T4l»h*«
BAO TON KHU DI TICH
DEN NGOC SaN VA H(!) HOAN KlflVJ
GAN Vdi PHAT TRIEN DU UCH BEN VUNG
DANG VAN BAI
1. Khu di tich den Ngoc Son va hd Hoan Ki^m ni€m tir hao ciia ngu-61 Ha N$i
Khi ddi dd tir Hoa Lu (Ninh Binh) ra Thdng Long, vua Ly Thdi Td da tan dung tdi da the manh cua cac y6u id ty nhien de lhi6t lap y tudng quy hoach ban dau cho kinh dd Dai Viet.
Ngay tir dau ngpn, chii son Ba Vi, sdng Cdi, Kim Nguu, Td Ljch, hd Tdy, hd Hoan Kiem (hd Guam) Id nhimg ylu td tu nhien co ban ddng vai trd hoach djnh y tudng quy hogch ban dau ciia thdnh phd rang bay. Va cung chinh cac yeu td ly nhi6n dd ludn ddng hanh trong quy hoach phdt trien Thdng Long - Hd Ndi d nhiing giai doan tilp theo, ddng thdi tao nen sdc thai dd thj ri6ng cd cho kinh do ngan nam vdn hien vdi danh xung thdnh phd sdng hd. Nhin tir khia canh phong thiiy, tdm linh dd thj, cimg vdi Ba Vi - Tdn Vien, sdng Hdng, Td Ljch, thi hd Guom cung Id mpt trong nhirng diem cd phong thiiy quan trgng ciia Ha Ndi. Rd rdng, hd Guam Id mgt trong nhiing trgng diem can ban trong quy hoach mat bing tdng the ciia thanh pho. Cd thi coi day la mgt chi bdo quan trgng de xdc lap thai do img xii trong van de bdo tdn khu di sdn.
Xet v6 mgt ciu true khdng gian dd thi, khu di san nay ddng vai trd ket ndi khdng gian ro net nhdt. Hd Guom, ddn Ngpc Son ndm d giiia hai khu vuc do thj, phd cd (Hang Ngang, Hang Dao, c i u Gd, Luang Van Can, Ld Su...) vdi khu phd cii thdi thugc dja (Bao Khdnh, Nha Thd, Trdng Thi, Hang Bdi, Dinh Tien Hoang, Trdng Tiln, Hang Khay, Bd Tri?u...). Vdi mdt khdng gian cay xanh, mdt nude vd kiln tnic khd rgng (chi
ri6ng Hd Guam d3 cd dien tich 10,6 ha, chieu dai 700m, rOng 250m), khu di sdn cdn ddng vai trd Id yeu td tao dyng nen dien mao kien triic cho cd thanh phd (gdm nhieu khdng gian kien triic md: khdng gian den Bd Ki^u - quang trudng tupng dai, khdng gian khu vyc tda so^n bdo Nhdn ddn, nhd thd Idn, ngan hang ANZ, quang trudng nhd Khai Tri Tiln Dire, quang trudng nha bdt Idn, vudn hoa Cd Tdn, khdng gian cay xanh vudn hoa Ly Thai Td, vudn hoa Con Cdc, qudng trudng Ngan hang trung uong va d§e bi^t co khdng gian phia bic hd Guom tilp gidp vdi khu phd cd la khu vye qudng trudng Ddng Kinh NghTa Thyc va khu vuc ben Idu di?n cu). Vdi dac diem phan bd di san d m^t bdng tdng the ciia thdnh phd, hd Guam, den Nggc San ddng vai tro mgt diem nha, diem h?n cho cu ddn Hd Npi va nhdn dan cd nude khi ve thdm thii dd. Nhd thi, khu di sdn giiip djnh hudng den cac khu trung tam khde cua Ha N^i trong vdng ban kinh 5 din 10 km nhu Idng Chu tjch Hd Chi Minh, hd Tdy, Vdn Mieu Qudc Tii Giam hay tir tran cua Thdng Long: Bach Ma, Qudn Thdnh, Voi Phyc vd Kim Lien. Day Id chi bao quan trpng thir hai lam cdn cir cho cac kiln true su quy hogch dd thi, nhd bdo tdn tilp cdn, nhan di?n gia trj, xdy dung k l hogch bao tdn khu di tich din Nggc Son, hd Guom vdi tu each la mpt bg phgn di san kiln tnic dd thi dSc bi^t.
Den Ngpc San, ho Guom xiing dang dugc tdn vinh Id khu di tich Ijch sii va danh thdng qudc gia dgc bi?t. Khu di sdn hodn todn dap img cdc ti6u chi xIp hang di tich cip qudc gia d^c
| n S 6 3 6 6 Th^ng 12-2014
DU LjCH biet, quy dinh tgi myc b,
d, khodn 3 dilu 29 Luat Di san van boa ndm 2001, dupe sita ddi, bd sung ndm 2009:
Cdng trinh kien tnic, ngh^ thugt, quin thi kien tnic, tdng thd kiln tnic dd thi vd dja diem cu trii cd gia trj ddc bipt danh ddu cdc giai dogn phat trien kien triic, nghe thuat Vi?t Nam.
Cdnh quan thien nhi6n ndi tieng hoac dia diem cd sy kit hgp giiia cdnh quan thien nhien vdi cdng trinh kien true
nghe thuat cd gia trj ddc biet qudc gia...
Den Nggc San, hd Guom dugc coi la bdng hoa kien tnic tgo nen mdt trong nhirng khu vyc kien tnic canh quan dien hinh ciia Hd Ndi. Cdc kien tnic su (qua nhieu giai dogn phdt trien dd thj) da sir dyng cd higu qua ngh^ thudt sip dat de thiet Igp mdt khdng gian nhan tao mang tinh tdng hgp va cd chat lugng tham m j . Khu vuc di sdn hdm chiia ciing mpt liie nhilu logi mdi trudng khde nhau trong mdt phirc hgp thien nhien vd kiln tnic: mdi trudng sinh thdi ty nhien, mdi trudng ngh? thugt, mdi trudng xd hgi vd mdi trudng ky ire... Bing nghe thugt sdp ddt kien true canh quan, cdc nhd quy hoach dd thi da tgo ra vd duy tri cho ngudi dan khu phd cd va du khach mgt khdng gian sdng rgng, hap din, tha mdng va tien ich.
M$t nude hd Guam, dao Nggc, cay xanh, vudn hoa bao quanh hd la yeu td thien nhi6n quan trgng trong khdng gian kien tnic canh quan ciia khu di san. Din Nggc Son, ciu The Hiic, thap Bup, dai Nghien, thdp Hda Phong... Id nhiing hgng myc kien tnic khdng Idn, nhimg dn tugng va di sdu vao tdm thirc ngudi Ha Ngi nhu mgt phin ky lie cugc sdng. Ci dd, "cac cdng trinh kiln true dugc bd cue hdi hda trong mdt khdng gian rgng thodng, canh quan thien nhien dep, cd hd vd cd go nui thdp, cd cdy cd thy bao quanh.
Ngpc S<ni, H6 Gvam. Anh Hi\ Yen
he thdng cdng vdo dugc bd eye theo trye dgc cd cac ldp cdng, vdi nhimg t6n ggi khac dSc biet nhu: nghi mdn, bdng hd, bdng rdng, ddi nghien, bdc nguyet lau. Cdc cdng trinh kien tnic chinh tga Igc tren dao Nggc dn minh dudi nhOng tan cay ed thy quanh nam xanh tdt"(l)-
Trong khu di sdn, kiln diic dupe ki6n tgo nhu mgt y6u td bd sung (khdng gian cdy xanh ndi trdi, kien tnic d6n Nggc Son dugc dn khuit phia sau vd ben trong) vdo khung canh thien nhien quanh hd Guam, lam cho cdnh quan thien nhien them hodn chinh, ggi cdm vd hdp dan. Ngugc lai, cac yeu td thien nhien, cay xanh, be mat nude, ddi khi ca dnh sang cung nhu dugc keo xich gan lai (cau The Hiic - himg ddn dnh sdng ban mai), trong chirng muc ndo dd, cdn hda nhdp vao khdng gian kien tnic. Nhu vay, gia tri be mdt kien tnic cdnh quan ciia khu di san phai dupe coi Id chi bdo thii ba can dugc quan tam trong cac quy hogch, ke hoach vd du dn bdo tdn, phat huy di sdn gin vdi phat trien b6n vCmg.
Vdn hda tam linh cung la y6u td quan trgng lam n6n tinh da dgng vdn hda va tgo siirc hap din ciia khu di san ddi vdi ddng dao du khach trong nude vd qudc le. Ddi vdi ngudi Viet Nam ndi chung, ngudi Ha Ndi ndi rieng, khu di tich ljch su qudc gia ddc biet den Ngpc Son va khu vuc hd Guam khdng chi la kien tnic canh quan binh
So 366 v n Thdng 12-2014 K H
thudng, ma cdn Id khdng gian thieng lieng, ngudn cam hdng vd tan cho vdn tho, nhac, hga, nhilp anh... Ngoai ra, cdn thich hpp cho viec td chiic cdc sy kien van hda nhan nhiJng ngay 16 Idn ciia ca nude cung nhu cua Hd Ngi. Gid tri cua khu di sdn vl nhilu mat (khdng gian kiln true, kiln trdc cdnh quan vd lich sir, vdn hda) Id nhiing y6u td cdu thdnh tai nguyen du Ijch quan trgng ciia thii dd. Le Trpng Binh dung khi khang dinh "he thdng di sdn la co sd hinh thanh va phat trien cdc san phdm du ljch Id: du tjch sinh thai, du lich vdn hda gdp phin dua Vi?t Nam trd thanh mpt trong nhiing trung tam du lich ciia khu vuc chdu A, thu hut lugng khach qudc t l den Viet Nam ngay cang tang, dem lai ngudn thu Idn cho nen kinh te qudc dan"(2). Nhu vay, tai nguyen du ljch dua tren co sd di san vdn hda chinh la chi bao thir tu can dupe luu ldm khi thao luan vin dl bao ve va phat huy gia trj di san van hda.
2. Bao ton gan vol phat trien du Ijch ben v v n ^ la djnh hirong chien Ivgic can htrdng den
Cac boat ddng bao tdn di san ludn phdi dimg viing ir6n nen lang quan trgng: co sd khoa hpc (cac mat gid In ciia di sdn ve Ijch sir, vdn hda, khoa hpc, tham my), co sd phap ly (h? thdng van ban phap luat cd lien quan). Khu vuc din Ngpc Son va hd Guam la mdt bd phan ciu thdnh di sdn kien triic dd thi ciia Ha Ndi, cho n6n cin quan tam tdi djnh hudng quy hoach chung xdy dung thu do - Hd Ndi d6n ndm 2030, tim nhin 2050, vdi ba myc tieu chinh la: thdnh phd xanh:
phat trien ben viing ve mdi trudng, thanh phd van hi6n: cdn bang giiia bao tdn va phdt triln, thanh phd van minh: phat triln bin viing tren nen tang kinh tl tri thiic (3).
Cac giai phap bao ton, nguyen tic khoa hpc ve tu bd, tdn tao lien quan din khu di tich lich su d6n Ngpc San vd khu vyc ho Guam chi cd tinh thyc tiln vd kha ndng thyc thi cao khi chiing gdp phan dgt duoc nhimg muc tieu cd tinh chit dinh hudng.
Dilu 8 Nghi djnh sd 38/2010/ND-CP quy djnh ve quan ly khdng gian, kiln tnic cdnh quan dd thj cung cd nhiing ndi dung lien quan tdi
khdng gian khu vyc bdo tdn, trong dd cd hai di^u khodn cu thi:
Khdng gian khu vyc bao tdn phai dugc giff gin, phdt huy gid tri ddc trung cua khdng gian kiln tnic canh quan vdn cd.
Khdng gian, canh quan, cay xanh, mdt nuoc xung quanh vd khudn vien cac cdng trinh kiln tnic, di tich Ijch sii, vdn hda, danh lam thing canh phai tudn thu cac quy djnh phdp luat va phai dugc ki6m sodt chat che (4).
Tuy nhien, trong thyc tien cdc kien tnic su quy hoach vd kiln tnic da khdng tuan thii trifi dl cac quy djnh lam cho ki6n tnic cdnh quan ciia din Nggc Son va khu vuc hd Guom phin ndo bj biln dang, gid trj kiln tnic dd thj bj suy thoii.
Vdi tu cdch Id mdt khu di tich ljch sii, danh thang qudc gia ddc biet, khu di tich den Nggc Son va hd Guom can phai qudn triet djnh huong quy hoach tdng the bao tdn va phat huy gid tri den nam 2020, trong dd phin dinh hudng cy the ddi vdi cac di tich dd thi cd, khu phd co, dinh thy, nhd d dan dyng, vudn canh... da ndi rfi:
"Thiet lap su cdn bang giua bao tdn di san vSn hda va phat trien dd thj, giiia dd thi cd vd do thj mdi, cd the vira bdo tdn cdc mat gid trj dd thj co vira dap ling nhu cau ve dieu kien sdng hi|n tgi cho cu dan trong do thj dd. Phong each kiln tnic va dp cao ciia cdc cdng trinh xay dung mdi trong khu vyc ti6p gidp vdi di tich can hai hda vdi di tich... Cac cdng trinh ha ting, djch vy trong khu phd cd khdng dugc pha vd cdnh quan vdn co vi gay d nhilm mdi trudng. Duy tri cdc truyln thdng van hda va mdi trudng trong dd thj, phat hien du ljch. Bao ton va phdt huy gia trj van hoa phi vat thi..."(5).
Nhiing ndm gan day tren phuang ti?n thfing tin dgi chiing cd nhieu y ki6n trai ngugc nhauvfi thdi dp ling xii chua that su van hda ddi vdi di tich den Nggc San va khu vuc ho Guam. Theo tdi, nguyen nhan chinh vin la chiing ta chua ndm viing va cung chua that su tdn trpng cdc quy dinh phdp luat lien quan den quy hoach phSt trien dd thj. Trong quy hoach chung thii do Ha Npi den ndm 2030, tim nhin 2050 cdn quy dinh nghiem ngat hem: "Tit ca cac giai phap do thj (xem tiep trang 60) f r i So 366
Thang 12-2014