“ÑÖÔØNG LÖÔÕI BOØ” TREÂN BIEÅN ÑOÂNG VAØ LUAÄT QUOÁC TEÁ
Hoàng Việt* 1. Ñaët vaán ñeà
Cuoäc tranh chaáp bieån Ñoâng hieän nay vaãn ñang laø moät “nguy cô” gaây baát oån raát lôùn trong khu vöïc. Tranh chaáp bieån Ñoâng ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng cuoäc tranh chaáp phöùc taïp baäc nhaát treân theá giôùi. Söï phöùc taïp cuûa tranh chaáp bieån Ñoâng ñeán töø caùc yeâu saùch phöùc taïp veà chuû quyeàn cuûa nhieàu quoác gia ñoái vôùi caùc khu vöïc choàng laán, vaû laïi, noù khoâng chæ ñôn thuaàn laø tranh chaáp veà maët luaät phaùp quoác teá veà bieân giôùi bieån, laõnh thoå treân bieån maø hôn theá nöõa noù coøn ñöôïc ñan xen vôùi nhöõng lôïi ích veà ñòa - chính trò, veà kieåm soaùt con ñöôøng vaän taûi bieån chieán löôïc, vaø veà khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân bieån, ñaëc bieät laø daàu moû.
Cuoäc va chaïm môùi ñaây giöõa moät chieác taøu nghieân cöùu haûi döông cuûa Myõ vôùi 5 taøu chieán Trung Quoác, sau ñoù laø cuoäc khaåu chieán treân caùc baùo cuûa hai beân, phía Myõ giaûi thích vuøng bieån naøy laø bieån quoác teá, taøu Myõ coù quyeàn thöïc hieän caùc nghieân cöùu bieån trong vuøng ñoù, coøn Trung Quoác khaúng ñònh ñaây laø vuøng bieån thuoäc chuû quyeàn cuûa hoï. Roài vieäc Trung Quoác ñaõ göûi coâng haøm leân Lieân Hieäp Quoác ñeå phaûn ñoái baùo caùo veà theàm luïc ñòa cuûa Vieät Nam cuøng Malaysia, cuõng nhö baùo caùo cuûa rieâng Vieät Nam. Roài ñeán vieäc Trung Quoác thi haønh leänh caám ñaùnh baét caù töø ngaøy 16/5 ñeán ngaøy 1/8/2009 baèng caùch taêng cöôøng löïc löôïng taøu ngö chính xuoáng bieån Ñoâng, roài ñeà xuaát cuûa haûi quaân Trung Quoác veà phaân chia quyeàn kieåm soaùt Thaùi Bình Döông giöõa Trung Quoác vaø Myõ, tôùi tuyeân boá cuûa CNOOC ngaøy 16/6/2009 seõ tieán haønh khoan saâu thaêm doø khai thaùc ôû bieån Ñoâng trong naêm 2009. Taát caû nhöõng vaán ñeà naøy laïi laøm noùng leân yeâu saùch cuûa Trung Quoác veà caùc ñaûo, ñaù vaø vuøng nöôùc naèm trong “ñöôøng löôõi boø” maäp môø vaø gaây nhieàu tranh caõi cuûa hoï.
Thöïc teá cho thaáy tranh chaáp caùc ñaûo trong bieån Ñoâng ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng vaán ñeà an ninh quan troïng nhaát trong khu vöïc do Trung Quoác yeâu saùch gaàn 80% bieån Ñoâng laø vuøng nöôùc lòch söû cuûa hoï, neân seõ coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán vieäc phaân ñònh caùc ñöôøng bieân giôùi bieån cuûa khu vöïc naøy trong töông lai, vaø cuõng aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán chuû quyeàn, toaøn veïn laõnh thoå cuõng nhö quyeàn lôïi treân bieån cuûa Vieät Nam. Do ñoù, nhu caàu nghieân cöùu vaán ñeà naøy laø moät vieäc caàn thieát.
2. Quaù trình xuaát hieän “ñöôøng löôõi boø”
Theo moät soá hoïc giaû caû ôû Trung Quoác vaø ôû Ñaøi Loan(1) thì naêm 1935, ñeå ñoái phoù vôùi yeâu saùch cuûa Phaùp ñoái vôùi chuû quyeàn Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa,
* Tröôøng Ñaïi hoïc Luaät Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Coäng hoøa Trung Hoa ñaõ cho xuaát baûn moät baûn ñoà chính thöùc ñaàu tieân laø Zhongguo Nanhai gedao yu tu (Baûn ñoà caùc ñaûo treân Nam Haûi), baûn ñoà naøy chöa theå hieän “ñöôøng löôõi boø”. Thaùng 2 naêm 1947, Boä Noäi vuï ñaõ tieáp tuïc cho xuaát baûn Baûng taøi lieäu tra cöùu teân cuõ cuûa caùc ñaûo bieån ôû bieån Ñoâng, trong ñoù lieät keâ 159 ñaûo, ñaù. Sau ñoù, thaùng 1 naêm 1948, Boä Noäi vuï nöôùc Coäng hoøa Trung Hoa coâng boá moät baûn ñoà coù teân Nanhai zhudao weizhi tu (Baûn ñoà caùc ñaûo treân Nam Haûi), thaùng 2 naêm 1948 baûn ñoà naøy ñöôïc xuaát baûn chính thöùc, treân baûn ñoà naøy coù xuaát hieän moät ñöôøng maø Trung Hoa goïi laø ñöôøng hình chöõ “U”, moät soá hoïc giaû goïi noù laø “ñöôøng löôõi boø” bôûi noù nhìn gioáng moät caùi löôõi boø lieám xuoáng bieån Ñoâng,(2) ñöôøng naøy ñöôïc theå hieän treân baûn ñoà luùc naøy laø moät ñöôøng ñöùt khuùc bao goàm 11 ñoaïn.
Moät soá hoïc giaû Trung Hoa coøn muoán ñaåy xa hôn thôøi ñieåm xuaát hieän ñaàu tieân cuûa “ñöôøng löôõi boø”, hoï cho raèng baûn ñoà coù theå hieän “ñöôøng löôõi boø” ñaàu tieân xuaát hieän trong moät baûn ñoà cuûa moät caù nhaân coù teân laø Hoà Taán Tieáp(3) (Hu JinJi) vaøo naêm 1914, roài sau ñoù laïi xuaát hieän trong moät baûn ñoà cuõng cuûa moät caù nhaân laø Baïch Mi Sô (Bai Meichu)(4) naêm 1947, tuy nhieân caùc hoïc giaû naøy cuõng thöøa nhaän “khoâng bieát laø lieäu Bai coù ñuû kieán thöùc veà luaät haøng haûi quoác teá trong thôøi ñieåm oâng veõ (baûn ñoà naøy) hay khoâng?”.(5)
Naêm 1949, chính quyeàn Töôûng Giôùi Thaïch thaát baïi tröôùc Baéc Kinh phaûi chaïy ra ñaûo Ñaøi Loan, vaø cuõng töø ñoù, nöôùc Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa ra ñôøi, quoác gia naøy sau ñoù thay theá Coäng hoøa Trung Hoa trôû thaønh thaønh vieân thöôøng tröïc cuûa Hoäi ñoàng Baûo an Lieân Hôïp Quoác.(6) Naêm 1949, Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa cuõng cho aán haønh moät baûn ñoà, trong ñoù “ñöôøng löôõi boø” ñöôïc theå hieän gioáng nhö baûn ñoà tröôùc ñoù goàm 11 ñoaïn.
Trong baûn ñoà ñoù ñöôøng chöõ “U” hay “ñöôøng löôõi boø” naøy ñöôïc theå hieän bao truøm xung quanh caû boán nhoùm quaàn ñaûo, baõi ngaàm lôùn treân bieån Ñoâng, ñoù laø caùc quaàn ñaûo Hoaøng Sa (Paracels), Tröôøng Sa (Spratlys), Pratas (Trung Quoác goïi laø Ñoâng Sa) vaø baõi caïn Macclesfield (Trung Quoác goïi laø Trung Sa).
“Ñöôøng löôõi boø” naøy xuaát phaùt töø bieân giôùi ñaát lieàn giöõa Vieät Nam vaø Trung Quoác trong vònh Baéc Boä, chaïy xuoáng phía nam töông töï nhö hình daùng cuûa bôø bieån Ñoâng vaø ñoâng nam Vieät Nam tôùi cöïc nam cuûa baõi ñaù san hoâ Scarborough Shoal (Taêng Maãu) taïi vó tuyeán 4 ñoä vó baéc vaø sau ñoù quay ngöôïc leân phía baéc theo höôùng ñi song song vôùi ñöôøng bôø bieån phía taây Sabah cuûa Malaysia vaø Palawan cuûa Philippines vaø quaàn ñaûo Luzon, keát thuùc taïi khoaûng giöõa eo Bashi naèm giöõa Ñaøi Loan vaø Philippines. Ñöôøng naøy ñöôïc veõ tuøy tieän vaø khoâng coù toïa ñoä xaùc ñònh chính xaùc.(7)
Tuy nhieân, ñeán naêm 1953, baûn ñoà veõ “ñöôøng löôõi boø” cuûa Trung Quoác xuaát baûn chæ coøn 9 ñoaïn. Ñieàu ñaëc bieät laø trong suoát moät thôøi gian daøi, maëc duø cho xuaát baûn baûn ñoà coù theå hieän “ñöôøng löôõi boø” nhö treân, nhöng caû chính phuû Coäng hoøa Trung Hoa laãn chính phuû Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa ñeàu chöa bao giôø ñöa ra lôøi tuyeân boá hoaëc giaûi thích chính thöùc gì veà “ñöôøng löôõi boø” ñoù caû.
3. Caùc giaûi thích veà
“ñöôøng löôõi boø” cuûa caùc hoïc giaû Trung Hoa Naêm 1988, sau cuoäc ñuïng ñoä giöõa haûi quaân Trung Quoác vaø Vieät Nam treân quaàn ñaûo Tröôøng Sa, moät nhoùm hoïc giaû cuûa Ñaøi Loan ñaõ ñöôïc taäp trung laïi ñeå nghieân cöùu veà vaán ñeà “vuøng nöôùc lòch söû”
vaø baûn chaát phaùp lyù cuûa
“ñöôøng löôõi boø”.
Moät hoïc giaû cuûa Ñaøi Loan laø Toáng Yeán Huy (Yann Huei Song) sau khi toång keát caùc quan ñieåm cuûa caùc hoïc giaû Ñaøi Loan trong nhoùm nghieân cöùu cho bieát coù hai nhoùm yù kieán veà vaán ñeà naøy:(8) Moät nhoùm cho raèng vuøng nöôùc ñöôïc bao boïc trong
“ñöôøng löôõi boø” ñöôïc coi nhö laø “vuøng nöôùc lòch söû” cuûa Coäng hoøa Trung Hoa. Laäp luaän naøy ñöôïc chöùng toû bôûi hai lyù do, thöù nhaát, khi baûn ñoà ñöôïc xuaát baûn vaøo naêm 1948, khoâng coù söï phaûn ñoái cuõng nhö khoâng coù phaûn öùng naøo ñöôïc ñöa ra, thöù hai, vieäc yeâu saùch caùc vuøng nöôùc bò bao boïc nhö laø vuøng nöôùc lòch söû ñaõ khoâng vi phaïm Ñieàu 4 (1) cuûa UNCLOS (Coâng öôùc Luaät bieån cuûa Lieân Hieäp Quoác naêm 1982).
Nhoùm thöù hai thì choáng laïi quan ñieåm naøy, hoï cho raèng yeâu saùch vuøng nöôùc lòch söû cuûa Coäng hoøa Trung Hoa khoù coù theå bieän minh ñöôïc: ñoù laø “ñöôøng löôõi boø” ñöôïc vaïch ra moät caùch tuøy tieän, khoâng theå ñònh vò ñöôøng naøy treân bieån vì thieáu heä thoáng toïa ñoä cuõng nhö khaùi nieäm veà vuøng nöôùc lòch söû ñaõ trôû neân loãi thôøi, khoù coù theå söû duïng ñeå trôï giuùp cho yeâu saùch cuûa chính quyeàn Ñaøi Loan.
Hình 1: Baûn ñoà veõ “ñöôøng löôõi boø” cuûa Ñaøi Loan naêm 1988.
Nguoàn: http://www.southchinasea.org/maps/Taiwan
%27s%20Nine-dash%20Line%20 Map%20of%20the %20 South%20China%20Sea.jpg
Tuy nhieân, cuoái cuøng UÛy ban nghieân cöùu veà vaán ñeà naøy cuûa Ñaøi Loan ñaõ chaáp thuaän vôùi quan ñieåm cuûa nhoùm ñaàu tieân.
Thaùng 7 naêm 1996, nhaø xuaát baûn Thoâng tin kinh teá Hoàng Koâng cho xuaát baûn cuoán The petropolitics of the Nansa islands - China’s indisputable legal case cuûa Phan Thaïch Anh (Pan Shi Ying),(9) theo lôøi cuûa oâng ta thì
“chính phuû Coäng hoøa nhaân daân Trung Hoa thoâng qua vieäc aán baûn caùc baûn ñoà naøy muoán göûi ba thoâng ñieäp tôùi coäng ñoàng quoác teá:
- Khu vöïc naèm trong ñöôøng bieân giôùi naøy laø caùc ñaûo, ñaù vaø caùc vuøng nöôùc keá caän cuûa chuùng ñaõ thuoäc chuû quyeàn vaø quyeàn taøi phaùn cuûa Trung Quoác trong lòch söû.
- Phuø hôïp vôùi caùc coâng öôùc quoác teá, vò trí vaø höôùng ñi cuûa con ñöôøng ñöùt khuùc 11 ñoaïn naøy (sau thay baèng 9 ñoaïn) ñaõ ñöôïc vaïch ra theo caùch gaàn nhö laø ñöôøng caùch ñeàu giöõa rìa ngoaøi cuûa boán quaàn ñaûo trong bieån Nam Trung Hoa vaø ñöôøng bôø bieån cuûa caùc quoác gia keá caän. Ñieàu naøy ñaõ vaø ñang laø hôïp phaùp vaøo thôøi gian ñoù cuûa chieám cöù, chieám höõu vaø quaûn lyù.
- Thöïc tieãn söû duïng caùc ñöôøng ñöùt khuùc hôn laø moät ñöôøng lieân tuïc ñeå ñaùnh daáu moät soá caùc khu vöïc chuû choát ñaõ chæ ra thöïc chaát cuûa vieäc “chöa döùt ñieåm” ñeå laïi nhöõng khaû naêng ñöa ra “nhöõng ñieàu chænh caàn thieát trong töông lai.”
Noùi caùch khaùc vuøng nöôùc do con ñöôøng naøy bao boïc laø vuøng nöôùc lòch söû theo cheá ñoä noäi thuûy cuûa Trung Quoác. Con ñöôøng naøy chæ laø hình thöùc, coøn danh nghóa lòch söû cuûa Trung Quoác treân vuøng bieån naøy môùi laø noäi dung.
Naêm 2003, Lyù Kim Minh (Li Jin Ming) vaø Lyù Töû Haï (Li De Xia) cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Haï Moân (Trung Quoác) ñaõ coâng boá moät baøi vieát ñaêng treân taïp chí Ocean Development & International Law, tieáp tuïc trình baøy vaø laøm roõ veà laäp luaän ñoái vôùi “ñöôøng löôõi boø” naøy. Hai hoïc giaû naøy ñaõ toång keát moät soá quan ñieåm cuûa caùc hoïc giaû Trung Quoác, trong ñoù haàu heát laø khaúng ñònh veà chuû quyeàn cuûa Trung Quoác ñoái vôùi caùc ñaûo vaø caùc vuøng nöôùc xung quanh caùc ñaûo ñoù naèm trong “ñöôøng löôõi boø”. Caùc hoïc giaû Trung Quoác naøy ñöôïc hai hoïc giaû trích daãn nhö Cao Chí Quoác (Gao Zhiguo), Vieän tröôûng Vieän chieán löôïc phaùt trieån bieån, Cuïc Haûi döông quoác gia Trung Quoác cho raèng ñöôøng naøy yeâu saùch sôû höõu caùc ñaûo naèm beân trong hôn laø moät ñöôøng bieân giôùi bieån. OÂng ta nhaän xeùt: Maëc duø “Trung Quoác chöa bao giôø yeâu saùch toaøn boä caùc coät nöôùc cuûa vuøng bieån Ñoâng”, nhöng “taát caû caùc ñaûo vaø vuøng nöôùc keá caän trong ñöôøng bieân giôùi naøy phaûi thuoäc quyeàn taøi phaùn vaø kieåm soaùt cuûa Trung Quoác”.(10)
Chu Khaéc Nguyeân (Zou Keyuan), cho raèng yeâu saùch cuûa Trung Quoác khoâng neân xem nhö yeâu saùch vuøng nöôùc lòch söû theo nghóa truyeàn thoáng maø gioáng nhö moät daïng yeâu saùch caùc quyeàn chuû quyeàn vaø quyeàn taøi phaùn lòch söû chöù khoâng phaûi laø yeâu saùch chuû quyeàn hoaøn toaøn vaø tuyeät ñoái. Noùi caùch khaùc, ñaây laø söï nguïy bieän lieân heä ñöôøng löôõi boø vôùi caùc khaùi nieäm quyeàn chuû
vaø quyeàn taøi phaùn trong vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa cuûa luaät bieån hieän ñaïi.
Nhö vaäy, laäp luaän veà chuû quyeàn ñoái vôùi caùc ñaûo, ñaù, baõi naèm trong
“ñöôøng löôõi boø” cuõng nhö baûn chaát phaùp lyù cuûa
“ñöôøng löôõi boø” cuûa caùc hoïc giaû Trung Quoác cuõng baét nguoàn töø baûn ñoà ñaàu tieân theå hieän ñöôøng naøy cuûa chính quyeàn Coäng hoøa Trung Hoa tröôùc ñoù, tuy nhieân quan ñieåm cuûa hoï veà tính chaát phaùp lyù cuûa “ñöôøng löôõi boø” naøy nhö theá naøo laïi coù nhieàu khaùc bieät.
4. Phaân tích yeâu saùch veà “ñöôøng löôõi boø” theo luaät quoác teá
Theo quan ñieåm cuûa nhoùm caùc hoïc giaû Ñaøi Loan maø Toáng Yeán Huy ñaõ cho bieát, thì vuøng nöôùc ñöôïc bao boïc trong “ñöôøng löôõi boø” ñöôïc chính quyeàn Ñaøi Loan coi nhö laø “vuøng nöôùc lòch söû”cuûa hoï.
Vôùi coâng haøm ngaøy 7/5/2009 coù keøm baûn ñoà theå hieän “ñöôøng löôõi boø”,
coù veû Trung Quoác ñoøi hoûi coäng ñoàng quoác teá phaûi thöøa nhaän “tính chaát lòch söû cuûa ñöôøng löôõi boø, coi bieån Ñoâng nhö moät vònh lòch söû”. Ñöôøng naøy seõ ñöôïc ngoä nhaän laø ñöôøng bieân giôùi quoác gia treân bieån cuûa Trung Quoác. Hoï cuõng raát kheùo keát hôïp con ñöôøng naøy vôùi caùc khaùi nieäm ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa cuûa luaät bieån quoác teá hieän ñaïi baèng tuyeân boá döôùi daïng Trung Quoác coù chuû quyeàn khoâng theå tranh caõi vôùi caùc vuøng nöôùc phuï caän cuûa quaàn ñaûo Tröôøng Sa. Nhö vaäy toaøn boä bieån Ñoâng seõ trôû thaønh ao hoà cuûa Trung Quoác.
Hình 2: Baûn ñoà veõ “ñöôøng löôõi boø” cuûa Trung Quoác naêm 1999.
Nguoàn: http://www.southchinasea.org/9-dotted%20map/
map_small.gif
Khaùi nieäm “vònh lòch söû” hay “vuøng nöôùc lòch söû” maø ôû ñoù moät quoác gia thöïc hieän quyeàn löïc thuoäc chuû quyeàn cuûa mình ñaõ ñöôïc luaät phaùp quoác teá chaáp nhaän trong moät soá hoaøn caûnh haïn cheá. Ñieàu 10 (6) cuûa UNCLOS thöøa nhaän söï toàn taïi cuûa moät vuøng nöôùc nhö vaäy, vaø moät soá caùc vònh bieån maø khoâng ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån chính thöùc cuûa moät “vònh” theo Ñieàu 10 ñaõ ñöôïc trao cho quy cheá naøy theo thôøi gian. Tuy vaäy, caùc cöôøng quoác treân bieån, ñaëc bieät laø Myõ, ñaõ noã löïc giöõ cho khaùi nieäm naøy khoâng ñöôïc chaáp nhaän roäng raõi nhaèm duy trì söï töï do haøng haûi.
Khaùi nieäm veà yeâu saùch lòch söû ñöôïc chaáp nhaän vaøo naêm 1951 bôûi Toøa aùn quoác teá (ICJ) khi phaùn xeùt veà yeâu saùch cuûa Na Uy veà vuøng nöôùc naèm tieáp lieàn bôø bieån cuûa nöôùc naøy. Nhöõng yeâu saùch veà chuû quyeàn lòch söû cuõng ñöôïc chaáp nhaän trong nhöõng hoaøn caûnh thích hôïp taïi Coâng öôùc 1958 veà laõnh haûi vaø vuøng tieáp giaùp laõnh haûi. Gaàn ñaây, trong vuï aùn vònh Fonseca (baéc Thaùi Bình Döông), Toøa aùn quoác teá ñaõ chaáp nhaän vònh Fonseca laø moät vònh lòch söû vaø vuøng nöôùc cuûa noù laø vuøng nöôùc lòch söû.
Naêm 1962, UÛy ban Phaùp luaät quoác teá ñaõ thöïc hieän moät nghieân cöùu vôùi töïa ñeà: “Quy cheá phaùp lyù cuûa vuøng nöôùc lòch söû, bao goàm caû vònh lòch söû”, trong nghieân cöùu naøy ñaõ coù nhöõng caâu traû lôøi cho caâu hoûi nhöõng tieâu chuaån naøo seõ ñöôïc aùp duïng ñeå xaùc ñònh tính hôïp phaùp cuûa moät yeâu saùch chuû quyeàn lòch söû.
Theo ñoù thì moät vònh hay moät vuøng nöôùc ñöôïc coi laø lòch söû, caên cöù theo taäp quaùn quoác teá vaø caùc phaùn quyeát cuûa toøa aùn phaûi thoûa maõn ít nhaát ba ñieàu kieän sau: 1) Quoác gia ven bieån thöïc thi chuû quyeàn cuûa mình ñoái vôùi vuøng ñöôïc yeâu saùch; 2) Söï lieân tuïc cuûa vieäc thöïc thi quyeàn löïc ñoù theo thôøi gian; 3) Quan ñieåm cuûa caùc quoác gia khaùc vôùi yeâu saùch ñoù. Ngoaøi ra, moät quoác gia yeâu saùch danh nghóa lòch söû phaûi coù traùch nhieäm ñöa ra baèng chöùng ñoái vôùi caùc vuøng nöôùc coù vaán ñeà ñang tranh caõi naøy.(11)
Baát cöù chính quyeàn naøo yeâu saùch vuøng nöôùc naèm trong “ñöôøng löôõi boø”
laø vuøng nöôùc lòch söû thì quy cheá phaùp lyù ñoái vôùi vuøng nöôùc naøy nhö theá naøo, neáu caùc vuøng nöôùc naøy ñöôïc yeâu saùch nhö vuøng noäi thuûy thì caùc chính quyeàn yeâu saùch ñoù phaûi chöùng minh ñöôïc laø hoï ñaõ thöïc thi chuû quyeàn moät caùch lieân tuïc ñoái vôùi caùc vuøng nöôùc bao boïc trong “ñöôøng löôõi boø” qua moät thôøi gian töông ñoái gioáng nhö ñaõ thöïc thi chuû quyeàn ñoái vôùi caùc vuøng noäi thuûy khaùc.
Neáu caùc vuøng nöôùc naøy ñöôïc yeâu saùch nhö laõnh haûi thì quoác gia yeâu saùch phaûi chæ ra ñöôïc raèng hoï ñaõ thöïc thi chuû quyeàn moät caùch lieân tuïc ñoái vôùi caùc vuøng nöôùc bò bao boïc naøy trong moät thôøi gian daøi nhö hoï ñaõ thöïc thi chuû quyeàn ñoái vôùi caùc vuøng laõnh haûi khaùc. Cuõng töông töï nhö vaäy neáu hoï muoán yeâu saùch caùc vuøng nöôùc bò bao boïc nhö laø vuøng nöôùc lòch söû.
- Ñoái vôùi yeâu saùch nhö caùc vuøng noäi thuûy
Theo cheá ñoä phaùp lyù cuûa caùc vuøng noäi thuûy, moät quoác gia ven bieån thöïc thi chuû quyeàn ñaày ñuû ñoái vôùi vuøng nöôùc naèm phía beân trong ñöôøng cô sôû ñeå
tính chieàu roäng laõnh haûi, taøu nöôùc ngoaøi khoâng coù quyeàn ñi qua khoâng gaây haïi trong vuøng noäi thuûy cuûa quoác gia ven bieån, tröø khi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa quoác gia ñoù.
Vaäy vuøng nöôùc bò bao boïc bôûi “ñöôøng löôõi boø”coù theå ñöôïc coi laø vuøng noäi thuûy khoâng? Caâu traû lôøi ñeán ngay töø moät hoïc giaû Ñaøi Loan laø khoâng,(12) bôûi nhöõng lyù do sau ñaây: thöù nhaát, chính quyeàn Coäng hoøa Trung Hoa chöa bao giôø yeâu saùch vuøng nöôùc beân trong “ñöôøng löôõi boø” nhö laø vuøng noäi thuûy.
Thöù hai, taøu nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù caû taøu chieán vaãn thöïc hieän quyeàn ñi laïi treân vuøng nöôùc naèm trong “ñöôøng löôõi boø” naøy töø khi “ñöôøng löôõi boø” naøy xuaát hieän treân baûn ñoà do Coäng hoøa Trung Hoa xuaát baûn naêm 1948, vaø chính quyeàn Coäng hoøa Trung Hoa ñaõ khoâng coù moät haønh ñoäng naøo ngaên caûn caùc taøu nöôùc ngoaøi qua laïi vuøng naøy.
- Ñoái vôùi yeâu saùch nhö laõnh haûi
Theo quy ñònh taïi Ñieàu 3 cuûa UNCLOS thì: “Moïi quoác gia ñeàu coù quyeàn aán ñònh chieàu roäng laõnh haûi cuûa mình; chieàu roäng naøy khoâng vöôït quaù 12 haûi lyù keå töø ñöôøng cô sôû ñöôïc vaïch ra theo ñuùng coâng öôùc”. Moïi quoác gia coù quyeàn thöïc thi chuû quyeàn ñoái vôùi vuøng laõnh haûi cuûa mình. Taøu thuyeàn nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc höôûng quyeàn ñi qua khoâng gaây haïi cho trong vuøng laõnh haûi cuûa caùc quoác gia ven bieån, tröø khi coù caùc ñieàu khoaûn, ñieàu öôùc chuyeân moân khaùc. Ñoái vôùi vuøng trôøi phía treân laõnh haûi, caùc maùy bay nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc quyeàn bay qua khoâng gaây haïi.
Vaäy thì caâu hoûi tieáp theo laø caùc vuøng nöôùc beân trong “ñöôøng löôõi boø” coù theå ñöôïc coi laø laõnh haûi cuûa Trung Quoác khoâng? Caâu traû lôøi cuûa Yann Huei Song cuõng laø khoâng. Maùy bay nöôùc ngoaøi ñaõ bay qua vuøng trôøi phía treân cuûa vuøng nöôùc naøy töø naêm 1948 khi baûn ñoà ñöôïc xuaát baûn. Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, maùy bay cuûa nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc pheùp bay qua khoâng gaây haïi treân vuøng trôøi phía treân laõnh haûi cuûa quoác gia ven bieån.
- Ñoái vôùi yeâu saùch nhö caùc vuøng nöôùc quaàn ñaûo
Khaùi nieäm veà caùc vuøng nöôùc quaàn ñaûo laø moät khaùi nieäm môùi trong luaät bieån quoác teá, ñöôïc ñöa ra trong Hoäi nghò Lieân Hieäp Quoác veà Luaät bieån laàn III (UNCLOS III), theo ñoù, caùc vuøng nöôùc naèm beân trong ñöôøng cô sôû thaúng cuûa quaàn ñaûo laø vuøng nöôùc quaàn ñaûo, noù khoâng phaûi laø noäi thuûy, cuõng khoâng phaûi laø laõnh haûi. Moät quoác gia quaàn ñaûo coù quyeàn thöïc thi chuû quyeàn ñoái vôùi vuøng nöôùc quaàn ñaûo cuûa mình. Chuû quyeàn quoác gia “ñöôïc môû roäng ñeán vuøng trôøi phía treân cuûa vuøng nöôùc quaàn ñaûo cuõng nhö ñeán ñaùy cuûa vuøng nöôùc ñoù vaø loøng ñaát töông öùng vaø ñeán caùc nguoàn taøi nguyeân ôû ñoù”.(13) Taøu nöôùc ngoaøi ñöôïc quyeàn ñi qua khoâng gaây haïi taïi vuøng nöôùc quaàn ñaûo, taøu bieån vaø maùy bay nöôùc ngoaøi ñöôïc quyeàn coù ñöôøng haøng haûi, ñöôøng haøng khoâng ñi qua vuøng nöôùc quaàn ñaûo.
Do cheá ñoä phaùp lyù cuûa “caùc vuøng nöôùc quaàn ñaûo” ñöôïc phaùt trieån trong giai ñoaïn Hoäi nghò laàn thöù III cuûa UNCLOS (töø naêm 1973-1982) vaø baûn ñoà
theå hieän “ñöôøng löôõi boø” xuaát baûn laàn ñaàu naêm 1948, neân khoù coù theå chöùng minh ñöôïc vuøng nöôùc beân trong “ñöôøng löôõi boø” ñoù coù ñöôïc quy cheá phaùp lyù cuûa caùc vuøng nöôùc quaàn ñaûo, Coäng hoøa Trung Hoa ñaõ khoâng thöïc thi chuû quyeàn vaø quyeàn taøi phaùn cuûa mình ñoái toaøn boä caùc vuøng nöôùc beân trong
“ñöôøng löôõi boø” naøy, taøu vaø maùy bay nöôùc ngoaøi vaãn tieáp tuïc ñöôïc höôûng quyeàn töï do haøng haûi vaø haøng khoâng trong vuøng nöôùc naèm trong ñöôøng naøy, thay cho quyeàn ñi qua khoâng gaây haïi vaø quyeàn ñöôïc qua laïi caùc tuyeán haøng haûi vaø haøng khoâng ñaõ ñöôïc aán ñònh cuûa vuøng nöôùc quaàn ñaûo. Vì theá, coù theå keát luaän laø toaøn boä caùc vuøng nöôùc beân trong “ñöôøng löôõi boø” khoâng theå ñöôïc xem laø caùc vuøng nöôùc quaàn ñaûo cuûa Coäng hoøa Trung Hoa.
Töông töï nhö vaäy, quan ñieåm veà vuøng bieån trong “ñöôøng löôõi boø” naøy cuûa Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa veà cô baûn laø döïa theo quan ñieåm cuûa Coäng hoøa Trung Hoa tröôùc ñoù. Vaø nhö vaäy, theo caùc tieâu chí ñeå thoûa maõn moät vuøng nöôùc ñöôïc coi laø vuøng nöôùc lòch söû, thì Trung Quoác cuõng phaûi chöùng minh:
Thöù nhaát, ñeå thoûa maõn yeâu caàu: 1) Quoác gia ven bieån thöïc thi chuû quyeàn cuûa mình ñoái vôùi vuøng ñöôïc yeâu saùch; 2) Söï lieân tuïc cuûa vieäc thöïc thi quyeàn löïc ñoù theo thôøi gian. Theo ñoù thì caùc vaên kieän chính thöùc cuûa nhaø nöôùc phong kieán Trung Quoác, nhö Ñaïi Nguyeân nhaát thoáng chí (1294), Ñaïi Minh nhaát thoáng chí (1461), Ñaïi Thanh nhaát thoáng chí (1842), tröôùc naêm 1909 ñeàu khaúng ñònh “cöïc nam cuûa laõnh thoå Trung Quoác laø Nhai huyeän, ñaûo Haûi Nam”. Caùc baûn ñoà laõnh thoå Trung Quoác cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi cuøng thôøi cuõng veõ vaø giaûi thích phuø hôïp vôùi caùch hieåu naøy cuûa ngöôøi Trung Quoác. Baûn ñoà Trung Quoác theá kyû XVII cuûa Peter de Goyer vaø Jacob de Keyzer thuoäc Coâng ty Ñoâng AÁn-Haø Lan cuõng coù lôøi giaûi thích raát roõ: “nôi xa nhaát cuûa Trung Quoác baét ñaàu töø phía nam ñaûo Haûi Nam ôû 18 ñoä vó baéc, roài töø ñoù ngöôïc leân phía baéc ñeán vó ñoä 42 ñoä.(14) Trung Quoác chæ thöïc söï böôùc chaân leân quaàn ñaûo Hoaøng Sa naêm 1909 khi quaàn ñaûo naøy ñaõ thuoäc Vieät Nam, khoâng coøn laø ñaát voâ chuû. Veà Tröôøng Sa, cho tôùi taän naêm 1932, coâng haøm ngaøy 29/9/1932 cuûa phaùi ñoaøn ngoaïi giao Trung Hoa Daân quoác taïi Paris vaãn coøn khaúng ñònh caùc nhoùm ñaûo Amphitrite (Löôõi Lieàm) vaø Croissant (An Vónh) cuûa quaàn ñaûo Taây Sa (Hoaøng Sa) “taïo thaønh phaàn laõnh thoå Trung Quoác naèm taän cuøng ôû phía nam”.
Trung Quoác cuõng khoâng ñöa ra ñöôïc caùc baèng chöùng naøo coù söùc thuyeát phuïc veà vieäc hoï ñaõ thöïc thi chuû quyeàn treân toaøn boä vuøng bieån roäng lôùn naøy moät caùch lieân tuïc, hoøa bình töø thôøi xa xöa. Caùc saùch Haùn vaên coå ñeàu ghi nhaän caùc hoaït ñoäng cuûa daân ñaùnh caù vaø daân buoân AÛ Raäp, AÁn Ñoä, Maõ Lai, Vieät... trong vuøng bieån naøy,(15) khoâng coù moät baèng chöùng naøo cho thaáy bieån Ñoâng hoaøn toaøn laø “ao hoà Trung Quoác”. Caùc chính quyeàn phong kieán Trung Quoác cuõng khoâng thieát laäp hoaëc duy trì coù lôïi cho hoï moät söï ñoäc toân naøo trong vuøng bieån naøy, khaû dó coù theå loaïi boû hoaït ñoäng khai thaùc cuûa caùc ñoäi Hoaøng Sa vaø Baéc Haûi cuûa trieàu Nguyeãn. Ngöôïc laïi coøn coù nhöõng haønh ñoäng
thöøa nhaän tính hôïp phaùp cuûa caùc hoaït ñoäng ñoù nhö tröôøng hôïp naêm 1774:
quan huyeän Vaên Xöông giuùp ñoäi vieân ñoäi Hoaøng Sa khi ñi laøm nhieäm vuï bò baõo giaït vaøo ñaát Trung Quoác.
“Ñöôøng löôõi boø” khoâng phaûi laø con ñöôøng coù tính oån ñònh vaø xaùc ñònh.
Töø 11 ñoaïn, naêm 1953, Trung Quoác ñaõ phaûi boû ñi hai ñoaïn trong vònh Baéc Boä vì quaù voâ lyù. Tính chaát khoâng lieân tuïc cuûa con ñöôøng naøy ñöôïc caùc taùc giaû Trung Quoác giaûi thích laø ñeå cho “nhöõng ñieàu chænh caàn thieát trong töông lai”.
Ñaëc tính quan troïng nhaát cuûa moät ñöôøng bieân giôùi quoác teá laø söï oån ñònh vaø döùt khoaùt.(16) “Ñöôøng löôõi boø” khoâng theå hieän ñöôïc ñaëc tính ñoù, theâm nöõa, vò trí cuûa noù laïi khoâng ñöôïc xaùc ñònh toïa ñoä roõ raøng, vì theá khoù maø bieåu thò laø moät ñöôøng bieân giôùi ñöôïc.
Thöù hai, ñoái vôùi yeâu caàu: 3) Quan ñieåm cuûa caùc quoác gia khaùc vôùi yeâu saùch ñoù. Theo Toáng Yeán Huy thì maëc duø “ñöôøng löôõi boø” ñaõ xuaát hieän treân caùc baûn ñoà xuaát baûn ôû Trung Hoa luïc ñòa töø naêm 1949, nhöng chöa bao giôø Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa yeâu saùch chính thöùc caùc vuøng nöôùc naèm trong ñöôøng naøy nhö caùc vuøng nöôùc lòch söû. Ñaïi dieän cuûa Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa ñaõ khoâng tuyeân boá nhö vaäy trong Hoäi nghò Coâng öôùc Luaät bieån laàn III.(17) Theo luaät phaùp quoác teá, caùc haønh vi maø quoác gia theå hieän phaûi mang tính coâng khai yù chí thöïc thi chuû quyeàn treân laõnh thoå ñoù. Nhöõng haønh vi bí maät khoâng theå taïo neân cô sôû cho quyeàn lòch söû, ít nhaát caùc quoác gia khaùc phaûi coù cô hoäi ñöôïc bieát nhöõng gì ñang dieãn ra.
Nhö vaäy, keå caû Coäng hoøa Trung Hoa laãn Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa ñeàu chöa bao giôø coâng boá chính thöùc yeâu saùch veà vuøng bieån beân trong “ñöôøng löôõi boø” ñoù, cho neân caùc quoác gia khaùc khoâng ñöa ra phaûn öùng gì cuõng laø moät ñieàu deã hieåu, söï im laëng ñoù khoâng theå hieåu laø “maëc nhieân thöøa nhaän” ñöôïc.
Ñaëc bieät, Ñieàu 1 Tuyeân boá naêm 1958 veà laõnh haûi cuûa Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa ñaõ nhaán maïnh raèng:
“Chieàu roäng laõnh haûi nöôùc Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa laø 12 haûi lyù.
Ñieàu khoaûn naøy aùp duïng cho taát caû caùc laõnh thoå cuûa nöôùc Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa, bao goàm luïc ñòa Trung Quoác vaø caùc ñaûo ven bôø cuûa luïc ñòa cuõng nhö caùc ñaûo Ñaøi Loan vaø xung quanh ñoù, quaàn ñaûo Penghu (Baønh Hoà) vaø taát caû caùc ñaûo khaùc thuoäc Trung Quoác bò phaân caùch vôùi ñaát lieàn vaø caùc ñaûo ven bôø bieån cuûa noù bôûi bieån caû”.(18)
Nhö vaäy, Tuyeân boá 1958 cuûa Trung Quoác xaùc ñònh roõ raøng caùc ñaûo bò taùch bieät vôùi luïc ñòa bôûi bieån caû, chöù khoâng phaûi laø vuøng nöôùc lòch söû. Chaúng leõ laïi toàn taïi vuøng bieån caû naèm trong noäi thuûy cuûa Trung Quoác? Khoâng theå coù ñieàu voâ lyù ñoù. Do vaäy, tuyeân boá vaø caùc ñaïo luaät cuûa caùc nhaø chöùc traùch Trung Quoác, ñaëc bieät Tuyeân boá naêm 1958 cuûa Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa bò caùc hoïc giaû ñaùnh giaù laø khoâng phuø hôïp vôùi yeâu saùch lòch söû ñöôïc phaân ñònh bôûi “ñöôøng löôõi boø”.(19)
Tuyeân boá veà ñöôøng cô sôû cuûa Trung Quoác ngaøy 15/5/1996 caøng laøm cho söï maäp môø naøy cuûa hoï taêng leân bôûi hoï yeâu saùch moät ñöôøng cô sôû noái caû Hoaøng Sa nhöng laïi khoâng ñeà caäp gì ñeán Tröôøng Sa.
Hôn nöõa, taïi Hoäi nghò San Francisco thaùng 9 naêm 1951, caùc quoác gia tham gia ñaõ khöôùc töø ñeà nghò trao traû cho Trung Quoác hai quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa,(20) vaø thöïc teá tranh chaáp veà chuû quyeàn treân Hoaøng Sa giöõa Vieät Nam vaø Trung Quoác hay tranh chaáp chuû quyeàn ñoái vôùi toaøn boä hay moät phaàn quaàn ñaûo Tröôøng Sa giöõa Vieät Nam, Malaysia, Philippines vaø Trung Quoác cho thaáy khoâng theå noùi laø “ñöôøng löôõi boø” ñöôïc caùc quoác gia khaùc coâng nhaän. Nhö vaäy, coù theå noùi laø yeâu saùch naøy chöa bao giôø coù ñöôïc söï thöøa nhaän cuûa coäng ñoàng quoác teá.
Trong laäp luaän cuûa mình, caùc hoïc giaû Trung Quoác ñaõ vieän daãn moät soá tröôøng hôïp yeâu saùch vuøng nöôùc lòch söû trong thöïc tieãn quoác teá nhö yeâu saùch cuûa Lieân Xoâ cuõ ngaøy 20/7/1957 taïi vònh Pierre Ñaïi ñeá,(21) yeâu saùch cuûa Lybia ngaøy 11/10/1973 taïi vònh Sidra.(22) Theo hoï, caùc ví duï naøy chöùng toû raèng trong thöïc tieãn quoác teá, luaät veà caùc vònh lòch söû ñaõ coù ñöôïc moät quy cheá phaùp lyù rieâng bieät(23)vaø nhö vaäy yeâu saùch ñöôøng 9 ñoaïn cuûa Trung Quoác laø hôïp phaùp.
Laäp luaän naøy quaù ñôn giaûn vaø döïa treân cô sôû 15 tröôøng hôïp yeâu saùch quaù ñaùng vuøng nöôùc lòch söû maø luaät phaùp quoác teá luoân pheâ phaùn. Caùc tröôøng hôïp ít oûi naøy khoâng taïo ra ñöôïc moät opinion juris (yù thöùc phaùp luaät) vaø moät thöïc tieãn phaùp lyù khoâng ñoåi neân chuùng khoâng bao giôø ñöôïc luaät quoác teá chaáp nhaän nhö moät quy taéc taäp quaùn. Vì vaäy, laäp luaän cuûa caùc hoïc giaû Trung Quoác ñaõ khoâng coù tính logic ngay töø ñaàu. Vuøng nöôùc naèm trong “ñöôøng löôõi boø”
chieám 80% dieän tích bieån Ñoâng maø Trung Quoác cho laø “vuøng nöôùc lòch söû” laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Luaät quoác teá khoâng heà bieát ñeán moät vuøng nöôùc lòch söû lôùn ñeán nhö vaäy. Yeâu saùch bieån Ñoâng nhö moät ao hoà cuûa Trung Quoác laø xa laï, ñi ngöôïc laïi vôùi hoïc thuyeát caùc vuøng nöôùc lòch söû. Coäng ñoàng quoác teá chöa bao giôø ghi nhaän moät yeâu saùch nhö vaäy vaø seõ khoâng chaáp nhaän moät khoaûng khoâng gian roäng lôùn nhö bieån naøy, bieån lôùn nhaát, nhì theá giôùi naèm döôùi quyeàn taøi phaùn cuûa duy nhaát moät nöôùc.
Quan ñieåm cuûa Trung Quoác vaø Ñaøi Loan - beân ñaàu tieân ñöa ra yeâu saùch
“ñöôøng löôõi boø” - cuõng khaùc nhau. Ngaøy 30/12/1992, Vieän Laäp phaùp Trung Hoa Daân quoác (Ñaøi Loan) ñaõ thoâng qua “Luaät vuøng ñaëc quyeàn kinh teá vaø theàm luïc ñòa Trung Hoa Daân quoác”. Luaät naøy ñöôïc ban haønh treân cô sôû nguyeân taéc “chuû quyeàn thöïc teá” boû ñi ñieàu khoaûn veà “vuøng nöôùc lòch söû” (vuøng nöôùc trong “ñöôøng löôõi boø”). Ngaøy 2/1/1993, Vieän Laäp phaùp Trung Hoa Daân quoác (Ñaøi Loan) thoâng qua “Luaät laõnh haûi vaø vuøng tieáp giaùp Trung Hoa Daân quoác”. Luaät naøy quy ñònh laõnh haûi Trung Hoa Daân quoác (Ñaøi Loan) roäng 12 haûi lyù ñoàng thôøi quy ñònh caùc ñieåm cô sôû ñeå vaïch ñöôøng cô sôû vaø ranh giôùi ngoaøi laõnh haûi do Vieän Haønh chính quy ñònh vaø coâng boá trong thôøi gian tôùi.
Trong caùc ñaïo luaät naøy, khaùc vôùi Trung Quoác, Ñaøi Loan ñaõ khoâng ñeà caäp tính chaát lòch söû cuûa “ñöôøng löôõi boø” maø hoï ñaõ töøng yeâu saùch naêm 1947. Hoï
chæ yeâu saùch caùc ñaûo ñaù, baõi caïn naèm trong giôùi haïn “ñöôøng löôõi boø” nhöng khoâng yeâu saùch vuøng nöôùc trong giôùi haïn ñoù. Coù leõ hoï thaáy ñöôïc phaàn naøo tính chaát phi lyù cuûa yeâu saùch naøy chaêng?(24)
“Ñöôøng löôõi boø” maø Trung Quoác yeâu saùch naøy chaïy saùt bôø bieån cuûa caùc nöôùc, coù ñoaïn chæ caùch bôø bieån Vieät Nam khoaûng 50-100km, trong khi Tröôøng Sa caùch bôø Vieät Nam khoaûng treân 200 haûi lyù. Ñöôøng naøy coøn chaïy saùt baõi Shoal James (Taêng Maãu) cuûa Malaysia, ñaûo Natuna cuûa Indonesia, vaø moät soá ñaûo cuûa Philippines gaây lo ngaïi saâu saéc cho caùc nöôùc trong khu vöïc. Vì vaäy, thaät khoù coù theå ñoàng yù vôùi caùc hoïc giaû Trung Quoác, con ñöôøng naøy ñöôïc vaïch
“theo caùch gaàn nhö laø ñöôøng caùch ñeàu giöõa rìa ngoaøi cuûa boán quaàn ñaûo trong bieån Nam Trung Hoa vôùi ñöôøng bôø bieån cuûa caùc quoác gia keá caän, phuø hôïp vôùi caùc coâng öôùc quoác teá”.(25) Tröôùc heát, caùc coâng öôùc quoác teá cuõng nhö thöïc teá xeùt xöû cuûa caùc cô quan taøi phaùn quoác teá khoâng truø ñònh quyeàn öu tieân cuûa phöông phaùp ñöôøng caùch ñeàu trong phaân ñònh nhaát laø trong tröôøng hôïp coù caùc danh nghóa lòch söû. Trung Quoác khaúng ñònh xaây döïng yeâu saùch cuûa mình treân cô sôû “danh nghóa lòch söû”, ñoàng thôøi laïi aùp duïng phöông phaùp ñöôøng caùch ñeàu ñeå phaân ñònh, phuû nhaän danh nghóa lòch söû ñoù. Thaät laø khoâng nhaát quaùn. Thöù hai, neáu veõ ñuùng kyõ thuaät, con ñöôøng naøy hoaøn toaøn khoâng theå laø con ñöôøng caùch ñeàu giöõa caùc ñaûo naèm giöõa bieån Ñoâng vôùi bôø bieån cuûa caùc nöôùc xung quanh. Ñoù laø chöa keå ñeán ñieàu 121 cuûa UNCLOS quy ñònh raèng nhöõng ñaûo, ñaù naøo khoâng thích hôïp cho con ngöôøi ñeán ôû hoaëc cho moät ñôøi soáng kinh teá rieâng thì chæ coù laõnh haûi roäng khoâng quaù 12 haûi lyù.
5. Keát luaän
Yeâu saùch veà “ñöôøng löôõi boø” baét ñaàu töø moät baûn ñoà cuûa tö nhaân, sau ñoù ñöôïc Coäng hoøa Trung Hoa xuaát baûn laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1948. Sau naøy, caû Ñaøi Baéc vaø Baéc Kinh ñeàu ñaõ döïa vaøo baûn ñoà ñoù ñeå bieän minh cho yeâu saùch veà vuøng bieån naøy treân bieån Ñoâng.
Baûn chaát thöïc söï cuûa yeâu saùch naøy vaãn ñang bò bao phuû bôûi söï bí aån, caû Trung Quoác vaø Ñaøi Loan ñeàu maäp môø vôùi caùc tuyeân boá khoâng roõ raøng. Tuy nhieân, nhöõng hoaït ñoäng cuûa Trung Quoác gaàn ñaây cho thaáy, Trung Quoác thöïc teá ñang yeâu saùch veà chuû quyeàn vôùi taát caû caùc vuøng nöôùc vaø taøi nguyeân naèm trong vuøng bieån naøy.
Nhöõng phaân tích veà yeâu saùch naøy theo luaät phaùp quoác teá cho thaáy vì cô sôû phaùp lyù thieáu thuyeát phuïc cho neân “Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa khoâng ñöa ra nhöõng yeâu saùch lòch söû cuûa mình vôùi caùc toïa ñoä roõ raøng, vaø giöõ im laëng veà baûn chaát cuûa ñöôøng löôõi boø vaø cheá ñoä phaùp lyù cuûa vuøng bieån ñöôïc bao boïc bôûi ñöôøng ñoù”.(26) Ngay caû caùc hoïc giaû Trung Quoác cuõng khoâng nhaát trí ñöôïc vôùi nhau veà cheá ñoä phaùp lyù cuûa vuøng bieån bò bao boïc bôûi ñöôøng löôõi boø naøy.(27)
Caùc hoïc giaû Trung Quoác ñaõ noã löïc tìm moïi luaän cöù bieän minh cho yeâu saùch naøy cuûa hoï, coøn caùc hoïc giaû nöôùc ngoaøi thì ñöa laïi nhöõng yù kieán khaùch quan hôn. Nhoùm Mark J Valencia cho raèng: “moät yeâu saùch cuûa Trung Quoác
coi bieån Nam Trung Hoa laø moät vuøng nöôùc lòch söû khoâng theå ñöùng vöõng ñöôïc döôùi goùc ñoä phaùp luaät quoác teá hieän ñaïi”.(28)
Xa hôn nöõa, Hamzah cho raèng: “Moät soá nöôùc yeâu saùch toaøn boä bieån Nam Trung Hoa nhö laø cuûa rieâng hoï döïa treân cô sôû lòch söû. Caùc yeâu saùch nhö vaäy chaúng coù gì laø laï vaø chaúng ñaùng ñeà caäp ñeán… Yeâu saùch ñôn phöông ñoái vôùi toaøn boä bieån Nam Trung Hoa cuûa moät quoác gia seõ chaúng coù gì chuù yù ñeán...
Duø suy dieãn nhö theá naøo chaêng nöõa cuõng khoâng theå coi bieån Nam Trung Hoa nhö laø vuøng noäi thuûy hoaëc hoà lòch söû ñeå laøm cô sôû khaúng ñònh yeâu saùch. Vì vaäy, khu vöïc yeâu saùch naøy laø phuø phieám, khoâng coù caên cöù vaø khoâng hôïp lyù…
Toâi coá gaéng thuyeát phuïc taát caû caùc quoác gia baùc boû caùc yeâu saùch ñoái vôùi toaøn boä bieån Nam Trung Hoa (hay ñoøi hoûi moät khu vöïc coù lieân quan) vì khoâng coù cô sôû naøo trong luaät cuõng nhö trong lòch söû”.(29)
Döïa treân phaùp luaät quoác teá hieän ñaïi, chuùng ta coù theå keát luaän veà yeâu saùch veà “ñöôøng löôõi boø” naøy cuûa Trung Quoác laø “khoâng coù cô sôû yeâu saùch naøo trong luaät quoác teá cho yeâu saùch lòch söû ñoù”,(30) “yeâu saùch cuûa Trung Quoác veà chuû quyeàn lòch söû vaø quyeàn ñoái vôùi haàu heát bieån Ñoâng vaø/hoaëc ñoái vôùi ñaùy bieån vaø loøng ñaát cuûa noù laø traùi vôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa luaät bieån quoác teá hieän ñaïi vaø khoâng theå coi laø moät vaán ñeà phaùp luaät nghieâm chænh”.(31)
H V CHUÙ THÍCH
(1) Xem Li Jin Ming vaø Li De Xia. “The Dotted Line on the Chinese Map of the South China Sea: A Note”, Ocean Development & International Law, 34: 287-295, 2003, p. 289; Yann Huei Song. “China’s “Historic Waters” in the South China Sea: an analysis from Taiwan”, American Asian Review Vol. 12, No. 4, Winter, 1994 (pp. 83-101).
(2) Chi Kin Lo, China’s policy towards territorial disputes, Routledge, 1989, p. 43.
(3) Peter Kien-Hong Yu. The Chinese (Broken) U-shaped Line in the South China Sea:
Points, Lines, and Zones, Contemporary Southeast Asia 25, No. 3 (2003): 405-30.
(4) Kien Hong Yu trích lôøi moät soá hoïc giaû Trung Quoác cho bieát naêm 1990 Baéc Kinh ñaõ môøi Baïch Mi Sô ñeán ñeå hoûi lyù do oâng veõ “ñöôøng löôõi boø” naøy, nhöng Baïch quaù giaø neân khoâng theå traû lôøi ñöôïc. Nhöng theo söï tìm hieåu cuûa chuùng toâi qua caùc thoâng tin veà Baïch treân Internet thì ñöôïc bieát Baïch qua ñôøi töø naêm 1940.
(5) Peter Kien-Hong Yu, ñaõ daãn.
(6) Coäng hoøa Nhaân daân Trung Hoa thay theá Coäng hoøa Trung Hoa trôû thaønh thaønh vieân thöôøng tröïc cuûa Hoäi ñoàng Baûo an LHQ naêm 1971.
(7) Yann Huei Song, ñaõ daãn, xem chuù thích 1.
(8) Yann Huei Song, ñaõ daãn.
(9) Pan Shiying (Phan Thaïch Anh): The petropolotics of the Nansha islands - China’s indisputable legal case (Chính trò daàu moû cuûa caùc ñaûo Nam Sa - laäp luaän phaùp lyù khoâng theå tranh caõi cuûa Trung Quoác), Economic Information & Agency, July 1996.
(10) Xem Li Jin Ming & Li De Xia, chuù thích 1, ñaõ daãn.
(11) Mark Valencia, John M. Van Dyke, and Noel A. Ludwig, Sharing the resources of the South China Sea, Martinus Nijhoff publisher, 1997, p. 26.
(12) Yann Huei Song. ñaõ daãn, xem chuù thích 1.
(13) Ñieàu 49, Coâng öôùc cuûa Lieân Hieäp Quoác veà Luaät bieån naêm 1982 (UNCLOS).
(14) Peter de Goyer and Jacob de Keyzer. An Embassy from the East - India company united Provinces to the Grand Tartar Cham Emperor of China…, Thö vieän Menzies, Australia, v. Ige. Rare b DS 708. N64.
(15) G.M.C Valero. Spratly archipelago: is the question of sovereignty still relevant?, IILS, University of the Philippines, Law Center, Diliman, Quezon city, 1993.
(16) Tuyeån taäp caùc phaùn quyeát, saéc leänh cuûa Toøa aùn coâng lyù quoác teá (ICJ), 1962, vuï ñeàn Preaùh Viheaùr, Taøi lieäu dòch cuûa Ban Bieân giôùi chính phuû, tr. 34.
(17) Yann Huei Song, ñaõ daãn.
(18) Daniel J. Dzurek. The Spratly Islands Dispute: Who’s On First? International Boundaries Research Unit, Volume 2, Number 1, p. 14.
(19) Daniel J. Dzurek, ñaõ daãn, p. 15.
(20) Monique Chemillier- Gendreau. Sovereignty over Paracel and Spratly Islands, Kluwer Law International, 2000, 208, p. 41.
(21) Roach and Smith. Excessive Maritime claims (Caùc yeâu saùch bieån quaù ñaùng), International Law studies, vol. 66, 1994.
(22) Lybia ñaõ kheùp vònh naøy vôùi dieän tích 22.000 haûi lyù vuoâng baèng moät ñöôøng thaúng daøi 300 haûi lyù. Quyeát ñònh naøy ñaõ bò caùc nöôùc phaûn ñoái maïnh, nhaát laø Hoa Kyø vaø caùc cöôøng quoác haøng haûi.
(23) Pan ShiYing, saùch ñaõ daãn, tr.141.
(24) Trung Quoác thôøi baùo, 01/01/1999.
(25) Pan ShiYing, ñaõ daãn.
(26) Yann Huei Song, ñaõ daãn.
(27) Daniel Dzurek, ñaõ daãn, p. 13.
(28) Mark J. Valencia, John M. Van Dyke, and Noel A. Ludwig. Sharing the resouces of the South China Sea, Martinus Nijhoff publisher, 1997, p. 28.
(29) Yann Huei Song, ñaõ daãn.
(30) Yann Huei Song, ñaõ daãn.
(31) Brice M. Claget. Nhöõng yeâu saùch ñoái khaùng cuûa Vieät Nam vaø Trung Quoác ôû khu vöïc baõi ngaàm Tö Chính vaø Thanh Long trong bieån Ñoâng, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi, 1996, tr. 99.
TOÙM TAÉT
Yeâu saùch veà “ñöôøng löôõi boø” baét ñaàu töø moät baûn ñoà cuûa tö nhaân, sau ñoù ñöôïc Coäng hoøa Trung Hoa xuaát baûn laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1948. Sau naøy, caû Ñaøi Baéc vaø Baéc Kinh ñeàu ñaõ döïa vaøo baûn ñoà ñoù ñeå bieän minh cho yeâu saùch veà chuû quyeàn treân bieån Ñoâng.
Baûn chaát thöïc söï cuûa “ñöôøng löôõi boø” vaãn ñang bò bao phuû bôûi söï bí aån, caû Trung Quoác vaø Ñaøi Loan ñeàu maäp môø vôùi caùc tuyeân boá khoâng roõ raøng. Tuy nhieân, nhöõng hoaït ñoäng gaàn ñaây cuûa Trung Quoác cho thaáy, Trung Quoác thöïc teá ñang yeâu saùch veà chuû quyeàn vôùi taát caû caùc vuøng nöôùc vaø taøi nguyeân naèm trong khu vöïc “ñöôøng löôõi boø”.
Caùc hoïc giaû nöôùc ngoaøi ñaõ nhaän xeùt raèng, yeâu saùch cuûa Trung Quoác veà “ñöôøng löôõi boø” laø khoâng coù cô sôû naøo trong lòch söû, laø traùi vôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa luaät bieån quoác teá hieän taïi vaø khoâng theå xem laø moät vaán ñeà phaùp luaät nghieâm chænh.
ABSTRACT
THE CHINESE (BROKEN) U-SHAPED LINE OVER EAST SEA AND INTERNATIONAL MARINE LAW
The request for a part of territory called “The Chinese (Broken) U-shaped Line” originates from a private map that later was published by the Republic of China for the first time in 1948.
Afterwards both Taipei and Beijing admit that map officially to justify their request for their sovereignty over the East Sea.
In fact the truth of the requested territory is still covered by obscurity and statements from both Taiwan and China prove quite vague. However, the recent campaigns of China indicates that the nation is actually claiming its sovereignty over the waters and the resources included in “The Chinese (Broken) U-shaped Line”.
Foreign scholars remark that the Chinese request for the above part of territory is not supported by any historical foundation, and that it is against the overall development of the international law at present and can’t be regarded as a serious legal issue.