Bài 1. Quá trình phong kiến hóa ở Tây Âu
A. CÂU HỎI ĐẦU BÀI
Trả lời câu hỏi 1 trang 10 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Trên lãnh thổ nhiều nước châu Âu ngày nay đã xây dựng tượng đài để tưởng niệm vị Hoàng đế Sác-lơ-ma-nhơ. Ông đã có công lao gì mà được tôn vinh như thế? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về vị hoàng đế này cũng như về sự hình thành và phát triển của chế độ phong kiến Tây Âu từ thế kỉ V đén thế kỉ XVI.
Trả lời:
* Hiểu biết của em về Sác-lơ- ma-nhơ
+ Sác-lơ-ma-nhơ (? - 814) là hoàng đế của Vương quốc Phơ-răng. Dưới thời trị vì của ông, vương quốc Phơ-răng là một vương quốc cực thịnh và lớn mạnh.
+ Ông trị vì 14 năm sau đó mất. Sau khi Sác-lơ-ma-nhơ mất, Vương quốc Phơ-răng bị phân chia thành 3 vương quốc (sau trở thành các nước: Pháp, Đức, Italia).
* Công lao của Hoàng đế Sác-lơ-ma-nhơ
- Sác-lơ-ma-nhơ có công lao to lớn trong việc bảo vệ và mở rộng lãnh thổ cjuar Vương quốc Phơ-răng thông qua các cuộc chiến tranh chinh phục.
- Trong quá trình trị vì, ông cho xây dựng nhiều trường học, đường xá, cầu cống để cải thiện đời sống cho người dân.
- Sác-lơ-ma-nhơ cũng có công lao lớn trong việc phục hưng giáo hội La Mã.
B. CÂU HỎI GIỮA BÀI
1. Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu
Trả lời câu hỏi 1 trang 10 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Quan sát hình 2, em hãy cho biết lãnh chúa phong kiến và nông nô được hình thành từ những tầng lớp nào?
Trả lời:
- Lãnh chúa phong kiến được hình thành từ hai bộ phận là:
+ Quý tộc thị tộc người Giéc-man
+ Quý tộc La Mã quy thuận chính quyền mới.
- Nông nô được hình thành từ:
+ Những người nô lệ được giải phóng + Nông dân tự do bị mất ruộng đất.
Trả lời câu hỏi 2 trang 10 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Trình bày những nét chính về quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu.
Trả lời:
- Từ thế kỉ III, đế quốc La Mã lâm vào tình trạng khủng hoảng
- Cuối thế kỉ V, người Giéc-man từ phương Bắc tràn xuống xâm chiếm lãnh thổ, đưa đến sự diệt vong của đế quốc La Mã vào năm 476.
- Sau khi tràn vào lãnh thổ La Mã, người Giéc-man đã:
+ Thủ tiêu bộ máy nhà nước của chủ nô La Mã, thành lập nhiều vương quốc mới, như: Vương quốc của người Ăng-glô Xắc-xông, Vương quốc Phơ-răng, Tây Gốt,...
+ Chiếm đoạt ruộng đất của chủ nô La Mã, sau đó chia cho các quý tộc thị tộc người Giéc-man.
+ Phân phong tước vị cho những người có công.
- Những việc làm của người Giéc-man sau khi lật đổ đế chế La Mã đã đưa tới sự hình thành của 2 giai cấp: lãnh chúa phong kiến và nông nô.
=> Như vây, xã hội phong kiến ở Tây Âu được hình thành.
2. Lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến ở Tây Âu Trả lời câu hỏi 1 trang 11 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Quan sát hình 3 và đọc thông tin trong mục, em hãy trình bày đặc điểm của lãnh địa phong kiến ở Tây Âu.
Trả lời:
- Khái niệm: Lãnh địa là những vùng đất đai rộng lớn thuộc quyền sở hữu của lãnh chúa, được quyền cha truyền – con nối.
- Đặc điểm về cấu trúc: đất đai trong lãnh địa bao gồm 2 phần là: đất của lãnh chúa và đất khẩu phần
+ Đất của lãnh chúa: gồm có lâu đài của lãnh chúa, nhà ở của nông nô, nhà thờ, dinh thự, nhà kho,.. có hệ thống hào nước chảy xung quanh và tường cao bao bọc tạo thành pháo đài kiên cố
+ Đất khẩu phần ở xung quanh lâu đài được lãnh chúa giao cho nông nô canh tác và thu tô, thuế
- Đặc điểm về chính trị: mỗi lãnh địa là một đơn vị chính trị độc lập:
+ Trong lãnh địa có: quân đội riêng, tòa án riêng, luật pháp riêng…
+ Các lãnh chúa có quyền cai trị lãnh địa của mình như một ông vua. Thậm chí, nhà vua cũng không được can thiệp vào lãnh địa của lãnh chúa.
- Đặc điểm kinh tế: nền kinh tế mang tính chất tự cấp, tự túc, trong đó nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo.
- Đặc điểm về đời sống xã hội: lãnh chúa phong kiến và nông nô cùng sinh sống trong lãnh địa.
+ Lãnh chúa không tham gia vào đời sống sản xuất, sống xa hoa dựa trên sự bóc lột nông nô.
+ Nông nô lệ thuộc lãnh chúa về thân phận và ruộng đất; phải nộp địa tô và nhiều loại thuế cho lãnh chúa.
Trả lời câu hỏi 2 trang 11 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Khai thác sơ đồ hình 2 và thông tin trong mục, hãy trình bày mối quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô trong xã hội phong kiến.
Trả lời:
- Quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô trong xã hội phong kiến là quan hệ bóc lột thông qua tô, thuế.
+ Lãnh chúa: sống nhàn dỗi, xa hoa, họ bóc lột nặng nề và đối xử hết sức tàn nhẫn với nông nô.
+ Nông nô bị lãnh chúa chi phối mọi mặt đời sống, họ bị lệ thuộc vào lãnh chúa.
Nông nô là những người sản xuất chính trong lãnh địa nhưng họ không có ruộng đất nên phải nhận ruộng của lãnh chúa cày cấy và nộp tô thuế nặng nề, ngoài ra họ phải nộp nhiều thứ thuế vô lí khác, như: thuế cưới xin, thuế ma chay…
3. Sự ra đời của Thiên Chúa Giáo
Trả lời câu hỏi 1 trang 12 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Hãy trình bày sự ra đời của Thiên Chúa Giáo.
Trả lời:
- Thiên Chúa Giáo hay còn gọi là Ki-tô giáo, do Đức Chúa Giê-xu sáng lập vào khoảng đầu Công nguyên ở vùng Giê-ru-da-lem (thuộc Pa-le-xtin ngày nay).
- Ban đầu, Thiên Chúa giáo là tôn giáo của người nghèo khổ, bị áp bức. Nhưng về sau, tôn giáo này đã trở thành công cụ cai trị về tinh thần của giai cấp thống trị - Đến thế kỉ IV, Thiên Chúa giáo được công nhận là quốc gáo của đế quốc La Mã 4. Sự xuất hiện và vai trò của thành thị trung đại
Trả lời câu hỏi 1 trang 13 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Thành thị trung đại ra đời thế nào?
Trả lời:
- Cuối thế kỉ XI, thủ công nghiệp phát triển, hàng hóa sản xuất ra ngày càng nhiều đã thúc đẩy nhu cầu trao đổi. Một số thợ thủ công đã tìm cách bỏ trốn khỏi lãnh địa hoặc dùng tiền chuộc lại thân phận tự do. Họ đến những nơi đông người qua lại để lập các xưởng sản xuất và bán hàng hóa. Từ đó, các thị trấn xuất hiện, sau đó trở thành thành phố, gọi là thành thị trung đại.
- Ngoài ra, còn có những thành thị do lãnh chúa lập ra hoặc được phục hồi từ những thành thị cổ đại.
Trả lời câu hỏi 2 trang 13 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Em hãy phân tích vai trò của các thành thị đối với châu Âu thời trung đại.
Trả lời:
- Vai trò của thành thị đối với châu Âu thời Trung đại:
+ Phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa; Tạo điều kiện cho sự hình thành và phát triển của kinh tế hàng hóa
+ Góp phần xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền.
+ Đưa đến sự xuất hiện của tầng lớp thị dân.
+ Tạo cơ sở để xây dựng nền văn hóa mới, nhiều trường đại học được thành lập;
Mang lại không khí tự do cởi mở.
C. CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 trang 13 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Em hãy lập và hoàn thành bảo theo mẫu dưới đây.
Nội dung Lãnh địa phong kiến Thành thị trung đại Thời gian xuất hiện
Hoạt động kinh tế chủ yếu Thành phần cư dân chủ yếu Lời giải:
Nội dung Lãnh địa phong kiến Thành thị trung đại
Thời gian xuất hiện Thế kỉ IX Cuối thế kỉ XIX
Hoạt động kinh tế chủ yếu Nông nghiệp Thủ công nghiệp, Thương nghiệp Thành phần cư dân chủ yếu Lãnh chúa,
Nông nô
Thương nhân, Thợ thủ công
Câu 2 trang 13 SGK Lịch sử 7 - KNTT: “Thành thị giống như những bông hoa rực rỡ nhất của Châu Âu thời trung đại”. Em hãy tìm những dẫn chứng trong bài học để chứng minh cho ý kiến trên?
Trả lời:
- “Thành thị như một bông hoa rực rõ nhất của Châu Âu thời Trung đại”. Điều này được thể hiện ở một số nội dung sau:
+ Thành thị ra đời đã phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa giản đơn phát triển.
+ Thành thị góp phần tích cực xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền, thống nhất quốc gia, dân tộc.
+ Sự ra đời của thành thị đã đưa đến sự xuất hiện của tầng lớp thị dân.
+ Thành thị mang không khí tự do và mở mang tri thức cho mọi người; tạo cơ sở để xây dựng nền văn hóa mới, nhiều trường đại học được thành lập.
=> Thành thị xuất hiện đã làm cho kinh tế, chính trị, văn hóa ở châu Âu có những biến chuyển rõ rệt, là cơ sở đưa xã hội Tây Âu bước vào giai đoạn phát triển mới.
Câu 3 trang 13 SGK Lịch sử 7 - KNTT: Tìm hiểu và cho biết một số dấu ấn tiêu biểu của thành thị trung đại (các thành phố cổ, trường đại học,…) còn được bảo tồn, gìn giữ và phát triển đến ngày nay.
Trả lời
- Thành phố Phi-ren-xê (I-ta-li-a) - Trường đại học Bô-lô-na (I-ta-li-a) - Trường đại học Oxford (Anh) - Trường đại học Cambridge (Anh)
