• Không có kết quả nào được tìm thấy

Đoàrt Bộ, T r ị n h Lê H à

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Chia sẻ "Đoàrt Bộ, T r ị n h Lê H à"

Copied!
9
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Văn bản

(1)

TAP CHl KHOA HOC OHQGHN, KHTN & CN, t XIX. N ụ. 2003

ĐẶC Đ I Ể M P H Â N BỐ M Ộ T s ố Y Ế ư T ố H O Á H Ọ C VÀ M Ồ I T R Ư Ờ N G N Ư Ớ C V Ù N G B I Ê N Q U Ả N G N I N H T R O N G M Ù A H È

Đ o à n Bỏ, T r ị n h Lê Hà

K h o a K h í tư ợ n g * T h u ỷ v á n v à H ả i d ư ơ n g học Đ ạ i h ọ c K h o a h ọ c T ự n h i ê n

,

Đ H Q G H à N ộ i

1. M ở đ ầ u

V ù n g b iể n Q u ả n g N in h th u ộ c k h u vực b iể n đ ô n g bắc nirôc ta, nơi có n h i ề u h oạt đ ộ n g k in h t ê v à d u lịch b iển . N h ữ n g n ă m g ầ n d â y , v ù n g b iể n n à y là đ ỏ i t ư ợ n g q u a n t â m c ủ a n h i ê u đ ề t à i n g h i ê n cử u kh o a học (N C K H ), dự á n và d ầ u tư t r o n g nước, nưỏc n g o à i. Bơi v ậ y , n h ữ n g t h ô n g tin và h iể u b iế t mọi m ặ t, tr o n g đó có v ấ n đ ế hoá học và m ôi tr ư ờ n g ở v ù n g b iê n n à y là c ầ n t h iế t .

Bài báo giới t h i ệ u n h ữ n g k ế t qu ả mói n h ấ t n g h i ê n cử u m ộ t sô đ ặ c t r ư n g hoá học và môi trư ờ n g nước b iể n Q u ả n g N in h n h ằ m c u n g c ấ p t h ô n g t in c ầ n t h i ế t ch o các n g h i ê n cứu t i ế p t h e o ỏ v ù n g b iể n này. Các y ế u t ố hoá học và m ôi tr ư ờ n g biển dược đ ể c ậ p tr o n g n g h i ê n cửu n à y b a o g ồm n h iệ t độ, độ m u ôi, O xy hoà t a n , p H , độ đục, các tnuổì d in h d ư ỡ n g A m ô n i, N it r it , N it r a t , P h ô t p h a t và S ilic a t . N g h i ê n cứu n à y được h o à n t h à n h vói sự hỗ trợ k in h ph í c ủ a Hội đ ồ n g Khoa học Tự n h i ê n g ia i đ o ạ n 2 0 0 1 - 2 0 0 3 (đế t à i 7 3 1 6 0 1 ) và n g u ồ n t à i liệ u củ a đ ề tà i N C K H độc lậ p c ấ p N h à nước KHĐL-CIS-Q1 (ỉo G S Lẻ Đ ứ c Tô là m ch ù n h iệ m , T rư ờ n g Đ ạ i học Khoa học Tự n h iê n , Đ H Q G Hà Nội là cơ q u a n ch ủ trì.

2. T ả i l i ệ u v à p h ư ơ n g p h á p

Các sô liệu h oá học và m ôi trư ở n g sử d ụ n g tr o n g n g h i ê n cứu n à y được tậ p hợp t ừ k ế t quả 2 c h u y ế n k h ả o s á t tổ n g hợp v ù n g b iể n Q u ả n g N in h m ù a h è n ă m 2 0 0 0 và 2 0 0 1 do đê tài K H Đ L -C I S -0 1 th ự c h i ệ n tại 261 tr ạ m . C ác sô liệ u được đ o trự c tiế p h o ặ c lấy m ầ u v à p h â n tích n g a y tạ i h iệ n trư ờ n g b ằ n g c á c m á y và t h i ế t bị h iệ n đ ại n h ư RCM -9, Y S I, D R E L - 2 0 1 0 . T ro n g q u á trìn h xử lý s ố liệ u , đả loại bỏ n h ữ n g sô

liệu

k h ô n g đ á n g t i n cậy, là n h ữ n g sô" liệ u quá xa g iá trị tr u n g b ìn h h oặc t h e o k in h n g h i ệ m n g h iê n c ứ u c ủ a c h ú n g tôi là n h ữ n g g iá trị k h ô n g t h ể có. Sô s ố l iệ u bị loại bỏ t h ư ờ n g k h ô n g q u á 5% ch o mỗi y ế u tô". Các p h ầ n m ề m E x cel, S u r f e r dược sừ d ụ n g để t h ế h iệ n c á c k ế t q u ả n g h i ê n cứ u. Các n h ậ n xét, k ế t lu ậ n dược r ú t ra từ v iệc p h â n t íc h t ổ n g hợp th e o q u a n đ iể m H ả i dương học dịa lý.

3. K ết q u ả n g h i ê n c ứ u

3.1 D ặ c đ i ể m p h à n bô n h i ệ t dỏy cỉộ m u ô i nước bi ên

T rê n p h ạ m vi to à n v ù n g n g h iê n cứu, n h i ệ t độ nưỏc t ầ n g m ậ t t r o n g m ù a hè t ư ơ n g cỉôi cao, b iế n đổi tr o n g k h o ả n g 30,4 đ ế n tr ô n 3 1 , 6 ° c , c h ê n h lệch g i ữ a k h u vực

1

(2)

9

Đoàrt Bộ, T r ị n h Lê H à

ấm n h ấ t và lạ n h n h ấ t d ạ t

l,2 ° c ,

g r a d ie n n h i ệ t độ t h e o h ư ớ n g t ừ bờ ra k h ơ i th ư ò n g k h ô n g vượt q u á 0 , 0 5 nC /k m , t h e o h ư ỏ n g k in h t u y ế n k h o ả n g

0,01°c/km .

K h ừ n g đ ặc đ iể m này c h o t h ấ y n h i ệ t độ t ầ n g m ặ t v ù n g n g h i ê n cử u tr o n g m ù a h è t ư ơ n g dôi dồng n h ấ t (h ình 1).

H ì n h 1. P h â n b ố

nhiệt độ nưốc tầng mặt

m ù a hè

Tại t ầ n g lOm , n h i ệ t độ nưốc b iế n đổi tr o n g giỏi h ạ n 3 0 ,2 đ ế n 3 0 ,8 ° c và g iíỉ n g u y ê n t í n h đ ồn g n h ấ t tư ơ n g tự t ầ n g m ặ t. So vói t ầ n g m ậ t , n h i ệ t độ t ầ n g lOm s u v g iả m k h ô n g n h iề u , t h ấ p hơn k h o ả n g 0 ,6 - 0 ,8 ° c ở k h u vực b iể n p h ía b ắc Cô Tô vt\

k h o ả n g 0 ,2 - 0 ,4 ° c ở các k h u v ự c k h á c. T ron g lóp lOm nước t r ê n c ù n g , g r a d ie n n h i ệ t độ th e o p h ư ơ n g t h a n g đ ứ n g ỏ h ầ u h ê t các tr ạ m k h ô n g vư ợt q u á 0 ,0 6 ° c / m c h o th ấ y sự kh ác b i ệ t k h ô n g n h i ề u g iữ a n h i ệ t độ t ầ n g lOm v à t ầ n g m ặ t . T ạ i t ầ n g đ á y , n h i ệ t (ỉộ nưóc b iê n đổi vối q u y l u à t g iả m d ầ n ra khơi th e o xu t h ê t ă n g d ầ n c ủ a độ sâ u đáy biển: các k h u vực g ầ n bờ có n h i ệ t độ 3 0 ,2 - 3 0 ,6 ° c , g ia m d ầ n c ò n 2 8 ,8 ° c tạ i các k h u vực s â u n h ấ t (trê n 3 0 m ) c ủ a v ù n g b iển n g h iê n cứ u . Đ â y là q u y l u ậ t c h u n g b iế n đổi n h i ệ t độ t ầ n g đáy ở c á c v ù n g b iể n v e n bò. So với t ầ n g lOm, n h i ệ t độ t ầ n g đ á y g iả m k h o ả n g 0 ,2 - 0 ,4 ° C ở g ầ n bò v à 2 ° c ở n g o à i khơi.

P h â n bô độ m u ô i nước b iể n t ầ n g m ặ t to à n v ù n g n g h i ê n c ứ u (h ìn h 2) đươc c h ia t h à n h ba k h u vực v ố i cá c đ ặ c đ iể m là: 1) T oàn bộ k h u vực p h ía n g o à i dãy đ ả o v en bd là k h u vực b iể n t h o á n g có nưốc b iển khơi bắc v ị n h Hắc Bộ c h i ế m ư u th ế , độ m u ôi ca o 28-30%o v à ít b iê n đổi; 2) Khu vực g ầ n bờ bị c h e c h ắ n bởi c á c đ ả o có độ m u ôi khí*

th ấ p , chỉ đ ạ t 22-26%0, tạ i các c ử a « ô n g

dưới

14%0, tạ o n ê n c á c t iể u k h u vực cỏ g r a d ie n độ m u ối th e o p h ư ơ n g n g a n g rất lớn. T ín h địa p h ư ơ n g c ủ a độ m u ôi tr o n g khu vực n ày t h ể h iệ n đặc b i ệ t rõ do lưu th ô n g , x áo trộn nước bị c ả n trở bởi h ệ t h ố n g đảo;

3) Khu v ự c p h ía n a m v ù n g n g h iê n cứ u (đ ô n g n a m đ ả o C á t Bà) l à nơi x áo trộn c ủ a

(3)

f))à(' điẽrn pììâìi bỏ ĩììỏt sỏ yếu tỏ hóa hoe

3

m iú ìc biển khơi bắc vịnh Bắc Bộ với nước từ

các

c ử a

Bạch

o à n g , N a m T r iệ u v à củng ICCÓ th ể từ cửa

Văn

ú c , T h á i B ìn h đổ ra. Tại đ â v , độ m u ố i b iế n đổi

từ dưới

20%i> đến 218%) th eo xu t h ế t ă n g d ẩ n v ê ph ía d ô n g bắc. G r a d ie n độ m u ố i t h e o h ư ỏ n g n à y khá l.áín, ctạt 0 , l-0,5%o/km t ạ o n ê n khu vực dột bi ôn (lộ m u ôi.

Tạ. t ầ n g 10m , độ m u ố i có g iá trị b iế n đổi từ 2 8 - 3 1%0, c a o hơn t ầ n g m ặ t k h o ả n g 1 %0, , r iên g khu vực p h ía n a m c a o hơn từ 2 -8%o. P h â n bô độ m u ố i ở t ầ n g n à y có x u t h ế t ă i i |4g d ần t ừ bò ra khơi, k h ô n g x u ấ t h iệ n khu vực có dộ m u ô i t h ấ p ở p h ía đ ô n g nam đ ả o ( 'át Bà n h ư t ầ n g m ặ t , c h o t h ấ y nước lục địa c h ỉ ảnh h ư ở n g ở các lốp p h ía trên . T ạ i tÀng đáy p h â n bô độ muôi h o à n to à n tư ơ n g tự t ầ n g 1 0 m f g iá trị b iên đổi t ừ 29 đ ế n t r ê n 32%», c a o hơn l%o so với t ầ n g lOm.

2.2 Dác đ i ể m p h à n bô Ôxy tioà t a n

,

p ỉ l và d ô đ u c ììỉiởc biển

Tại k h u v ự c b i ể n t h o á n g , n ồ n g độ Ôxv hoà t a n (D O ) nước t ầ n g m ặ t d a o độ n g c h ú y ê u trong k h o ả n g G,0 -8 ,0 m g0.j/l tư ơ n g đ ư ơ n g 100-120% độ b ã o h oà (h ìn h 3), ở t ầ n g ' I0m c á c g iá trị tư ơ n g ứ n g là 6 ,5 - 8 ,5 mgO-í/1 và 100-130% . N h ư v ậ y có t h ể xem n ồ n g g độ PO tro n g k h o ả n g 1 0 m é t nước tr ê n c ù n g là tư ờ n g đôi đ ồ n g n h ấ t. Đ ặ c đ iể m phAnn bô* n o tại các tần g này gần tư ơng tự nhau, tr o n g đó dải nước có nồng độ DO ca o t t r ê n '■.o mgOo/1 (t r ê n 1 1 0 % đọ bảo hoà) th u ộ c khu v ự c g iữ a c h ạ y dọc trụ c v ù n g n g h iã ê n cún keo dài từ d ô n g bắc x u ố n g tâ y n a m . P h ía n g o ả i d ả i nước n à y , n ồ n g độ DO t t u y cc g iả m đi s o n g v ẫ n giữ ở mức k h á cao, đ ạ t cờ 6 ,5 - 7 ,0 m g 0 2/l tư ơ n g đư ơn g 100-1110% độ bão hoà. R iê n g k h u v ự c p h ía trong h ệ t h ố n g đ ả o n ồ n g độ D O th ư ờ n g th ấ p »

dưới

6 mgO-,/1, t ạ i các cửa s ô n g dưới \ m g 02/l. S ự t h i ế u h ụ t D O ở khu vực n à y ( <1 0 0 0°Ó c!t bão hoà) có t h ể liê n q u a n đen ô n h iồ m c h ấ t h ữ u cơ t ừ các s ô n g đ ổ ra.

H ìn h 2. P h â n bô độ m u ỗ i (%o) nưỏc t ầ n g m ặ t m ù a hè

(4)

4 Đ o à n

B ộ y

T r ị n h Lê Hà

T ìn h h ìn h t ư ơ n g tự n à y c ù n g x ả y ra ở k h u vực lâ n c ậ n q u â n đ ả o Cô T ô , nơi DO chỉ đ ạ t 8 0 -1 0 0 % dộ b à o h o à .

H ì n h 3. P h â n bô n ồ n g độ Oxy

hoà tan

(mg/1)

nước tầ n g

m ặ t m ù a h è

T ại t ầ n g đ á y , k h o ả n g b iế n đổi n ồ n g độ DO k h á rộng, t ừ

dưới

4 đ ế n 8 mgO.,/1 (dưỏi 6 0 đ ế n 1 2 0% d ộ bão hoà) và v ẫ n bảo to à n xu t h ê p h â n bô n h ư cá c t ầ n g nước p h ía tr ê n , n g h ĩ a là c ủ n g h ìn h t h à n h khu vực g iữ a c h ạ y dọc tr ụ c v ù n g n g h i ê n cứu có n ồ n g độ DO c a o t r ê n 6 m g 0 2/l (80 đ ến tr ê n 100% độ bão h oà). S o vối các t ầ n g nưốc p h ía t r ê n , n ồ n g độ D O t ầ n g đáy g iả m đi k h o ả n g 0 ,5 - 1 ,0 m g 0 2/l ở dải nước v e n bở và g iả m đi d á n g k ể â k h u vực xa bờ t h e o sự t ă n g d ầ n c ủ a độ s â u d á v b iể n . Sự t h iế u h ụ t DO ỏ t ầ n g đ á y , n h ấ t là k h u vực g ầ n bờ và b iê n p h ía n g o à i củ a v ù n g n g h iê n cửu (<80% độ bão h oà) c h o t h ấ y đ ây là nơi tiê u th ụ Ô xy, k h ả n ă n g n à y có t h ể do c h ín h t ạ i nơi đ â y là v ù n g t íc h lu ỹ v ậ t c h ấ t hữu cơ [1 ]

Nước b i ể n v ù n g n g h i ê n cứ u m a n g đặc tr ư n g k iề m y ế u vối trị s ố p H tư d n g đối ổ n đ ịn h , d ao đ ộ n g c h ủ y ê u tr o n g k h o ả n g 7 ,8 - 8 ,2 . G iá trị n à y nh ỏ hơn so vỏi nưốc b iể n khơi n h ư n g lỏn h ơ n so với nước v ù n g cử a s ô n g v e n bờ [2,3]. P h â n bô p H tạ i các t ầ n g k h ô n g b iể u h iệ n q u y l u ậ t n à o m à h ìn h t h à n h cá c t â m c a o t h ấ p x e n l ẫ n n h a u . R iô n g t ạ i t ầ n g đáy k h u vực b iể n s â u (các trạ m xa bờ), pH có giá trị k h á t h ấ p (7,8- 8 ,0 ). Đ ậ c đ iể m n à y c ũ n g c h ứ n g tỏ tạ i đây là nơi tích luỹ v ậ t c h ấ t h ừ u cơ. N h ậ n địn h n à y t h ố n g n h ấ t với n h ậ n đ ịn h r ú t rá từ v iệc x e m x é t p h â n b ố DO t ạ i t ầ n g đáy các t r ạ m xa bờ đả n ê u t r ê n , th e o đó khi c h ấ t hữu cơ bị ôxy h o á hoặc p h â n h u ỷ s è là m g iả m n ồ n g độ D O và t ă n g n ồ n g độ k h í C 09 hoà t a n [1 ].

K hu v ự c p h ía n a m v ù n g n g h i ê n cứu c ũ n g là nơi có p H t h à p , t h ư ờ n g c h ỉ đ ạ t giá trị 7 , 8 - 8, 1 ở cả 3 t ầ n g , tr o n g k h i đó, nước b iển tr o n g v ịn h H ạ Long v à Bái Từ Long

(5)

(

ó

Ị)ỉ I

khá cao, lịạt

I

y i ' ì )

s,

i

< hí ành

hương ớ

một

k h u

vực

n h ò họp

trước

cứa

v ị n h K h u v ực t r u n ^ t â m v u n g n i í h i r p <'\i\1 x u n g q u a n h CỊUíUi d a o c ỏ T ô , c h ù y ế u là

m iến p h ía tá y n a m , <;ìv VM t;i\' bric (kéo dài tới đ ào (Vu ( 'h iê n ) là nơi có pH k h á cao, th ư ùng x u y ẽ n (lạt tri s ố trôn 7,9, (la ph ẩn trẽn 8 .0 và n h iê u ch ỗ đạt 8 ,1 -8 ,2 , là n h ù n g trị s ô p ỉ l ca o n h á t cúa v ù n g b iển n g h iê n c ứ u . t)ậc đ iể m này x u ấ t h iệ n ư mọi t ầ n g nước và t r ù n g h ợ p với khu vực có n ồ n g độ DO cao, do v ậ y nó c ũ n g có n g u y ê n n h â n từ q u a n g hộp c ủ a thú< vạt, th e o đó khi th ự c v ậ t q u a n g hợp m ạ n h s ẽ g ià i p h ó n g n h iề u O xy và t i ê u tlv n h iề u CO- tự do.

Độ đục nước v ù n g b iên n g h iê n cứu có g iá trị n ằ m tr o n g giói h ạ n từ 1 đ ê n trên 20 mg/1, n h ỏ hơn và b i ê n d ộ n g hờn so với độ đục v ù n g b iể n B a L ạ t-B ạ ch L o n g Vĩ (18- 2 0 mg/1) [2]. P h â n bô (lộ ciục có đạc đ iể m là giữ a t ầ n g mặt và t ầ n g lOm k h ô n g kh ác n h a u n h iề u v ê g iá tr ị, xu t h ê p h ả n bô t ả n g cỉan từ bắc x u ô n g n a m , từ bò ra khơi. I)ộ dục* nước b iể n khu v ự c ph ía n am v ù n g n g h iê n cứ u có g iá trị ca o n h ấ t , đ ạ t 1 2 đôn t r ẽ n 20 mg/1 do ả n h h ư ơ n g c ù a nước v ù n g g ầ n bờ p h í a ỉ)ồ S d n -H ả i P h ò n g , k h u vực g iiìa có g iá trị 8 - 1 6 mg/1, khu vực phía hăc có g iá trị t h ấ p n h ấ t 4 - 1 2 mg/1. Tại t ầ n g đ á y , tu y g iá trị độ đ ụ c à cá c tr ạ m xa bò g iả m đi k h o a n g -1 m g/1 so với c á c t ầ n g nưóc p h ía tr ê n s o n g xu t h ê p h à n bô v ẫ n được bảo toàn.

2.3 D ặ c đ i ể m p h ả n bô c á c m u ố i d i n h d ư ỡ n g vô cơ

N ồ n g độ A m o n i (N II / ) ở các k h u vực và các t ầ n g tư ớ n g đôi d ồ n g n h ấ t , b iế n dổi t ừ 0 ,0 2 -0 ,0 4 mgN/1 ớ t ầ n g m ặ t, 0 ,0 1 - 0 ,0 2 m g N /l ờ t á n g lOm v à 0 -0 ,0 3 m gN /1 ở t ầ n g đ á y . R iên g tại t ầ n g m ặ t khu vực p h ía n a m v ù n g n g h i ê n c ứ u là nơi có n ồ n g độ N H / đ ạ t giá trị ca o (0 , 0 2 d ê n 0 , 1 0 mgN/1) và b iế n đoi m ạ n h do ả n h h ư ơ n g c ủ a nước v e n bò ( h ìn h 4).

D á c đ i ể m p ỉ i à ì i b ô r t i õ t s ò v c i i / ò Ì ì i ì d h o c ...

H ỉn h 4. P h ả n bô n ồ n g cỉộ A m o n i (mgN/1) nước t ầ n g m ật m ù a h è

(6)

6 Đ o à n Bộ, T r ị n h Lê Hà

N ồ n g cỉộ N i t r i t ( N O , ) t h ư ờ n g n h ô hơn k h o ả n g 10 lầ n so vỏi N H 4\ N i t r i t là s ả n p h ẩ m t r u n g g ia n c ủ a q u á tr ìn h đ ạ m hoá n ê n có lõ đã c h u y ể n h ầ u h ê t t h à n h N O [1]. Xu t h ê p h â n b ố N O c ũ n g tư ơ n g tự N H , \ n g h ía là trừ t ầ n g m ộ t k h u vực p h ía n a m v ù n g n g h iê n cứ u c ó n ồ n g cỉộ N O c a o và b ấ t ô n đ ịn h (0,00-1 đ ê n 0 , 0 1 6 mgN/1), c á c k h u vực k h á c có n ồ n g độ N O ; ít b iế n đổi ( t ầ n g mật; 0 ,0 0-1-0,006 m gN /1, t ầ n g

lOm: 0 ,0 0 3 - 0 , 0 0 6 m g N /1 , t ầ n g đáy: 0 , 0 0 5 - 0 , 0 0 8 mgN/1).

N ồ n g độ N i t r a t (NO;i') có g i á trị tư ơ n g đ ư ơ n g n ồ n g độ N H . , \ đ ạ t 0 , 0 4 - 0 ,1 6 mgN/1 ở t ầ n g m ặ t , 0 , 0 2 * 0 ,0 8 mgN/1 ờ t ầ n g lOm v à 0 ,0 2 * 0 ,0 9 mgN/1 ở t ầ n g đáy. Tại t ầ n g m ặ t, n ồ n g độ N O ; đ ạ t g iá t r ị c a o ỏ k h u vực p h ía n a m v ù n g n g h i ê n c ứ u (0,0-1- 0 ,0 8 m g N/ 1 v à c a o hdn) do ả n h h ư ở n g c ủ a nưỏc v ù n g v e n bò, c a o n h ấ t ở k h u vực p h ía bắc ( 0 ,0 8 - 0 ,1 6 mgN/1) - c h ư a rõ n g u y ê n n h â n và th ấ p n h ấ t ủ k h u vực g iữ a v ù n g n g h i ê n cứ u (dưới 0 ,0 4 m gN /1) - h ìn h 5. T ạ i t ầ n g lOm và t ầ n g đ á y , x u t h ê p h ân bô N O t c ủ n g tư ơ n g tự t ầ n g m ặ t , tr o n g đó k h u vực có n ồ n g độ t h ấ p n h ấ t á g iữ a v ù n g n g h i ê n cứ u t h ế h i ệ n k h á rõ ( 0 ,0 2 - 0 ,0 4 mgN/1). H iệ n tư ợ n g n ồ n g dộ N O3 g i ả m th ấ p ở t ấ t cả các t ầ n g k h u v ự c g iữ a v ù n g n g h i ê n cứu là do nó đà bị t i ê u th ụ m ạ n h bởi q u a n g hợp c ủ a th ự c v ậ t p h ũ đu. N h ậ n đ ịn h này t h ô n g n h ấ t với n h ậ n đ ịn h r ú t ra từ v iệc x e m x é t s ự p h â n b ố pH v à D O đà n ê u tr ê n v à c ũ n g được lặ p lại khi x e m x é t sự p h â n b ố p h ô tp h o v à S i l i c v ô cơ ỏ p h ả n dưới đ â y . T ro n g kh i n ồ n g độ N ỉ ỉ / v à NO , ít có sự biến động thì sự giảm th ấp NO ị ở khu vực quang hợp m ạnh giữa vùng nghiên cứu c h o t h ấ y , tr o n g 3 lo ạ i d in h d ư ỡ n g N itơ vô cơ th ì n h u c ầ u N itơ c ủ a N i t r a t ch o q u a n g hợp c ủ a th ự c v ậ t có tý lộ c a o hơn.

t c t 7*.

10» CO

H ì n h 5. P h â n b ố n ồ n g độ N i t r a t (m gN/1) nước t ẩ n g m ặ t m ù a hè

(7)

ỉ ) á c d ỉ ể t ì ì p h â n b ỏ l ì ì ô t s ô y ê u t ô h ỏ n h ọ c

7

P h ả n bô P h ô t p h á t (PO ; s) t ầ n g m ặ t (h ìn h 6) c ũ n g tư ơ n g tự p h â n bõ* N O 3 với 3 k h u vực có n ồ n g độ c a o th ấ p k h á c n h a u t ư ơ n g ứ n g vối các n g u ồ n bố s u n g và t iê u th ụ c h ú n g . Khu vực p h í a n a m v ù n g n g h i ê n c ứ u có n ồ n g độ P O4 J c a o n h ấ t (0 ,1 0 - 0 ,2 5 m g P O , /1) d o liê n q u a n đ ê n n g u ồ n nước t ừ v e n bờ đ ư a ra, k h u v ự c g iữ a và cà khu vực p h ía hiìc v ù n g n g h i ề n c ử u có n ồ n g độ PO , t h ấ p n h á t (cỉưới 0 , 0 0 đ ôn 0 , 1 0 m g P O ị /1) lie n ( Ị i i a n xién h o ạ t d ộ n g q u a n g hợp c ủ a th ự c vậ t p h ù (lu.

H ìn h 6. P h â n bỏ n ồ n g độ F h ô t p h á t (m g P O l-3/l) nước t ầ n g m ặ t m ù a h è

T ạ i t ầ n g lOm v à t ầ n g đ á y , n ổ n g (!ộ FOj t ă n g lê n đ á n g k ể ở c á c k h u v ự c giữ a v à p h ía bắc v ù n g n g h i ê n cử u , đ ạ t 0 , 1 0 - 0 ,3 0 m g P O , 71 ờ t ầ n g lOm v à 0 ,1 0 - 0 ,5 0 mgPO.ị 'VI đ t ầ n g đ á y . T ro n g khi đó, các lớp nước t ừ 7 - 1 0 m t r ỏ x u ố n g ở k h u vực p h ía n a m k h ô n g cùn c h ịu ả n h h ư ở n g c ủ a nưỏc v e n bờ (a n h h ư ở n g n à y c h ỉ có ở lốp nước m ỏ n g s á t m ạt) n ê n n ồ n g c!ộ P O , lại g i ả m đi s o với t ầ n g m ặ t , c h ì đ ạ t 0 ,1 0 - 0 ,1 5 m g P O , 71. Sự t á n g c a o n ồ n g độ PO.ị i th e o độ s â u t ại k h u v ự c g iữ a và p h ía b ắc v ù n g n g h i ê n cứu, n h ấ t là đ ố i với các tr ạ m xa bò có độ s â u lớ n c h ắ c c h ắ n có l i ê n q u a n đên q u á t r ìn h p h â n h u ý c á c hợp c h ấ t h ữ u cớ ở c á c lớp nước n à y . Đ â v c ũ n g c h í n h là khu v ự c có p l i và DO t h ấ p n h á t với c ù n g n g u v ê n n h ã n .

P h â n bô Silic v ô cơ (S iO j 2) tại t á t cả các t ầ n g đ ê u có XXI t h ê tư ơ n g t ự n h a u vói đ á c đ iể m c h u n g là t ã n g từ bờ ra khơi. T ại t ầ n g m ậ t k h u v ự c p h ía n a m v ù n g n g h iê n c ứ u có n ồ n g c!ộ SiO.; ~ c a o n h ấ t ( 0 ,8 0 - 1 .1 0 m gSi/1) clo được b ổ s u n g từ nước v e n bờ, kh u vực phía bác c ù n g có n ồ n g độ c a o tư ơ n g đ ư ơ n g ( 0 ,8 0 (lên t r ê n 1,0 m gSi/1) • ch ư a n g u y ê n n h â n và k h u vực g iữ a v ù n g n g h i ê n c ử u có n ồ n g độ t h ấ p n h ấ t (0 ,2 0 - 0 ,8 0 m g Si/1) đo được th ự c v ậ t sử d ụ n g t r o n g q u a n g hợp.

(8)

8

Đ o à n Iiỏ, T r i n h Lô Hả

Tại t ầ n g lOm v à t ầ n g đáy, n ồ n g độ SiO J2 t ă n g lê n ở k h u v ự c g iữ a v ù n g n g h iê n cửu, đ ạ t 0 , 2 0 - 1 ,4 0 mgSi/1 ở t ầ n g lOm, 1 ,0 0 -1 ,6 0 mgSi/1 ở t ầ n g đ á y , p h ù hợp vối n g u ồ n bô s u n g từ q u á tr ìn h p h â n h u ý c h ấ t h ữ u cớ, n h ấ t là ờ các t r ạ m xa bò có độ sâ u lỏn. R iên g k h u v ự c p h ía n a m v ù n g n g h iê n c ứ u , n ồ n g độ S i O} 2 t ầ n g lO m g iả m đi so vỏi t ầ n g m ặ t (đ ạ t 0 , 8 0 - 1 ,0 0 mgSi/1) do k h ô n g c h ịu ảnh h ư ở n g c ủ a nước v e n bờ, t ă n g lên m ột c h ú t ỏ t ầ n g đ á y (trên dưới 1,0 mgSi/1) cỉo được b ổ s u n g từ qu á trìn h p h â n h u ỷ c h ấ t h ừ u cơ.

4. Kêt l u ậ n

V à o m ù a h è , lố p nưốc t ầ n g m ặ t có n h i ệ t độ biôn đổi c h ủ y ế u t r o n g k h o ả n g 3 0 ,4 - 3 1 ,6 ° c , độ m u ôi 20-28%o ở v ù n g gần bờ, c ử a sô n g , t r ê n 30%o ở xa bờ, Ò xy hoà t a n 5 ,5 - 8 ,5 mgOv/1, p H 7 ,8 -8,2, độ đục 4 -2 0 mg/1, A m o n i 0 , 0 2 - 0 , 0 6 m gN/1, N it r it 0 . 0 0 4 . 0 , 0 0 6 m gN/1 ( v ù n g c ử a s ô n g 0 , 0 0 4 - 0 ,0 1 6 mgN/1), N i t r a t 0 , 0 4 - 0 , 0 8 mgN/1, P h ô t p h a t 0 , 0 5 - 0 ,2 0 m g P 04 3/l v à S ilic a t 0 ,2 0 - 1 ,0 mgSi/1.

Các yiYu tô th u ý hoá và môi trường b iến Q u ả n g N in h , n h ấ t là clộ m u ố i, độ đục v à các m uối d in h d ư ỡ n g c h ịu ả n h hưởng m ạ n h c ủ a tư ơ n g tá c b iể n - lụ c đ ịa . Ảnh hưởng n à y b iể u h iệ n rõ n h ấ t tạ i k h u vực p h ía n a m v ù n g n g h i ê n c ứ u , th e o đó nước từ

các cửa Bạch Đằng, Nam Triệu và củng có thể từ cừa Vãn úc, Thái Bình đổ ra đà

làm g iả m độ m u ố i, p H và là m t ă n g độ đục v à n ồ n g độ c á c m u ố i d in h d ư 3 n g vô cơ.

T uy n h i ê n , ả n h h ư ở n g n à y c h ỉ th ô h iệ n ở lốp n ư ố c m ỏ n g g ầ n m ặ t th u ộ c k h u vực p h ía n am v ù n g n g h i ê n c ứ u . C à n g lê n p h ía bắc, ả n h h ư ở n g n à y c à n g m ấ t d ần .

S ự ' t ă n g c a o n ồ n g độ DO, p H và g iả m t h ấ p n ồ n g độ c á c m u ối d in h d ư õ n g tạ i k h u vực g â n bờ giữ a v ù n g n g h iê n cứu có l iê n q u a n d ến h o ạ t đ ộ n g q u a n g hợp củ a thực v ậ t p h ù d u . N gư ợ c lạ i, sự g iả m n ồn g độ DO, pH và t ă n g c a o n ồ n g đ ộ cá c muôi din h d ư ỡ n g ở c á c lớp nước s â u và đ áy các t r ạ m x a bờ có n g u y ê n n h â n do cá c quá tr ìn h p h â n h u ỷ c h ấ t h ữ u cơ tại các t ầ n g nước n à y .

Tài l i ệ u t h a m k h ả o

1 . Đ o à n Hộ, ỉ ỉ o á h ọ c biển, N xb . Đ H Q G H à N ội, 2 0 0 1 , 170 tr.

2. Đ o à n Hộ, P h ù n g Đ ã n g l ỉ i ê u , N g h i ê n cửu n ã n g s u ấ t s i n h học sơ cấp c ủ a th ự c vật nổi v ù n g b iể n v e n bờ tâ y v ịn h Bắc Bộ, T u y ể n t ậ p H ộ i n g h ị k h o a học T r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c K h o a h ọ c T ự n h i ê n , Đ H Q G Ỉ Ỉ N l ầ n t h ứ h a i , H à N ộ i 2 3 - 2 5 t h á n g 11 n á m 2 0 0 0 , C h u y c n n g à n h K h í tư ợ n g - T h u ỷ v á n - H ả i d ư ơ n g h ọ c, N xb. G ia o t h ô n g , Hà N ộ i, 2 0 0 1 , tr. 3-6.

3. Lưu V ăn D iệ u , N g h i ê n cứu d ặ c đ i ể m t h u ỷ h o á và c h ấ t l ư ợ n g nước v ù n g biển ven b ờ Q u à n g N i n h - ỉ ỉ c ì i P h ò n g ( t ừ v ị n h H ạ L o n g đ ế n b á n d à o Đ ồ S ơ n ) ,

Luận án

P T S k h o a học H o á học, Đ H K H T N . Đ H Q G H N . 199 6 158 t r

(9)

VNU JO U R N A L 0 F S C IE N C E , Nat . Sci & Tech T XIX. N01. 2003

Dác điềm p h á n bô ìììôt sỏ yếu tô hóa hoc ...

9

C H A R A C T K R I S T I c s O F D I S T R I B U T I O N O F S O M E

H Y D R O C H E M I C A L A N D E N V I R O N M E N T A L E L E M K N T S IN Q U A N G N INH S E A A R E A

I ) o a n Ho,

T rin h

Le Ha

D e p a r t m e n t o f ỉ l y d r o M ete o ro lo g y a n d O cea n o lo g y C o ỉle g c o f Science, V N U

D u r i n g t h e s u m m e r , t h e s e a s u r ĩ a c e t e m p e r a t u r e r a n g e s f ro m 30.1 ( ’ to 31,6''C» s a l i n i t y v a rv from a b o u t 2 0 -2 8 ppt in Coastal r e g io n a n d e s t u a r i e s a n d uppcr 30 pp t in o f f s h o r e r e g io n , D O r a n g e s o f Õ.Õ-5.8 m gO ./l; pH o f 7.8-8.2; T u v b id itv 0 f 4*

2 0 mg/1; A m m o n i u m o f 0 . 0 2 - 0 . 0 6 mgNVl; N it r it e o f 0 . 0 0 1 - 0 . 0 0 6 mgN/1; K it r a t e o f 0 .0 4 - 0 .0 8 mgN/1; P h o s p h a t e o f 0 . 0 5 - 0 . 2 0 m g P O ị ‘71 a n d S il ic a t e o f 0.2 - 1 .0 mgSi/1.

1 ỉy d r o c h e m ic a l a n d e n v i r o n m e n t a l c l e m e n t s , e s p e c ia llv s a l i n i t y , tu rb id itv , n u t r i c n t s o f Q u a n g N i n h s e a a r e s tr o n g lv i n í lu e n c e d bv in t e r a c t io n bc*twcen ocean

and continent. These signals are considerably shown in the near surf;icc waters of

th e Southe rn r e g io n w h e r e t h e r e is riv er p lu m e from B a ch D a n g , N a m Trieu c s t u a r i e s a n d s o m e o t h e r s s u c h a s V a n ư c , T h a i B in h , th o s a l i n i t y a n d p H d o crea se vvhile t u r b id it y a n d in o r g a n i c n u t r i e n t s in c r e a s e . U e s id e s , tlie p r o c e s s of p h y t o p la n k t o n p h o t o s y n t h e s i s r e s u l t s in in c r e a s in g t h e 1 )0 , pH a n d d e c r e a s i n g th e n u t r i e n t s in t h e C oa sta l r e g io n s . In t h e d e e p e r la y e r s a n d b o tto m , t h e p r o c ess C)f c iisso lv in g o r g a n ic m a t e r i a l c a u s e s t h e d e c r e a s e o f t h e DO. pH a n d t h í1 in c r e a s o o f n u t r i e n t s .

T h is w ơrk w a s s u p p o r t e d by t h e N a t u r a l S c ie n c e C o u n cil o f V i c t n a m (2002- 2 0 0 3 ) a n d i n v e s t i g a t i v e d a t a o f K H D L -C IS -0 1 Project (2 0 0 0-2 0 0 1).

Tài liệu tham khảo

Tài liệu liên quan

Tâm trạng của nhân vật người anh trai trong truyện khi đứng trước bức tranh đạt giải của em gái.. Đoạn văn

Bài viết đề cập đén đến bản chất và các đặc trưng của Hiến pháp, vai trò, chức năng của Hiến pháp trong đời sống xã hội và quốc gia, hành trình cùa chủ nghĩa

[r]

Sơ đồ cấu tạo rễ cây 2 lá mầm

Ở các cây gỗ đã trưởng thành, gỗ thường chia làm 2 miền: miền ngoài gọi là gỗ dác, miền trong gọi là gỗ ròng (gỗ lõi). Một đoạn thân cây gỗ

ỏng cho ràng vàn hoả lúa nước Viẻt Nam ỉà vân hoá lũa nước (ĩnh cỏn Trung Quốc là văn hóa lua nưòc đỏng (Trần Ngoe Thêm 2001.. Mường hợp lát mong đợi.. đại học còng

¾Là những túi lớn, nhỏ nằm trong tế bào chất, chứa đầy chất dịch (gồm nước và các chất hoà tan) gọi là dịch tế bào.

(c) highlighting tho contradictoiy nature of tho descrih&lt;*ci; (2) rrflection of the vivicl Mìiotional expression of speech; and (3) creation of oxymoron