . .
Ph Ph ụ ụ c c v v ụ ụ s s ự ự PTBV PTBV c c ủ ủ a a đ đ ấ ấ t t n n ư ư ớ ớ c c
G G ó ó p p ph ph ầ ầ n n g g ì ì n n gi gi ữ ữ mt mt chung chung c c ủ ủ a a lo lo à à i i ng ư
ng ư ờ ờ i i trên trên tr tr á á i i đ đ ấ ấ t t . .
Hướng tới sự PTBV
PPP – người gây
ô nhiễm phải trả tiền
Phòng ngừa tai biến, suy thoái mt được ưu tiên
Tiếp cận hệ thống, nhiều biện pháp Kết hợp
các mục tiêu, cộng đồng
dân cư
Nguyên tắc QLMT
N N ộ ộ i i dung dung công công t t á á c c QLMT QLMT ở ở VN VN
Ban Ban h h à à nh nh v v à à t t ổ ổ ch ch ứ ứ c c vi vi ệ ệ c c th th ự ự c c hi hi ệ ệ n n c c á á c c văn văn bả b ả n n ph ph á á p p quy quy v v ề ề BVMT, ban BVMT, ban h h à à nh nh h h ệ ệ th th ố ố ng ng tiêu tiêu chu chu ẩ ẩ n n mt mt
Xây Xây dự d ự ng ng , , chỉ ch ỉ đ đ ạ ạ o o th th ự ự c c hi hi ệ ệ n n chi chi ế ế n n l l ư ư ợ ợ c c , , ch ch í í nh nh s s á á ch ch BVMT,
BVMT, k k ế ế ho ho ạ ạ ch ch phòng phòng ch ch ố ố ng ng , , kh kh ắ ắ c c ph ph ụ ụ c c suy suy tho tho á á i i mt mt , ô , ô nhi nhi ễ ễ m m mt mt , , s s ự ự cố c ố mt mt
Xây Xây dự d ự ng ng , , qu qu ả ả n n lý lý c c á á c c công công tr tr ì ì nh nh BVMT, BVMT, c c á á c c công công tr tr ì ì nh nh c c ó ó liên liên quan quan đế đ ế n n BVMT BVMT
T T ổ ổ ch ch ứ ứ c c , , xây xây d d ự ự ng ng , , qu qu ả ả n n lý lý hệ h ệ th th ố ố ng ng quan quan tr tr ắ ắ c c , , đ đ ị ị nh nh k k ỳ ỳ đ đ á á nh nh gi gi á á hi hi ệ ệ n n tr tr ạ ạ ng ng môi môi tr tr ư ư ờ ờ ng ng , , dự d ự b b á á o o di di ễ ễ n n bi bi ế ế n n mt mt
Th Th ẩ ẩ m m đị đ ị nh nh c c á á c c b b á á o o c c á á o o ĐTM ĐTM c c ủ ủ a a dự d ự á á n n v v à à c c á á c c c c ơ ơ
s s ở ở sx sx kinh kinh doanh doanh
N N ộ ộ i i dung dung công công t t á á c c QLMT QLMT ở ở VN VN
C C ấ ấ p p v v à à thu thu h h ồ ồ i i gi gi ấ ấ y y chứ ch ứ ng ng nh nh ậ ậ n n đạ đ ạ t t tiêu tiêu chu chu ẩ ẩ n n mt mt
Gi Gi á á m m s s á á t t , , thanh thanh tra tra , , ki ki ể ể m m tra tra vi vi ệ ệ c c ch ch ấ ấ p p h h à à nh nh ph ph á á p p lu lu ậ ậ t t v v ề ề BVMT, BVMT, gi gi ả ả i i quy quy ế ế t t c c á á c c khi khi ế ế u u nạ n ạ i i , , t t ố ố c c á á o o , ,
tranh
tranh ch ch ấ ấ p p v v ề ề BVMT, BVMT, xử x ử lý lý vi vi ph ph ạ ạ m m ph ph á á p p lu lu ậ ậ t t v v ề ề BVMT.
BVMT.
Đ Đ à à o o t t ạ ạ o o cá c á n n b b ộ ộ v v ề ề khoa khoa h h ọ ọ c c v v à à qu qu ả ả n n lý lý mt mt
T T ổ ổ ch ch ứ ứ c c nghiên nghiên c c ứ ứ u u , , á á p p d d ụ ụ ng ng ti ti ế ế n n b b ộ ộ khoa khoa họ h ọ c c k k ỹ ỹ thu thu ậ ậ t t trong trong l l ĩ ĩ nh nh v v ự ự c c BVMT BVMT
Thi Thi ế ế t t l l ậ ậ p p quan quan h h ệ ệ qu qu ố ố c c t t ế ế trong trong l l ĩ ĩ nh nh v v ự ự c c BVMT. BVMT.
T T ổ ổ ch ch ứ ứ c c công công t t á á c c QLMT QLMT
T T ổ ổ ch ch ứ ứ c c qu qu ả ả n n lý lý môi môi tr tr ư ư ờ ờ ng ng hi hi ệ ệ n n nay nay
Phân Phân lo lo ạ ạ i i công công c c ụ ụ QLMT QLMT
Theo chức năng
Công cụ điều chỉnh
vĩ mô
Công cụ hành động
Công cụ hỗ trợ
Luật pháp, Chính sách
Quy định hành chính,
Xử phạt, Kinh tế
GIS, mô hình hóa, Kiểm toán MT,
Quan trắc mt
Phân Phân lo lo ạ ạ i i công công c c ụ ụ QLMT QLMT
Theo bản chất
Luật pháp
chính sách Công cụ kinh tế Công cụ Kỹ thuật
Văn bản luật,
dưới luật,… Thuế, phí, …
Xử lý chất thải, Kiểm toán MT,
Quan trắc mt
Phân Phân lo lo ạ ạ i i công công c c ụ ụ QLMT QLMT
Luật pháp chính sách
Luật mt Chính sách mt
Kế hoạch hóa mt
Tiêu chuẩn mt
Luật bvmt 1993, 2005
Quan điểm, biện pháp
thủ thuật
Xây dựng cơ chế chính sách,
luật pháp
Quy định nồng độ cho phép
của các
thông số ô nhiễm
Phân Phân lo lo ạ ạ i i công công c c ụ ụ QLMT QLMT
công cụ kinh tế
Thuế/phí mt
Kiểm soát bằng côta
Ký quỹ hoàn chi
Nhãn sinh thái
thuế, phí, lệ phí, phí phát thải, phí nguyên liệu
phí sản phẩm
mềm dẻo, dễ sử dụng, có thể chuyển
nhượng
Đặt cọc khoản tiền lớn hơn chi phí
khắc phục mt
sản phẩm không gây ô
nhiễm mt
C C á á c c công công c c ụ ụ kinh kinh t t ế ế
Thu Thu ế ế /ph /ph í í cho cho vi vi ệ ệ c c sử s ử d d ụ ụ ng ng mt mt
--
Thu Thu ế ế : : l l à à kho kho ả ả n n thu thu cho cho ngân ngân s s á á ch ch , , d d ù ù ng ng đ đ ể ể chi chi cho cho m m ọ ọ i i ho ho ạ ạ t t đ đ ộ ộ ng ng củ c ủ a a nh nh à à nư nư ớ ớ c c , , không không chỉ ch ỉ chi chi riêng riêng cho cho công công t t ác á c BVMT. BVMT.
--
Ph Ph í í : : là l à kho kho ả ả n n thu thu củ c ủ a a nh nh à à n nư ư ớ ớ c c nhằ nh ằ m m b b ù ù đ đ ắ ắ p p m m ộ ộ t t ph ph ầ ầ n n chi chi ph ph í í thư thư ờ ờ ng ng xuyên xuyên v v à à ko ko thư thư ờ ờ ng ng xuyên xuyên đ đ ố ố i i vớ v ớ i i công công t t á á c c qu qu ả ả n n lý lý . . Kh Kh á á c c v v ớ ớ i i thuế thu ế mt mt phầ ph ầ n n l l ớ ớ n n kinh kinh ph ph í í thu thu ph ph í í s s ẽ ẽ đ đư ư ợ ợ c c s s ử ử d d ụ ụ ng ng , đi , điề ề u u phố ph ố i i lạ l ạ i i cho cho công công t t á á c c qu qu ả ả n n lý lý , ,
BVMT.
BVMT.
--
L L ệ ệ ph ph í í : : L L à à kho kho ả ả n n thu thu c c ó ó t t ổ ổ chứ ch ứ c c b b ắ ắ t t bu bu ộ ộ c c đ đ ố ố i i vớ v ớ i i
nh nh ữ ữ ng ng ngư ngư ờ ờ i i đư đư ợ ợ c c hư hư ở ở ng ng lợ l ợ i i ho ho ặ ặ c c s s ử ử d d ụ ụ ng ng 1dị 1d ị ch ch vụ v ụ
n n à à o o đ đ ó ó do do nh nh à à n nư ư ớ ớ c c hoặ ho ặ c c 1 1 c cơ ơ quan quan đ đư ư ợ ợ c c nhà nh à n nư ư ớ ớ c c
cho cho ph ph é é p p cung cung cấ c ấ p p . . Lệ L ệ ph ph í í mt mt phầ ph ầ n n n n à à o o kh kh á á c c ph ph í í mt mt ở ở
ch ch ỗ ỗ , , mu mu ố ố n n thu thu lệ l ệ ph ph í í mt mt phả ph ả i i ch ch ỉ ỉ rõ rõ lợ l ợ i i í í ch ch củ c ủ a a d d ị ị ch ch vụ v ụ
m m à à ngư ngư ờ ờ i i tr tr ả ả lệ l ệ ph ph í í đư đư ợ ợ c c hư hư ở ở ng ng . .
C C á á c c công công c c ụ ụ kinh kinh t t ế ế
Ph Ph í í ph ph á á t t thả th ả i i : :
--
Ph Ph í í đ đ á á nh nh v v à à o o vi vi ệ ệ c c thả th ả i i chấ ch ấ t t th th ả ả i i chấ ch ấ t t ô ô nhi nhi ễ ễ m m ra ra mt mt v v à à vi vi ệ ệ c c gây gây ti ti ế ế ng ng ồ ồ n n . .
--
Ph Ph í í n n à à y y c c ó ó liên liên quan quan đ đ ế ế n n số s ố l l ư ư ợ ợ ng ng v v à à ch ch ấ ấ t t l l ư ư ợ ợ ng ng c c ủ ủ a a chấ ch ấ t t ô ô nhi nhi ễ ễ m m v v à à chi chi ph ph í í t t á á c c h h ạ ạ i i gây gây cho cho mt mt . .
--
Lo Lo ạ ạ i i ph ph í í n n à à y y kh kh á á m m ề ề m m d d ẻ ẻ o o , , c c ó ó kh kh ả ả năng năng tăng tăng
ngu ngu ồ ồ n n thu thu . . Th Th í í ch ch h h ợ ợ p p v v ớ ớ i i nh nh ữ ữ ng ng đi đi ề ề u u ki ki ệ ệ n n ô ô
nhi nhi ễ ễ m m ở ở đ đ ị ị a a đi đi ể ể m m c c ố ố đ đ ị ị nh nh , , ph ph á á t t th th ả ả i i c c ó ó th th ể ể giam giam
s s á á t t đ đ ư ư ợ ợ c c . .
C C á á c c công công c c ụ ụ kinh kinh t t ế ế
Ph Ph í í đ đ á á nh nh v v à à o o sả s ả n n ph ph ẩ ẩ m m : :
--
Ph Ph í í đ đ á á nh nh v v à à o o s s ả ả n n phẩ ph ẩ m m c c ó ó h h ạ ạ i i cho cho mt mt khi khi đượ đ ư ợ c c s s ử ử d d ụ ụ ng ng trong
trong c c á á c c quy quy tr tr ì ì nh nh s s ả ả n n xu xu ấ ấ t t , , hoặ ho ặ c c tiêu tiêu thụ th ụ hay hay lo lo ạ ạ i i th th ả ả i i n n ó ó . .
--
Ph Ph í í n n à à y y đ đư ư ợ ợ c c x x á á c c đ đ ị ị nh nh t t ùy ù y thu thu ộ ộ c c và v à o o chi chi phí ph í thiệ thi ệ t t h h ạ ạ i i đ đ ế ế n n mt mt c c ó ó liên liên quan quan đ đ ế ế n n s s ả ả n n phẩ ph ẩ m m đ đ ó ó . .
--
Thư Th ư ờ ờ ng ng ph ph í í đư đ ư ợ ợ c c đ đ á á nh nh v v à à o o lo lo ạ ạ i i v v à à lư l ư ợ ợ ng ng nguyên nguyên li li ệ ệ u u đ đ ầ ầ u u v v à à o o . .
--
Lo Lo ạ ạ i i ph ph í í n n à à y y kh kh á á m m ề ề m m dẻ d ẻ o o , , c c ó ó kh kh ả ả năng năng tăng tăng nguồ ngu ồ n n thu thu , , k k ích í ch thí th ích ch cá c á c c c cơ ơ s s ở ở gi gi ả ả m m hoặ ho ặ c c thay thay th th ế ế c c á á c c nguyên nguyên nhiên nhiên li li ệ ệ u u kh kh á á c c í í t t gây gây ô ô nhi nhi ễ ễ m m hơn hơn . .
--
Th Th í í ch ch h h ợ ợ p p cả c ả đố đ ố i i vớ v ớ i i ngu ngu ồ ồ n n ô ô nhi nhi ễ ễ m m di di đ đ ộ ộ ng ng , , nhưng nhưng kh kh ó ó
á á p p d d ụ ụ ng ng vớ v ớ i i cá c á c c ch ch ấ ấ t t th th ả ả i i nguy nguy hi hi ể ể m m . .
C C á á c c công công c c ụ ụ kinh kinh t t ế ế
Kh Kh ả ả năng năng ki ki ể ể m m so so á á t t ph ph á á t t th th ả ả i i ch ch ấ ấ t t ô ô nhi nhi ễ ễ m m b b ằ ằ ng ng côta côta : :
--
Quy Quy đ đ ị ị nh nh h h ạ ạ n n ng ng ạ ạ ch ch ph ph á á t t th th ả ả i i cho cho t t ừ ừ ng ng lo lo ạ ạ i i chấ ch ấ t t thả th ả i i trong
trong kho kho ả ả ng ng th th ờ ờ i i gian gian v v à à không không gian gian nhấ nh ấ t t đị đ ị nh nh . .
--
Vi Vi ệ ệ c c ph ph á á t t h h à à nh nh cô cô ta ta ô ô nhi nhi ễ ễ m m có c ó căn căn c c ứ ứ khoa khoa h h ọ ọ c c và v à có c ó t t í í nh nh kh kh ả ả thi thi cao cao . .
--
Cô Cô ta ta l l à à bi bi ệ ệ n n ph ph á á p p m m ề ề m m d d ẻ ẻ o o , , d d ễ ễ s s ử ử d d ụ ụ ng ng , , d d ễ ễ ki ki ể ể m m so so á á t t v v à à tương tương đ đ ố ố i i công công b b ằ ằ ng ng . .
--
C C á á c c ch ch ủ ủ d d ự ự á á n n c c ó ó th th ể ể thương thương lư lư ợ ợ ng ng chuyể chuy ể n n như như ợ ợ ng ng cô cô ta ta đ đ ể ể gi gi ả ả m m thi thi ể ể u u chi chi ph ph í í ph ph á á t t th th ả ả i i . .
--
Cô Cô ta ta th thư ư ờ ờ ng ng dà d ành nh cho cho nhữ nh ữ ng ng nhà nh à m m áy á y có c ó chi chi phí ph í x x ử ử lý lý ô ô
nhi nhi ễ ễ m m cao cao , , còn còn ch ch ấ ấ t t thả th ả i i s s ẽ ẽ đư đư ợ ợ c c x x ử ử lý lý ở ở nh nh à à m m á á y y c c ó ó chi chi
ph ph í í x x ử ử lý lý th th ấ ấ p p h hơn ơ n . .
C C á á c c công công c c ụ ụ kinh kinh t t ế ế
CCáácc hệhệ thốthốngng kýký ththáácc –– hohoàànn trảtrả
-- BaoBao ggồồmm việviệcc kýký ququỹỹ mộmộtt ssốố tiềtiềnn chocho ccáácc ssảảnn phẩphẩmm ccóó titiềềmm năngnăng gâygây ô ô nhiễnhiễm.m.
-- NNếếuu ccácác ssảảnn phẩphẩmm đượđượcc đưađưa trtrảả vềvề mộmộtt ssốố điểđiểmm thuthu hhồồii quyquy đđịịnhnh hhợợpp pháphápp sausau khikhi ssửử dụdụngng, , tứtứcc llàà trátránhnh khkhỏỏii bbịị ô ô nhiễnhiễm, m, ththìì tiềtiềnn kýký ththáácc sẽsẽ đưđượợcc trảtrả llạạii..
-- NNếếuu ccáácc hhọọatat đđộộngng ccủủaa ccáácc xxíí nghinghiệệpp nnààyy khôngkhông tuântuân theotheo nhnhữữngng quyquy đđịịnhnh chchấấpp nhậnhậnn đưđượợcc vvềề mtmt ththìì bbấấtt cứcứ ccáácc chi chi phphíí llààmm sạsạchch hohoặặcc phụphụcc hhồồii nnààoo ccũũngng phảphảii đưđượợcc trảtrả từtừ sốsố tiềtiềnn kýký ththáácc, cam , cam kếkếtt đđóó..
-- KýKý ququỹỹ môimôi trưtrườờngng llàà yêuyêu ccầầuu cácácc doanhdoanh nghinghiệệpp trưtrướớcc khikhi đầđầuu tưtư phphảảii đặđặtt ccọọcc tạtạii ngânngân hhàngàng mộmộtt khoảkhoảnn tiềtiềnn nnàoào đóđó đđủủ llớớnn đểđể đảđảmm bbảảoo chocho viviệệcc thựthựcc hiệhiệnn đầđầyy đđủủ ccáácc nghnghĩĩaa vụvụ vàvà côngcông tátácc bbảảoo vvệệ môimôi trưtrườờngng ..
-- SSốố tiềtiềnn kýký quỹquỹ phảphảii llớớnn hơnhơn hoặhoặcc xxấấpp xxỉỉ vớvớii kinhkinh phphíí cầcầnn đểđể khkhắắcc phphụụcc môimôi trưtrườờngng nếnếuu doanhdoanh nghinghiệệpp gâygây rara ô ô nhinhiễễmm hoặhoặcc suysuy thothoááii môimôi trưtrườờngng. .
C C á á c c công công c c ụ ụ kinh kinh t t ế ế
Nhãn Nhãn sinh sinh th th á á i i cho cho c c á á c c sả s ả n n ph ph ẩ ẩ m m
--
Khuy Khuy ế ế n n kh kh í í ch ch ngư ngư ờ ờ i i tiêu tiêu d d ù ù ng ng mua mua v v à à s s ử ử d d ụ ụ ng ng c c á á c c s s ả ả n n ph ph ẩ ẩ m m không không gây gây ô ô nhi nhi ễ ễ m m môi môi trư trư ờ ờ ng ng , an , an to to à à n n s s ứ ứ c c kh kh ỏ ỏ e e . .
--
Xây Xây d d ự ự ng ng đư đư ợ ợ c c c c á á c c tiêu tiêu chu chu ẩ ẩ n n môi môi trư trư ờ ờ ng ng đ đ ố ố i i vớ v ớ i i m m ộ ộ t t s s ố ố lo lo ạ ạ i i s s ả ả n n phẩ ph ẩ m m và v à thà th ành nh lậ l ậ p p đ đư ư ợ ợ c c t t ổ ổ chứ ch ứ c c c c ó ó uy uy tí t ín n , , có c ó tr tr ì ì nh nh đ đ ộ ộ khoa khoa h h ọ ọ c c cao cao , , … … . .
ÎÎ
Vi Vi ệ ệ c c lự l ự a a chọ ch ọ n n công công c c ụ ụ hay hay nh nh ó ó m m công công c c ụ ụ phụ ph ụ c c thuộ thu ộ c c v v à à o o nhiề nhi ề u u đi đi ề ề u u ki ki ệ ệ n n , , không không ch ch ỉ ỉ l l à à hi hi ệ ệ u u qu qu ả ả kinh kinh t t ế ế m m à à nh nh ữ ữ ng ng điề đi ề u u m m à à nhi nhi ề ề u u khi khi c c á á c c nh nh à à phân phân tí t í ch ch ch ch ính í nh s s á á ch ch th thư ư ờ ờ ng ng bỏ b ỏ qua. qua.
ÎÎ
V V ấ ấ n n đ đ ề ề quan quan tr tr ọ ọ ng ng là l à ở ở chỗ ch ỗ nh nh ó ó m m c c á á c c công công c c ụ ụ đ đư ư ợ ợ c c l l ự ự a a ch ch ọ ọ n n
v v ừ ừ a a c c ó ó hi hi ệ ệ u u quả qu ả kinh kinh tế t ế , , v v ừ ừ a a c c ó ó t t í í nh nh công công b b ằ ằ ng ng , , kh kh ả ả thi thi v v ề ề mặ m ặ t t
qu qu ả ả n n lý lý , tin , tin c c ậ ậ y y v v à à th th ự ự c c s s ự ự g g ó ó p p phầ ph ầ n n c c ả ả i i thi thi ệ ệ n n Mt Mt . .
Ch ươ ng
Ch ươ ng 8. 8. PHÁ PH Á T TRI T TRI Ể Ể N B N B Ề Ề N V N V Ữ Ữ NG NG
I. I. Kh Kh á á i i ni ni ệ ệ m m v v à à nộ n ộ i i dung dung ph ph á á t t tri tri ể ể n n b b ề ề n n v v ữ ữ ng ng
(PTBV(PTBV))I.1 I.1 Ph Ph á á t t tri tri ể ể n n – – t t í í nh nh t t ấ ấ t t y y ế ế u u c c ủ ủ a a xã xã hộ h ộ i i lo lo à à i i ng ng ườ ư ờ i i v v à à m m ỗ ỗ i i qu qu ố ố c c gia gia : :
--
Ph Ph á á t t tri tri ể ể n n = = công công nghi nghi ệ ệ p p h h ó ó a a + + đô đô th th ị ị h h ó ó a a + + qu qu ố ố c c t t ế ế h h ó ó a a + + ph ph ươ ươ ng ng tây tây h h ó ó a a
--
Ph Ph á á t t tri tri ể ể n n l l à à quy quy lu lu ậ ậ t t chung chung c c ủ ủ a a m m ọ ọ i i th th ờ ờ i i đạ đ ạ i i , , c c ủ ủ a a qu qu ố ố c c gia gia
--
Ph Ph á á t t tri tri ể ể n n l l à à mụ m ụ c c tiêu tiêu trung trung tâm tâm củ c ủ a a mọ m ọ i i Ch Ch í í nh nh ph ph ủ ủ
--
Ph Ph á á t t tri tri ể ể n n l l à à tr tr á á ch ch nhi nhi ệ ệ m m ch ch í í nh nh tr tr ị ị c c ủ ủ a a qu qu ố ố c c gia gia . .
N N ộ ộ i i dung dung c c ủ ủ a a ph ph á á t t tri tri ể ể n n
Phương
Phương tâytây hhóóaa, , chủchủ nghnghĩĩaa ccáá
nhân, QHXH nhân, QHXH đưđượợcc ththựựcc hihiệệnn chủchủ yếyếuu thôngthông qua qua môimôi giớgiớii củcủaa đồđồngng titiềềnn
GiaGia đđììnhnh, , cộcộngng đồđồngng, , tôngtông tộtộcc cócó vaivai tròtrò nổnổii bậbậtt trongtrong cácácc quanquan hhệệ xãxã hộhộii
VănVăn hhóóaa
QuốQuốcc tếtế hóhóaa –– tổtổ chứchứcc cộcộngng đồđồngng phứphứcc tạtạpp, , quyquy mômô lớlớnn, , ththểể chếchế phong
phong phúphú TổTổ chứchứcc cộcộngng đồđồngng đơnđơn gigiảản, n,
quyquy mômô nhỏnhỏ XãXã hộhộii ––
chchíínhnh trịtrị
ĐôĐô ththịị hóhóaa –– 80% 80% dândân cưcư tậtậpp trung
trung trongtrong nhữnhữngng khôngkhông giangian hạhạnn địđịaa lýlý hạhạnn chếchế
TrênTrên 80% 80% dândân cưcư sốsốngng dàdànn trảtrảii trêntrên cácácc vvùngùng trồtrồngng trọtrọtt
Không Không
giangian
CơCơ cấcấuu hậhậuu nôngnông nghinghiệệpp –– 2/3 2/3 sốsố ngườngườii laolao độđộngng làlàmm việviệcc trongtrong khukhu vvựựcc dịdịchch vvụụ, , ngưngườờii sxsx hạhạnn chếchế, , nhinhiềềuu ngưngườờii muamua
CơCơ cấcấuu tiềtiềnn côngcông nghinghiệệpp, , kinhkinh tếtế chủchủ yếyếuu dựdựaa vvàoào nôngnông
nghiệnghiệpp –– ngưngườờii sảsảnn xuấxuấtt nhinhiềềuu, , ngườngườii muamua thìthì hạhạnn chếchế
KinhKinh tếtế
XuXu hưhướớngng XuXuấấtt phpháátt điểđiểmm
Ch ươ ng
Ch ươ ng 8. 8. PHÁ PH Á T TRI T TRI Ể Ể N B N B Ề Ề N V N V Ữ Ữ NG NG
I. I. Kh Kh á á i i ni ni ệ ệ m m v v à à nộ n ộ i i dung dung ph ph á á t t tri tri ể ể n n b b ề ề n n v v ữ ữ ng ng
(PTBV(PTBV))I.2 I.2 Yêu Yêu c c ầ ầ u u c c ủ ủ a a PT PT BV: BV: mô mô h h ì ì nh nh PTBV PTBV
23
VVấấnn đềđề phpháátt triểtriểnn bềbềnn vữvữngng ccóó tớtớii hơnhơn 70 70 địđịnhnh nghnghĩaĩa, , trongtrong đóđó ccácác địđịnhnh nghĩnghĩaa căncăn bảbảnn đềđềuu xuấxuấtt pháphátt từtừ ỦỦyy Ban Ban MôiMôi TrườTrườngng vàvà PháPhátt TriểTriểnn ThThếế GiớGiớii cũcũngng đượđượcc gọgọii llàà ỦỦyy Ban Ban BrundtandBrundtand (Elliott, (Elliott, 1994:6).
1994:6). ĐịĐịnhnhnghnghĩaĩa đóđó nhưnhưsausau::
"
"PháPhátt tritriểểnn bbềềnn vvữữngng làlà ssựự phpháátt tritriểểnn đđáápp ứứngng nhnhữữngng nhunhu ccầầuu hihiệệnn ttạạii mmàà khôngkhông llààmm ttổổnn hhạạii đđếếnn khkhảả năngnăng phpháátt tritriểểnn ccủủaa ccáácc ththếế hhệệ
tương
tương lailai" "
(World Commission on(World Commission on Environment and DevelopmentEnvironment and Development -- ỦỦyy Ban Ban MôiMôi TrườTrườngng vàvà PháPhátt TriểTriểnn ThếThế GiớGiới, i, 1987:43)
1987:43) ..
KHÁI NIỆM
24
PhPhátát tritriểểnn bbềềnn vữvữngng vềvề kinhkinh tếtế. .
PhPhátát tritriểểnn bbềềnn vữvữngng vềvề xãxã hhộộii. .
PhPhátát tritriểểnn bbềềnn vữvữngng vềvề môimôi trưtrườờngng . .
ÆÆ đđạạtt đưđượợcc sựsự đđầầyy đủđủ vvềề vvậậtt chchấấtt, , sựsự gigiààuu ccóó vềvề tinhtinh ththầầnn vvàà vănvăn hhóóaa, , sựsự bbììnhnh đẳđẳngng củcủaa ccáácc côngcông dândân vvàà sựsự đồđồngng thuậthuậnn củcủaa xãxã hộhộii, , ssựự hàhàii hòahòa gigiữữaa con con ngưngườờii vvàà tựtự nhiên.nhiên.
MỤC TIÊU PTBV
25
NGUYÊN TẮC PTBV
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c v v ề ề s s ự ự ủ ủ y y th th á á c c c c ủ ủ a a nhân nhân dân dân
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c phòng phòng ng ng ừ ừ a a
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c b b ì ì nh nh đ đ ẳ ẳ ng ng giữ gi ữ a a c c á á c c thế th ế h h ệ ệ
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c phân phân quy quy ề ề n n v v à à ủ ủ y y quy quy ề ề n n
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c b b ì ì nh nh đ đ ẳ ẳ ng ng trong trong n n ộ ộ i i b b ộ ộ thế th ế h h ệ ệ
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c ng ng ư ư ờ ờ i i gây gây ô ô nhi nhi ễ ễ m m ph ph ả ả i i tr tr ả ả ti ti ề ề n n
Nguyên Nguyên t t ắ ắ c c ng ng ư ư ờ ờ i i sử s ử d d ụ ụ ng ng ph ph ả ả i i tr tr ả ả ti ti ề ề n n
NGUYÊN TẮC PTBV
Toàn cảnh thế giới xây dựng và thực hiện
27chiến lược PTBV 2003
28
NghèNghèoo đóđóii
ThếThế gigiớớii hihiệệnn nay cònnay còn 1,2 1,2 tỉtỉ ngưngườờii cócó mmứứcc thuthu nhậnhậpp dướdướii 1 1 đôlađôla mỗmỗii ngàngàyy (24% (24% dândân sốsố ththếế giớgiới), 2,8 i), 2,8 tỉtỉ ngườngườii dướdướii 2 2 đôla/ngđôla/ngààyy (51%).
(51%).
HơnHơn 1 1 tỉtỉ ngườngườii ởở cácácc nưnướớcc kkémém pháphátt triểtriểnn khôngkhông cócó nướnướcc sạsạchch vvàà phương
phương tiệtiệnn vvệệ sinhsinh..
MụMụcc tiêutiêu totoàànn cầcầu: u: TrongTrong giaigiai đoạđoạnn 19901990-2015 -2015 gigiảảmm mộmộtt nửnửaa sốsố ngườngườii cócó thuthu nhậnhậpp dướdướii 1 đôla1 đôla/ng/ngààyy
ThấThấtt họhọcc
2/3 s2/3 sốố ngườngườii mmùù chữchữ làlà nữnữ. .
ThếThế giớgiớii vvẫẫnn còncòn 113 tri113 triệệuu trẻtrẻ emem khôngkhông đượđượcc điđi hhọọc.c.
SSứứcc khkhỏỏee
MỗMỗii nămnăm cócó 11 tri11 triệệuu trẻtrẻ emem dướdướii 5 tu5 tuổổii bbịị chếchết. t.
1/3 1/3 sốsố ngưngườờii chếchếtt ởở cácácc nưnướớcc đangđang pháphátt triểtriểnn cócó nguyênnguyên do do từtừ nghnghèèoo đđóóii. .
MỗMỗii nămnăm cócó 3 3 tritriệệuu ngườngườii chếchếtt vvìì HIV/AIDS, HIV/AIDS, trongtrong đóđó 0,5 0,5 triệtriệuu làlà trẻtrẻ emem; ; mmỗỗii ngngààyy ccóó 8000 8000 ngưngườờii; 10 ; 10 giâygiây ccóó 1 1 ngưngườờii chếchếtt..
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PTBV TRÊN THẾ GIỚI
29
30
QuanQuan hệhệ kinhkinh tếtế quốquốcc tếtế
NhiềNhiềuu nưnướớcc đangđang pháphátt triểtriểnn đãđã phảphảii chi chi trảtrả nợnợ chocho cácácc nướnướcc pháphátt triểtriểnn nhiềnhiềuu hơnhơntổtổngng ssốố mmààhọhọ thuthuđưđượợcc từtừ xuấxuấtt khẩkhẩuu vvààviệviệnntrợtrợ phpháátt tritriểểnn. .
1980-1980-1982: 47 1982: 47 ttỉỉ đôđô la đãla đã chuyểchuyểnnttừừ cácácc nưnướớccgigiàuàu đđếếnn cácácc nướnướcc nghènghèoo..
1983-1983-1989: 242 1989: 242 ttỉỉ đôđô la đãla đã chuychuyểểnn từtừ cácácc nưnướớcc nghènghèoo đđếếnn cácácc nướnướcc gigiàuàu..
UN UN ướướcc títínhnh rằrằngng thươngthương maimai khôngkhông côngcông bằbằngng đãđã làlàmm chocho cácácc nướnướcc nghènghèoo thiệthiệtt hạhạiimỗmỗii nămnăm trêntrên 700 t700 tỉỉ đôđô la.la.
Chênh lệch thu nhập giữa 20% dân số giàu nhất và 20% dân số nghèo
nhất
30 32
45
60
1960 1970 1980 1990
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PTBV TRÊN THẾ GIỚI
31
1990: 1990: ThàThànhnh lậlậpp CCụụcc môimôi trưtrườờngng; 2003 ; 2003 BBộộ TTààii nguyênnguyên vvàà MôiMôi trưtrườờngng..
1991: 1991: ChiếChiếnn lưlượợcc bbảảoo vvệệ môimôi trưtrườờngng ququốốcc giagia giaigiai đođoạạnn 1991-1991-2000.2000.
1993: 1993: LuậLuậtt bảbảoo vvệệ môimôi trưtrườờngng. . SSửửaa đổđổii 2005.
2005.
1998: 1998: NghNghịị quyquyếếtt ccủủaa BộBộ chchíínhnh trịtrị vềvề bbảảoo vvệệ môimôi trưtrườờngng trongtrong thờthờii kỳkỳ CNH CNH, , HĐHHĐH..
8/2000: 8/2000: ChChíínhnh phủphủ quyquyếếtt đđịịnhnh soạsoạnn thảthảoo Chương
Chương trìtrìnhnh nghnghịị ssựự 21 qu21 quốốcc gia.gia.
2003: 2003: ChiChiếếnn lưlượợcc ququốốcc giagia vvềề bbảảoo vệvệ môimôi trư
trườờngng..
8/2004: 8/2004: ĐịĐịnhnh hưhướớngng chiếchiếnn lưlượợcc vvềề phpháátt tritriểểnn bbềềnn vvữữngng (Chương(Chương trìtrìnhnh nghnghịị ssựự 21 21 ququốốcc giagia).).
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PTBV TẠI VIỆT NAM
32
KinhKinh tếtế tăngtăng trưtrưởởngng nhanhnhanh vvàà theotheo chiềchiềuu rộrộngng
TiTiềềmm lựlựcc kinhkinh tếtế còncòn yyếếuu
GDP 2002 = 35,1 tGDP 2002 = 35,1 tỉỉ $ ; GDP trên$ ; GDP trên đầđầuu ngngườườii 436 $436 $
GDP (PPP) 185,4 GDP (PPP) 185,4 tỉtỉ $ ; GDP $ ; GDP trêntrên đđầầuu ngngưườờii 2070 $2070 $
57.5 20
22.5
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PTBV TẠI VIỆT NAM
33
SSốố nnợợ hiệhiệnn nay nay ccủủaa ViệViệtt Nam so vNam so vớớii cácácc nưnướớcc khkhácác chưachưa thuộthuộcc loạloạii caocao vvàà chưachưa tớtớii gigiớớii hạhạnn nguynguy hiểhiểmm. Song . Song ssốố nnợợ đđóó đangđang tăngtăng lênlên nhanhnhanh chchóóngng vàvà sẽsẽ cócó nguynguy cơcơ đeđe dodoạạ títínhnh bbềềnn vvữữngng củcủaa sựsự phpháátt triểtriểnn trongtrong tươngtương lailai, , nhấnhấtt llàà khikhi vốvốnn vayvay chưachưa đưđượợcc ssửử dụdụngng ccóó hiệhiệuu ququảả..
MôMô hhììnhnh tiêutiêu ddùùngng
Sao Sao chchépép lốlốii sốsốngng tiêutiêu thụthụ ccủủaa ccácác nnướướcc phphátát triểtriển, n, trongtrong đđóó ccóó nhiềnhiềuu điềđiềuu khôngkhông ccóó lợlợii chocho việviệcc titiếếtt kiệkiệmm ttààii nguyênnguyên vvàà phpháátt triểtriểnn bềbềnn vữvững. ng.
KhaiKhai ththáácc ccạạnn kikiệệtt ttààii nguyênnguyên quýquý hihiếếmm nhnhằằmm đđáápp ứứngng nhunhu ccầầuu xaxa xỉxỉ ccủủaa mộmộtt sốsố ngngườườii diễdiễnn rara phổphổ bibiếến. n.
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PTBV TẠI VIỆT NAM
34
XãXã hhộộii
ĐầĐầuu tưtư củcủaa NhàNhà nướnướcc chocho cácácc lĩlĩnhnh vvựựcc xãxã hộhộii ngàngàyy càcàngng tăngtăng
MộMộtt hệhệ ththốốngng luậluậtt pháphápp đãđã đượđượcc ban ban hhàànhnh đáđápp ứứngng đượđượcc đòiđòi hỏhỏii ccủủaa thựthựcc tiễtiễnn vvàà phùphù hợhợpp hơnhơn vvớớii yêuyêu ccầầu.u.
ĐờĐờii ssốốngng nhânnhân dândân ởở cảcả thàthànhnh ththịị vvàà nôngnông thônthôn đãđã đượđượcc cảcảii thiệthiện.n.
CáCácc chỉchỉ tiêutiêu xãxã hộhộii đượđượcc cảcảii thiệthiệnn hơnhơn rấrấtt nhiềnhiềuu. . ChỉChỉ sốsố pháphátt triểtriểnn con con ngườngườii (HDI) (HDI) củcủaa ViệViệtt Nam Nam đãđã tăngtăng từtừ 0,611 0,611 nămnăm 1992 1992 lênlên 0,682 0,682 nămnăm 1999.
1999. XXếếpp hạhạngng HDI HDI trongtrong ssốố 162 162 nưnướớc, c, ViệViệtt Nam Nam đứđứngng ththứứ 120 120 nămnăm 1992;
1992; ththứ<