QUAN NIỆM NHẬN THỨC CỦA CÁC THẾ HỆ VỀ MÂU THUẪN TRONG GIA ĐÌNH VÀ CÁCH KHẮC PHỤC
LÊ THIP0F*
Tổ ấm gia đình, nơi xum họp thường xuyên của đôi vợ chồng, cha mẹ và con cái, ông bà già, là nơi đem lại cho mỗi thành viên gia đình sự chăm sóc về vật chất, sự chia sẻ về tình cảm, sự yên ổn về tâm lý. Tuy nhiên trong sinh hoạt hàng ngày ở gia đình giữa hai vợ chồng, giữa cha mẹ con cái, ông bà, khó tránh khỏi có lúc xảy ra, những mâu thuẫn, va chạm, do các thành viên gia đình có những tính cách, thói quen, sở thí ch, nhu cầu khác nhau. Mâu thuẫn có thể liên quan đến các vấn đề kinh tế, tình cảm, chăm sóc lẫn nhau và giáo dục con cái, đối xử với cha mẹ già của đôi vợ chồng cũng có thể do những bất đồng về quan niệm và lợi ích, không đáp ứng được những kỳ vọng về vai trò các thành viên gia đình của vợ hay chồng v.v.
Trong đề tài nghiên cứu về quan niệm, nhận thức của các thế hệ Việt Nam về hôn nhân và gia đình, tiến hành điều tra ở 4điểm thuộc tỉnh Hưng Yên và thành phố Hà Nội năm 2007-2008, chúng tôi đã chú ý khảo sát vấn đề mâu thuẫn trong các gia đình. Đó là xã Mễ Sở huyện Văn Giang tỉnh Hưng Yên, xã Phú Minh huyện Sóc Sơn thành phố Hà Nội, thị trấn Văn Giang huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, phường Bùi Thị Xuân quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Kết quả khảo sát ở 4 điểm trên với những đặc điểm kinh tế xã hội khác nhau, phản ánh tình hình ở cả thành phố và nông thôn để giúp chúng tôi có những thông tin đáng chú ý về 4 vấn đề sau đây:
1. Các hình thức biểu hiện của mâu thuẫn trong gia đình 2. Hiện tượng mâu thuẫn nào là nghiêm trọng nhất?
3. Nguyên nhân dẫn đến các mâu thuẫn.
4. Về các giải pháp giải quyết mâu thuẫn trong gia đình.
Các hình thức biểu hiện của mâu thuẫn rất đa dạng, mức độ nghiêm trọng khác nhau, nhiều trường hợp lại gắn với việc sử dụng bạo lực thân thể và tinh thần, từ mắng chửi đến đánh đập v.v. Những mâu thuẫn gắn với việc sử dụng bạo lực trong gia đình thường là những lý do dẫn đến các vụ ly thân, ly hôn.
Điều quan trọng là vợ chồng cần có cách giải quyết các mâu thuẫn kịp thời, chủ động, không nên để chúng kéo dài, ngày càng nặng nề hơn. Việc này liên quan đến việc tìm hiểu các nguyên nhân dẫn đến va chạm, mâu thuẫn giữa các thành viên, trước hết giữa đôi vợ chồng.
* GS, NGUYÊN VIỆN TRƯỞNG VIỆN TRIẾT HỌC
1. Về các hình thức biểu hiện của mâu thuẫn trong gia đình
Chúng tôi xin nêu ra kết quả khảo sát ở 4 điểm nghiên cứu nói chung về các hình thức biểu hiện mâu thuẫn, ở xã Mễ Sở đại diện nông thôn và phường Bùi ThÞ Xuân đại diện thành phố làm ví dụ (%).
Bảng số 1: Hình thức biểu hiện của mâu thuẫn.
(Tỷ lệ % người trả lời)
Hình thức biểu hiện mâu thuẫn
Ở Mễ Sở Ở Bùi
Thị Xuân
điểm Ở 4 Độ tuổi người trả lời ở
4 điểm
Học vấn người trả
lời ở 4 điểm Tình trạng hôn
nhân 18-29
tuổi 30-39 tuổi Trên
tuổi 60 Cấp
1
Cấp 2
Cấp 3
100%
NTL đã kết hôn 1. Vợ im lặng, giận
dỗi không nói chuyện
39 42,4 39,7 43,4 42 24,6 41,7 38,5 41,8 41,6
2. Chồng im lặng, giận dỗi không nói chuyện
22,5 26,3 23,2 22,1 24,5 21,1 20,8 23,6 23,4 24,4
3.Chồng mắng
chửi vợ 11,2 3,0 9,7 10,6 11 3,5 16,7 12,4 6,5 10,2 4.Vợ mắng chửi
chồng 4,5 0 3,0 5,3 2,5 0 5,3 2,5 0 3,1
5.Chồng đánh vợ 0 1,0 1,4 0,9 2 0 0 2,5 0,5 1,4
6.Vợ đánh chồng 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
7.Bố mẹ đánh chửi con cái
4,3 10,1 7,3 9,7 7,3 1,8 8,3 8,1 6,5 7,6 8.Con cái chửi lại
bố mẹ 0 0 0,3 0 0 1,8 99,1 51,3 43,1 0,3
Như vậy các hình thức biểu hiện của mâu thuẫn trong gia đình rất đa d¹ng, từ nhẹ đến nặng, từ thái độ khó chịu, im lặng, giận dỗi, đến phản ứng ra mặt, bất hợp tác, sử dụng b¹o lùc tinh thÇn lời nói mắng chửi, cãi nhau đến b¹o lùc thân thÓ, đánh đập nhau. Các hình thức cũng tuỳ thuộc vào trình đé häc vÊn, tÇng líp xã héi, môi trêng sinh sèng của những người có liên quan. Hình thức biểu hiện phæ biÕn của mâu thuẫn là vî hay chång im lÆng, giËn dçi, không nói chuyện với nhau. Hình thức này có ở c¶ 3 thÕ hÖ tỷ lệ trả lời tương đối thống nhất, từ 20% đến 40%. Việc chång m¾ng chöi vî chiếm tỷ lệ cao hơn hiện tượng vî m¾ng chöi chång (9,7% so với 3%) và diễn ra chủ yếu ở thế hệ trẻ và trung niên (2%) nhưng không có chuyện vî đánh chång, điều này phản ánh vị thế quyÒn lùc áp đ¶o của nam giíi trong gia đình vẫn tồn tại đến ngày nay. Hiện tượng con cái chöi l¹i bè mÑ (0,3% ở 4 điểm), rất ít xảy ra so với việc bè mÑ đánh chöi con cái (7,3%), chủ yếu là thế hệ trẻ trả lời (9,7%). Điều này cũng nói lên vị trí của con cái chưa trưởng thành sống trong gia đình, chúng còn phụ thuộc vào cha mẹ vì nhiều phương diện, đồng thời cũng phản ánh truyÒn thèng øng xö có nÒ nÕp, trật tự trên dưới trong gia đình Việt Nam.
Hãy lắng nghe vài ý kiến của người dân qua các cuộc phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm.
“Về mâu thuÉn gia đình, đa sè đàn ông đánh đËp, chöi bíi vî, phôn÷ m¾ng má, chì chiÕt chång. Lý do vî chång không hiÓu nhau, lúc yêu nhau thì êm đÑp, lúc lÊy nhau thì lñng cñng, không làm chñ đîc b¶n thân nên x¶y ra mâu thuÉn, mét phÇn vì kinh tÕ gia đình. Vî chång nên tù hßa gi¶i, quá l¾m míi ph¶i nhê đÕn chính quyÒn can thiÖp” (nam, đã kÕt hôn ë xã MÔ Së).
“Mâu thuÉn trong gia đình chñ yÕu do tính cách. Hai bè con cùng nóng thì không thÓ nói chuyÖn lâu đîc víi nhau, đÆc biÖt trong viÖc làm ăn. Mâu thuÉn cũng do nhËn thøc các vÊn đÒ xã héi, cha mÑ không theo kÞp giíi trÎ vÒ nhËn thøc xã héi hiÖn nay đang chuyÓn đæi nhanh (nam, trung niên ở xã MÔ Së).
“Nh÷ng vô va ch¹m gi÷a cha mÑ già và con cái trëng thành xoay quanh vÊn đÒ làm ăn. Cha mÑ già lo mình đÇu t l¾m tiÒn nhì thÊt b¹i thì sao, các cô hay ch¾c ch¾n trong làm ăn. Thanh niên l¹i chÊp nhËn m¹o hiÓm, thÕ là có mâu thuÉn trong gia đình”
(nam, đã kÕt hôn ở xã MÔ Së).
“Tríc đây đánh đËp míi là b¹o lùc. Bây giê m¾ng má, m¹t sát còng là b¹o lùc tinh thÇn và vÉn x¶y ra ë đÞa ph¬ng, đÆc biÖt gi÷a mÑ chång và nàng dâu. Gi÷a vî chång cùng có b¹t tai, đá chân cha đÕn møc gây th¬ng tích nÆng. Các đoàn thÓ ph¶i vào cuéc đÓ hoà gi¶i, cha đÕn møc công an xã ph¶i can thiÖp” (th¶o luËn nhóm trung niên ë MÔ Së).
“ViÖc chång đánh đËp vî vì ghen tuông, vî chì chiÕt chång vì đi ch¬i khuya, rîu chè v.v. vÉn còn, nhng diÔn ra trong gia đình hä, ngêi ngoài ít biÕt và không can thiÖp”
(nam, trung niên th¶o luËn nhóm ë phêng Bùi ThÞ Xuân).
“Hình thøc b¹o lùc trong gia đình phô thuéc vào trình đé cña đôi vî chång cũng có thÓë nông thôn, viÖc đánh đËp vî con, hàng xóm biÕt ngay. Ở thành phè ít thÓ hiÖn rõ, có khi đi ngoài đêng rÊt đoàn kÕt, hä lai nhau đi xe máy nhng vÒ nhà không ai nói víi ai điÒu gì còn khæ h¬n ë nông thôn đánh cho 1 trËn là xong. B¹o lùc ë mçi trêng hîp, mçi gia đình, đÞa ph¬ng khác nhau” (nam, th¶o luËn nhóm cán béë phêng Bùi ThÞ Xuân).
“Bạo lùc vÒ tinh thÇn và thÓ xác còn ph¶i răn đe nhiÒu. B¹o lùc vÒ thÓ xác thêng diÔn ra ë gia đình ngêi lao đéng. Ở ngêi trí thøc thêng là b¹o lùc tinh thÇn, đÊu tranh víi nhau qua chiÕn tranh l¹nh, không hîp tác víi nhau v.v. B¹o lùc do nhiÒu nguyên nhân, không ph¶i do mét nguyên nhân, cái này đÎ ra cái kia, không thích nhau, cá tính khác nhau v.v.” (nam, trung niên, th¶o luËn nhóm cán béë phêng Bùi ThÞ Xuân).
“Vî chång sèng víi bà mÑ già h¬i khó tính, nghiêm kh¾c nên đôi khi vî chång cũng có mâu thuÉn mét chút thôi. Cô Êy cø phàn nàn víi chång là khæ quá.
Vî chång đôi lúc có xô xát nhau, cũng chØ vì bà mÑ thôi, chØ có cãi nhau, cô Êy cứ c»n nh»n, nói nÆng đÕn mÑ nên cáu lên tôi tát cho cô Êy 1 cái thôi. Cô Êy ph¶n ứng, råi bá vÒ
nhà cha mẹ đẻ, tụi phải lờn xin lỗi mới về (phỏng vấn nam thanh niờn ở thị xó Văn Giang).
“Vợ chồng cói nhau thỡ chưa, chỉ mặt nặng, mày nhẹ với nhau thụi. Nếu mà giận nhau thỡ chỳng chỏu im lặng khụng núi gỡ với nhau. Bao giờ nguụi nguụi thỡ vợ chồng mới ngồi lại với nhau núi chuyện với nhau. Bõy giờ thanh niờn người ta ớt cói nhau, mà cói nhau hàng xúm biết mang tiếng ra, rồi bố mẹ lại chẳng hiểu vợ chồng chỳng nú như thế nào mà suốt ngày cói vó nhau, rồi để ụng bà đau đầu lo lắng” (phỏng vấn nam thanh niờn ở xó Phỳ Minh).
“Vợ chồng chỏu khi giận nhau thỡ khụng ai núi chuyện với ai, thường nhà chỏu làm lành trước. Chồng chỏu chưa bao giờ đỏnh chỏu. Bà mẹ chồng khú tớnh thỡ chỏu nhường nhịn thụi, chỏu rỳt ra 3 điều: mỡnh là con thỡ mỡnh nhịn, cú bà mẹ chồng nào khen con dõu đõu, nờn thụi mỡnh khụng cói làm gỡ với bà” (phỏng vấn nữở xó Phỳ Minh).
2. Về mức độ nghiờm trọng của mõu thuẫn trong gia đỡnh
Trả lời cõu hỏi hiện tượng mõu thuẫn nào là nghiờm trọng nhất, chỳng tụi thu được kết quả như sau, theo nhận thức của người dõn6TP1F(1)P6T:
Bảng số 2: Về mức độ nghiờm trọng của mõu thuẫn trong gia đỡnh
(% người trả lời) Về mức độ nghiờm trọng của mõu
thuẫn Ở 4 điểm
núi chung
Ở xó Mễ
Sở Ở phường Bựi Thị Xuõn 1.Vợ im lặng giận dỗi khụng núi chuyện 57,7% 68% 55,8%
2.Chồng im lặng giận dỗi 12,2 9,8 21,2
3. Chồng mắng chửi vợ 14,1 14,6 1,9
4. Vợ mắng chửi chồng 3,8 4,9 0
5. Chồng đỏnh vợ 4,5 0 7,7
6. Vợ đỏnh chồng 0,6 0 1,9
7. Bố mẹ đỏnh con 3,8 2,4 5,8
8.Con cỏi chửi lại bố mẹ 3,2 0 5,8
Như vậy hiện tượng vợ im lặng, giận dỗi, khụng núi chuyện được nhiều người nhắc đến, ở 4 điểm cú 57,7% người trả lời, ở Mễ Sở cú 68% người trả lời. Cỏc hiện tượng chồng mắng chửi vợ cú 14,1% NTL ở 4 điểm, chồng đỏnh vợ cú 4,5% NTL ở 4 điểm.
Chống mắng chửi vợ ở xó Mễ Sở cú 14,6% NTL cao hợn hẳn ở phường Bựi Thị Xuõn cú tới 7,7% NTL. Vợ đỏnh chồng cú 0,6% NTL ở 4 điểm, ở xó Mễ Sở là 0%. Riờng ở phường Bựi Thị Xuõn cú 1,9% NTL. Nhưng thực tế ở phường Bựi Thị Xuõn qua bảng 1 lại khụng cú hiện tượng vợ đỏnh chồng diễn ra.
Kết quả trả lời trờn cũng cho thấy uy quyền của người chồng của nam giới trong cỏc
(1) Bảng số liệu về cỏc hỡnh thức mõu thuẫn gia đỡnh (bảng 1) khỏc với bảng về mức độ nghiờm trọng (bảng
2) vỡ bảng 1 chỉ núi đến cỏc hỡnh thức biểu hiện cú nhiều hay ớt tỷ lệ (%) khụng phải núi đến mức độ nghiờm trọng bao nhiờu %.
gia đỡnh vẫn tồn tại, nổi trội.
3. Tỡm hiểu những nguyờn nhõn dẫn đến mõu thuẫn trong gia đỡnh Theo quan niệm của người dõn qua khảo sỏt cho kết quả như sau:
Bảng số 3: Nguyờn nhõn dẫn đến mõu thuẫn
(tỷ lệ % người trả lời) Hỡnh thức biểu hiện
mõu thuẫn
Mễ Ở Sở
Ở Bựi Thị Xuõn
điểm Ở 4 Độ tuổi ngưởi trả
lời cú Học vấn của NTL
Tỡnh trạng hụn
nhõn 18-
29 tuổi
30- 59 tuổi
Trờn 60 tuổi
Cấp 1
Cấp 2
Cấp 3
100%
NTL đó kết hụn 1. Do nghi ngờ
ngoại tỡnh 2,4 0 1,1 1,7 1 0 0 1,3 1,1 1,1
2. Do mẫu thuẫn
trong làm ăn kinh tế 34,1 5,3 17,0 22 14,4 15,8 36,4 20,3 12,1 17,4 3. Do say rượu 0 1,8 5,5 0 8,7 5,3 18,2 6,3 3,3 5,6 4. Do đỏnh bạc 4,9 0 3,3 3,4 3,8 0 0 6,3 1,1 3,4 5. Do nghiện hỳt 0 1,8 0,5 0 1 0 0 0 1,1 0,6 6. Do mõu thuẫn
trong nuụi dạy con 2,4 12,3 6,6 0 10,6 5,3 0 5,1 8,8 6,7 7.Do mõu thuẫn
trong sinh hoạt hàng ngày
53 66,7 58,2 64,4 53,8 63,2 15,8 57 61,5 57,3
8. Do thúi quen gia
trưởng của chồng 2,4 1,8 2,2 3,4 1,9 0 0 38 1,1 2,2
9. Khỏc 0 10,5 5,5 5,1 4,8 10,5 0 0 9,9 5,6
Nguyờn nhõn phổ biến dẫn đến mõu thuẫn giữa vợ chồng qua khảo sỏt trờn, ý kiến của NTL là do trong sinh hoạt hàng ngày vợ chồng, mỗi người một ý xếp số 1 với tỷ lệ chiếm tỷ lệ NTL là 58,2%, ở thế hệ trẻ tỷ lệ NTL là 64,4%, đặc biệt cao ở phường Bựi Thị Xuõn là 66,7%. Thứ hai là do cú mõu thuẫn trong làm ăn kinh tế tỷ lệ NTL ở 4 điểm là 17%, ở xó Mế Sở tỷ lệ NTL là 34% cao hơn tỷ lệ chung 17%, ở thế hệ trẻ là 22%.
Nguyờn nhõn do mõu thuẫn trong nuụi dạy con xếp thứ 3 với tỷ lệ NTL là 6,6% ở 4 điểm, đặc biệt ở thế hệ trung niờn tỷ lệ NTL là 10,6%. Riờng ở phường Bựi Thị Xuõn tỷ lệ NTL là 12,3% xếp thứ 2, chứng tỏ cú nhiều xung đột giữa cỏc thế hệ về chuẩn mực sống ở thành phố.
Nhiều nguyờn nhõn khỏc dẫn đến mõu thuẫn vợ chồng: do say rượu, cú tỷ lệ NTL là 5,5%, do đỏnh bạc cú tỷ lệ NTL là 3,3%, do nghiện hỳt cú tỷ lệ NTL là 0,5%. Mõu thuẫn do nghi ngờ ngoại tỡnh chiếm tỷ lệ thấp, cú 1,1% NTL. Mõu thuẫn do thúi quen gia trưởng của chồng đỏng lưu ý cú 2,2% NTL ở 4 điểm, ở xó Mễ Sở cú 2,4% NTL, ở thế hệ trẻ cú tới 3,4% NTL về tầm quan trọng của nguyờn nhõn này.
Đặc biệt có tỷ lệ 57,3% NTL đã kÕt hôn cho là mâu thuẫn trong gia đình chủ yếu do mâu thuẫn trong sinh hoạt hàng ngày.
Có 5,5% NTL ở 4 điểm, riêng ở phường Bùi Thị Xuân có 10,5% NTL là do nh÷ng nguyên nhân khác, những nguyên nhân mà họ không nói ra được, đặc biệt ở thÕ hÖ già trên 60 tuổi có tới 10,5% NTL là do những nguyên nhân khác, phức tạp, khó nói.
Xét về häc vÊn về nguyên nhân do mâu thuÉn trong làm ăn kinh tÕ, thì 36,4% NTL có trình độ cấp 1, 20,3% NTL có trình độ cấp 2.
Nguyên nhân do mâu thuÉn trong sinh ho¹t, có tỷ lệ NTL 61,5% người có học vấn cấp 3, 57% có học vấn cÊp 2. Điều này cũng phản ánh 1 phần tình hình vợ hay chồng có trình độ văn hoá thường đòi hỏi ở cuộc sống gia đình cách ăn ở tế nhị, lịch sự, chu cháo hơn.
Chúng ta thử lắng nghe ý kiến của các cặp vợ chồng qua phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm về mâu thuần, bạo lực trong gia đình, về nguyên nhân nảy sinh mâu thuẫn, phức tạp hơn nhiều so với kết quả khảo sát trên đây.
“Tõ tríc mÑ chồng, nàng dâu không có mâu thuÉn gì đâu, nhng bây giê cháu có con gái, nó lêi ăn, cháu làm các thø cho nó, nó không ăn, cháu võa tøc, võa th¬ng nên m¾ng nó và phát 1 cái vào mông nó. Nó có đau đâu nhưng nó cø gào lên thì bà mÑ chồng th¬ng nó l¹i nói cháu. ĐÊy nhiÒu khi mâu thuÉn chØ vì con thôi, mình d¹y con theo kiÓu cña mình, bà chiÒu nó quá hoá ra hư” (phỏng vÊn n÷ trÎ ở phêng Bùi ThÞ Xuân).
“Tôi thấy rằng vấn đề bạo lực gia đình vẫn còn, nhưng cái chiếm đa số là ở nông thôn nhiều hơn ở thành phố. Tuy nhiên là nói thế nhưng ở thành phố cũng có, có thể không phải là bạo lực đánh đập nhau mà b¹o lùc vÒ tinh thÇn, cái này ảnh hưởng dai dẳng và còn nguy hiểm hơn” (thảo luận nhóm trung niên ở phường Bùi Thị Xuân).
“Nói chung mâu thuÉn trong gia đình có rÊt nhiÒu nguyên nhân, nhng cái nguyên nhân để gây tæn th¬ng nhÊt, theo cháu nghĩ là ngêi chồng mình sống quá vô tâm, quá vì mình, không biÕt đến ai, thËm chí đÕn con. Chồng cháu anh Êy đi làm công trình xây dùng nay đây mai đó, đi biÒn biÖt c¶ tháng míi về, sau đó l¹i đi 2 năm ë nước ngoài. Trong 2 năm đó cháu vò võ nuôi con mät mình và vÒ ở víi ông ngo¹i, nhà ông và các cô chú dì nó trông nom con hé để cháu đi làm. Khi vÒ anh ấy nghe theo b¹n b¶o là vî thế nä, thÕ kia mà không chÞu tìm hiÓu kü. Con bé cháu míi 2 tuổi rìi, cháu ph¶i lo làm ăn, rÊt vÊt v¶, đÇu t¾t m¨t tèi, còn anh ấy ở níc ngoài, vî con không có, họ hàng
cũng khụng, chỏu khụng nghi ngờ anh ấy thỡ thụi, anh ấy lại nghi ngờ chỏu ngoại tỡnh.
Chỏu đó chấp nhận mọi thứ để sống chung nhưng anh ấy cũn đỏnh đập chỏu trước mặt con. Anh cũn khoỏ cổng, khoỏ cửa nhà, khi chỏu về phải phỏ khoỏ mới vào được, anh ấy lại chửi, đỏnh chỏu, con chỏu 4 tuổi lỳc ấy nú sợ quỏ.
Rồi vợ chồng ly hụn chia đụi nhà ở. Con chỏu ốm phải đi nằm viện, chồng khụng hề hỏi thăm, kết cục là đi đến ly hụn” (chuyện kể của 1 nữở phường Bựi Thị Xuõn).
Trả lời cõu hỏi anh cú bao giờ dựng bạo lực với con cỏi khụng?
“Núi thực với chị, với con gỏi thỡ khụng, nhưng với con trai thỡ 1 lần chỏu đua đũi bạn bố, hư quỏ tụi phải đỏnh chỏu, sau đú ngồi ụm con khúc và 2 bố con bảo nhau rằng đú là lần duy nhất phải dựng vũ lực với con… Phải dựng đến bạo lực, dự là dưới hỡnh thức nào, cũng đều là khụng được, nú ảnh hưởng đến tất cả mọi thành viờn gia đỡnh, làm cho cuộc sống căng thẳng hơn và rất khụng tốt cho sự phỏt triển của cỏc con trong cuộc đời sau này”
(phỏng vấn sõu 1 nam trung niờn ở phường Bựi Thị Xuõn).
4. Về cỏch giải quyết mõu thuẫn trong gia đỡnh
Cũng cú nhiều ý kiến khỏc nhau. Qua khảo sỏt ở 4 điểm và lấy vớ dụ ở xó Mễ Sở và phường Bựi Thị Xuõn, chỳng tụi nhận được ý kiến trả lời như sau:
Bảng số 4: Hỡnh thức giải quyết mõu thuẫn (% người trả lời) Cỏch giải quyết mõu thuẫn Ở 4 điểm Ở xó Mễ Sở Ở phường
Bựi Thị Xuõn
1. Do chồng làm lành trước 37% 36% 39,6%
2. Do vợ làm lành trước 15,6 24,4 4,2
3. Để lõu rồi qua 20,8 31,7 14,6
4. Hai vợ chồng chủ động làm lành
19,7 9,8 29,2
5. Do bố mẹ, anh em hoà giải 1,7 2,4 0
6. Do chớnh quyền, tổ chức xó
hội hoà giải 0,5 0 0
7. Cú cỏch giải quyết khỏc 4,6 4,9 6,3
í kiến nối bật là mõu thuẫn giữa vợ chồng được giải quyết thường do chồng làm lành trước (37% người trả lời), hai vợ chồng chủ động làm lành là 19,7% người trả lời, đặc biệt ở phường Bựi thị Xuõn cú 29,2% người trả lời. Một số khỏ đụng cho là cứ để lõu thỡ mõu thuẫn sẽ qua đi (20,8% người trả lời), cũn việc nhờ bố mẹ, anh em hay chớnh quyền, cỏc đoàn thể hoà giải mõu thuẫn giữa vợ chồng thỡ rất ớt, cú 0,5%.
“Để giải quyết mõu thuẫn thỡ 2 bờn phải nhường nhịn nhau, thấy bờn này căng thỡ bờn kia phải lựi, để khi nào ờm ờm sẽ phờ bỡnh lại, thế là xong. Nếu bờn nào cũng căng, mỗi bờn 1 tý, ai cũng tranh khụn thỡ việc bộ xộ ra to dần lờn, chồng thường hay tranh khụn với vợ” (Nam,
trung niên ë xã MÔ Së).
Ở phường Bùi ThÞ Xuân, 97% ý kiến cũng cho rằng vợ chồng phải tôn träng nhau, lắng nghe ý kiến của nhau thì mới giải quyết được các mâu thuẫn thường ngày xảy ra. Trong việc đối xử với con cái, ý kiến cho rằng cha mẹ cần phải l¾ng nghe ý kiÕn cña con đúng, sai thế nào, không áp đặt ý kiến một chiều, bắt chúng phục tùng thì mới dạy dỗ, thuyết phục, bảo ban chúng có kết quả, tránh để mâu thuẫn căng thằng giữa cha mẹ và con cái.
Một chị phụ nữ ở phường Bùi Thị Xuân đã nêu lên một kinh nghiệm để giải quyết mâu thuẫn trong gia đình.
“Vâng, nếu nh mình có thể nhÞn đîc thì cái gì cũng nên cho qua. TÊt c¶ là vì con thôi.
Cháu nghĩ nếu ngêi chång ph¹m sai lÇm nào đó và ngêi vî có thể bá qua đîc cho chồng, khi ngêi biết ăn năn hèi lçi. Ngêi chång sÏ c¶m thÊy tôn träng vî mình h¬n và sÏ tù söa ch÷a sai lÇm để trë thành ngêi chồng tèt hơn”.
“Theo em nÕu chång lÊn tíi, thì vî ph¶i lui, bao giê em cũng nói víi các con em thế, khi mà người đàn ông đã nóng lên, ngêi ta nói 5 câu thì mình nói 1 câu. Có chång nào chÞu kém ngêi vî, dù ngêi ta sai vÉn cø cho là đúng. Ngêi vî biÕt nhêng nhìn cho qua đi, rồi sau có dÞp sẽ nói l¹i đúng sai” (phỏng vÊn n÷ë thÞ trÊn Văn Giang, Hng Yên).
Đặc biệt trong trường hợp vợ hơn chồng, hoặc về trình độ, hoặc về địa vị công tác, thì cách cư xử giữa vợ chồng lại hết sức tế nhị, họ cần tôn trọng lẫn nhau, hãy lắng nghe ý kiến 1 phụ nữ về vấn đề này.
“Về mét lý do hoÆc điều kiÖn nào đó ngêi phô n÷ lÊy ngêi chồng kém hơn mình, thì ngêi vî cÇn xác đÞnh rõ là 2 ngêi ph¶i tôn trọng nhau. TÊt nhiên sù chênh lÖch về trình đé văn hoá khiến anh chồng đã rÊt tö tế, ngêi vî ph¶i sống thế nào để không thể hiểu mình là h¬n ngêi chång. Sèng trong gia đình, b¶n thân ngêi vî cÇn biÕt vai trò cña mình. Dù ra ngoài xã héi, b¶n thân mình có thể là mét ngêi lãnh đ¹o, nhng trong gia đình mình vÉn là ngêi vî, có cách c xö đúng đ¾n, tế nhÞ. Có công việc gì vî chång cùng bàn b¹c, bình đ¼ng.
Nhng điều quan trọng nhÊt là hä biết tôn träng lÉn nhau, ngêi chång mến phôc ngêi vî giái h¬n mình. Ngîc l¹i ngêi vî biÕt tôn träng ngêi chång. Nh vËy gia đình sẽ êm Êm, thu¹n hoà” (th¶o luËn nhóm ë phêng Bùi Thị Xuân).
Trong gia đình sèng 3 thÕ hÖ thì 63% các ý kiến cũng cho rằng mọi người cần nhêng nhÞn và tôn träng lẫn nhau, 31,7% ý kiến cho rằng con cháu phải luôn nghe lời ông bà, cha mẹ, 5% cho rằng ông bà cha mẹ nên lắng nghe ý kiến con cháu.
Nhân dân xã Phú Minh lại chú ý đến vai trò cña céng đång trong việc giải quyết mâu thuẫn trong gia đình, đặc biệt khi xảy ra bạo lực, đánh đập.
“Hàng xóm đÕn can ngăn, ý thøc céng đång rÊt cao. Hä đÕn căn ngăn đôi vî chång đang
cói nhau, đỏnh nhau và gúp ý nếu chồng núng thỡ vợ bớt đi, nếu vợ thế này thỡ chồng ờm đi, cuới cựng làm cho 2 vợ chồng hoà hợp với nhau. Nếu khụng cú sự can ngăn của cộng đồng thỡ gay lắm, cú thể đỏnh nhau đến trọng thương. Cho nờn ý thức của cộng đồng là quan trọng, là cỏi tập tục của địa phương – cỏi tỡnh cảm ở nụng thụn ấy nú khỏc ở thành phố, to tiếng là hàng xúm biết rồi” (Thảo luận nhúm cỏn bộở xó Phỳ Minh).
Đỳng là khi đụi vợ chồng cú xung đột thỡ ý kiến người thứ 3 hợp tỡnh, hợp lý, chõn thành sẽ giỳp họ nhanh chúng giải toả mõu thuẫn.
“Cũn ở thành phố, vợ chồng cói nhau, đỏnh nhau chưa đến mức chớnh quyền phải can thiệp, và hàng xúm cũng khụng can thiệp. Cú người vợ bị chồng đỏnh tớm mặt, xõy xỏt mặt, ai hỏi lại giấu, bảo mỡnh ngó, họ sĩ diện. Vợ chồng cói nhau, vợ bị đỏnh trong nhà, cú ra ngừ gào to lờn thỡ mọi người mới biết, hay làm đơn ra phường thỡ chớnh quyền mới can thiệp” (nữ, trung niờn thảo luận nhúm ở phường Bựi Thị Xuõn).
“Về mõu thuẫn giữa 2 vợ chồng thỡ đại đa số tự giải quyết trong gia đỡnh, rồi mới đến hàng xúm giỳp đỡ, can thiệp. Khi xảy ra mõu thuẫn, sai về phớa ai thỡ người ấy phải rỳt kinh nghiệm. Vớ dụ vợ đi làm về thấy cửa nhà bừa bói thỡ cỏu lờn, chồng bảo: 2 vợ chồng cựng đi làm vắng, thỡ nay 2 vợ chồng cựng dọn dẹp nhà cửa, vợ nghe theo lại vui vẻ” (nam, trung niờn ở xó Mễ Sở).
Như vậy số đụng cỏc cặp vợ chồng, đặc biệt ở thế hệ trẻ đó cho rằng: để giải quyết xung đột, mõu thuẫn thường ngày xảy ra trong gia đỡnh, hai vợ chồng phải tự giải quyết và biện phỏp tốt nhất là nhường nhịn nhau “1 điều nhịn, 9 điều lành”, nếu khụng ai chịu ai thỡ mõu thuẫn kộo dài trầm trọng thờm. Người cú lỗi phải rỳt kinh nghiệm, người kia phải cú lũng vị tha, như vậy là mọi sự sẽ ờm đẹp. Chỳng ta hiểu rằng con người ta khụng ai giống ai, khụng chỉ về hỡnh thức bề ngoài mà về tớnh nết, sở thớch, nhu cầu thúi quen. Vỡ vậy cần phải nhõn nhượng nhau khi sống trong 1 tập thể nhỏ là gia đỡnh, vợ chồng, cha mẹ, con cỏi, cần dẹp bỏ tớnh ớch kỷ cỏ nhõn, tự ỏi cỏ nhõn chỉ muốn dành phần thắng về mỡnh, muốn người khỏc làm theo mỡnh, làm giống mỡnh.
Vợ chồng sống trong gia đỡnh cần hơp tỏc với nhau về nhiều mặt, khụng chỉ trong làm ăn kinh tế, nội trợ gia đỡnh mà cần cú sự hoà đồng trong lối sống, trong sinh hoạt hàng ngày, để cú tiếng núi chung. Bản hợp ca này cú tiếng bổng, tiếng trầm, nhưng lại ăn ý, hoà đồng với nhau, để tạo nờn bản hợp xướng riờng, hay, đẹp. Sự hoà đồng, sự hoà hợp giữa vợ chồng khụng đũi hỏi sự giống nhau giữa họ về mọi mặt từ tớnh nết, sở thớch nhu cầu v.v, nhưng họ biết nhường nhịn nhau, nhõn nhượng lẫn nhau, hy sinh lợi ớch nhất thời của cỏ nhõn, vỡ lợi ớch chung lõu dài của cả gia đỡnh. Họ gạt bỏ tớnh ớch kỷ cỏ nhõn, tự ỏi cỏ nhõn để thớch ứng với cỏi chung của cả gia đỡnh và cú tiếng núi chung của cả 2 vợ chồng. Đú là bớ quyết để tạo nờn sự đồng thuận trong gia đỡnh, xõy dựng cuộc sống chung hạnh phỳc và ờm đẹp./.
