• Không có kết quả nào được tìm thấy

C§NG NGHå 10

Protected

Academic year: 2022

Chia sẻ "C§NG NGHå 10"

Copied!
191
0
0

Văn bản

(1)
(2)

BÈ gi∏o dÙc vµ Ƶo tπo

NGUYŸN V°N KH§I (ChÒ bi™n) TR¡N V°N CH¶•NG - Vü THU∞ D¶•NG

V°N Lå HØNG - Vü V°N HIÕN

N h µ x u † t b ∂ n g i ∏ o d Ù c v i ÷ t n a m N´ng, L©m, Ng≠ nghi÷p

Tπo lÀp doanh nghi÷p

C§NG NGHå 10

(T∏i b∂n l«n th¯ t∏m)

(3)

B∂n quy“n thuẩc Nhà xu†t b∂n Gi∏o dÙc Viữt Nam - Bẩ Gi∏o dÙc và òào tπo Ch˚u trách nhiệm xuất bản : Chủ t˚ch Hội đồng Thành viên kiêm Tổng Giám đốc NGıT NGô TRầN áI

Phó Tổng Giám đốc kiêm Tổng biên tập GS.TS vũ văn hùng

B iên tập lần đầu : nguyễn hồng ánh - trần văn thflng B iên tập tái bản : nguyễn hồng ánh

B iên tập mĩ thuật : thúy h◊nh - bùi quang tuấn Thiết kế sách và tr˘nh bày b˘a : thúy h◊nh

Minh ho◊ : thúy h◊nh - tiến dũng S ửa bản in : nguyễn hồng ánh

Chế bản : Công ty cổ phần mĩ thuật và truyền thông

công nghệ 10

- Nông, Lâm, Ng∂ nghiệp, T◊o lập doanh nghiệp Mã số : CH010T4

Số đăng k˙ KHXB : 01-2014/CXB/458-1062/GD.

In ... cuốn, khổ 17 x 24 cm.

In t◊i ...

In xong và nộp l∂u chiểu tháng ... năm 2014.

(4)

C´ng ngh÷ lµ m´n khoa h‰c ¯ng dÙng, nghi™n c¯u vi÷c vÀn dÙng nh˜ng quy luÀt t˘ nhi™n vµ c∏c nguy™n l› khoa h‰c nhªm Æ∏p ¯ng c∏c nhu c«u vÀt ch†t vµ tinh th«n cÒa con ng≠Íi.

Ti’p theo ch≠¨ng tr◊nh m´n C´ng ngh÷ Î Trung h‰c c¨ sÎ, C´ng ngh÷ 10 sœ giÛp c∏c em lµm quen vÌi mÈt sË ¯ng dÙng cÒa C´ng ngh÷ sinh h‰c, ho∏ h‰c, kinh t’ h‰c... trong c∏c l‹nh v˘c s∂n xu†t n´ng nghi÷p, l©m nghi÷p, ng≠ nghi÷p, b∂o qu∂n, ch’ bi’n s∂n ph»m sau thu hoπch vµ trong tπo lÀp doanh nghi÷p.

Nh˜ng hi”u bi’t nµy sœ lµm c¨ sÎ Æ” c∏c em h‰c ti’p c∏c ngµnh, ngh“ sau nµy cÚng nh≠ ∏p dÙng vµo th˘c ti‘n cuÈc sËng cÒa b∂n th©n vµ cÈng ÆÂng.

S∏ch Æ≠Óc bi™n soπn tr™n c¨ sÎ k’ thıa nh˜ng ≠u Æi”m cÒa s∏ch gi∏o khoa hi÷n hµnh vµ vÌi tinh th«n ÆÊi mÌi ph≠¨ng ph∏p h‰c tÀp theo h≠Ìng t›ch c˘c, chÒ ÆÈng vµ s∏ng tπo.

C∏c bµi h‰c Æ≠Óc tr◊nh bµy theo c†u trÛc : mÙc ti™u ; cung c†p d˜ li÷u - th´ng tin v“ Æi“u ki÷n, quy tr◊nh k‹ thuÀt... vµ gÓi ˝ v“ ph≠¨ng ph∏p xˆ l› th´ng tin.

Trong qu∏ tr◊nh h‰c tÀp, c∏c em c«n t›ch c˘c tham gia c∏c hoπt ÆÈng (do c∏c th«y, c´ gi∏o tÊ ch¯c) Æ” t˘ m◊nh kh∏m ph∏, chi’m l‹nh ki’n th¯c vµ vÀn dÙng nh˜ng ki’n th¯c Æ„, bi’n n„ thµnh hi”u bi’t c„ ›ch cÒa m◊nh.

ChÛc c∏c em h‰c tÀp thµnh c´ng ! C∏c t∏c gi∂

L Íi n„i Æ«u

(5)

Ph«n

1. Nh˜ng ki’n th¯c phÊ th´ng c¨ b∂n nh†t v“ giËng c©y trÂng, Ɔt trÂng, ph©n b„n vµ b∂o v÷ c©y trÂng n´ng, l©m nghi÷p.

2. Nh˜ng ki’n th¯c phÊ th´ng c¨ b∂n nh†t v“ giËng, th¯c ®n, v÷ sinh phflng b÷nh cho vÀt nu´i vµ thu˚ s∂n.

3. MÙc Æ›ch, ˝ ngh‹a vµ nÈi dung cÒa c´ng t∏c b∂o qu∂n, ch’ bi’n s∂n ph»m sau thu hoπch.

4. Ph≠¨ng ph∏p vµ k‹ n®ng th˘c hµnh mÈt sË quy tr◊nh k‹ thuÀt v“ n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p vµ b∂o qu∂n, ch’ bi’n mÈt sË s∂n ph»m cÒa trÂng tr‰t, ch®n nu´i.

1

N ´ng, L©m, Ng≠ nghi÷p

(6)

Bµi mÎ Ư«u

I - T«m quan tr‰ng cÒa s∂n xu†t n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p trong n“n kinh t’ quỊc d©n

N≠Ìc ta nªm Î vÔng nhi÷t Ừi. ßi“u ki÷n kh› hĂu vµ Ư†t Ưai th›ch hÓp cho sinh tr≠Îng, ph∏t tri”n cÒa nhi“u loµi vĂt nu´i, c©y trĐng. ô n≠Ìc ta, g«n hai ph«n ba d©n sỊ sỊng bªng ngh“ n´ng. Nh©n d©n ta c«n cÔ, ch®m chÿ. ß©y ch›nh lµ nh˜ng Ưi“u ki÷n thuĂn lÓi cho s∂n xu†t n´ng nghi÷p n≠Ìc nhµ. S∂n xu†t n´ng , l©m, ng≠ nghi÷p c„ nh˜ng Ư„ng g„p Ư∏ng k” trong n“n kinh t’ quỊc d©n.

1. S∂n xu†t n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p Ư„ng g„p mỈt ph«n kh´ng nh· vµo c¨ c†u tÍng s∂n ph»m trong n≠Ìc

D˘a vµo bi”u ƯĐ em c„ nhĂn xôt g◊ v“ Ư„ng g„p cÒa ngµnh n´ng, l©m, ng≠

nghi÷p trong c¨ c†u tÍng s∂n ph»m trong n≠Ìc ?

B µ i 1

H◊nh 1.1. Bi”u ƯĐ v“ c¨ c†u tÍng s∂n ph»m Î n≠Ìc ta

-Bi’t Ư≠Óc t«m quan tr‰ng cÒa s∂n xu†t n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p trong n“n kinh t’ quỊc d©n.

-Bi’t Ư≠Óc t◊nh h◊nh s∂n xu†t n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p n≠Ìc ta hi÷n nay vµ ph≠¨ng h≠Ìng, nhi÷m vÙ cÒa ngµnh trong thÍi gian tÌi.

(7)

2. Ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p s∂n xu†t vµ cung c†p l≠¨ng th˘c, th˘c ph»m cho ti™u dÔng trong n≠Ìc, cung c†p nguy™n li÷u cho ngµnh c´ng nghi÷p ch’ bi’n

Em h∑y n™u mÈt sË s∂n ph»m cÒa n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p Æ≠Óc sˆ dÙng lµm nguy™n li÷u cho c´ng nghi÷p ch’ bi’n.

3. Ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p c„ vai trfl quan tr‰ng trong s∂n xu†t hµng ho∏

xu†t kh»u

Gi∏ trfi hµng ho∏ xu†t kh»u (tri÷u Æ´ la M‹) (NguÂn tÊng cÙc thËng k™ )

C®n c¯ vµo sË li÷u trong b∂ng 1, em h∑y cho bi’t : S∂n ph»m cÒa n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p chi’m bao nhi™u % gi∏ trfi hµng ho∏ xu†t kh»u.

4. Hoπt ÆÈng n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p cfln chi’m tr™n 50% tÊng sË lao ÆÈng tham gia vµo c∏c ngµnh kinh t’

B∂ng1.

TÊng gi∏ trfi xu†t kh»u Gi∏ trfi xu†t kh»u

_ N´ng s∂n _ L©m s∂n _ H∂i s∂n

_ TÊng gi∏ trfi xu†t kh»u n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p

N®m 1995 2000 2004

14482,0 2563,3

4197,5 155,7 1478,5 5448,9

1745,8

2521,1 153,9 621,4

20149,3 2672,0

5066,9 195,3 2199,6

H◊nh 1.2. Bi”u ÆÂ v“ c¨ c†u l˘c l≠Óng lao ÆÈng x∑ hÈi Î n≠Ìc ta

(8)

II - T◊nh h◊nh s∂n xu†t n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p cÒa n≠Ìc ta hi÷n nay

1. Thµnh t˘u

Trong nh˜ng n®m g«n Æ©y, ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p n≠Ìc ta Æ∑ thu Æ≠Óc nh˜ng thµnh t˘u quan tr‰ng.

a) Thµnh t˘u nÊi bÀt nh†t lµ s∂n xu†t l≠¨ng th˘c t®ng li™n tÙc Quan s∏t bi”u ÆÂ v“ s∂n l≠Óng l≠¨ng th˘c Î n≠Ìc ta (h.1.3) : -Em h∑y so s∏nh tËc ÆÈ gia t®ng

s∂n l≠Óng l≠¨ng th˘c giai Æoπn tı n®m 1995 Æ’n 2000 vÌi giai Æoπn tı 2000 Æ’n n®m 2004.

- H∑y cho bi’t tËc ÆÈ gia t®ng s∂n l≠Óng l≠¨ng th˘c b◊nh qu©n trong giai Æoπn tı n®m 1995 Æ’n 2004.

- S∂n l≠Óng l≠¨ng th˘c gia t®ng c„ ˝ ngh‹a nh≠ th’ nµo trong vi÷c b∂o Æ∂m an ninh l≠¨ng th˘c QuËc gia ?

b) Thµnh t˘u th¯ hai cÒa ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p lµ b≠Ìc Æ«u Æ∑ h◊nh thµnh mÈt sË ngµnh s∂n xu†t hµng ho∏ vÌi c∏c vÔng s∂n xu†t tÀp trung, Æ∏p ¯ng nhu c«u ti™u dÔng trong n≠Ìc vµ xu†t kh»u

c) MÈt sË s∂n ph»m cÒa ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p Æ∑ Æ≠Óc xu†t kh»u ra thfi tr≠Íng quËc t’

Em h∑y n™u mÈt sË s∂n ph»m n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p cÒa n≠Ìc ta Æ∑ xu†t kh»u ra thfi tr≠Íng th’ giÌi.

2. Hπn ch’

-N®ng su†t vµ ch†t l≠Óng s∂n ph»m cfln th†p.

-H÷ thËng giËng c©y trÂng, vÀt nu´i ; c¨ sÎ b∂o qu∂n, ch’ bi’n n´ng, l©m, thu˚ s∂n cfln lπc hÀu vµ ch≠a Æ∏p ¯ng Æ≠Óc y™u c«u cÒa n“n s∂n xu†t hµng ho∏ ch†t l≠Óng cao.

H◊nh 1.3. Bi”u ÆÂ s∂n l≠Óng l≠¨ng th˘c Î n≠Ìc ta (tri÷u t†n)

(9)

III -Ph≠¨ng h≠Ìng, nhi÷m vÙ ph∏t tri”n n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p Î n≠Ìc ta

Trong thÍi gian tÌi, ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p n≠Ìc ta c«n th˘c hi÷n tËt c∏c nhi÷m vÙ ch›nh sau Æ©y :

1. T®ng c≠Íng s∂n xu†t l≠¨ng th˘c Æ” Æ∂m b∂o an ninh l≠¨ng th˘c QuËc gia.

2.ß«u t≠ ph∏t tri”n ch®n nu´i Æ” Æ≠a ngµnh nµy thµnh ngµnh s∂n xu†t ch›nh.

3.X©y d˘ng mÈt n“n n´ng nghi÷p t®ng tr≠Îng nhanh vµ b“n v˜ng theo h≠Ìng n´ng nghi÷p sinh th∏i - mÈt n“n n´ng nghi÷p s∂n xu†t ÆÒ l≠¨ng th˘c, th˘c ph»m Æ∏p ¯ng y™u c«u ti™u dÔng trong n≠Ìc vµ xu†t kh»u, nh≠ng kh´ng g©y

´ nhi‘m vµ suy tho∏i m´i tr≠Íng.

4. Ép dÙng khoa h‰c c´ng ngh÷ vµo l‹nh v˘c ch‰n, tπo giËng vÀt nu´i, c©y trÂng Æ” n©ng cao n®ng su†t vµ ch†t l≠Óng s∂n ph»m.

5.ß≠a ti’n bÈ khoa h‰c k‹ thuÀt vµo kh©u b∂o qu∂n, ch’ bi’n sau thu hoπch Æ” gi∂m bÌt hao hÙt s∂n ph»m vµ n©ng cao ch†t l≠Óng n´ng, l©m, thu˚ s∂n.

C©u h·i

1.Em h∑y n™u vai trfl cÒa ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p trong n“n kinh t’

quËc d©n.

2.N™u nh˜ng thµnh t˘u vµ hπn ch’ cÒa ngµnh n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p cÒa n≠Ìc ta hi÷n nay. Cho v› dÙ minh hoπ.

3.N™u nh˜ng nhi÷m vÙ ch›nh cÒa s∂n xu†t n´ng, l©m, ng≠ nghi÷p n≠Ìc ta trong thÍi gian tÌi.

Th´ng tin bÊ sung

TÊng s∂n ph»m trong n≠Ìc (th≠Íng g‰i lµ GDP) lµ chÿ ti™u tÊng hÓp ph∂n

∏nh k’t qu∂ cuËi cÔng cÒa c∏c hoπt ÆÈng s∂n xu†t kinh doanh cÒa QuËc gia trong kho∂ng thÍi gian nh†t Æfinh (th≠Íng lµ mÈt n®m).

(10)

Kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng

I - MÙc Æ›ch, ˝ ngh‹a cÒa c´ng t∏c kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng

1.M‰i t›nh trπng vµ Æ∆c Æi”m cÒa giËng c©y trÂng th≠Íng chÿ bi”u hi÷n ra trong nh˜ng Æi“u ki÷n ngoπi c∂nh nh†t Æfinh. V◊ vÀy, kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng tπi c∏c vÔng sinh th∏i kh∏c nhau nhªm Æ∏nh gi∏ kh∏ch quan, ch›nh x∏c vµ c´ng nhÀn kfip thÍi giËng c©y trÂng mÌi phÔ hÓp vÌi tıng vÔng vµ h÷ thËng lu©n canh lµ vi÷c lµm c«n thi’t.

2.ß” sˆ dÙng ÆÛng vµ khai th∏c tËi Æa hi÷u qu∂ cÒa giËng mÌi, nh†t thi’t ph∂i næm v˜ng Æ∆c t›nh vµ y™u c«u k‹ thuÀt cÒa giËng mÌi. Kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng cung c†p cho chÛng ta nh˜ng th´ng tin chÒ y’u v“ y™u c«u k‹ thuÀt canh t∏c vµ h≠Ìng sˆ dÙng nh˜ng giËng mÌi Æ≠Óc c´ng nhÀn.

Nh≠ vÀy, mÈt giËng c©y trÂng mÌi ch‰n tπo ho∆c mÌi nhÀp nÈi, nh†t thi’t ph∂i qua kh©u kh∂o nghi÷m.

N’u Æ≠a giËng mÌi vµo s∂n xu†t kh´ng qua kh∂o nghi÷m, k’t qu∂ sœ nh≠ th’

nµo ?

II -c∏c loπi th› nghi÷m kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng

ß” c„ th” kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng, ng≠Íi ta ti’n hµnh c∏c th› nghi÷m sau Æ©y :

B µ i 2

Ch≠¨ng 1

TrÂng tr‰t, l©m nghi÷p Æπi c≠¨ng

-Bi’t Æ≠Óc mÙc Æ›ch, ˝ ngh‹a cÒa c´ng t∏c kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng.

-Bi’t Æ≠Óc nÈi dung cÒa c∏c th› nghi÷m so s∏nh giËng, ki”m tra k‹ thuÀt, s∂n xu†t qu∂ng c∏o trong h÷ thËng kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng.

(11)

1. Th› nghi÷m so s∏nh giËng

GiËng mÌi ch‰n tπo ho∆c nhÀp nÈi Æ≠Óc so s∏nh vÌi giËng nµo ? So s∏nh v“

c∏c chÿ ti™u g◊ ?

GiËng mÌi ch‰n tπo ho∆c nhÀp nÈi Æ≠Óc so s∏nh vÌi c∏c giËng phÊ bi’n rÈng r∑i trong s∂n xu†t Æπi trµ. C¨

quan ch‰n tπo giËng bË tr› th›

nghi÷m so s∏nh toµn di÷n v“ c∏c chÿ ti™u : sinh tr≠Îng, ph∏t tri”n, n®ng su†t, ch†t l≠Óng n´ng s∂n vµ t›nh chËng chfiu vÌi Æi“u ki÷n ngoπi c∂nh kh´ng thuÀn lÓi.

N’u giËng mÌi v≠Ót trÈi so vÌi giËng phÊ bi’n trong s∂n xu†t Æπi trµ v“

c∏c chÿ ti™u tr™n th◊ Æ≠Óc ch‰n vµ gˆi Æ’n Trung t©m Kh∂o nghi÷m giËng QuËc gia Æ” kh∂o nghi÷m trong mπng l≠Ìi kh∂o nghi÷m giËng tr™n toµn quËc.

2. Th› nghi÷m ki”m tra k‹ thuÀt

MÙc Æ›ch cÒa th› nghi÷m ki”m tra k‹ thuÀt lµ g◊ ? Th› nghi÷m ki”m tra k‹ thuÀt Æ≠Óc ti’n hµnh Î phπm vi nµo ?

-Th› nghi÷m ki”m tra k‹ thuÀt Æ≠Óc ti’n hµnh nhªm ki”m tra nh˜ng Æ“

xu†t cÒa c¨ quan ch‰n tπo giËng v“

quy tr◊nh k‹ thuÀt gieo trÂng.

-Th› nghi÷m ki”m tra k‹ thuÀt Æ≠Óc ti’n hµnh trong mπng l≠Ìi kh∂o nghi÷m giËng QuËc gia nhªm x∏c Æfinh thÍi vÙ, mÀt ÆÈ gieo trÂng, ch’

ÆÈ ph©n b„n cÒa giËng... Tr™n c¨ sÎ k’t qu∂ cÒa th› nghi÷m ki”m tra k‹

thuÀt, ng≠Íi ta x©y d˘ng quy tr◊nh k‹

thuÀt gieo trÂng Æ” mÎ rÈng s∂n xu†t ra Æπi trµ.

H◊nh 2.1. RuÈng lÛa th› nghi÷m so s∏nh giËng

H◊nh 2.2. RuÈng lÛa th› nghi÷m ki”m tra ch’ ÆÈ ph©n b„n

(12)

Sau khi Æ∑ kh∂o nghi÷m, n’u giËng nµo Æ∏p ¯ng Æ≠Óc y™u c«u sœ Æ≠Óc c†p gi†y ch¯ng nhÀn giËng QuËc gia vµ Æ≠Óc phäp phÊ bi’n trong s∂n xu†t.

3. Th› nghi÷m s∂n xu†t qu∂ng c∏o

Th› nghi÷m s∂n xu†t qu∂ng c∏o nhªm mÙc Æ›ch g◊ ?

ß” tuy™n truy“n Æ≠a giËng mÌi vµo s∂n xu†t Æπi trµ, c«n bË tr› th› nghi÷m s∂n xu†t qu∂ng c∏o.

Th› nghi÷m s∂n xu†t qu∂ng c∏o Æ≠Óc tri”n khai tr™n di÷n t›ch rÈng lÌn. Trong thÍi gian th› nghi÷m, c«n tÊ ch¯c hÈi nghfi Æ«u bÍ Æ” kh∂o s∏t, Æ∏nh gi∏ k’t qu∂. ßÂng thÍi c«n phÊ bi’n qu∂ng c∏o tr™n c∏c ph≠¨ng ti÷n th´ng tin Æπi chÛng Æ” m‰i ng≠Íi Æ“u bi’t v“ giËng mÌi.

H◊nh 2.3. HÈi nghfi Æ«u bÍ khu s∂n xu†t giËng lÛa mÌi (Ånh cÒa Vi÷n Di truy“n N´ng nghi÷p)

C©u h·i

1.Tπi sao ph∂i kh∂o nghi÷m giËng c©y trÂng tr≠Ìc khi Æ≠a vµo s∂n xu†t Æπi trµ ?

2.Th› nghi÷m so s∏nh giËng nhªm mÙc Æ›ch g◊ ?

3.V◊ sao ph∂i ti’n hµnh th› nghi÷m ki”m tra k‹ thuÀt giËng c©y trÂng mÌi ? 4.Th› nghi÷m s∂n xu†t qu∂ng c∏o nhªm mÙc Æ›ch g◊ ?

(13)

S∂n xu†t giËng c©y trÂng

I -MÙc Æ›ch cÒa c´ng t∏c s∂n xu†t giËng c©y trÂng

1.Duy tr◊, cÒng cË ÆÈ thu«n chÒng, s¯c sËng vµ t›nh trπng Æi”n h◊nh cÒa giËng.

2.Tπo ra sË l≠Óng giËng c«n thi’t Æ” cung c†p cho s∂n xu†t Æπi trµ.

3.ß≠a giËng tËt phÊ bi’n nhanh vµo s∂n xu†t.

II -H÷ thËng s∂n xu†t giËng c©y trÂng

H÷ thËng s∂n xu†t giËng c©y trÂng bæt Æ«u tı khi nhÀn hπt giËng do c∏c c¨

sÎ ch‰n tπo giËng nhµ n≠Ìc cung c†p Æ’n khi nh©n Æ≠Óc sË l≠Óng lÌn hπt giËng phÙc vÙ cho s∂n xu†t Æπi trµ. H÷

thËng s∂n xu†t giËng c„ th” t„m tæt nh≠

s¨ ÆÂ (h.3.1).

H÷ thËng s∂n xu†t giËng gÂm 3 giai Æoπn : Giai Æoπn 1. S∂n xu†t hπt giËng si™u nguy™n chÒng

- Hπt giËng si™u nguy™n chÒng lµ hπt giËng c„ ch†t l≠Óng vµ ÆÈ thu«n khi’t r†t cao.

- Giai Æoπn nµy c„ nhi÷m vÙ duy tr◊, phÙc tr∏ng vµ s∂n xu†t hπt giËng si™u nguy™n chÒng. Giai Æoπn 1 Æ≠Óc th˘c hi÷n Î c∏c x› nghi÷p, c∏c trung t©m s∂n xu†t giËng chuy™n tr∏ch.

Giai Æoπn 2.S∂n xu†t hπt giËng nguy™n chÒng tı si™u nguy™n chÒng

-Hπt giËng nguy™n chÒng lµ hπt giËng ch†t l≠Óng cao Æ≠Óc nh©n ra tı hπt giËng si™u nguy™n chÒng.

- Giai Æoπn nµy Æ≠Óc ti’n hµnh Î c∏c c´ng ti ho∆c c∏c trung t©m giËng c©y trÂng.

B µ i 3

-Bi’t Æ≠Óc mÙc Æ›ch cÒa c´ng t∏c s∂n xu†t giËng c©y trÂng.

-Bi’t Æ≠Óc quy tr◊nh s∂n xu†t giËng c©y trÂng.

H◊nh 3.1. H÷ thËng s∂n xu†t giËng c©y trÂng

(14)

Giai Æoπn 3.S∂n xu†t hπt giËng x∏c nhÀn

-Hπt giËng x∏c nhÀn Æ≠Óc nh©n ra tı hπt giËng nguy™n chÒng Æ” cung c†p cho n´ng d©n s∂n xu†t Æπi trµ.

- S∂n xu†t hπt giËng x∏c nhÀn Æ≠Óc th˘c hi÷n Î c∏c c¨ sÎ nh©n giËng li™n k’t gi˜a c∏c c´ng ti, trung t©m vµ c¨ sÎ s∂n xu†t.

Tπi sao hπt giËng si™u nguy™n chÒng, nguy™n chÒng c«n Æ≠Óc s∂n xu†t tπi c∏c c¨ sÎ s∂n xu†t giËng chuy™n nghi÷p ?

III -Quy tr◊nh s∂n xu†t giËng c©y trÂng 1. S∂n xu†t giËng c©y trÂng n´ng nghi÷p

Quy tr◊nh s∂n xu†t giËng c©y trÂng n´ng nghi÷p Æ≠Óc x©y d˘ng d˘a vµo c∏c ph≠¨ng th¯c sinh s∂n cÒa c©y trÂng.

a) S∂n xu†t giËng Î c©y trÂng t˘ thÙ ph†n

-ßËi vÌi giËng c©y trÂng do t∏c gi∂ cung c†p giËng ho∆c c„ hπt giËng si™u nguy™n chÒng th◊ quy tr◊nh s∂n xu†t hπt giËng theo s¨ ÆÂ duy tr◊.

N®m th¯ nh†t. Gieo hπt t∏c gi∂ (hπt SNC), ch‰n c©y ≠u tÛ.

N®m th¯ hai.Hπt cÒa c©y ≠u tÛ gieo thµnh tıng dflng.

Ch‰n c∏c dflng ÆÛng giËng, thu hoπch hÁn hÓp hπt. Nh˜ng hπt Æ„ lµ hπt si™u nguy™n chÒng.

N®m th¯ ba. Nh©n giËng nguy™n chÒng tı giËng si™u nguy™n chÒng.

N®m th¯ t≠. S∂n xu†t hπt giËng x∏c nhÀn tı giËng nguy™n chÒng.

H◊nh 3.2. S∂n xu†t hπt giËng theo s¨ ÆÂ duy tr◊ Î c©y t˘ thÙ ph†n

(15)

-C∏c giËng nhÀp nÈi, c∏c giËng bfi tho∏i ho∏ (kh´ng cfln giËng si™u nguy™n chÒng) s∂n xu†t hπt giËng theo s¨ ÆÂ phÙc tr∏ng.

N®m th¯ nh†t. Gieo hπt cÒa vÀt li÷u khÎi Æ«u (c«n phÙc tr∏ng) ch‰n c©y ≠u tÛ.

N®m th¯ hai.ß∏nh gi∏ dflng l«n 1.

Gieo hπt c©y ≠u tÛ thµnh dflng, ch‰n hπt cÒa 4 Æ’n 5 dflng tËt nh†t Æ” gieo Î n®m th¯ ba.

N®m th¯ ba.ß∏nh gi∏ dflng l«n 2.

Hπt cÒa dflng tËt nh†t chia lµm hai Æ” nh©n s¨ bÈ vµ so s∏nh giËng.

Hπt thu Æ≠Óc lµ hπt si™u nguy™n chÒng Æ∑ phÙc tr∏ng.

N®m th¯ t≠.Nh©n hπt giËng nguy™n chÒng tı hπt si™u nguy™n chÒng.

N®m th¯ n®m. S∂n xu†t hπt giËng x∏c nhÀn tı hπt giËng nguy™n chÒng.

H◊nh 3.3. S∂n xu†t giËng theo s¨ ÆÂ phÙc tr∏ng Î c©y t˘ thÙ ph†n

D˘a vµo s¨ ÆÂ trong h◊nh 3.2, 3.3, em h∑y cho bi’t quy tr◊nh s∂n xu†t giËng theo s¨ ÆÂ duy tr◊ vµ phÙc tr∏ng c„ g◊ giËng vµ kh∏c nhau ?

H◊nh 3.4. RuÈng lÛa giËng c†p nguy™n chÒng H◊nh 3.5. RuÈng lÛa giËng c†p x∏c nhÀn (Ånh cÒa C´ng ti GiËng c©y trÂng mi“n Nam)

(16)

S∂n xu†t giËng c©y trÂng

(ti’p theo)

b) S∂n xu†t giËng Î c©y trÂng thÙ ph†n chäo ßËi vÌi c©y trÂng thÙ ph†n chäo (ng´ vµ mÈt sË c©y trÂng kh∏c), quy tr◊nh s∂n xu†t giËng Æ≠Óc ti’n hµnh nh≠ sau :

VÙ th¯ nh†t :L˘a ch‰n ruÈng s∂n xu†t giËng Î khu c∏ch li vµ chia thµnh 500 ´. Gieo hπt cÒa ›t nh†t 3000 c©y giËng si™u nguy™n chÒng vµo c∏c ´. MÁi ´ ch‰n mÈt c©y ÆÛng giËng, thu l†y hπt vµ gieo thµnh mÈt hµng Î vÙ ti’p theo trong khu c∏ch li.

VÙ th¯ hai : ß∏nh gi∏ th’ h÷ ch‰n l‰c - Loπi b· t†t c∂ c∏c hµng kh´ng Æπt y™u c«u vµ nh˜ng c©y x†u tr™n hµng c©y Æπt y™u c«u tr≠Ìc khi tung ph†n. Thu hπt cÒa c∏c c©y cfln lπi, trÈn l…n vÌi nhau, ta c„ l´ hπt si™u nguy™n chÒng.

VÙ th¯ ba : Nh©n hπt giËng si™u nguy™n chÒng Î khu c∏ch li. Loπi b·

c∏c c©y kh´ng Æπt y™u c«u tr≠Ìc khi tung ph†n. Thu hπt cÒa c∏c c©y cfln lπi, ta Æ≠Óc l´ hπt nguy™n chÒng.

V Ù th¯ t≠ : Nh©n hπt giËng nguy™n chÒng Î khu c∏ch li. Loπi b· c©y x†u tr≠Ìc khi tung ph†n.

Hπt cÒa c∏c c©y cfln lπi lµ hπt x∏c nhÀn.

B µ i 4

H◊nh 4.1. S∂n xu†t giËng Î c©y trÂng thÙ ph†n chäo

(17)

c) S∂n xu†t giỊng Î c©y trĐng nh©n giỊng v´ t›nh

Quy tr◊nh s∂n xu†t giỊng c©y trĐng nh©n giỊng v´ t›nh Ư≠Óc th˘c hi÷n qua 3 giai Ưoπn :

-Ch‰n l‰c duy tr◊ th’ h÷ v´ t›nh Ưπt ti™u chu»n c†p si™u nguy™n chÒng (ch‰n l‰c h÷ cÒ Î c©y l†y cÒ ; h÷ v´ t›nh ≠u tÛ Î c©y nh©n hom, th©n ng«m ; ch‰n c©y mê ≠u tÛ Î c©y ghôp vµ cµnh gi©m).

-TÍ ch¯c s∂n xu†t cÒ giỊng ho∆c vĂt li÷u giỊng c†p nguy™n chÒng tı giỊng si™u nguy™n chÒng.

-S∂n xu†t cÒ giỊng ho∆c vĂt li÷u giỊng Ưπt ti™u chu»n th≠¨ng ph»m tı giỊng nguy™n chÒng.

2. S∂n xu†t giỊng c©y rıng

C©y rıng c„ Ửi sỊng dµi ngµy. Tı lÛc gieo trĐng Ư’n khi thu hoπch hπt th≠Íng ph∂i m†t tı 10 Ư’n 15 n®m, nhanh nh†t cÚng ph∂i m†t tı 5 Ư’n 7 n®m. V◊ vĂy, c´ng t∏c s∂n xu†t giỊng c©y rıng c„ nhi“u kh„ kh®n vµ ph¯c tπp.

Quy tr◊nh s∂n xu†t giỊng c©y rıng c„ th” t„m tưt nh≠ sau :

- Ch‰n nh˜ng c©y trỈi, kh∂o nghi÷m vµ ch‰n l†y c∏c c©y Ưπt ti™u chu»n Ư”

x©y d˘ng rıng giỊng ho∆c v≠Ín giỊng.

-L†y hπt giỊng tı rıng giỊng ho∆c v≠Ín giỊng s∂n xu†t c©y con Ư” cung c†p cho s∂n xu†t.

GiỊng c©y rıng c„ th” nh©n ra bªng hπt ho∆c bªng c´ng ngh÷ nu´i c†y m´ vµ gi©m hom.

H◊nh 4.2. V≠Ín nh©n giỊng c©y l©m nghi÷p

(18)

C©u h·i

1.MÙc Æ›ch cÒa c´ng t∏c s∂n xu†t giËng c©y trÂng lµ g◊ ? 2.H÷ thËng s∂n xu†t giËng c©y trÂng gÂm c∏c giai Æoπn nµo ?

3. Tr◊nh bµy quy tr◊nh s∂n xu†t giËng Î c©y trÂng t˘ thÙ ph†n theo s¨ ÆÂ duy tr◊.

4. Tr◊nh bµy quy tr◊nh s∂n xu†t giËng Î c©y trÂng t˘ thÙ ph†n theo s¨ ÆÂ phÙc tr∏ng.

5.So s∏nh s˘ giËng vµ kh∏c nhau trong quy tr◊nh s∂n xu†t giËng Î ba nh„m c©y trÂng c„ ph≠¨ng th¯c sinh s∂n kh∏c nhau.

6.N™u Æ∆c Æi”m cÒa c´ng t∏c s∂n xu†t giËng c©y rıng.

Th˘c hµnh :

X∏c Æfinh s¯c sËng cÒa hπt

I -Chu»n bfi

-Hπt giËng (lÛa, ng´, ÆÀu ÆÁ...) : tı 100 Æ’n 200 hπt.

-HÈp petri : 1.

-Panh (kãp) : 1.

-Lam k›nh : 1.

-Dao cæt hπt : 1.

-Gi†y th†m : tı 4 Æ’n 5 tÍ.

-ThuËc thˆ : 1 l‰. ThuËc thˆ do gi∏o vi™n chu»n bfi theo c∏ch sau Æ©y : + C©n 1 gam indicago cacmanh (carmin), hoµ tan trong 10ml cÂn 96o, th™m 90ml n≠Ìc c†t, thu Æ≠Óc dung dfich A.

+ L†y 2ml H2SO4Æ∆c (d = 1,84), hoµ tan trong 98ml n≠Ìc c†t, thu Æ≠Óc dung dfich B.

+ L†y 20ml dung dfich B ÆÊ vµo dung dfich A, thu Æ≠Óc thuËc thˆ.

B µ i 5

-X∏c Æfinh Æ≠Óc s¯c sËng cÒa hπt mÈt sË c©y trÂng n´ng nghi÷p.

-Th˘c hi÷n ÆÛng quy tr◊nh, b∂o Æ∂m an toµn lao ÆÈng vµ v÷ sinh m´i tr≠Íng.

(19)

II -Quy tr◊nh th˘c hµnh

B≠Ìc 1.L†y mÈt m…u kho∂ng 50 hπt giËng, dÔng gi†y th†m lau sπch, sau Æ„

x’p vµo hÈp petri.

B≠Ìc 2.ßÊ thuËc thˆ vµo hÈp petri sao cho thuËc thˆ ngÀp hπt. Ng©m hπt tı 10 Æ’n 15 phÛt.

B≠Ìc 3.Sau khi ng©m, l†y hπt ra, dÔng gi†y th†m lau sπch thuËc thˆ Î v· hπt.

B≠Ìc 4.DÔng panh kãp ch∆t hπt, sau Æ„ Æ∆t l™n t†m k›nh, dÔng dao cæt Æ´i hπt vµ quan s∏t nÈi nhÚ.

-N’u nÈi nhÚ bfi nhuÈm mµu lµ hπt ch’t.

-N’u nÈi nhÚ kh´ng bfi nhuÈm mµu lµ hπt sËng.

B≠Ìc 5.T›nh tÿ l÷ hπt sËng Tÿ l÷ hπt sËng :

Trong Æ„ B : SË hπt sËng.

C : TÊng sË hπt th› nghi÷m (thˆ).

K’t qu∂ th› nghi÷m Æ≠Óc ghi theo m…u b∂ng sau : A% = xB 100%

C

TÊng sË hπt th› nghi÷m SË hπt bfi nhuÈm mµu (Hπt ch’t)

SË hπt kh´ng bfi nhuÈm mµu

(Hπt sËng) Tÿ l÷ hπt sËng (%)

B≠Ìc 1 B≠Ìc 2

B≠Ìc 4

(20)

III -ß∏nh gi∏ k’t qu∂

-H‰c sinh t˘ Æ∏nh gi∏ k’t qu∂ th˘c hµnh theo m…u b∂ng sau :

-Gi∏o vi™n d˘a vµo k’t qu∂ th˘c hµnh cÒa h‰c sinh Æ” Æ∏nh gi∏ v“ th˘c hi÷n quy tr◊nh vµ k’t qu∂ x∏c Æfinh tÿ l÷ hπt sËng.

`ng dÙng c´ng ngh÷ nu´i c†y m´ t’ bµo trong nh©n giËng c©y trÂng n´ng, l©m nghi÷p

I -Kh∏i ni÷m v“ ph≠¨ng ph∏p nu´i c†y m´ t’ bµo

T’ bµo, m´ th˘c vÀt lµ mÈt ph«n cÒa c¨ th” nh≠ng chÛng v…n c„ t›nh ÆÈc lÀp.

N’u nu´i c†y m´ t’ bµo trong m´i tr≠Íng th›ch hÓp vµ cung c†p ÆÒ ch†t dinh d≠Ïng g«n giËng nh≠ trong c¨ th” sËng th◊ m´ t’ bµo c„ th” sËng. Qua nhi“u l«n ph©n bµo li™n ti’p, bi÷t ho∏ thµnh m´ vµ c¨ quan, m´ t’ bµo c„ th” ph∏t tri”n thµnh c©y hoµn chÿnh.

II -C¨ sÎ khoa h‰c cÒa ph≠¨ng ph∏p nu´i c†y m´ t’ bµo T’ bµo th˘c vÀt c„ t›nh toµn n®ng. B†t c¯ t’ bµo nµo ho∆c m´ nµo thuÈc c¨ quan nh≠ r‘, th©n, l∏ Æ“u ch¯a h÷ gen quy Æfinh ki”u gen cÒa loµi Æ„.

ChÛng Æ“u c„ kh∂ n®ng sinh s∂n v´ t›nh Æ” tπo thµnh c©y hoµn chÿnh n’u Æ≠Óc nu´i c†y trong m´i tr≠Íng th›ch hÓp. T›nh toµn n®ng cÒa t’ bµo lµ c¨

Th˘c hi÷n quy tr◊nh Tÿ l÷ hπt sËng (%) Chÿ ti™u Æ∏nh gi∏

K’t qu∂

TËt ßπt Kh´ng Æπt

Ng≠Íi Æ∏nh gi∏

B µ i 6

-Bi’t Æ≠Óc th’ nµo lµ nu´i c†y m´ t’ bµo, c¨ sÎ khoa h‰c cÒa ph≠¨ng ph∏p nµy.

-Bi’t Æ≠Óc quy tr◊nh c´ng ngh÷ nh©n giËng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo.

(21)

sÎ khoa h‰c cÒa ph≠¨ng ph∏p nu´i c†y m´ t’ bµo.

C¨ th” th˘c vÀt lµ mÈt th” thËng nh†t bao gÂm nhi“u c¨ quan c„ ch¯c n®ng kh∏c nhau, Æ≠Óc h◊nh thµnh tı nhi“u t’ bµo kh∏c nhau. T†t c∂ c∏c t’ bµo nµy Æ“u c„ chung nguÂn gËc lµ t’ bµo hÓp tˆ. ô giai Æoπn Æ«u, t’ bµo hÓp tˆ ph©n chia thµnh c∏c t’ bµo ph´i sinh ch≠a mang ch¯c n®ng chuy™n bi÷t. Sau Æ„ t’

bµo ph´i sinh ti’p tÙc bi’n ÆÊi thµnh c∏c t’ bµo chuy™n ho∏ Æ∆c hi÷u cho c∏c m´, c∏c c¨ quan kh∏c nhau. S˘ chuy”n ho∏ c∏c t’ bµo ph´i sinh thµnh c∏c t’

bµo chuy™n ho∏ Æ∂m nhÀn ch¯c n®ng kh∏c nhau g‰i lµ s˘ ph©n ho∏ t’ bµo.

T’ bµo Æ∑ ph©n ho∏ thµnh c∏c t’ bµo chuy™n bi÷t c„ ch¯c n®ng kh∏c nhau kh´ng m†t Æi kh∂ n®ng bi’n ÆÊi cÒa m◊nh. ô Æi“u ki÷n th›ch hÓp chÛng lπi c„

th” trÎ v“ dπng ph´i sinh vµ ph©n chia mπnh mœ. Qu∏ tr◊nh nµy Æ≠Óc g‰i lµ ph∂n ph©n ho∏ t’ bµo.

K‹ thuÀt nu´i c†y m´ t’ bµo lµ k‹ thuÀt Æi“u khi”n s˘ ph∏t sinh h◊nh th∏i cÒa t’ bµo th˘c vÀt mÈt c∏ch Æfinh h≠Ìng d˘a vµo s˘ ph©n ho∏, ph∂n ph©n ho∏

tr™n c¨ sÎ t›nh toµn n®ng cÒa t’ bµo th˘c vÀt khi Æ≠Óc nu´i c†y t∏ch rÍi trong Æi“u ki÷n nh©n tπo, v´ trÔng.

III -Quy tr◊nh c´ng ngh÷ nh©n giËng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo 1. ≥ ngh‹a

Nh©n giËng c©y trÂng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo :

-C„ th” nh©n giËng c©y trÂng Î quy m´ c´ng nghi÷p k” c∂ tr™n c∏c ÆËi t≠Óng kh„ nh©n giËng bªng ph≠¨ng ph∏p th´ng th≠Íng.

-C„ h÷ sË nh©n giËng cao.

-Cho ra c∏c s∂n ph»m ÆÂng nh†t v“ m∆t di truy“n.

-N’u nguy™n li÷u nu´i c†y sπch b÷nh th◊ s∂n ph»m nh©n giËng sœ hoµn toµn sπch b÷nh.

2. Quy tr◊nh c´ng ngh÷ nh©n giËng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo

Quy tr◊nh c´ng ngh÷ nh©n giËng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo Æ≠Óc ti’n hµnh theo c∏c b≠Ìc sau :

a) Ch‰n vÀt li÷u nu´i c†y

VÀt li÷u nu´i c†y th≠Íng lµ t’ bµo cÒa m´ ph©n sinh (lµ m´ ch≠a ph©n ho∏

trong c∏c Æÿnh sinh tr≠Îng cÒa r‘, th©n, l∏). VÀt li÷u nu´i c†y kh´ng bfi nhi‘m b÷nh (Æ∆c bi÷t lµ nhi‘m vi rÛt) Æ≠Óc trÂng trong buÂng c∏ch li Æ” tr∏nh hoµn toµn c∏c nguÂn l©y b÷nh.

b) Khˆ trÔng

Ph©n cæt Æÿnh sinh tr≠Îng cÒa vÀt li÷u nu´i c†y thµnh c∏c ph«n tˆ nh·. M…u sau khi cæt Æ≠Óc t»y rˆa bªng n≠Ìc sπch vµ khˆ trÔng.

(22)

c) Tπo chÂi trong m´i tr≠Íng nh©n tπo

M…u Æ≠Óc nu´i c†y trong m´i tr≠Íng dinh d≠Ïng nh©n tπo Æ” tπo chÂi, t¯c lµ t∏i tπo c©y tı c∏c Æÿnh sinh tr≠Îng. M´i tr≠Íng dinh d≠Ïng nh©n tπo th≠Íng dÔng trong nu´i c†y m´ lµ m´i tr≠Íng MS (Murashige vµ Skoog).

d) Tπo r‘

Khi chÂi Æ∑ Æπt ti™u chu»n v“ k›ch th≠Ìc (chi“u cao) th◊ t∏ch (cæt) chÂi vµ c†y chuy”n sang m´i tr≠Íng tπo r‘. Trong m´i tr≠Íng tπo r‘ c„ bÊ sung ch†t k›ch th›ch sinh tr≠Îng (αNAA, IBA).

e) C†y c©y vµo m´i tr≠Íng th›ch ¯ng

Sau khi chÂi c©y Æ∑ ra r‘, c†y c©y vµo m´i tr≠Íng th›ch ¯ng Æ” c©y th›ch nghi d«n vÌi Æi“u ki÷n t˘ nhi™n.

f) TrÂng c©y trong v≠Ín ≠¨m

Sau khi c©y ph∏t tri”n b◊nh th≠Íng vµ Æπt ti™u chu»n c©y giËng, chuy”n c©y ra v≠Ín ≠¨m.

`ng dÙng nu´i c†y m´ ng≠Íi ta Æ∑ nh©n nhanh Æ≠Óc nhi“u giËng c©y l≠¨ng th˘c, th˘c ph»m (c∏c giËng lÛa chfiu m∆n, kh∏ng Æπo ´n ; khoai t©y, sÛpl¨, m®ng t©y...), giËng c©y c´ng nghi÷p (m›a, cµ ph™), giËng c©y hoa (hoa lan, c»m ch≠Ìng, ÆÂng ti“n, lili), c©y ®n qu∂ (chuËi, d¯a, d©u t©y), c©y l©m nghi÷p (bπch Ƶn, keo lai, th´ng, tÔng, tr«m h≠¨ng...).

C©u h·i

1. N™u c¨ sÎ khoa h‰c cÒa ph≠¨ng ph∏p nu´i c†y m´ t’ bµo.

2.Tr◊nh bµy quy tr◊nh c´ng ngh÷ nh©n giËng c©y trÂng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo.

Ch‰n vÀt li÷u nu´i c†y

TrÂng c©y trong v≠Ín ≠¨m C†y c©y vµo m´i tr≠Íng

th›ch ¯ng Tπo chÂi

Tπo r‘

Khˆ trÔng

H◊nh 6. Quy tr◊nh c´ng ngh÷ nh©n giËng bªng nu´i c†y m´ t’ bµo

(23)

MÈt sË t›nh ch†t cÒa Ɔt trÂng

I -Keo Ɔt vµ kh∂ n®ng h†p phÙ cÒa Ɔt 1. Keo Ɔt

a) Kh∏i ni÷m v“ keo Ɔt

Keo Ɔt lµ nh˜ng ph«n tˆ c„ k›ch th≠Ìc kho∂ng d≠Ìi 1 m, kh´ng hoµ tan trong n≠Ìc mµ Î trπng th∏i huy“n phÔ (trπng th∏i l¨ lˆng trong n≠Ìc).

b) C†u tπo keo Ɔt

MÁi mÈt hπt keo c„ mÈt nh©n. LÌp ph©n tˆ nªm ph›a ngoµi cÒa nh©n ph©n li thµnh c∏c ion vµ tπo ra lÌp ion quy’t Æfinh Æi÷n. N’u lÌp nµy mang Æi÷n ©m th◊ keo mang Æi÷n ©m. N’u lÌp nµy mang Æi÷n d≠¨ng th◊ keo mang Æi÷n d≠¨ng. Ph›a ngoµi lÌp ion quy’t Æfinh Æi÷n lµ lÌp ion bÔ (gÂm 2 lÌp : lÌp ion b†t ÆÈng vµ lÌp ion khu’ch t∏n) mang Æi÷n tr∏i d†u vÌi lÌp ion quy’t Æfinh Æi÷n (h.7).

a) b)

H◊nh 7. S¨ ÆÂ c†u tπo cÒa keo Ɔt a) Keo ©m ; b) Keo d≠¨ng

Keo Ɔt c„ kh∂ n®ng trao ÆÊi ion Î lÌp ion khu’ch t∏n vÌi c∏c ion cÒa dung dfich Ɔt. ß©y ch›nh lµ c¨ sÎ cÒa s˘ trao ÆÊi dinh d≠Ïng gi˜a Ɔt vµ c©y trÂng.

B µ i 7

-Bi’t Æ≠Óc keo Ɔt lµ g◊.

-Th’ nµo lµ kh∂ n®ng h†p phÙ cÒa Ɔt. Th’ nµo lµ ph∂n ¯ng cÒa dung dfich Ɔt vµ ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt.

(24)

2. Kh∂ n®ng h†p phÙ cÒa Ɔt

Kh∂ n®ng gi˜ lπi c∏c ch†t dinh d≠Ïng, c∏c ph«n tˆ nh· nh≠ hπt limon, hπt sät... ; hπn ch’ s˘ rˆa tr´i chÛng d≠Ìi t∏c ÆÈng cÒa n≠Ìc m≠a, n≠Ìc t≠Ìi g‰i lµ kh∂ n®ng h†p phÙ cÒa Ɔt.

II -Ph∂n ¯ng cÒa dung dfich Ɔt

Ph∂n ¯ng cÒa dung dfich Ɔt chÿ t›nh chua, ki“m ho∆c trung t›nh cÒa Ɔt. Ph∂n

¯ng dung dfich Ɔt do nÂng ÆÈ H+vµ OH- quy’t Æfinh. N’u [H+] > [OH-] Ɔt c„ ph∂n ¯ng chua, [H+] = [OH-] Ɔt c„ ph∂n ¯ng trung t›nh vµ [H+] < [OH-]

Ɔt c„ ph∂n ¯ng ki“m.

1. Ph∂n ¯ng chua cÒa Ɔt

C®n c¯ vµo trπng th∏i cÒa H+vµ Al3+Î trong Ɔt, ÆÈ chua cÒa Ɔt Æ≠Óc chia lµm 2 loπi.

a) ßÈ chua hoπt t›nh lµ ÆÈ chua do H+trong dung dfich Ɔt g©y n™n. ßÈ chua hoπt t›nh Æ≠Óc bi”u thfi bªng pH .

Trfi sË pH cÒa Ɔt th≠Íng dao ÆÈng tı 3 Æ’n 9. ߆t l©m nghi÷p ph«n lÌn lµ chua vµ r†t chua, trfi sË pH th≠Íng nh· h¨n 6,5. ߆t n´ng nghi÷p, trı Ɔt phÔ sa trung t›nh ›t chua (ÆÂng bªng s´ng HÂng, s´ng Cˆu Long), Ɔt m∆n ki“m, c∏c loπi Ɔt cfln lπi Æ“u chua. ß∆c bi÷t Ɔt phÃn hoπt ÆÈng r†t chua, trfi sË pH th≠Íng nh· h¨n 4.

b) ßÈ chua ti“m tµng lµ ÆÈ chua do H+vµ Al3+tr™n b“ m∆t keo Ɔt g©y n™n.

2. Ph∂n ¯ng ki“m cÒa Ɔt

MÈt sË loπi Ɔt c„ ch¯a c∏c muËi ki“m Na2CO3, CaCO3... Khi c∏c muËi nµy thu˚ ph©n tπo thµnh NaOH vµ Ca(OH)2lµm cho Ɔt ho∏ ki“m.

Ph∂n ¯ng cÒa dung dfich Ɔt r†t c„ ˝ ngh‹a trong s∂n xu†t n´ng, l©m nghi÷p.

D˘a vµo ph∂n ¯ng cÒa Ɔt ng≠Íi ta bË tr› c©y trÂng cho phÔ hÓp, b„n ph©n, b„n v´i Æ” c∂i tπo ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt.

Em h∑y n™u mÈt sË v› dÙ c„ ˝ ngh‹a th˘c t’ cÒa ph∂n ¯ng dung dfich Ɔt.

III -ßÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt 1. Kh∏i ni÷m

ßÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt lµ kh∂ n®ng cÒa Ɔt cung c†p ÆÂng thÍi vµ kh´ng ngıng n≠Ìc, ch†t dinh d≠Ïng, kh´ng ch¯a c∏c ch†t ÆÈc hπi cho c©y, b∂o Æ∂m cho c©y Æπt n®ng su†t cao.

H2O

(25)

Tı kh∏i ni÷m tr™n em h∑y cho bi’t nh˜ng y’u tË nµo quy’t Æfinh ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt ? MuËn lµm t®ng ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt, ph∂i ∏p dÙng c∏c bi÷n ph∏p k‹ thuÀt nµo ?

2. Ph©n loπi

Tu˙ theo nguÂn gËc h◊nh thµnh, ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt chia lµm hai loπi : -ßÈ ph◊ nhi™u t˘ nhi™nlµ ÆÈ ph◊ nhi™u Æ≠Óc h◊nh thµnh d≠Ìi th∂m th˘c vÀt t˘ nhi™n, trong qu∏ tr◊nh h◊nh thµnh kh´ng c„ s˘ t∏c ÆÈng cÒa con ng≠Íi.

-ßÈ ph◊ nhi™u nh©n tπolµ ÆÈ ph◊ nhi™u Æ≠Óc h◊nh thµnh do k’t qu∂ hoπt ÆÈng s∂n xu†t cÒa con ng≠Íi.

Nh≠ vÀy, hoπt ÆÈng s∂n xu†t cÒa con ng≠Íi cÚng c„ vai trfl nh†t Æfinh trong s˘ h◊nh thµnh ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt.

Em h∑y n™u mÈt sË v› dÙ v“ ∂nh h≠Îng t›ch c˘c cÒa hoπt ÆÈng s∂n xu†t Æ’n s˘ h◊nh thµnh ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt.

ßÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt chÿ lµ kh∂ n®ng Ɔt c„ th” cho n®ng su†t c©y trÂng cao.

Trong s∂n xu†t n´ng, l©m nghi÷p, Æ” thu Æ≠Óc n®ng su†t c©y trÂng cao, ngoµi ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt c«n ph∂i c„ c∏c Æi“u ki÷n : giËng tËt, thÍi ti’t thuÀn lÓi vµ Æ∆c bi÷t ph∂i b∂o Æ∂m ch’ ÆÈ ch®m s„c tËt, hÓp l›.

C©u h·i

1.Th’ nµo lµ keo Ɔt ? N™u c†u tπo cÒa keo Ɔt.

2.Th’ nµo lµ kh∂ n®ng h†p phÙ cÒa Ɔt ?

3.Th’ nµo lµ ph∂n ¯ng cÒa dung dfich Ɔt ? N™u mÈt sË v› dÙ c„ ˝ ngh‹a th˘c t’ cÒa ph∂n ¯ng dung dfich Ɔt.

4. Th’ nµo lµ ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt ? N™u mÈt sË bi÷n ph∏p k‹ thuÀt lµm t®ng ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt.

(26)

Th˘c hµnh :

X∏c Æfinh ÆÈ chua cÒa Ɔt

I -chu»n bfi

-M…u Ɔt kh´ Æ∑ nghi“n nh· (tı 2 Æ’n 3 m…u).

-M∏y Æo pH.

-ßÂng h b†m gi©y (ÆÂng h Æeo tay).

-Dung dfich KCl 1N vµ n≠Ìc c†t.

-B◊nh tam gi∏c (b◊nh h◊nh n„n) dung t›ch 100ml : 2.

-ˇng Æong dung t›ch 50ml : 2.

-C©n k‹ thuÀt.

II -Quy tr◊nh th˘c hµnh

B≠Ìc 1.C©n hai m…u Ɔt, mÁi m…u 20g, ÆÊ mÁi m…u vµo mÈt b◊nh tam gi∏c dung t›ch 100ml.

B≠Ìc 2.DÔng Ëng Æong, Æong 50ml dung dfich KCl 1N ÆÊ vµo b◊nh tam gi∏c th¯ nh†t vµ 50ml n≠Ìc c†t vµo b◊nh tam gi∏c th¯ hai.

B≠Ìc 1 B≠Ìc 2

B µ i 8

-X∏c Æfinh Æ≠Óc pH cÒa Ɔt bªng thi’t bfi th´ng th≠Íng.

- Th˘c hi÷n ÆÛng quy tr◊nh, b∂o Æ∂m an toµn lao ÆÈng vµ v÷ sinh m´i tr≠Íng.

(27)

B≠Ìc 3.DÔng tay læc 15 phÛt.

B≠Ìc 4. X∏c Æfinh pH cÒa Ɔt.

DÔng m∏y Æo pH Æ” Æo. Vfi tr› b«u Æi÷n c˘c Î gi˜a dung dfich huy“n phÔ. ߉c k’t qu∂ tr™n m∏y khi sË Æ∑ hi÷n Ên Æfinh trong 30 gi©y, ghi k’t qu∂ vµo b∂ng.

B≠Ìc 3 B≠Ìc 4

K’t qu∂ th› nghi÷m ghi theo m…u b∂ng sau :

III -ß∏nh gi∏ k’t qu∂

-H‰c sinh t˘ Æ∏nh gi∏ theo m…u b∂ng sau :

-Gi∏o vi™n Æ∏nh gi∏ k’t qu∂ th˘c hµnh cÒa h‰c sinh (th˘c hi÷n quy tr◊nh, k’t qu∂ x∏c Æfinh pH).

M…u 1 M…u 2 M…u 3

M…u Ɔt

Trfi sË pH pHH

2O pHKCI

Th˘c hi÷n quy tr◊nh Chÿ ti™u Æ∏nh gi∏

K’t qu∂

TËt ßπt Kh´ng Æπt

Ng≠Íi Æ∏nh gi∏

(28)

Bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ sˆ dÙng Ư†t x∏m bπc mµu, Ư†t x„i mfln mπnh tr¨ s·i Ư∏

߆t Vi÷t Nam Ư≠Óc h◊nh thµnh trong Ưi“u ki÷n nhi÷t Ừi n„ng »m n™n ch†t h˜u c¨ vµ mÔn trong Ư†t r†t d‘ bfi kho∏ng ho∏, c∏c ch†t dinh d≠Ïng trong Ư†t d‘ hoµ tan vµ bfi n≠Ìc m≠a rˆa tr´i. Kho∂ng 70% di÷n t›ch Ư†t t˘ nhi™n ph©n bỊ Î vÔng ƯĐi nÛi n™n Ư†t chfiu ∂nh h≠Îng mπnh cÒa qu∏ tr◊nh x„i mfln. ߆t bfi tho∏i ho∏ mπnh. Di÷n t›ch Ư†t x†u nhi“u h¨n Ư†t tỊt.

Trong sỊ c∏c loπi Ư†t x†u c«n c∂i tπo, ph∂i k” Ư’n Ư†t x∏m bπc mµu, Ư†t x„i mfln mπnh tr¨ s·i Ư∏, Ư†t m∆n, Ư†t phÊn.

I -C∂i tπo vµ sˆ dÙng Ư†t x∏m bπc mµu

1. Nguy™n nh©n h◊nh thµnh

-߆t x∏m bπc mµu Ư≠Óc h◊nh thµnh Î vÔng gi∏p ranh gi˜a ƯĐng bªng vµ trung du mi“n nÛi, Î Ưfia h◊nh dỊc tho∂i n™n qu∏ tr◊nh rˆa tr´i c∏c hπt sôt, keo vµ ch†t dinh d≠Ïng di‘n ra mπnh mœ.

- Loπi Ư†t nµy Ư∑ Ư≠Óc dÔng Ư”

trĐng lÛa l©u Ửi vÌi tĂp qu∏n canh t∏c lπc hĂu n™n Ư†t bfi tho∏i ho∏

nghi™m tr‰ng.

ô n≠Ìc ta, Ư†t x∏m bπc mµu ph©n bỊ rỈng r∑i Î c∏c vÔng trung du Bưc BỈ, ß´ng Nam BỈ vµ T©y Nguy™n.

B µ i 9

- Bi’t Ư≠Óc s˘ h◊nh thµnh, t›nh ch†t ch›nh cÒa Ư†t x∏m bπc mµu, bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ h≠Ìng sˆ dÙng loπi Ư†t nµy.

-Bi’t Ư≠Óc nguy™n nh©n g©y x„i mfln, t›nh ch†t cÒa Ư†t x„i mfln mπnh, bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ h≠Ìng sˆ dÙng loπi Ư†t nµy.

H◊nh 9.1. ߆t x∏m bπc mµu

(29)

2. T›nh ch†t cÒa Ɔt x∏m bπc mµu

-߆t x∏m bπc mµu c„ t«ng Ɔt m∆t m·ng. LÌp Ɔt m∆t c„ thµnh ph«n c¨ giÌi nhã : tÿ l÷ c∏t lÌn, l≠Óng sät, keo ›t. ߆t th≠Íng bfi kh´ hπn.

-߆t chua ho∆c r†t chua. ߆t nghÃo ch†t dinh d≠Ïng, nghÃo mÔn.

-SË l≠Óng vi sinh vÀt trong Ɔt ›t. Hoπt ÆÈng cÒa vi sinh vÀt Ɔt y’u.

3. Bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ h≠Ìng sˆ dÙng

a) Bi÷n ph∏p c∂i tπo

T†t c∂ c∏c bi÷n ph∏p c∂i tπo nhªm c∂i thi÷n c∏c t›nh ch†t vÀt l›, ho∏ h‰c vµ sinh h‰c cÒa Ɔt. C„ nhi“u bi÷n ph∏p c∂i tπo Ɔt x∏m bπc mµu. D≠Ìi Æ©y lµ mÈt sË bi÷n ph∏p c∂i tπo ch›nh :

-X©y d˘ng bÍ vÔng, bÍ thˆa vµ h÷ thËng m≠¨ng m∏ng, b∂o Æ∂m t≠Ìi, ti™u hÓp l›.

-Cµy s©u d«n k’t hÓp b„n t®ng ph©n h˜u c¨ vµ b„n ph©n ho∏ h‰c (N, P, K) hÓp l›.

-B„n v´i c∂i tπo Ɔt.

- Lu©n canh c©y trÂng : Lu©n canh c©y h‰ ßÀu, c©y l≠¨ng th˘c vµ c©y ph©n xanh.

Em h∑y cho bi’t t∏c dÙng cÒa tıng bi÷n ph∏p tr™n lµ g◊ ? b) Sˆ dÙng Ɔt x∏m bπc mµu

Do Æ≠Óc h◊nh thµnh Î Æfia h◊nh dËc tho∂i, d‘ tho∏t n≠Ìc, thµnh ph«n c¨ giÌi nhã, d‘ cµy bıa, n™n Ɔt x∏m bπc mµu th›ch hÓp vÌi nhi“u loπi c©y trÂng cπn.

Em h∑y k” t™n mÈt sË loπi c©y trÂng Æ≠Óc trÂng tr™n Ɔt x∏m bπc mµu.

II -c∂i tπo vµ sˆ dÙng Ɔt x„i mfln mπnh tr¨ s·i Æ∏

1. Nguy™n nh©n g©y x„i mfln Ɔt

-X„i mfln Ɔt lµ qu∏ tr◊nh ph∏ hu˚ lÌp Ɔt m∆t vµ t«ng Ɔt d≠Ìi do t∏c ÆÈng cÒa n≠Ìc m≠a, n≠Ìc t≠Ìi, tuy’t tan ho∆c gi„.

-Nguy™n nh©n ch›nh g©y x„i mfln Ɔt lµ l≠Óng m≠a lÌn vµ Æfia h◊nh dËc : + N≠Ìc m≠a r¨i vµo Ɔt ph∏ vÏ k’t c†u Ɔt. M≠a cµng lÌn l≠Óng Ɔt bfi bµo mfln, rˆa tr´i cµng nhi“u.

+ ßfia h◊nh ∂nh h≠Îng Æ’n x„i mfln, rˆa tr´i Ɔt th´ng qua ÆÈ dËc vµ chi“u dµi dËc. ßÈ dËc cµng lÌn, dËc cµng dµi tËc ÆÈ dflng ch∂y cµng mπnh, tËc ÆÈ x„i mfln cµng lÌn. Do bfi rˆa tr´i bµo mfln mπnh n™n t«ng mÔn r†t m·ng, c„

tr≠Íng hÓp m†t hºn, tr™n b“ m∆t cfln tr¨ s·i Æ∏.

(30)

Tı c∏c nguy™n nh©n tr™n em h∑y cho bi’t : X „i mfln Ɔt th≠Íng x∂y ra Î Æ©u (vÔng nµo) ? ߆t n´ng nghi÷p vµ Ɔt l©m nghi÷p, Ɔt nµo chfiu t∏c ÆÈng cÒa qu∏ tr◊nh x„i mfln mπnh h¨n ? Tπi sao ?

2. T›nh ch†t cÒa Ɔt x„i mfln mπnh tr¨ s·i Æ∏

-H◊nh th∏i ph…u di÷n kh´ng hoµn chÿnh, c„ tr≠Íng hÓp m†t hºn t«ng mÔn.

-Sät vµ limon bfi cuËn tr´i Æi, trong Ɔt, c∏t, s·i chi’m ≠u th’.

-߆t chua ho∆c r†t chua, nghÃo mÔn vµ ch†t dinh d≠Ïng.

-SË l≠Óng vi sinh vÀt Ɔt ›t, hoπt ÆÈng cÒa vi sinh vÀt Ɔt y’u.

3. Bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ h≠Ìng sˆ dÙng

Bi÷n ph∏p ch›nh (chÒ y’u) nhªm hπn ch’ x„i mfln vµ c∂i tπo Ɔt lµ : a) Bi÷n ph∏p c´ng tr◊nh

-Lµm ruÈng bÀc thang : RuÈng bÀc thang lµ nh˜ng d∂i Ɔt nªm ngang s≠Ín dËc. C∏c d∂i Ɔt nµy dÔng Æ” canh t∏c vµ Æ≠Óc b∂o v÷ bªng c∏c bÍ Æ†t ho∆c Æ∏.

-Th“m c©y ®n qu∂ : Th“m c©y

®n qu∂ lµ dπng kh´ng li™n tÙc cÒa ruÈng bÀc thang. Kho∂ng c∏ch gi˜a hai hµng c©y ®n qu∂

c«n trÂng c· ho∆c c©y h‰ ßÀu Æ” b∂o v÷ Ɔt.

H◊nh 9.3. RuÈng bÀc thang H◊nh 9.2. ߆t bfi x„i mfln

H◊nh 9.4. Th“m c©y ®n qu∂

(31)

b) Bi÷n ph∏p n´ng h‰c

Bi÷n ph∏p n´ng h‰c bao gÂm : -Canh t∏c theo Æ≠Íng ÆÂng m¯c.

-B„n ph©n h˜u c¨ k’t hÓp vÌi ph©n kho∏ng (N, P, K).

-B„n v´i c∂i tπo Ɔt.

-Lu©n canh vµ xen canh gËi vÙ c©y trÂng.

-TrÂng c©y thµnh b®ng (d∂i).

-Canh t∏c n´ng, l©m k’t hÓp.

-TrÂng c©y b∂o v÷ Ɔt. ß∆c bi÷t lµ trÂng vµ b∂o v÷ rıng Æ«u nguÂn. ßËi vÌi Ɔt x„i mfln mπnh tr¨ s·i Æ∏, bi÷n ph∏p quan tr‰ng hµng Æ«u lµ trÂng c©y phÒ xanh Ɔt.

Em h∑y n™u t∏c dÙng cÒa tıng bi÷n ph∏p k” tr™n.

C©u h·i

1.N™u nguy™n nh©n h◊nh thµnh Ɔt x∏m bπc mµu.

2.N™u nh˜ng t›nh ch†t ch›nh cÒa Ɔt x∏m bπc mµu.

3. ß” c∂i tπo Ɔt x∏m bπc mµu, ng≠Íi ta th≠Íng sˆ dÙng nh˜ng bi÷n ph∏p nµo ? N™u mÈt sË bi÷n ph∏p th≠Íng dÔng Æ” c∂i tπo Ɔt x∏m bπc mµu mµ em bi’t.

4. Th’ nµo lµ x„i mfln Ɔt ?

5. N™u nguy™n nh©n g©y x„i mfln Ɔt.

6.N™u nh˜ng bi÷n ph∏p ch›nh nhªm hπn ch’ x„i mfln vµ c∂i tπo Ɔt.

Th´ng tin bÊ sung

1. Kho∏ng ho∏ lµ qu∏ tr◊nh ph©n hu˚, chuy”n ho∏ ch†t h˜u c¨ thµnh c∏c thµnh ph«n kho∏ng ƨn gi∂n.

2. ß≠Íng ÆÂng m¯c lµ Æ≠Íng nËi c∏c Æi”m c„ cÔng ÆÈ cao so vÌi m˘c n≠Ìc bi”n.

H◊nh 9.5. Canh t∏c n´ng, l©m k’t hÓp

(32)

Bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ sˆ dÙng Ɔt m∆n, Ɔt phÃn

I -C∂i tπo vµ sˆ dÙng Ɔt m∆n

1. Nguy™n nh©n h◊nh thµnh

-߆t m∆n lµ loπi Ɔt c„ ch¯a nhi“u cation natri h†p phÙ tr™n b“ m∆t keo Ɔt vµ trong dung dfich Ɔt.

-߆t m∆n Æ≠Óc h◊nh thµnh do t∏c ÆÈng cÒa nhi“u y’u tË. ô n≠Ìc ta, Ɔt m∆n Æ≠Óc h◊nh thµnh do hai nguy™n nh©n ch›nh :

+ Do n≠Ìc bi”n trµn vµo.

+ Do ∂nh h≠Îng cÒa n≠Ìc ng«m. V“ mÔa kh´, muËi hoµ tan theo c∏c mao qu∂n d…n l™n lµm Ɔt nhi‘m m∆n.

-߆t m∆n Î n≠Ìc ta Æ≠Óc h◊nh thµnh Î vÔng ÆÂng bªng ven bi”n.

2. ß∆c Æi”m, t›nh ch†t cÒa Ɔt m∆n

-߆t m∆n c„ thµnh ph«n c¨ giÌi n∆ng. Tÿ l÷ sät tı 50% Æ’n 60%. ߆t ch∆t, th†m n≠Ìc käm. Khi bfi ≠Ìt, Ɔt dŒo, d›nh. Khi bfi kh´, Ɔt co lπi, n¯t nŒ, ræn chæc, kh„ lµm Ɔt.

-߆t ch¯a nhi“u muËi tan d≠Ìi dπng NaCl, Na2SO4n™n ∏p su†t th»m th†u cÒa dung dfich Ɔt lÌn, lµm ∂nh h≠Îng Æ’n qu∏ tr◊nh hÛt n≠Ìc vµ ch†t dinh d≠Ïng cÒa c©y trÂng.

-߆t c„ ph∂n ¯ng trung t›nh ho∆c ki“m y’u.

-Hoπt ÆÈng cÒa vi sinh vÀt Ɔt y’u.

B µ i 10

-Bi’t Æ≠Óc s˘ h◊nh thµnh, t›nh ch†t ch›nh cÒa Ɔt m∆n, Ɔt phÃn.

-Bi’t Æ≠Óc bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ sˆ dÙng Ɔt m∆n, Ɔt phÃn.

(33)

3. Bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ h≠Ìng sˆ dÙng

a) Bi÷n ph∏p c∂i tπo

ß” c∂i tπo Ɔt m∆n, ng≠Íi ta th≠Íng sˆ dÙng c∏c bi÷n ph∏p sau Æ©y :

- Bi÷n ph∏p thu˚ lÓi : ßæp Æ™ ng®n n≠Ìc bi”n, x©y d˘ng h÷ thËng m≠¨ng m∏ng t≠Ìi, ti™u hÓp l›.

Em h∑y cho bi’t mÙc Æ›ch cÒa bi÷n ph∏p thu˚ lÓi lµ g◊ ?

-Bi÷n ph∏p b„n v´i : Khi b„n v´i vµo Ɔt, cation canxi sœ tham gia ph∂n ¯ng trao ÆÊi theo ph≠¨ng tr◊nh sau :

15

60

97

160 0

cm

a) b)

H◊nh 10.1. ߆t m∆n

a) C∂nh quan chung ; b) M∆t cæt ph…u di÷n

(34)

Tı ph≠¨ng tr◊nh trao ÆÊi cation, em h∑y cho bi’t b„n v´i vµo Ɔt c„ t∏c dÙng g◊ ?

+Sau khi b„n v´i mÈt thÍi gian, ti’n hµnh th∏o n≠Ìc rˆa m∆n.

+Sau khi Æ∑ rˆa m∆n, c«n b„n bÊ sung ch†t h˜u c¨ Æ” n©ng cao ÆÈ ph◊ nhi™u cho Ɔt.

Theo em, bÊ sung ch†t h˜u c¨ cho Ɔt c„ th” th˘c hi÷n bªng c∏ch nµo ? -TrÂng c©y chfiu m∆n : TrÂng c©y chfiu m∆n Æ” gi∂m bÌt l≠Óng natri trong Ɔt, sau Æ„ sœ trÂng c∏c c©y trÂng kh∏c.

Trong c∏c bi÷n ph∏p n™u tr™n, theo em, bi÷n ph∏p nµo lµ bi÷n ph∏p quan tr‰ng nh†t ? V◊ sao ?

b) Sˆ dÙng Ɔt m∆n

-߆t m∆n sau khi c∂i tπo c„ th” sˆ dÙng trÂng lÛa, Æ∆c bi÷t lµ c∏c giËng lÛa Æ∆c s∂n.

-߆t m∆n th›ch hÓp cho trÂng c„i.

-߆t m∆n cfln Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” mÎ rÈng di÷n t›ch nu´i trÂng thu˚ s∂n.

-VÔng Ɔt m∆n ngoµi Æ™ c«n trÂng rıng Æ” gi˜ Ɔt vµ b∂o v÷ m´i tr≠Íng.

II -C∂i tπo vµ sˆ dÙng Ɔt phÃn 1. Nguy™n nh©n h◊nh thµnh

߆t phÃn lµ loπi Ɔt Æ≠Óc h◊nh thµnh Î vÔng ÆÂng bªng ven bi”n c„ nhi“u x∏c sinh vÀt ch¯a l≠u hu˙nh. C∏c x∏c sinh vÀt nµy bfi ph©n hu˚ gi∂i ph„ng ra l≠u hu˙nh (S). Trong Æi“u ki÷n y’m kh›, l≠u hu˙nh sœ k’t hÓp vÌi sæt (Fe) trong phÔ sa Æ” tπo thµnh hÓp ch†t pyrit (FeS2). Trong Æi“u ki÷n tho∏t n≠Ìc, tho∏ng kh›, FeS2 bfi oxi ho∏ h◊nh thµnh ax›t sunphuric (H2SO4) lµm cho Ɔt chua tr«m tr‰ng. V◊ vÀy, t«ng ch¯a FeS2cfln Æ≠Óc g‰i lµ t«ng sinh phÃn.

2. ß∆c Æi”m, t›nh ch†t cÒa Ɔt phÃn

-߆t phÃn c„ thµnh ph«n c¨ giÌi n∆ng. T«ng m∆t khi kh´ trÎ thµnh c¯ng, c„

nhi“u v’t n¯t nŒ.

-߆t r†t chua. Trfi sË pH th≠Íng nh· h¨n 4,0. Trong Ɔt c„ nhi“u ch†t ÆÈc hπi cho c©y trÂng (Al3+; Fe3+; CH4 ; H2S...).

-߆t c„ ÆÈ ph◊ nhi™u th†p.

-Hoπt ÆÈng cÒa vi sinh vÀt Ɔt y’u.

(35)

3. Bi÷n ph∏p c∂i tπo vµ h≠Ìng sˆ dÙng

a) Bi÷n ph∏p c∂i tπo

ß” c∂i tπo Ɔt phÃn, ng≠Íi ta th≠Íng dÔng c∏c bi÷n ph∏p sau Æ©y :

-Bi÷n ph∏p thu˚ lÓi : X©y d˘ng h÷ thËng k™nh t≠Ìi, ti™u n≠Ìc Æ” thau chua, rˆa m∆n, xÊ phÃn (rˆa phÃn) vµ hπ th†p mπch n≠Ìc ng«m.

-B„n v´i khˆ chua vµ lµm gi∂m ÆÈc hπi cÒa nh´m t˘ do (Al3+). Khi b„n v´i vµo Ɔt sœ x∂y ra c∏c ph∂n ¯ng sau :

0 10

35

95

130 cm

a) b)

H◊nh 10.2. ߆t phÃn

a) C∂nh quan chung ; b) M∆t cæt ph…u di÷n

(36)

- B„n ph©n h˜u c¨, Æπm, l©n vµ ph©n vi l≠Óng Æ” n©ng cao ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt.

-Cµy s©u, ph¨i ∂i : Cµy s©u, ph¨i ∂i Æ” cho qu∏ tr◊nh chua ho∏ di‘n ra mπnh, sau Æ„ nhÍ n≠Ìc m≠a, n≠Ìc t≠Ìi Æ” rˆa phÃn.

-L™n li’p (luËng) : LÀt Ûp Ɔt thµnh luËng cao. Lµm nh≠ vÀy lÌp Ɔt phÃn Î d≠Ìi Æ≠Óc lÀt l™n ph›a tr™n, gËc rπ, c· dπi bfi Ûp xuËng tπo thµnh lÌp Æ÷m h˜u c¨, hai b™n li’p c„ hai r∑nh ti™u phÃn. Khi t≠Ìi n≠Ìc ng‰t vµo li’p, ch†t phÃn Æ≠Óc hoµ tan vµ tr´i xuËng r∑nh ti™u.

b) Sˆ dÙng Ɔt phÃn

-Hi÷n nay Ɔt phÃn Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” trÂng lÛa. ß” trÂng Æ≠Óc lÛa, Î ßÂng bªng s´ng Cˆu Long nh©n d©n Æ∑ sˆ dÙng phËi hÓp c∏c bi÷n ph∏p sau : cµy n´ng, bıa sÙc, gi˜ n≠Ìc li™n tÙc, thay n≠Ìc th≠Íng xuy™n.

-TrÂng c©y chfiu phÃn.

Em h∑y cho bi’t t∏c dÙng cÒa tıng bi÷n ph∏p tr™n.

C©u h·i

1.N™u t›nh ch†t ch›nh cÒa Ɔt m∆n vµ c∏c bi÷n ph∏p c∂i tπo.

2.N™u t›nh ch†t ch›nh cÒa Ɔt phÃn vµ c∏c bi÷n ph∏p c∂i tπo.

3.N™u bi÷n ph∏p th≠Íng dÔng Æ” c∂i tπo Ɔt m∆n, Ɔt phÃn Î Æfia ph≠¨ng em (n’u c„).

a b

H◊nh 10.3. Li’p

a) LÌp Ɔt phÃn ; b) LÌp Æ÷m h˜u c¨

(37)

Th˘c hµnh :

Quan s∏t ph…u di÷n Ɔt

I -chu»n bfi

-CuËc, xŒng, g«u mÛc n≠Ìc.

-Th≠Ìc, dao.

-Gi†y, bÛt ch◊.

II -Quy tr◊nh th˘c hµnh

B≠Ìc 1.Chu»n bfi b“ m∆t quan s∏t

Theo bÀc thang b≠Ìc xuËng Æ∏y ph…u di÷n.

DÔng xŒng ho∆c cuËc xän mÈt Æ≠Íng thºng tı lÌp Ɔt m∆t xuËng Æ’n Æ∏y Æ” tπo ra b“ m∆t quan s∏t.

B≠Ìc 2.X ∏c Æfinh t«ng

C®n c¯ vµo mµu sæc, thµnh ph«n c¨ giÌi ho∆c ÆÈ ch∆t, chia ph…u di÷n Ɔt thµnh tıng t«ng.

DÔng th≠Ìc Æo ÆÈ s©u t«ng Ɔt vµ ghi vµo vÎ.

- ßËi vÌi Ɔt h◊nh thµnh tπi chÁ, ph…u di÷n Ɔt gÂm c∏c t«ng :

Ao: T«ng th∂m mÙc A : T«ng rˆa tr´i

B : T«ng t›ch tÙ s∂n ph»m rˆa tr´i C : T«ng m…u ch†t

D : T«ng Æ∏ mã

B µ i 11

-Bi’t c∏ch quan s∏t ph…u di÷n Ɔt.

-Ph©n bi÷t Æ≠Óc c∏c t«ng Ɔt.

-Th˘c hi÷n ÆÛng quy tr◊nh, Æ∂m b∂o an toµn lao ÆÈng vµ v÷ sinh m´i tr≠Íng.

H◊nh 11.1. L∏t cæt ph…u di÷n Ɔt

H◊nh 11.2. Ph…u di÷n Ɔt h◊nh thµnh tπi chÁ

(38)

- ßËi vÌi Ɔt trÂng lÛa n≠Ìc, ph…u di÷n Ɔt gÂm c∏c t«ng :

Ac : T«ng canh t∏c P : T«ng Æ’ cµy B : T«ng t›ch tÙ G : T«ng g¨ l©y

B≠Ìc 3.Quan s∏t ph…u di÷n Ɔt

Quan s∏t s˘ ph©n ho∏ c∏c t«ng Ɔt. Ghi k’t qu∂ quan s∏t vµo vÎ theo m…u b∂ng sau :

III - ß∏nh gi∏ k’t qu∂

- D˘a vµo k’t qu∂ quan s∏t, h‰c sinh t˘ Æ∏nh gi∏ bµi th˘c hµnh theo m…u b∂ng :

H◊nh 11.3. Ph…u di÷n Ɔt trÂng lÛa n≠Ìc

(39)

- Gi∏o vi™n Æ∏nh gi∏ k’t qu∂ th˘c hµnh cÒa h‰c sinh v“ : + Th˘c hi÷n quy tr◊nh.

+ K’t qu∂ th˘c hµnh.

Th´ng tin bÊ sung

Ph…u di÷n Ɔt lµ m∆t phºng cæt thºng g„c vÌi m∆t Ɔt tı tr™n xuËng d≠Ìi.

ß∆c Æi”m, t›nh ch†t, k‹ thuÀt sˆ dÙng mÈt sË loπi ph©n b„n th´ng th≠Íng

I - MÈt sË loπi ph©n b„n th≠Íng dÔng trong n´ng, l©m nghi÷p

C®n c¯ vµo nguÂn gËc, ph©n b„n sˆ dÙng trong n´ng, l©m nghi÷p Æ≠Óc chia lµm 3 loπi : ph©n ho∏ h‰c, ph©n h˜u c¨ vµ ph©n vi sinh vÀt.

1. Ph©n ho∏ h‰c lµ loπi ph©n b„n Æ≠Óc s∂n xu†t theo quy tr◊nh c´ng nghi÷p. Trong qu∏ tr◊nh s∂n xu†t c„ sˆ dÙng mÈt sË nguy™n li÷u t˘ nhi™n ho∆c tÊng hÓp. Tu˙

thuÈc vµo nguy™n tË dinh d≠Ïng c„ ch¯a trong ph©n b„n, ph©n ho∏ h‰c c„ th” lµ ph©n Æπm, l©n, kali, canxi, l≠u hu˙nh, bo... Ph©n ho∏ h‰c c„ th” lµ ph©n ƨn (ch¯a 1 nguy™n tË dinh d≠Ïng), ph©n Æa nguy™n tË (ch¯a 2 ho∆c nhi“u nguy™n tË dinh d≠Ïng).

B µ i 12

Bi’t Æ≠Óc Æ∆c Æi”m, t›nh ch†t vµ k‹ thuÀt sˆ dÙng mÈt sË loπi ph©n b„n th≠Íng dÔng trong n´ng, l©m nghi÷p.

H◊nh 12. Ph©n hÁn hÓp NPK

(40)

Em h∑y k” t™n mÈt sË loπi ph©n ho∏ h‰c mµ em bi’t.

2. Ph©n h˜u c¨

T†t c∂ c∏c ch†t h˜u c¨ vÔi vµo Ɔt Æ” duy tr◊ vµ n©ng cao ÆÈ ph◊ nhi™u cÒa Ɔt, b∂o Æ∂m cho c©y trÂng c„ n®ng su†t cao, ch†t l≠Óng tËt Æ≠Óc g‰i lµ ph©n h˜u c¨.

Em h∑y k” t™n mÈt sË loπi ph©n h˜u c¨ th≠Íng dÔng Î Æfia ph≠¨ng em.

3. Ph©n vi sinh vÀt lµ loπi ph©n b„n c„ ch¯a c∏c loµi vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm, chuy”n ho∏ l©n ho∆c vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨...

II - ß∆c Æi”m, t›nh ch†t cÒa mÈt sË loπi ph©n b„n th≠Íng dÔng trong n´ng, l©m nghi÷p

1. ß∆c Æi”m cÒa ph©n ho∏ h‰c

- Ph©n ho∏ h‰c ch¯a ›t nguy™n tË dinh d≠Ïng, nh≠ng tÿ l÷ ch†t dinh d≠Ïng cao.

-Ph«n lÌn ph©n ho∏ h‰c d‘ hoµ tan (trı ph©n l©n) n™n c©y d‘ h†p thÙ vµ cho hi÷u qu∂ nhanh.

-B„n nhi“u ph©n ho∏ h‰c, b„n li™n tÙc nhi“u n®m, Æ∆c bi÷t lµ ph©n Æπm vµ ph©n kali d‘ lµm cho Ɔt ho∏ chua.

2. ß∆c Æi”m cÒa ph©n h˜u c¨

-Ph©n h˜u c¨ c„ ch¯a nhi“u nguy™n tË dinh d≠Ïng tı Æa l≠Óng, trung l≠Óng vµ vi l≠Óng.

-Ph©n h˜u c¨ c„ thµnh ph«n vµ tÿ l÷ ch†t dinh d≠Ïng kh´ng Ên Æfinh.

-Nh˜ng ch†t dinh d≠Ïng trong ph©n h˜u c¨ c©y kh´ng sˆ dÙng Æ≠Óc ngay mµ ph∂i qua qu∏ tr◊nh kho∏ng ho∏ c©y mÌi sˆ dÙng Æ≠Óc. V◊ vÀy, ph©n h˜u c¨ lµ loπi ph©n b„n c„ hi÷u qu∂ chÀm.

-B„n ph©n h˜u c¨ li™n tÙc nhi“u n®m kh´ng lµm hπi Ɔt.

3. ß∆c Æi”m cÒa ph©n vi sinh vÀt

-Ph©n vi sinh vÀt lµ loπi ph©n b„n c„ ch¯a vi sinh vÀt sËng. Kh∂ n®ng sËng vµ thÍi gian tÂn tπi cÒa vi sinh vÀt phÙ thuÈc vµo Æi“u ki÷n ngoπi c∂nh n™n thÍi hπn sˆ dÙng ngæn.

- MÁi loπi ph©n b„n chÿ th›ch hÓp vÌi mÈt ho∆c mÈt nh„m c©y trÂng nh†t Æfinh.

-B„n ph©n vi sinh vÀt li™n tÙc nhi“u n®m kh´ng lµm hπi Ɔt.

(41)

III -K‹ thuÀt sˆ dÙng

ß” ph©n b„n ph∏t huy hi÷u l˘c, khi sˆ dÙng c«n chÛ ˝ Æ’n t›nh ch†t cÒa ph©n b„n, t›nh ch†t cÒa Ɔt, Æ∆c Æi”m sinh h‰c cÒa c©y trÂng vµ Æi“u ki÷n thÍi ti’t.

1. Sˆ dÙng ph©n ho∏ h‰c

- Do c„ tÿ l÷ ch†t dinh d≠Ïng cao, d‘ hoµ tan vµ hi÷u qu∂ nhanh n™n ph©n Æπm, kali dÔng Æ” b„n thÛc lµ ch›nh. Ph©n Æπm, kali cÚng c„ th” dÔng Æ” b„n l„t nh≠ng ph∂i b„n vÌi l≠Óng nh·.

V◊ sao khi dÔng ph©n Æπm, kali b„n l„t ph∂i b„n l≠Óng nh· ? N’u b„n l≠Óng lÌn th◊ sao ?

Ph©n l©n kh„ hoµ tan n™n dÔng Æ” b„n l„t, Æ” c„ thÍi gian cho ph©n b„n hoµ tan.

-B„n ph©n Æπm, kali nhi“u n®m li™n tÙc Ɔt sœ bfi ho∏ chua, v◊ vÀy sau nhi“u n®m b„n ph©n Æπm, kali, c«n b„n v´i c∂i tπo Ɔt.

-Ph©n hÁn hÓp NPK c„ th” dÔng Æ” b„n l„t ho∆c b„n thÛc. ¶u Æi”m cÒa loπi ph©n b„n nµy lµ b„n mÈt l«n cung c†p c∂ ba nguy™n tË nit¨, photpho vµ kali cho c©y trÂng. Do mÁi loπi Ɔt, mÁi loπi c©y trÂng c„ l≠Óng ch¯a vµ nhu c«u kh∏c nhau v“ nit¨, photpho, kali n™n ph©n hÁn hÓp NPK Æ≠Óc s∂n xu†t ri™ng cho tıng loπi Ɔt, tıng loπi c©y trÂng.

V› dÙ :

-ßËi vÌi lÛa, Î mi“n Bæc, c„ c∏c loπi ph©n hÁn hÓp vÌi tÿ l÷ N-P-K lµ 5-10-3 ; 8-8-4 ; 12-12-12 ; cfln Î mi“n Nam : 20-20-15.

-ßËi vÌi ng´, Î mi“n Bæc, c„ c∏c loπi ph©n hÁn hÓp vÌi tÿ l÷ N-P-K lµ 5-10-3 ; 10-10-10 ; 10-20-6 ; Î mi“n Nam : 30-15-0...

-ßËi vÌi rau ®n l∏ c„ loπi ph©n NPK vÌi tÿ l÷ 20-10-10, rau ®n cÒ : 15-10-15.

ß” n©ng cao hi÷u qu∂ sˆ dÙng ph©n b„n, hi÷n nay Æang c„ xu h≠Ìng s∂n xu†t ph©n ph¯c hÓp, ph©n nän (vi™n), ph©n chÀm tan...

2. Sˆ dÙng ph©n h˜u c¨

Ph©n h˜u c¨ dÔng Æ” b„n l„t lµ ch›nh, nh≠ng tr≠Ìc khi sˆ dÙng c«n ph∂i Ò cho hoai mÙc.

D˘a vµo Æ∆c Æi”m cÒa ph©n h˜u c¨, em h∑y cho bi’t v◊ sao ph©n h˜u c¨ dÔng Æ” b„n l„t lµ ch›nh ? DÔng ph©n h˜u c¨ Æ” b„n thÛc c„ Æ≠Óc kh´ng ?

3. Sˆ dÙng ph©n vi sinh vÀt

-Ph©n vi sinh vÀt c„ th” trÈn ho∆c t»m vµo hπt, r‘ c©y tr≠Ìc khi gieo trÂng.

(42)

-Ph©n vi sinh vĂt c„ th” b„n tr˘c ti’p vµo Ư†t Ư” t®ng sỊ l≠Óng vi sinh vĂt c„

›ch cho Ư†t.

C©u h·i

1. Th’ nµo lµ ph©n ho∏ h‰c, ph©n h˜u c¨, ph©n vi sinh vĂt ? L†y v› dÙ minh hoπ.

2. N™u Ư∆c Ưi”m vµ c∏ch sˆ dÙng ph©n ho∏ h‰c.

3. N™u Ư∆c Ưi”m vµ c∏ch sˆ dÙng ph©n h˜u c¨.

4. N™u Ư∆c Ưi”m vµ c∏ch sˆ dÙng ph©n vi sinh vĂt.

th´ng tin bÍ sung

1. Ph©n hÂn hÓp (ph©n trỈn) lµ loπi ph©n b„n thu Ư≠Óc khi ta trỈn mỈt c∏ch c¨ h‰c cÒa hai hay nhi“u ph©n Ư¨n vÌi nhau. Khi trỈn nh≠ vĂy kh´ng lµm thay ƯÍi t›nh ch†t cÒa ph©n.

2. Ph©n ph¯c hÓp lµ loπi ph©n b„n trong thµnh ph«n c„ ch¯a nhi“u nguy™n tỊ Ưπi vµ vi l≠Óng, Ư´i khi c„ c∂ thuỊc trı c· vµ ch†t k›ch th›ch ra r‘...

`ng dÙng c´ng ngh÷ vi sinh trong s∂n xu†t ph©n b„n

I -NGuy™n l› s∂n xu†t Ph©n vi sinh vĂt

C´ng ngh÷ vi sinh nghi™n c¯u khai th∏c c∏c hoπt ƯỈng sỊng cÒa vi sinh vĂt Ư”

s∂n xu†t ra c∏c s∂n ph»m c„ gi∏ trfi phÙc vÙ Ửi sỊng vµ ph∏t tri”n kinh t’, x∑

hỈi. `ng dÙng c´ng ngh÷ vi sinh, c∏c nhµ khoa h‰c Ư∑ tπo ra c∏c loπi ph©n vi sinh vĂt kh∏c nhau phÙc vÙ s∂n xu†t n´ng, l©m nghi÷p.

B µ i 13

-Bi’t Ư≠Óc ¯ng dÙng cÒa c´ng ngh÷ vi sinh trong s∂n xu†t ph©n b„n.

-Bi’t Ư≠Óc mỈt sỊ loπi ph©n vi sinh vĂt dÔng trong s∂n xu†t n´ng, l©m nghi÷p vµ c∏ch sˆ dÙng chÛng.

(43)

V“ nguy™n l›, khi s∂n xu†t mÈt loπi ph©n vi sinh vÀt nµo Æ„, ng≠Íi ta nh©n, sau Æ„ phËi trÈn chÒng vi sinh vÀt Æ∆c hi÷u (v› dÙ :vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm, vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n...) vÌi mÈt ch†t n“n. Bªng c´ng ngh÷ nµy, ng≠Íi ta Æ∑ s∂n xu†t Æ≠Óc c∏c loπi ph©n vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm, chuy”n ho∏ l©n vµ ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨ trong Ɔt.

II -mÈt sË loπi Ph©n vi sinh vÀt th≠Íng dÔng

1. Ph©n vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm lµ loπi ph©n b„n c„ ch¯a c∏c nh„m vi sinh vÀt cË Æfinh nit¨ t˘ do sËng cÈng sinh vÌi c©y h‰ ßÀu (nitragin), ho∆c sËng hÈi sinh vÌi c©y lÛa vµ mÈt sË c©y trÂng kh∏c (azogin). ß’n nay, quy tr◊nh s∂n xu†t ph©n vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm cho c©y h‰ ßÀu Æ∑ Æ≠Óc hoµn thi÷n. Thµnh ph«n ch›nh cÒa loπi ph©n b„n nµy gÂm : than bÔn, vi sinh vÀt nËt s«n c©y h‰ ßÀu, c∏c ch†t kho∏ng vµ nguy™n tË vi l≠Óng.

Ph©n vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm c„ th” dÔng Æ” t»m hπt giËng tr≠Ìc khi gieo ho∆c b„n tr˘c ti’p vµo Ɔt. T»m hπt giËng c«n Æ≠Óc ti’n hµnh Î n¨i r©m m∏t, tr∏nh

∂nh h≠Îng tr˘c ti’p cÒa ∏nh næng m∆t trÍi c„ th” lµm ch’t vi sinh vÀt.

Sau khi t»m, hπt giËng c«n Æ≠Óc gieo trÂng vµ vÔi vµo Ɔt ngay.

2. Ph©n vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n

Ph©n vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n lµ loπi ph©n b„n c„ ch¯a vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n h˜u c¨ thµnh l©n v´ c¨ (photphobacterin), ho∆c vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n kh„ tan thµnh l©n d‘ tan (ph©n l©n h˜u c¨ vi sinh).

H◊nh 13. Ph©n l©n h˜u c¨ vi sinh

(44)

Ph©n l©n h˜u c¨ vi sinh do Vi÷t Nam s∂n xu†t c„ c∏c thµnh ph«n sau : -Than bÔn.

-Vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n. Trong mÁi gam ph©n l©n h˜u c¨ vi sinh c„ ch¯a 0,5 tÿ t’ bµo vi sinh vÀt.

-BÈt photphorit ho∆c apatit (lµ hai loπi qu∆ng c„ ch¯a photpho).

-C∏c nguy™n tË kho∏ng vµ vi l≠Óng.

Ph©n vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n c„ th” dÔng Æ” t»m hπt giËng tr≠Ìc khi gieo (photphobacterin), ho∆c b„n tr˘c ti’p vµo Ɔt.

3. Ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨

Ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨ lµ loπi ph©n b„n c„ ch¯a c∏c loµi vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨.

Hªng n®m Ɔt nhÀn Æ≠Óc l≠Óng lÌn ch†t h˜u c¨ qua ph©n b„n ; x∏c ÆÈng, th˘c vÀt sËng trong Ɔt. Thµnh ph«n ch›nh cÒa x∏c th˘c vÀt lµ xenlul´.

Xenlul´ kh´ng t˘ ph©n gi∂i Æ≠Óc. Qu∏ tr◊nh ph©n gi∂i xenlul´ ph∂i c„ s˘ tham gia cÒa c∏c enzim do mÈt sË vi sinh vÀt ti’t ra. B„n ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨ vµo Ɔt c„ t∏c dÙng thÛc Æ»y qu∏ tr◊nh ph©n hu˚ vµ ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨ trong Ɔt thµnh c∏c hÓp ch†t kho∏ng ƨn gi∂n mµ c©y c„ th”

h†p thÙ Æ≠Óc. C∏c loπi ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i h˜u c¨ th≠Íng g∆p lµ : Estrasol (s∂n ph»m cÒa Nga), Mana (s∂n ph»m cÒa NhÀt B∂n). Ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨ Æ≠Óc b„n tr˘c ti’p vµo Ɔt.

C©u h·i

1.Th’ nµo lµ ¯ng dÙng c´ng ngh÷ vi sinh trong s∂n xu†t ph©n b„n ? 2.N™u Æ∆c Æi”m vµ c∏ch sˆ dÙng cÒa ph©n vi sinh vÀt cË Æfinh Æπm.

3.N™u Æ∆c Æi”m vµ c∏ch sˆ dÙng cÒa ph©n vi sinh vÀt chuy”n ho∏ l©n.

4. N™u ˝ ngh‹a th˘c t’ cÒa vi÷c b„n ph©n vi sinh vÀt ph©n gi∂i ch†t h˜u c¨.

Th´ng tin bÊ sung

1. Quan h÷ cÈng sinh lµ quan h÷ sËng chung gi˜a hai sinh vÀt kh∏c loµi (v› dÙ : vi sinh vÀt vµ c©y h‰ ßÀu) trong Æ„ c∂ hai b™n Æ“u c„ lÓi.

2. Quan h÷ hÈi sinh lµ quan h÷ sËng chung gi˜a hai sinh vÀt kh∏c loµi (v› dÙ : vi sinh vÀt vµ c©y lÛa), trong Æ„ mÈt b™n c„ lÓi ›ch c«n thi’t, cfln b™n kia kh´ng c„ lÓi ›ch vµ cÚng kh´ng c„ hπi.

Tài liệu tham khảo

Tài liệu liên quan

[r]

[r]

[r]

Quá trình truyền thông gồm hai hoạt động cơ bản: hoạt động truyền/gửi thông điệp thông qua kênh truyền thông (trực tiếp hoặc gián tiếp) từ nguồn truyền tới đối tượng

[r]

Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép

Kết quả phỏng vấn cho thấy rằng đa số các cựu sinh viên (đã có học bổng du học) đều có chung một câu trả lời đó là chương trình A nh văn tổng quát tại trường

The study also pointed out some characteristics of the aging population in Vietnam such as: rapid aging rate, differs by region, rural aging is high and

BẦU KHÔNG KHÍ TÂM LÝ TRONG TẬP LUYỆN CÁC MÔN THỂ THAO CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO ĐÀ

In conclusion, it can be seen that God always play an important role in legends, spiritual and cultural life, and in Vietnamese mind particularly and most of the

Roberto Bolaño and the theme of writers and critics (in the novels: By night in Chile and

The acquisition and creativity of Tran Quang Nghiep's stories are expressed through a process trend based on a spiritual basis, way to resolve conflicts and human behavior of

Evaluation of the effectiveness of treatment with Amikacin through tracking drug concentration in the blood of patients at the Department of Kidney - Urology Surgery, Gia Dinh

Capital structure and rm performance: evidence from an emerging econom.. The Business

¾Là những túi lớn, nhỏ nằm trong tế bào chất, chứa đầy chất dịch (gồm nước và các chất hoà tan) gọi là dịch tế bào.

Tuy nhiên, chƣa có nghiên cứu nào đánh giá sự thay đổi sớm của các thông số sức căng sau can thiệp ĐMV và các yếu tố liên quan đến sự thay đổi này cũng nhƣ giá trị dự báo

[r]

[r]

(2005), Econometric Analysis of Panel Data, West Sussex, England, John Wiley

Hồ Chí Minh cuong.pham@ut.edu.vn Tóm t ắt: Nghiên cứu này nhằm mục đích cho thấy ảnh hưởng của hiệu ứng P - Delta đối với các k ết cấu xây dựng cao tầng chịu tải

Lời đó không dễ nghe nhưng khó bác vì ta thấy khi xét về hình thức VBND, NBS nói rõ “Xét về mặt hình thức, văn bản nhật dụng có thể được thể hiện bằng hầu hết các thể

Các tác phẩm văn học phiêu lưu cũng chủ yếu là các tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi: Timua và đồng đội; Các cuộc phiêu lưu của Mít đặc; Các cuộc phiêu lưu

ology forecasting results and possibility of expanding the application o f the improved symmetric induced polarization sounding m ethod have been illustrated by