(1)Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2012. 44. B¦íC §ÇU SUY NGHÜ VÒ §ÆC §IÓM V¡N HãA C¤NG GI¸O ë Hµ NéI D¬ng thÞ thïy Linh(*) i¸o phËn Hµ Néi lµ mét trong. ch¾c h¼n sÏ cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò vÒ lÝ. gi¸o ë ViÖt Nam. Th¨ng Long - Hµ Néi. 1. Vµi nÐt vÒ sù h×nh thµnh Gi¸o phËn. G. nh÷ng gi¸o phËn lín cña C«ng. còng lµ mét trong nh÷ng ®Þa h¹t ®Çu tiªn tiÕp nhËn v¨n hãa C«ng gi¸o. Do vÞ. trÝ lµ mét trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ v¨n hãa cña c¶ níc qua nhiÒu triÒu ®¹i. phong kiÕn nªn khi C«ng gi¸o truyÒn b¸. vµo ®©y h¼n cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng, kh«ng thÓ trén lÉn víi c¸c gi¸o phËn. kh¸c. Víi b¶n lÜnh cña mét nÒn v¨n hãa. l©u ®êi ®· ®îc thö th¸ch qua kh«ng Ýt biÕn cè lÞch sö, v¨n hãa Th¨ng Long - Hµ Néi ®· cã nh÷ng t¸c ®éng lµm biÕn ®æi. v¨n hãa C«ng gi¸o, ®Ó råi tõ mét t«n. gi¸o ®éc thÇn, xa l¹ trë nªn dung hîp víi. v¨n hãa d©n téc. MÆt kh¸c, tr¶i suèt chiÒu dµi gÇn 400 n¨m hiÖn diÖn (tÝnh tõ. luËn vµ thùc tiÔn cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu. Hµ Néi. C«ng gi¸o truyÒn vµo ViÖt Nam nãi. chung vµ Hµ Néi nãi riªng trong mét thêi k× ®Çy biÕn ®éng lÞch sö. §ã lµ thêi. k× TrÞnh - NguyÔn ph©n tranh. Ban ®Çu,. c¸c nhµ truyÒn gi¸o ®· thÓ hiÖn râ ý ®Þnh truyÒn gi¸o ®èi víi tÇng líp trªn, khi hä nç lùc l«i kÐo giíi quý téc theo t«n gi¸o nµy, nhng c¸ch lµm nµy kh«ng mÊy. hiÖu qu¶. C«ng cuéc truyÒn gi¸o chØ thùc. sù thu ®îc nhiÒu thµnh c«ng khi c¸c gi¸o sÜ chuyÓn híng truyÒn gi¸o tíi tÇng líp d©n chóng.. LÞch sö C«ng gi¸o ë ViÖt Nam ghi. nh÷ng nç lùc truyÒn gi¸o ®Çu tiªn cña. nhËn nh÷ng nç lùc truyÒn gi¸o ®Çu tiªn. nh÷ng chiÒu c¹nh kh¸c nhau, v¨n hãa. mµ ngêi tiªn phong lµ gi¸o sÜ Giuliano. c¸c gi¸o sÜ Dßng Tªn n¨m 1626)(1) , díi. C«ng gi¸o còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt. ®Þnh ®Õn v¨n hãa Th¨ng Long, ®Ó h×nh thµnh nªn mét diÖn m¹o V¨n hãa C«ng. gi¸o ë Hµ Néi.. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i muèn. t¹i Hµ Néi thuéc vÒ c¸c gi¸o sÜ Dßng Tªn, Baldinotti.. Tuy. nhiªn,. do. cha. hiÓu. phong tôc tËp qu¸n ®Þa ph¬ng vµ kh«ng biÕt tiÕng ViÖt nªn viÖc truyÒn gi¸o cha ®¹t ®îc thµnh c«ng nµo ®¸ng kÓ.. KÕ tôc sù nghiÖp cña Baldinotti t¹i. bíc ®Çu ®a ra vµi nhËn ®Þnh vÒ ®Æc. Th¨ng Long - Hµ Néi lµ mét gi¸o sÜ Dßng. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ nh÷ng suy nghÜ t¶n. *. ThS., trêng Cao ®¼ng NghÖ thuËt Hµ Néi. 1. NguyÔn Kh¾c Xuyªn. Lîc sö ®Þa phËn Hµ Néi 1626-1954, Paris, 1994, tr.3.. ®iÓm cña v¨n hãa C«ng gi¸o ë Hµ Néi. m¹n vÒ mét chñ ®Ò t¬ng ®èi míi mÎ nªn. (2) D¬ng ThÞ Thïy Linh. Bíc ®Çu suy nghÜ vÒ ®Æc ®iÓm… Tªn. næi. Rhodes. tiÕng. (tªn. kh¸c. tiÕng. -. ViÖt:. Alexandre. de. 45. Ngµy 3/12/1924, Tßa Th¸nh ®æi tªn c¸c. §¾c Lé). Sù. ®Þa phËn ë ViÖt Nam thµnh gi¸o phËn vµ. víi thµnh tùu ch÷ Quèc ng÷, thµnh lËp. ®ã, ®Þa phËn T©y §µng Ngoµi ®îc ®æi. nghiÖp cña gi¸o sÜ nµy t¹i ViÖt Nam g¾n. Héi c¸c Thµy gi¶ng vµ nhiÒu c«ng tr×nh. kh¸c. Chóng t«i cha t×m ®îc tµi liÖu chÝnh x¸c ghi l¹i mèc thêi gian khi gi¸o. sÜ nµy chÝnh thøc ®Æt ch©n lªn ®Êt Th¨ng Long. ChØ biÕt n¨m 1627, gi¸o sÜ §¾c Lé. tæ chøc thµnh c«ng lÔ Gi¸ng sinh ®Çu tiªn trªn m¶nh ®Êt nµy. Còng trong thêi. k× nµy, chÝnh quyÒn chóa TrÞnh rÊt träng thÞ c¸c gi¸o sÜ, nªn C«ng gi¸o ®· x©y. dùng ®îc nh÷ng nhµ thê ®Çu tiªn ë CÇu DÒn (CÇu DiÔn ngµy nay?), Vò X¸, Qu¶ng B¸ vµ §èng M¸c. DÉu cßn nhiÒu ý kiÕn. kh¸c nhau vÒ vÞ gi¸o sÜ nµy, nhng theo. chóng t«i, gi¸o sÜ §¾c Lé lµ ngêi cã. nhiÒu ®ãng gãp tÝch cùc cho v¨n hãa Th¨ng Long - Hµ Néi nãi riªng vµ v¨n hãa ViÖt Nam nãi chung.. Theo dÊu ch©n cña nh÷ng ngêi tiªn. phong lµ rÊt nhiÒu nç lùc truyÒn gi¸o cña. c¸c gi¸o sÜ Dßng Tªn, Héi Thõa sai Pari vµ c¸c chñng sinh, gi¸o d©n ngêi ViÖt.. Ngµy 9/9/1659, Tßa Th¸nh thiÕt lËp hai. ®Þa phËn t«ng tßa ë ViÖt Nam vµ bæ. nhiÖm F. Pallu vµ Lambert de la Motte lµm hai gi¸m môc ®Çu tiªn, cai qu¶n ®Þa. phËn §µng Ngoµi vµ ®Þa phËn §µng Trong.. Ngµy 25/11/1679, ®Þa phËn §µng Ngoµi. ®îc chia thµnh §«ng §µng Ngoµi vµ T©y §µng Ngoµi. Th¨ng Long thuéc ®Þa phËn T©y §µng Ngoµi.. Ngµy 27/3/1846, ®Þa phËn T©y §µng. Ngoµi ®îc chia lµm hai: ®Þa phËn T©y. §µng Ngoµi (Hµ Néi thuéc ®Þa phËn nµy) vµ ®Þa phËn Nam §µng Ngoµi.. ®Æt tªn theo tªn hµnh chÝnh së t¹i. Theo thµnh Gi¸o phËn Hµ Néi.. ChÞu ¶nh hëng nÆng nÒ cña cuéc di. c n¨m 1954, Gi¸o phËn Hµ Néi ®· thùc sù mÊt vÞ thÕ trung t©m cña C«ng gi¸o. ViÖt Nam. Sau hiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ th¸ng 7 n¨m 1954, hµng chôc v¹n ngêi C«ng. gi¸o MiÒn B¾c di c vµo Nam, lóc nµy, theo quyÕt ®Þnh cña Tßa Th¸nh Vatican, Kh©m sø Tßa Th¸nh ®· chuyÓn tõ Hµ Néi. vµo HuÕ, råi vµo Sµi Gßn. NhiÒu linh môc, gi¸m môc, nhiÒu dßng tu, héi ®oµn. vµ nhiÒu trÝ thøc C«ng gi¸o còng theo dßng ngêi di c ®ã.. Tõ buæi ®Çu tiÕp nhËn C«ng gi¸o, dÉu. ®· cã nh÷ng lóc tr¶i qua nh÷ng biÕn cè,. tiªu biÓu nhÊt lµ cuéc di c n¨m 1954, nhng C«ng gi¸o ë Hµ Néi tõ nh÷ng chiÒu kÝch kh¸c nhau vÉn lu«n cã nh÷ng. ®ãng gãp ®¸ng ghi nhËn cho v¨n hãa Thñ ®«.. 2. Vµi nÐt vÒ v¨n hãa C«ng gi¸o. 2.1. VÒ v¨n hãa t«n gi¸o Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò mèi quan. hÖ gi÷a v¨n hãa vµ t«n gi¸o hay kh¸i. niÖm v¨n hãa t«n gi¸o ®îc kh«ng Ýt nhµ nghiªn cøu v¨n hãa hay t«n gi¸o quan. t©m, ®Æc biÖt lµ tõ sau NghÞ quyÕt Trung. ¬ng 5 (Khãa VIII, n¨m 1998). NghÞ quyÕt. ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nhiÖm vô chiÕn lîc cña v¨n hãa trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, trong ®ã nhiÖm vô b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ. v¨n hãa t«n gi¸o trë thµnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô chiÕn lîc nµy.. 45. (3) Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2012. 46 ViÖc ®Þnh nghÜa vÒ t«n gi¸o hay v¨n. hãa thËt kh«ng ®¬n gi¶n, vµ ®Þnh vÞ mèi. quan hÖ ®a chiÒu vµ phøc t¹p gi÷a chóng vÉn lµ ®Ò tµi cßn rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c. nhau. Khi nãi ®Õn mèi quan hÖ nµy,. ngêi ta thêng nghÜ ngay tíi nhËn ®Þnh cña nhµ thÇn häc P. Tillich, r»ng t«n. gi¸o lµ bé phËn c¬ b¶n nhÊt cÊu thµnh v¨n hãa hoÆc t«n gi¸o lµ v¨n hãa. T¸n ®ång víi nhËn ®Þnh trªn, TrÇn Quèc. Vîng còng cho r»ng t«n gi¸o võa lµ. s¶n phÈm cña v¨n hãa, võa lµ thµnh phÇn h÷u c¬, mét nh©n tè cÊu thµnh nªn. v¨n hãa. Ngîc víi quan ®iÓm nªu trªn, mét sè nhµ thÇn häc Kit« gi¸o l¹i xem. t«n gi¸o kh«ng ph¶i lµ mét bé phËn cña. v¨n hãa khi nhÊn m¹nh C«ng gi¸o kh«ng ph¶i lµ v¨n hãa mµ lµ t«n gi¸o. Gi¸o hoµng Gioan Phaol« II quan niÖm: “V¨n hãa lµ lÜnh vùc Phóc ¢m hãa ®Çy. ®Æc quyÒn”(2). Bªn c¹nh ®ã, còng cã nh÷ng quan ®iÓm nh t«n gi¸o ®èi lËp víi v¨n. hãa trong mét thÓ thèng nhÊt hay t«n gi¸o. ®øng. trªn. v¨n. hãa. nh. P.. A.. Phlorensky khi «ng nhËn ®Þnh: “T«n gi¸o. ®øng trªn nh÷ng hiÖn tîng v¨n hãa tinh thÇn, v¨n hãa xuÊt hiÖn trªn c¬ së. t«n gi¸o: nghÖ thuËt ra ®êi nh nghÖ thuËt thê cóng, khoa häc vµ triÕt häc. xuÊt hiÖn nh thö nghiÖm, xÐt l¹i quan. ®iÓm t«n gi¸o vÒ thÕ giíi, cßn ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt m·i m·i dùa trªn c¸c lêi r¨n t«n gi¸o”(3) .. Chóng t«i cho r»ng, t«n gi¸o chÝnh lµ. mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt. cÊu thµnh v¨n hãa, nã ®ång thêi lµ thµnh phÇn quan träng quyÕt ®Þnh b¶n s¾c cña. mét téc ngêi nhng kh«ng thÓ ®ång nhÊt t«n gi¸o víi v¨n hãa. Bëi xÐt cho. cïng thÕ giíi t©m linh siªu viÖt dï cã. m¹nh mÏ ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ thay. thÕ hoµn toµn cho cuéc sèng vËt chÊt, trÇn tôc cña con ngêi.. 2.2.VÒ kh¸i niÖm v¨n hãa C«ng gi¸o Trë l¹i kh¸i niÖm v¨n hãa C«ng gi¸o,. mÆc dï §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· cã sù ®æi míi vÒ nhËn thøc, quan ®iÓm vµ. chÝnh s¸ch t«n gi¸o tõ n¨m 1990 víi. NghÞ quyÕt 24 vµ víi NghÞ quyÕt Trung ¬ng 5 vÒ v¨n hãa nhng cho ®Õn nay. vÉn cã nhiÒu häc gi¶ b¨n kho¨n tríc viÖc cã nªn ®Æt ra vÊn ®Ò “v¨n hãa C«ng gi¸o” hay kh«ng. Theo chóng t«i, trªn. thÕ giíi, Kit« gi¸o cã tÇm ¶nh hëng s©u réng. §©y lµ mét trong ba yÕu tè quan. träng t¹o nªn v¨n minh Ch©u ¢u. ë ViÖt. Nam, Kit« gi¸o còng gãp phÇn lµ c©y cÇu nèi ViÖt Nam víi v¨n minh T©y Ph¬ng.. H¬n n÷a, kh«ng thÓ phñ nhËn sù ®ãng gãp cña Kit« gi¸o víi v¨n hãa ViÖt trong c¸c lÜnh vùc v¨n hãa vËt thÓ vµ phi vËt. thÓ nh viÖc h×nh thµnh ch÷ Quèc ng÷, b¸o chÝ vµ xuÊt b¶n phÈm, kiÕn tróc nhµ. thê C«ng gi¸o, lÔ héi, lèi sèng céng ®oµn, v.v… ChÝnh v× vËy, chóng t«i thiÕt nghÜ. hoµn toµn cã thÓ xem v¨n hãa C«ng gi¸o vµ nh÷ng ®ãng gãp cña nã nh mäi. thµnh tè v¨n hãa t«n gi¸o kh¸c nh PhËt gi¸o, Nho gi¸o hay §¹o gi¸o.. Chóng t«i vÉn cha t×m thÊy mét ®Þnh. nghÜa nµo vÒ v¨n hãa C«ng gi¸o trong. c¸c tõ ®iÓn ®· cã, kÓ c¶ tõ ®iÓn C«ng gi¸o. V× vËy, chóng t«i t¹m ®a ra ®©y. 2. Trung t©m Nghiªn cøu T«n gi¸o §¬ng ®¹i, Trêng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n. V¨n hãa t«n gi¸o trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa, KØ yÕu héi th¶o khoa häc, Nxb. T«n gi¸o, 2009, tr. 561. 3. Trung t©m Nghiªn cøu T«n gi¸o §¬ng ®¹i, Trêng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n. V¨n hãa t«n gi¸o trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa, tµi liÖu ®· dÉn, tr. 562.. 46. (4) D¬ng ThÞ Thïy Linh. Bíc ®Çu suy nghÜ vÒ ®Æc ®iÓm…. 47. mét ®Þnh nghÜa vÒ v¨n hãa C«ng gi¸o. nhiÒu ngêi tríc, cïng vµ sau Rhodes.. nghiªn cøu: V¨n hãa C«ng gi¸o bao gåm. tríc Rhodes lµ Francisco de Pina vµ sau. nh mét kh¸i niÖm c«ng cô ®Ó phôc vô. tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa vËt thÓ (nh. kiÕn tróc nhµ thê C«ng gi¸o, v¨n häc, gi¸o nh¹c…) vµ nh÷ng gi¸ trÞ phi vËt thÓ. (nh lèi sèng ®¹o, lÔ héi C«ng gi¸o…) mang nh÷ng dÊu Ên riªng cña C«ng gi¸o ®îc c¸c tÝn ®å C«ng gi¸o s¸ng t¹o nªn. trong qu¸ tr×nh sèng ®¹o vµ lÞch sö truyÒn ®¹o trªn kh¾p thÕ giíi.. 3. V¨n hãa C«ng gi¸o ë Hµ Néi trong. quan hÖ víi ®êi sèng v¨n hãa. Trong ®ã, c«ng ®Çu thuéc vÒ vÞ gi¸o sÜ. nµy lµ c¸c sÜ phu B¾c Hµ vµ nhiÒu ngêi ViÖt Nam kh¸c. Cho ®Õn tríc ThÕ ChiÕn I th× ngêi C«ng gi¸o vÉn cã vai trß quan. träng hµng ®Çu trong biªn so¹n vµ phæ biÕn ch÷ Quèc ng÷.. Tuy m¶nh ®Êt Qu¶ng Nam míi thùc lµ. n¬i ghi nhËn nh÷ng thµnh tùu ®Çu tiªn. trong c«ng cuéc Latinh hãa tiÕng ViÖt, nhng Hµ Néi víi vÞ thÕ lµ trung t©m cña. §µng Ngoµi ®· gãp phÇn quan träng thóc. tr×nh. ®Èy lÞch sö h×nh thµnh ch÷ Quèc ng÷. Hµ. gi¸o ë Hµ Néi, v× vËy, chóng t«i chØ xin. b¶n s¸ch b¸o nªn ¶nh hëng cña ch÷. thµnh tè c¶ vËt thÓ vµ phi vËt thÓ cña. sè lîng ®å sé s¸ch xuÊt b¶n t¹i ®©y thêi. HiÖn. t¹i vÉn. cha. cã. c«ng. nghiªn cøu toµn diÖn vÒ v¨n hãa C«ng. Néi lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn ®Ó in Ên vµ xuÊt. ®a ra vµi nhËn xÐt bíc ®Çu vÒ mét sè. Quèc ng÷ cßn lan sang c¶ b¸o chÝ vµ mét. v¨n hãa C«ng gi¸o ë Hµ Néi nh sau:. k× ®Çu. Hµ Néi còng lµ trung t©m cña. 3.1. V¨n hãa C«ng gi¸o ë Hµ Néi cã. tÝnh tiªu biÓu cao. - Ch÷ Quèc ng÷ Alexandre de Rhodes ®îc thõa nhËn. lµ mét trong nh÷ng gi¸o sÜ quan träng nhÊt ®Æt nÒn mãng cho ch÷ Quèc ng÷. Bé ba t¸c phÈm Tõ ®iÓn ViÖt - Bå - La, PhÐp. gi¶ng t¸m ngµy vµ LÞch sö v¬ng quèc. §µng Ngoµi cña «ng cã ¶nh hëng l©u dµi ®Õn lÞch sö ng«n ng÷ vµ v¨n hãa ViÖt Nam. M¶nh ®Êt Th¨ng Long - Hµ Néi. còng chÝnh lµ n¬i Rhodes thai nghÐn vµ cho ra ®êi hai t¸c phÈm Tõ ®iÓn ViÖt - Bå -. La vµ PhÐp gi¶ng t¸m ngµy. Riªng t¸c phÈm LÞch sö v¬ng quèc §µng Ngoµi lµ. mét nguån t liÖu lÞch sö v« cïng quý gi¸ ®Ó nghiªn cøu Th¨ng Long - Hµ Néi thÕ kØ. XVII. Tuy vËy, ch÷ Quèc ng÷ kh«ng ph¶i. lµ c«ng tr×nh cña mét m×nh Alexandre de Rhodes mµ cßn cã sù ®ãng gãp to lín cña. phong trµo truyÒn b¸ ch÷ Quèc ng÷ do. §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng ph¸t ®éng. C¸c sÜ phu B¾c Hµ víi tæ chøc Héi TruyÒn. b¸ ch÷ Quèc ng÷ ®· ®ãng gãp kh«ng nhá khi ®a ch÷ Quèc ng÷ vµo cuéc sèng. Râ. rµng, ch÷ Quèc ng÷ lóc ®Çu cã thÓ lµ mét. s¶n phÈm cña c¸c gi¸o sÜ Ph¬ng T©y vµ lµ c«ng cô phôc vô môc ®Ých truyÒn gi¸o, nhng sau nµy ngêi ViÖt ®· “kh«n khÐo”. sö dông ch÷ Quèc ng÷ vµ biÕn nã thµnh hån d©n téc.. - VÒ kiÕn tróc nhµ thê Theo NguyÔn Hång D¬ng, ®ãng gãp. lín nhÊt trªn lÜnh vùc v¨n hãa vËt thÓ cña C«ng gi¸o ë Hµ Néi lµ kiÕn tróc nhµ thê C«ng gi¸o(4). NÕu Nhµ thê §øc Bµ t¹i. Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ mét c«ng tr×nh t¬ng ®èi toµn diÖn cho kiÕn tróc. 4. NguyÔn Hång D¬ng. Kit« gi¸o ë Hµ Néi, Nxb. T«n gi¸o, 2008, tr.103.. 47. (5) Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2012. 48 C«ng gi¸o, Nhµ thê §¸ Ph¸t DiÖm lµ mét. Gßn, lµ mét trong hai trung t©m lín nhÊt. thÓ hiÖn sù giao thoa s©u s¾c víi kiÕn. Vai trß trung t©m nµy cña C«ng gi¸o. s¸ng t¹o ®éc ®¸o trong kiÕn tróc nhµ thê, tróc truyÒn thèng ViÖt Nam th× Nhµ thê Lín Hµ Néi lµ nhµ thê tiªu biÓu cho kiÕn. tróc G«tic. Tuy kh«ng næi bËt nh Nhµ thê §¸ Ph¸t DiÖm nhng trong kiÕn tróc. rÊt chi tiÕt cña Nhµ thê Lín Hµ Néi, cã. thÓ dÔ dµng b¾t gÆp nh÷ng ®êng nÐt gÇn gòi víi kiÕn tróc cæ truyÒn ViÖt Nam.. §»m. s©u bªn. trong. d¸ng. nÐt. Ph¬ng T©y, Nhµ thê Lín Hµ Néi vÉn Èn. chøa hån d©n téc, bëi nã ®îc t¹o nªn do bµn tay tµi hoa cña rÊt nhiÒu ngêi thî. thñ c«ng ViÖt Nam. Bªn c¹nh nguyªn vËt. liÖu vµ nh©n c«ng b¶n ®Þa, gÇn ®©y trong mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu kiÕn tróc. cã nh¾c ®Õn vai trß cña kiÕn tróc s ngêi ViÖt (Docteur Th©n), t¸c gi¶ cña Ýt nhÊt 3 c«ng tr×nh tiªu biÓu t¹i Hµ Néi lµ. Nhµ thê Hµm Long, Nhµ thê Phïng Khoang vµ Nhµ thê Lµng T¸m.. Quan s¸t phÇn Cung Th¸nh ®îc s¬n. son thÕp vµng t¹i Nhµ thê Lín Hµ Néi, líp m¸i ngãi ta t¹i mÆt ®øng cña Nhµ. thê Cöa B¾c hay phÇn tr¹m kh¾c gç tinh x¶o víi c¸c häa tiÕt cæ truyÒn ViÖt t¹i Nhµ thê Hµm Long, cã thÓ dÔ dµng nhËn. ra lßng tù hµo d©n téc s©u s¾c trong t©m. t ngêi gi¸o d©n Hµ Néi tríc còng nh nay.. Ch÷ Quèc ng÷ vµ kiÕn tróc nhµ thê. C«ng gi¸o chØ lµ hai trong rÊt nhiÒu nh÷ng dÊu Ên cña v¨n hãa C«ng gi¸o gãp thªm cho v¨n hãa Th¨ng Long - Hµ. Néi, nÒn v¨n hãa cña sù héi tô nh÷ng tinh hoa.. 3.2. V¨n hãa C«ng gi¸o ë Hµ Néi, nhÊt. lµ giai ®o¹n tríc n¨m 1954, cïng víi Sµi. cña C«ng gi¸o ViÖt Nam. ë Hµ Néi thÓ hiÖn trong rÊt nhiÒu lÜnh. vùc, c¶ vËt thÓ vµ phi vËt thÓ nh in Ên, xuÊt b¶n phÈm, ©m nh¹c Th¸nh ca, b¸o chÝ C«ng gi¸o vµ v¨n häc nghÖ thuËt.. NÕu Hµ Néi lµ mét trung t©m vÒ in Ên. trong suèt c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn víi. kÜ thuËt in b»ng c¸c b¶n kh¾c gç, th× ngêi C«ng gi¸o mang ®Õn Hµ Néi kÜ. thuËt in b»ng c¸c con ch÷ ®óc rêi b»ng. ®ång hoÆc ch×. Theo nhµ nghiªn cøu NguyÔn Kh¾c Xuyªn th× nhµ in theo kÜ. thuËt hiÖn ®¹i ®Çu tiªn t¹i ViÖt Nam lµ. nhµ in VÜnh TrÞ (Hµ Nam ngµy nay) díi thêi Gi¸m môc Jacques Longer (1752 -. 1831). KÜ thuËt in Ên míi còng lµ mét. trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh dÉn tíi sù ra ®êi cña b¸o chÝ ViÖt Nam. Sau khi nhµ. in VÜnh TrÞ gÆp háa ho¹n, Linh môc Theurel, ngêi míi häc nghÒ in ë Ph¸p. tríc khi sang truyÒn gi¸o ë ViÖt Nam,. ®· gãp søc thµnh lËp lªn nhµ in ë KÎ. Nhµu (T©n §é, Hµ T©y cò) vµ sau ®ã lµ KÎ Së, Hµ Néi. Nh vËy, Gi¸o phËn Hµ Néi lµ n¬i ®Çu tiªn tiÕp nhËn kÜ thuËt in Ên míi vµ trë thµnh trung t©m cña nghÒ in hiÖn ®¹i ViÖt Nam cho ®Õn n¨m 1954.. Ai ®· tõng nghe Lµng t«i, §µn chim. ViÖt cña V¨n Cao, Nh÷ng g¸c chu«ng gi¸o ®êng cña Huy Du hay TiÕng ch«ng nhµ thê cña NguyÔn Xu©n Kho¸t h¼n. thÊm thÝa søc lan táa vµ ¶nh hëng m¹nh mÏ cña Th¸nh nh¹c ®Õn nh÷ng trÝ. thøc buæi ®Çu T©n nh¹c nµy. C¶ mét thÕ hÖ c¸c nh¹c sÜ tªn tuæi ViÖt Nam nh. NguyÔn Xu©n Kho¸t, NguyÔn H÷u HiÕu,. Lu Quang DuyÖt, Lª Th¬ng, V¨n Cao,. 48. (6) D¬ng ThÞ Thïy Linh. Bíc ®Çu suy nghÜ vÒ ®Æc ®iÓm…. 49. L¬ng Ngäc Tr¸c ®· trëng thµnh tõ c¸c. nhiÒu nÐt ®¸ng quý, mÆt kh¸c, c¶n trë sù. luyÖn c¸c nh¹c sÜ, C«ng gi¸o ë Hµ Néi. ®¹o. H¬n thÕ, Hµ Néi lµ trung t©m chÝnh. chñng viÖn Hµ Néi. Kh«ng chØ lµ n¬i ®µo cßn lµ nguån c¶m høng v« tËn ®Ó nh¹c. ®oµn Lª B¶o TÞnh say mª viÕt nh¹c. Th¸nh ca lêi ViÖt ®Ó råi 10 tËp Cung Th¸nh ra ®êi lµ hîp tuyÓn nh÷ng ca khóc. Th¸nh ca dïng trong nhµ thê, dÇn dÇn. thay thÕ ©m nh¹c Ph¬ng T©y. Lµ mét ngêi trong cuéc, nhí l¹i c¶ mét thêi hoµng. kim,. Linh. môc NguyÔn. Kh¾c. Xuyªn ®· viÕt: “ThËt lµ mét sù kiÖn bÊt ngê, sù tr«ng ®îi, sù thÌm kh¸t tõ mÊy. thÕ kØ, cã thÓ nãi ®îc nh thÕ, lµm cho. cuèn s¸ch ®îc ®ãn nhËn rÊt nhiÖt t×nh.. C¸c n¬i ®Òu ®ßi mua Cung Th¸nh, h¸t. Cung Th¸nh vµ Cung Th¸nh trë thµnh ®iÖp khóc trªn m«i mäi ngêi…”(5).. héi nhËp vµ hiÖn ®¹i hãa t«n gi¸o cña trÞ, kinh tÕ vµ v¨n hãa cña c¶ níc, nªn. c¸c t«n gi¸o ph¸t triÓn ë ®©y ¾t chÞu sù chi phèi rÊt m¹nh cña nhµ níc thÕ tôc.. Víi hoµn c¶nh lÞch sö ®Æc biÖt vµ sù t¸c ®éng nhiÒu chiÒu cña c¸c yÕu tè chÝnh trÞ. - x· héi nh võa nãi trªn, Hµ Néi kh«ng. ®îc tiÕp xóc sím víi nh÷ng t tëng canh. t©n,. nhËp. thÕ. cña. C«ng. ®ång. Vatican II (1962-1965) vµ nhiÒu trµo lu thÇn häc tiÕn bé kh¸c. Nh÷ng n¨m gÇn. ®©y hiÖn thùc nµy ®· dÇn ®îc kh¾c phôc. Ngêi C«ng gi¸o ë Hµ Néi ®ang. thùc sù “Sèng ®¹o gi÷a ®êi” vµ v÷ng. bíc h¬n n÷a trªn con ®êng ®ång hµnh cïng d©n téc. Ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu. VÒ b¸o chÝ, cã lÏ b¸o chÝ C«ng gi¸o ë. tÊm g¬ng ngêi C«ng gi¸o lµm khoa. Minh vÒ quy m« vµ sè lîng c¸c tê b¸o,. giµu vµ tõ thiÖn vÉn lu«n lµ thÕ m¹nh. Hµ Néi lµ trung t©m cña b¸o chÝ t«n gi¸o. gi¸o d©n h«m nay víi nÕp sèng ®¹o. §Æc biÖt, Hµ Néi lµ n¬i ®Çu tiªn vµ còng. phÇn kh«ng nhá x©y dùng Thñ ®« hiÖn. Hµ Néi chØ ®øng sau Thµnh phè Hå ChÝ. häc, cã häc vÞ cao. Ngêi C«ng gi¸o lµm. nhng cïng víi Thµnh phè Hå ChÝ Minh,. cña ngêi C«ng gi¸o Hµ Thµnh. Ngêi. nãi chung vµ b¸o C«ng gi¸o nãi riªng.. “kÝnh Chóa, yªu níc” ®ang gãp mét. lµ duy nhÊt ra ®êi tê nhËt b¸o C«ng gi¸o. ®¹i, v¨n minh.. B¸o (n¨m 1927). Cho ®Õn nay, b¸o C«ng. truyÒn gi¸o víi rÊt nhiÒu th¨ng trÇm cña. nhÊt so víi c¸c tê b¸o t«n gi¸o kh¸c.. m¶nh ®Êt Th¨ng Long - Hµ Néi nh÷ng dÊu. sím nhÊt c¶ níc, tê Trung Hßa NhËt gi¸o ë Hµ Néi vÉn “s¾c nÐt” vµ “cã nghÒ”. 3.3. VÒ lèi sèng ®¹o cña ngêi C«ng. gi¸o Hµ Néi. Hµ Néi lµ n¬i v¨n hãa C«ng gi¸o x©m. nhËp l©u ®êi nhng do nh÷ng biÕn thiªn. cña lÞch sö mµ tiªu biÓu lµ cuéc di c n¨m 1954 nªn chÊt ®¹o rßng mê nh¹t thËm chÝ cã lóc ®øt ®o¹n. V× vËy, ®êi sèng ®¹o cña ngêi C«ng gi¸o ë Hµ Néi. vÉn cßn lu gi÷ nhiÒu nÐt cæ, mét mÆt, cã. Cã thÓ nãi, tr¶i qua gÇn bèn thÕ kØ. lÞch sö, v¨n hãa C«ng gi¸o ®· ®Ó l¹i trªn. Ên v¨n hãa riªng, lµm phong phó thªm v¨n hãa Th¨ng Long - Hµ Néi. Víi b¶n. lÜnh cña mét nÒn v¨n hãa cã søc lan táa vµ lay ®éng mäi thµnh tè ngo¹i sinh trong nã, v¨n hãa Hµ Néi còng ®· biÕn ®æi v¨n. hãa C«ng gi¸o, khiÕn nã dung hîp vµ ®èi tho¹i ®îc víi v¨n hãa d©n téc./.. 5. NguyÔn Kh¾c Xuyªn. Lîc sö ®Þa phËn Hµ Néi 1626-1954, Paris, 1994, tr. 472-473.. 49. (7)
