GIAI CAP C O N G N H A N VIET NAM TRONG TI^N TRJNH
DO'I NIOTI DAT WtitC: THUC TRANG, XU HUOMG P H A T TRIEN, VAN OE VA GIAI P H A P
PHAM XUAN NAM*
L THUC TRANG GIAI CAP C 6 N G NHAN VIET NAM TRONG TIEN TRINH DOI
M 6 I d Nl/dC TA HON 20 NAM QUA
Tii cudi n a m 1986 den nay, cung vdi tien t r i n h ddi mdi toan dien da't niidc, ma trgng t a m la p h a t t r i e n n e n k i n h te thi triidng dinh hiidng xa hgi chu nghia, d^y m a n h cong nghiep hda, hi$n dai hda vk ch'u dgng hgi n h a p k i n h te quoc te, giai ca'p cdng n h a n Viet N a m da cd sii bien ddi ve nhieu mat:
Mgt Id, giai cdp cong nhdn tarig nhanh vi sd lugng vd hien chiem hdn 1/4 tong hie llidng lao dgng xd hgi.
Cd the tha'y ro dieu n a y qua bang 1.
N h y vay, trong vdng 22 n i m (1986- 2008), so' llidng giai ca'p cong n h a n da t a n g 2,69 ldn va ty 1^ cong n h a n so vdi td'ng lUc Iddng lao dgng xa hgi da t i n g tuf 15,65%
len 25,76%.
Hai Id, cd cdu theo thdnh phdn kinh te cua giai cdp cong nhdn dd co sii thay doi ldn.
Thdi ky trydc dd'i mdi, dai da so' cong n h a n t a p t r u n g trong k h u viic kinh te qud'c
doanh. Nhiing khi chuyen sang nen kinh te h a n g hda nhieu t h a n h phSn van h a n h theo cd che thi trifdng cd sii q u a n ly cua Nha nydc theo dinh hydng xa hgi chu nghia, thi tinh h i n h t r e n da t h a y doi ro ret.
Trong cd che thi trUdng, mgt bg p h a n doanh nghiep n h a niidc da biet kip thdi cai tien q u a n ly, ddi mdi cong nghe, n a n g cao hifu qua s a n xua't kinh doanh, do dd da tiep tuc t r u viing va p h a t trien. Tuy vay, p h i n ldn doanh nghiep n h a nifdc da gSp phai nhieu khd khSn. Triidc tinh hinh dd.
Dang va Chinh p h u da chu triidng sSp xep lai cac doanh nghiep n h a nUdc, tien h a n h co' p h l n hda doi vdi nhiing doanh nghiep cdn cd dieu kien p h a t trien; ddng thdi ban, khoan, cho t h u e dd'i vdi cac doanh nghiep nhd, kinh doanh t h u a lo kdo dai ma khong c l n duy tri sd hiiu n h a nifdc. Ket qua la, sd doanh nghiep n h a niidc da giam tii 12.300 n a m 1990 xuo'ng cdn 3.494 n a m 2008 (1). Vi so' llidng doanh nghiep n h a niidc giam nhieu, nen so" liidng cong n h a n cl k h u -viic nay Cling giam ro ret. N a m 1986, sd cong n h a n trong cac doanh nghidp n h a nifdc la 3,2 trieu ngiidi, den cudi nfim 2007 giam xuo'ng cdn hdn 1,7 trifu.
' GS.TS. Vien Sii hoc
Rghien cihi Lich sit. s6 4.2010
B a n g 1: So liidng v a ty le c o n g n h a n t r o n g t o n g lao d o n g x a h o i (1986-2008)
• Tong lao ddng xa hgi (nghin ngUdi)
- So' llidng cong n h a n lao dgng trong cac nganh san xua't kinh doanh va dich vu cdng nghiep (nghin ngUdi)
Trong do:
+ Cong nghiep (mo, che bien, dien, nUdc.) + Xdy diing
+ Giao thong van tdi, thong tin lien lgc + Siia chiia xe eo dgng cd, dd dung gia dinh...
- Ty le eong n h a n / tdng liic liidng lao dong xa hgi (%)
1986 27.368,9
4.278,0
2.917,5 882,9 467,6 - 15,65%
2008 44.915,8 11.567,7
6.962,0 2.394,0 1.221,7 990,0 25,76%
Nguon: M e n gidm thdng ke 1988; Nien gidm thdng ke 2008
Neu so' doanh nghiep thugc k h u viic kinh te n h a nydc giam m a n h , thi so' doanh nghiep va cd sd s a n xua't k i n h doanh phi ndng nghiep thugc k h u viic k i n h te t y n h a n (bao gdm ca ca t h e , tieu chii, tii b a n tii n h a n , nhii Dai hgi X da xac dinh) lai t a n g len n h a n h chong. Ciing vdi sii p h a t trien ciia cac doanh nghiep thugc k h u viic k i n h te t y n h a n , so' cong n h a n trong k h u viic nay da t a n g tu: 2,4 trieu ngiidi n a m 1995 len gan 6,2 trieu ngiidi n a m 2007 (2).
Ben canh cac loai h i n h doanh nghiep ke tren, tii khi Lugt Ddu tii niidc ngodi diidc chinh thilc b a n h a n h d a u n a m 1988 den cuoi nSm 2008, da cd t r e n 700 cdng ty thugc 66 niidc va v u n g l a n h thd dau t d triic tiep vao Viet N a m vdi 10.981 dii a n va 163,6 ty USD von d a n g ky, trong dd 57 ty USD da dddc thiic h i e n (3). Vdi sd vo'n dd, h a n g n g a n doanh nghiep 100% vdn nydc ngoai hofic lien d o a n h vdi cac doanh nghiep trong niidc da r a ddi, t a p t r u n g tai cac k h u cong nghiep, k h u che xua't. Liic lyong cdng n h a n lam viec tai cac doanh nghiep cd vdn dau tii nydc ngoai cling ngay cang t a n g len:
n a m 1995 la 100.000 ngydi, n a m 2000 la 407.565 ngiidi, n a m 2007 t a n g len den 1.685.861 ngiidi.
N h y vay, h i e n n a y giai ca'p cong n h a n cd m a t d ta't ca cac loai h i n h doanh nghiep
thugc n h i i n g t h a n h p h a n k i n h te khac n h a u : cd cong n h a n d o a n h nghiep nha nydc, cdng n h a n d o a n h n g h i e p cd p h l n ma n h a niidc cdn giii cd p h l n chi phdi, cong n h a n d o a n h n g h i e p t a p t h e , cong n h a n doanh n g h i e p tii n h a n , cong n h a n cd sd san xua't k i n h d o a n h ca t h e , cong n h a n doanh nghiep 100% vdn d l u tii niidc ngoai, va cdng n h a n d o a n h n g h i e p lien doanh vdi niidc ngoai.
Ba Id, cd cdu nghe nghiep cua giai cdp cong nhdn dd co sii chuyen bien quan trgng.
So' cdng n h a n thugc nhfjtng n g a n h cong nghiep n a n g vdn diidc xem la liu tien trong qua t r i n h cdng nghiep hda xa hgi chu nghia thdi ky triidc ddi mdi (nhy luygn kim, cd khi, k h a i mo...) ndi c h u n g p h a t trien cham.
Vi du: cdng n h a n n g a n h k h a i mo chi tang tii 255.800 ngiidi n a m 2000 len 431.200 nam 2008. Trong k h i dd, so' cdng n h a n thugc nhiing n g a n h cdng nghiep che bien (nhd may mac, giay da, dien tii, vat Ueu xay diing, dd go, suta, bia, niidc nggt...) cd nhu e l u ldn t r e n thi triidng trong nydc va phuc
•vu xua't k h l u . Cling nhii thugc cac nganh xay diing, giao thong v a n tai, thong tin hen lac... dap ling yeu e l u xay diing ket ca'u ha t i n g ky t h u a t cho cong nghiep hda, hien dai hda da't niidc deu p h a t trien ra't n h a n h . Vi du: sd cong n h a n thugc cac n g a n h cong
Giai cap c6ng nhan Viet Ram...
nghiep che bien tii t r e n 3,5 trieu ngydi n a m 2000 da t a n g len 6,3 trieu ngydi n a m 2008.
Trong ciing thdi gian, cong n h a n trong nganh xay dyng da t a n g tuf t r e n 1 trieu ngiidi len g i n 2,4 trieu ngydi.
Boh Id, trinh do hgc vdn, ky ndng nghe nghiep ciia mgt bg phdn cong nhdn dd diidc ndng len, nhiing da so' cdn d mdc trung binh, trung binh thap vd thap.
Theo cac so' lieu thd'ng ke, n a m 1986 tinh chung trong ca nydc, so' cdng n h a n cd t r i n h do t r u n g hgc cd sd la 57,5%, t r u n g hgc phd thdng la 42,5%, cdn cao dang va dai hgc thi h a u nhii chiia cd ai (4). Den giiia n a m 2007, t r e n dia b a n Ha Ngi cd 850.900 cdng n h a n . Trong dd, ve hgc va'n: 2% cdng n h a n cd t r i n h do tieu hgc, 17% - ed trinh do t r u n g hgc cd sd, 56% - cd t r i n h do t r u n g hgc phd thong, 25% - cd t r i n h do tif cao d i n g , dai hgc trd len; ve chuyen mdn: 28% cdng n h a n chda qua dao tao nghe, 47% - cd trinh do dao tao sd - t r u n g ca'p (5). Trong cdng thdi gian, tai T h a n h pho' Hd Chi Minh cd 1,5 trieu cdng n h a n . Trong dd, ve hgc va'n:
56,7% cdng n h a n cd t r i n h do t r u n g hgc cd sd; so' cdn lai cd t r i n h do tii t r u n g hgc phd thong trd len (6). Nhin chung, trong giai cap cdng n h a n ca nydc, ty le cong n h a n cd trinh do v a n hda va chuyen mon tha'p, t r u n g binh tha'p va t r u n g binh v l n chiem da so'. Tuy vky, ty le cdng n h a n , nha't la Idp cong n h a n tre, cd t r i n h do tii cao dang, dai hgc trd len da d i n d i n t a n g len. Dac biet, trong mgt so' n g a n h k i n h te - ky t h u a t q u a n trgng n h y d l u khi, dien liic, biiu chinh -viin thong..., cdng n h a n cd t r i n h do hgc va'n va ky n a n g nghe nghiep cao da chiem mgt ty le dang ke. Bao cao cua cac t a p doan kinh te, tdng cong ty va cac doanh nghigp ldn t h a n g 12-2007 cho biet: Ty le td't nghiep cao dang, dai hgc trd len trong tdng so' cong n h a n (can bg, cdng n h a n •vien) cua Tap
doan D l u k h i la 43,3%, Tap doan Dien liic - 28,5%, Tap doan Byu chinh - Vien thdng - 26,5%, Tap doan Cdng nghiep Tau thuy - 17,9%,...
Ndm Id, trii bg phdn cong nhdn co trinh do hgc vdn, tay nghe thugc loai khd vd cao, thu nhdp cua da sd cong nhdn cdn thap vd khong dn dinh; ddi song vdt chdt kho khan, ddi sdng tinh thdn ngheo ndn.
Nhin chung, so vdi thdi k^ trddc ddi mdi, t h u n h a p va ddi sdng cua bg p h a n cdng n h a n cd t r i n h do hgc va'n va tay nghe bac kha, bac cao tai nhiing ddn vi san xua't kinh doanh va dich •vu cong nghiep thugc ta't ca cac t h a n h p h l n kinh te da difdc cai thien dang ke. Vf du: N am 2007, t h u n h a p binh q u a n cua cdng n h a n doanh nghiep n h a niidc trong cac n g a n h d l u khi, t h a n , dien lyc, xi mang... tii khoang 3,2 - 4,5 trieu ddng/thang. Tuy nhien, tai khdng it doanh nghiep ciia t d n h a n va doanh nghiep 100% vdn d l u tii niidc ngoai (tiic doanh nghiep FDI), siic lao dgng cua cdng n h a n bi chii khai thae qua miic: Trong nhieu trUdng hdp, cdng n h a n p h a i iam -viec t r u n g binh 10 tieng/ngay ma tien liidng diidc tra khdng tiidng xiing. Theo bao cao cua Tong Lien doan Lao dgng Viet Nam t h a n g 10-2007, cd 57,6% cdng n h a n trong doanh nghiep FDI va 43,4% cdng n h a n doanh nghiep tU n h a n cho rang: t h u n h a p cua hg tif doanh nghiep khdng dam bao cugc song. Dai da so' cong nhan, nha't la cdng n h a n lao dgng gian ddn, cd t h u n h a p tif 300.000 ddng - 1 trieu ddng/thang; chi cd 23,8% cdng n h a n cd mifc t h u n h a p t r e n 1,5 trieu ddng/thang (7). Tai nhiing doanh nghiep dd, cac che do hdp ddng lao dgng, bao hiem xa hgi, tra cong iam them gid... chd cong n h a n khong dyoc chu thyc hien nghiem chinh. Cdng tac t h a n h tra, kiem t r a ciia cac cd quan cd t h l m quyen dd'i vdi viec cha'p h a n h Bg lugt
6 Rghien CUTI Ljeh sir. s6 4.2Q1Q Lao dgng tai cac doanh nghiep FDI va
doanh nghiep tii nhan bi buong long. Vai trd ciia cong doan trong •viec bao v$ Idi fch chinh dang cua cong nhan tai cac doanh nghiep a'y cdn md nhat. Dieu dd giai thich tai sao, nhiing nam g i n day hang ngan cugc dinh cong tii phat cua cong nhan da nd ra. Tai mgt so' thanh pho' ldn va khu cong nghiep tap trung, nha cl cua da so' cdng nhan, viec lam dn dinh cua bg phan cong nhan lao dgng gian ddn trd thanh va'n de xa hgi bifc xiic (8).
Thdi gian lam •viec cang thing, thu nhap khong tydng xifng, an uong kham khd, nha 6 chui riic, chung dung va ddi song tinh t h i n ngheo nan la nhiing nguyen nhan iam nay sinh cac te nan xa hgi trong mgt bg phan cong nhan.
Tdm lai, trai qua hdn hai thap nien ddi mdi, giai ca'p cong nhan niidc ta da tang nhanh ve so' liidng, da dang hda ve cd ca'u, trinh do hgc va'n va ky nang nghe nghiep dydc nang len; bg phan cong nhan tri thifc da bat d l u hinh thanh. Nam 2006, cong nhan trong cac loai hinh doanh nghiep (nha nifdc, dan doanh va cd vo'n dlu ty nydc ngoai), chiem 71% tdng so'cong nhan, da gdp p h l n tao ra 70% san phlm trong nydc (9). Vdi sii tien bg va sii ddng gdp a'y, giai ca'p cong nhan da to ra xifng dang vdi vai trd la chu lUc trong sii nghiep cong nghiep hda, hien dai hda da't niidc.
Tuy nhien, so vdi yeu elu cua giai doan dly manh cong nghidp hda, hien dai hda da't nydc, giai ca'p cong nhan cdn khong it mat han che va yeu k6m: P h l n 16n cong nhan xua't than tif nong dan chiia diidc dao tao cd ban va cd he thd'ng. Cong nhan cd trinh do hgc va'n va chuyen mon thugc loai kha va cao con chiem mgt ty le nho. Cd ca'u nganh nghe trong giai ca'p cong nhan chiia
hdp ly: Dai da so' cong nhan lam viec tai cac nganh gia cong, l i p rap va khai thae tai nguyen, trong khi thieu nghiem trgng cong nhan lanh nghe thugc cac nganh ch§^ tao may, nha't la che tao day chuyen cd khi tii dgng hda. Vifc iam, thu nheip va ddi sdng vat cha't, tinh t h i n cua mgt bg phan dang ke cong nhan, nha't la nhiing cong nhan lao dgng gian ddn, tai khong ft doanh nghiep FDI va doanh nghiep tii nhan dang gap nhieu khd khan, bifc xiic.
Cach day tren 150 nam, khi de cap den tinh trang tha hda lao dgng cua cong nhan dudi chu nghia tii ban the ky XIX, C. Mac da tifng •viet: "Lao dgng [cua ngiidi cong nhan] san xua't ra nhiing vat phlm kj^ dieu cho nhiing ngiidi giau, nhiing nd lai san xua't ra sii b i n ciing hda cua cong nhan. No tao ra lau dai, nhifng nd ciing tao ra ca nhiing nha d chugt cho cong nhan. Nd sang tao ra cai dep, nhiing cung iam que quat cong nhan..." (10).
O nifdc ta hien nay, di nhien ddi song vat cha't va tinh t h i n cua giai ca'p cong nhan ndi chung, nhat la nhiing cong nhan cd trinh do hgc va'n va tay nghe cao, da diidc cai thien ro ret, khac xa so vdi tinh canh m l C. Mac da mo ta tren day. NhUng neu vdi tinh t h i n "nhin t h i n g vao sii that"
thi chiing ta khong the khCng thifa nhan ring: Ben canh nhiing Uu diem vh thanh tliu to ldn da dat diidc, sii lanh dao cua Dang, sii quan ly cua Nha niidc doi vdi v^ec xay diing giai ca'p cong nhan ciing con khdng ft han che, ba't cap. Dien hinh la, trong mgt thdi gian kha dai chiing ta qua nha'n manh den viec diia vao Idi the gia nhan cong re de thu hiit vo'n d l u tU niidc ngoai va huy dgng vo'n d l u tii trong niidc.
Quan diem dd ta't yeu d i n den viec quy dinh llidng toi thieu cua cong nhan lao dgng (i mifc tha'p (miic tiidng diidng 35
giai cap c6ng nhan Viet Ram...
USD/ngUdi/thang sudt nhieu nam hen den thang 1-2008 mdi dieu chinh len) (11).
II. XU H U 6 N G P H A T TRIEN CUA GIAI CAP CONG NHAN TRONG TONG THE CO CAU XA H O I VIET NAM DEN N A M 2 0 2 0 - N H U N G VAN DE D A T RA
Hien nay, niidc ta v l n dang b trong thdi ky qua do di len chu nghia xa hgi. Nen kinh te thi triidng dinh hiidng xa hgi chii nghia vdi nhieu hinh thifc sd hiiu, nhieu thanh p h l n kinh te dan xen vdi nhau, hd trd l l n nhau cdn tdn tai trong mgt thdi gian dai. Sii nghiep dly manh cong nghiep hda.
ifng ty trgng cua nganh nong nghiep. Trong ciing thdi gian, vdi da phat trien ciia giao due va dao tao, khoa hgc va cong nghe, trinh do hgc va'n va ky nang nghd nghiep cua giai ca'p cdng nhan, ciing nhy cua cac giai t i n g xa hgi khac se ngay cang dydc nang cao.
Vdi trien vgng phat trien dd, sd liidng, cha't llidng, cd ca'u ciia giai ca'p cong nhan trong tdng the cd ca'u xa hgi Viet Nam ciing se tiep tuc phat trien theo hiidng vifa da dang vifa phong phii hdn. , (
Cd the tha'y rd dieu nay qua bang 2.
Bang 2: Xu hiidng phat trien cua giai cap cong nhan trong tong the col cau xa hgi Viet Nam den nkm 2020
- Dan so'
- Tong lao dgng xa hoi Trong do:
+ Cong nhdn + Nong ddn + Tri thdc + Doanh nhdn
+ Tieu thUdng, tieu chd
+ Cdc nhom dich vu ldm thue vd lao dgng tii do
Tinh hinh 2008 So' Iiiofng
(ngan ngiidii) 85.600*
44.915 11.568 24.000 3.915"
512"
3.941"
979
T y l e (%) 100,00
25,76 53.43 8,72 1,14 8,77 2,18
Dii bao den 2020 | So' Iv/dng
(ngan ngifdi) 97.000 56.000 25.760
15.680 6.720 1.120 5.992 728
T y l e (%) 100,00
46,00 28.00 12,00 2,00 10,70 1,30 Nguon: Nien gidm thdng he 2008; Ket qud sd bg tdng dieu tra ddn so'ngdy 1-4-2009;
Bdo cdo ket qud dU bdo ddn sdViet Nam 1999-2024. Nxb. Thong ke, H& Npi, 2000.
* Da dieu chinh theo ket qua sd bo tong dieu tra dan so ng&y 1-4-2009.
** ChUa c6 so li^u n&m 2008, t^m U6c tfnh dya v i o so li$u cua cac n&m trUdc.
hien dai hda, g i n lien vdi phat trien kinh te tri thiic tiep tuc diidc dly manh nhim tao ra nen tang de den nam 2020 Viet Nam cd ban trcl thanh mgt nifdc cong nghiep theo hydng hien dai. Cd quan he mat thiet vdi qua trinh nay, cd ca'u kinh te va cd ca'u lao dgng tiep tuc chuyen djch theo hydng tang nhanh ty trgng cua cac nganh cong nghiep va dich •vu, ddng thdi giam mgt each tiidng
Nhii Bdng 2 cho tha'y: Theo dii bao, trong thap nien tdi, giai ca'p cong nhan ra't cd the se tiep tuc tang nhanh ve so' lygng:
Tii gin 11,6 trieu ngiidi hien nay tang len hdn 25,7 trieu, chiem khdang 46% tdng lao dgng xa hgi vao nam 2020 (12).
Xdt theo thanh p h l n kinh te va loai hinh doanh nghiep, thi bg phan cong nhan doanh nghiep nha niidc se tang khdng
8 Rghien ciiru Lich sit. s6 4.2010 nhieu do quy mo cac doanh nghiep cd the
16n len, nhyng so' Ivfdng doanh nghiep lai giam di khi qua trinh cd p h l n hda tiep tuc dydc thiic hien. Bg phan cdng nhan cac loai hinh doanh nghiep ngoai nha nydc (ggi chung la doanh nghiep dan doanh) se tang manh. Bg phan cdng nhan doanh nghigp cd vo'n dlu ty nddc ngoai ciing tang dang ke.
Tuy nhien, dieu quan trgng nha't khong phai la sii gia tang ve so' lydng va ty le cdng nhan trong tdng lao dgng xa hgi. Ma chfnh mgt so' van de cd ban cd lien quan den •viec nang cao chat liidng cua giai ca'p cdng nhan diidc dat ra sau day mdi that sy cd y nghia cdt tif nha't: i) Di ddi vdi viec phat trien nhanh ve so' Iddng, phai iam sao xay diing diidc mgt giai ca'p cdng nhan cd kha nang tiep can va iam chu khoa hgc - cdng nghe hien dai trong dieu kien phat trien kinh te tri thifc va hgi nhap kinh te qud'c te; ii) Cung vdi qua trinh chuyen dich cd ca'u lao dgng nghe nghiep cua toan xa hgi, lam sao day manh qua trinh chuyen dich cd ca'u theo nganh nghe cua ban than giai ca'p cdng nhan ma chu yeu la giam d i n ty trgng cong nhan trong cac linh viic gia cong, lip rap va khai thae tai nguyen khong tai sinh;
tang nhanh ty trgng cong nhan trong cac linh •viic thiet ke, che tao thugc cac nganh cdng nghiep miii nhgn; iii) Lam gi va lam the nao de "giai tha hda" cho bg phan cdng nhan tay nghe tha'p, giam ty le tha't nghiep hoac khong cd viec lam dn dinh, nang cao ddi sd'ng vat cha't va tinh t h i n cho hg, han che sii phan hda giau ngheo trong ngi bg giai ca'p cdng nhan.
i n . MAY GIAI PHAP CHU YEU
Tif ta't ca nhiing dieu da trinh bay 6 tren ve thiic trang giai ca'p cong nhan Viet Nam sau hdn 20 nam ddi mdi, cd dii bao xu hudng phat trien cua nd trong tdng the cd
ca'u xa hdi d nydc ta den nam 2020 va nhiing va'n de dat ra, chiing tdi xin de xua't ma'y giai phap chu yeu sau day:
Mgt la, xdy diing mgt cd cdu xd hgi thong nhdt trong da dgng, diia tren cd sd hdi hoa Icfi ich giiia cdc giai cdp, tdng Idp xd hgi khdc nhau, kien tao dong thudn, tdng ciidng dodn ket de chung sde phdn ddu cho muc tieu ddn giau, niidc manh, xd hgi cong bdng, ddn chu, vdn minh.
Cha "hba" va chii "dong" \k nhiing triet ly quan trgng cua dan tgc ta trong qua trinh diing niidc va giii niidc. Cud'i the ky XIII, triidc khi ma't, T r I n Hiing Dao da dan dd vua T r I n Anh Tdng: Liic thyong thi la'y
"Khoan thii sde ddn de ldm ke sdu re ben gdc, do Id thUdng sdch giU niidc". Liic cd giac dii kdo sang xam la'n, thi "Vua toi dong Idng, anh em hda muc, cd niidc gop sde lgi md ddnh". Ve sau, tdng ket bai hgc ldn nha't trong Lich sii niidc ta, Hd Chf Minh keu ggi:
"Ddn ta xin nhd cha dong I Dong tinh, dong sde, ddng Idng, dong minh" (13). De thdc hien diidc chii "ddng" a'y, Hd Chf Minh cho r i n g trong tifng giai doan cu the, Dang lanh dao each mang phai cd cac chfnh sach dap ifng diing Idi fch thiet than ciia mgi giai ting xa hgi, mgi gidi ddng bao, khong thien lech va bd sdt mgt ai. Trong phat trien kinh te, xa hgi, Ngiidi chu triidng "thUc hien chinh sdch cong vd tii deu diidc chieu cd, chu vd thddeuc6ldi"{14).
Ke thifa truyen thong tot dep cua cha ong, van dung va phat trien sang tao tii tydng Hd Chf Minh trong dieu kien cua sy nghiep ddi mdi toan dign da't niidc. Dang ta chu triidng: Thiic hign dai doan ket toan dan tgc. La'y muc tieu giii viing dgc lap, thdng nha't cua To qude, •vi dan giau, niidc manh, xa hgi cong bing, dan chu, van minh lam diem tiidng ddng de g i n bd ddng bao cac dan tgc, tdn giao, giai ca'p, t i n g 16p
Qiaieap efing nhan Viet Ram...
n h a n dan; xda bd mgi- mac cam, dinh kien, p h a n biet ddi xit ve qua khit, t h a n h p h l n giai ca'p. Tdn trgng nhiing y kien khac n h a u khong t r a i vdi Idi fch chung cua dan tgc, xay d y n g t i n h t h i n ccli md, tin cay l l n n h a u , hiidng tdi tydng lai (15).
Diidng nhien, giiia cac giai ca'p, t i n g Idp hdp t h a n h cd ca'u xa hgi hien nay ciing cd nhiing liic nay sinh m a u t h u I n ve Idi fch nhii m a u t h u i n giiia chu doanh nghiep va cdng n h a n , giiia thiidng lai t h u m u a nong san va nong dan,... N h d n g , dd la nhiing m a u t h u I n trong ngi bg n h a n dan. Vi the, cd the va c l n p h a i giai quyet chiing thdng qua cac bien p h a p giao due, van dgng, t h u y e t phuc, dd'i thoai, ket hdp vdi •viec thiidng xuyen dieu chinh nhiing chfnh sach chua hdp ly, bd s u n g nhiing chfnh sach cdn thieu n h i m thiic hien hai hda Idi fch giiia cac ben, tao r a sii ddng t h u a n xa hgi, bao dam cho sy p h a t trien n h a n h , l a n h m a n h va ben •viing cua da't niidc.
Hai la, pkdt trien giai cdp cong nhdn ve sd llidng vd chdt liidng, thiic hien "tri thdc hoa" cong nhdn, tdng nhanh dgi ngu cong nhdn co trinh do hgc vdn vd ky ndng nghe nghiep cao, ddp dng yeu cdu ddy manh cong nghiep hoa, hien dgi hoa. phdt trien kinh te tri thdc, xdy diing thdnh cong chu nghia xd hgi d niidc ta.
Ngay tif giuta t h e ' k y XIX, C. Mac da tien doan: C u n g vdi da p h a t trien cua dai cdng nghiep t r e n cd sd ifng d u n g rgng rai nhiing t h a n h t d u khoa hgc, thi lao dgng cua ngiidi cong n h a n diidc "bieu hien ra khdng phai chii yeu la lao dgng diidc n h a p vao qua t r i n h san xua't, m a chu yeu la mgt loai lao dgng kiem soat va dieu khien b a n t h a n qua trinh san xua't" (16). Trong dieu kien n h y the, bg p h a n chii yeu trong giai ca'p cdng n h a n p h a i dygc dao tao de trd t h a n h cdng n h a n cd t r i n h do hgc va'n va ky n a n g nghe
nghiep cao. Cuo'i the ky XIX, Ph. Angghen cung da triic tiep dat ra nhiem vu xay diing
"giai ca'p v6 s a n lao dgng trf dc", de khi each m a n g vd s a n t h a n h cdng, giai ca'p nay cd the " n i m la'y •viec q u a n ly khong phai chi bg may chfnh tri ma cdn ca toan bg nen san xua't xa hgi niia" (17).
O Viet Nam, sau Dai hgi l l n thif II ciia Dang (1951), Hd Chf Minh da sdm neu len dinh hiidng cd t i m nhin xa ve "tri thdc hoa"
cdng ndng (18).
Trong thdi ky chien Iddc mdi (2011- 2020), khi D a n g ta dii kien d l y n h a n h td'e do va n a n g cao cha't lydng thiic hien cong nghiep hda, hien dai hda, p h a t trien kinh te tri thiic, thi viec thiic hien "trf thitc hda"
cong n h a n , t a n g n h a n h dgi ngii cdng n h a n cd t r i n h do hgc va'n va ky n a n g nghe nghiep cao lai cang trd t h a n h mgt ddi hoi ca'p thiet.
Va day Cling chfnh la giai p h a p cd trien vgng nha't de md rgng viec iam, n a n g cao t h u n h a p , cai thien mgt each cd ban ddi sd'ng vat cha't va van hda cho giai ca'p cong n h a n (ke ca "giai t h a hda" cho bg p h a n cong n h a n cd tay nghe tha'p), tao tien de va dieu kien p h a t huy d hg tinh t h i n yeu nddc, yeu chu nghia xa hgi, y thiic giai ca'p va b a n linh chfnh tri de thyc sii ddng diidc vai trd chii lyc trong sii nghiep xay dyng chu nghia xa hgi.
Nhiing n a m s i p tdi, t r e n cd sd tifng bydc thyc hien phd cap giao due t r u n g hgc phd thong, md rgng giao due t r u n g hgc chuyen nghiep, n a n g cao cha't lydng giad due dai hgc, c l n sdm dinh hydng va cd ke hoach day m a n h •viec dieu chinh cd ca'u theo n g a n h nghe cua giai ca'p cdng n h a n : Giam d i n ty trgng cdng n h a n trong cac linh viic gia cong, l i p r a p va k h a i thae tai nguyen khdng tai sinh. T a n g n h a n h ty trgng cong n h a n trong cac linh viic thiet ke, che tao thugc cac n g a n h cong nghe thong tin, cdng
10 Rghien curu Lich sir. s6 ^.2010 nghe nang liidng sach, cong nghg vat lieu
mdi, cong nghe tii dgng hda..., tao ra gia tri gia tang ngay cang cao cho hang hda va dich vu cong nghiep Viet Nam. Nhd vay ma cd the khdng ngifng tang them thu nhap, cai thien mgt each cd ban ddi song vat cha't va van hda cua giai ca'p cong nhan.
Triidc mit, cln kip thdi s^a ddi, bd sung va hoan thien cac chfnh sach ve lao dgng, tien lifdng, bao hg lao dgng, bao hiem xa hgi.
CHU THICH
(1). Tong c\ic Tho'ng ke: Nien gidm thdng ke 2008. Nxb. Thong ke, Hk N6i, 2009, tr. 123.
(2). Tdng cyc Tho'ng ke: Nien gidm thd'ng ke 2008, add, tr. 130, 197-199.
3). Tdng eve Thdng ke: Nien gidm thd'ng ke 2008, sdd, tr. 103
(4). Xem Cao Vfin LUcjng: Cdng nghiep hoa, hien dgi hoa vd sU phdt trien giai cdp cdng nhdn.
Nxb. Chi'nh tri Quoc gia, Hk Noi, 2001, tr. 75.
(5). Xem Bdo cdo cua Dodn khdo sdt miin Bdc (phye vv Hoi nghi Trung Udng 6, kh6a X). Hk Noi, thang 8-2007, tr. 15.
(6). Xem Bdo cdo cua Doan khdo sdt mien Nam (phuc vy Hoi nghi Trung Udng 6, khoa X). Hk Noi, thang 7-2007, tr. 2.
(7). Tdng Lien dokn Lao dong Vi?t Nam: ThUc trang giai cdp cdng nhdn Viet Nam. Hk Noi, thang 10-2007, tr. 19-20.
(8). Theo dieu tra cua Tdng Lien dokn Lao dong Vi$t Nam, c6 51,7% cong nhan trong doanh nghidp FDI, 35,6% c6ng nhan trong doanh nghidp ciia tU nhan phai di thue nhk tro; c6 14,7% cong nhan trong tinh tr^ng thUcing xuyen thieu vi$c Ikm hoSc c6 vi^c Iktn khong dn dinh.
(9). Theo Tdi lieu nghien cdu Nghi quyet Hgi nghi Trung Uang 6 khoa X. Da d5n, tr. 11.
(10). C. Mac vk Ph. Angghen: Todn tap, tftp 42.
Da d i n , tr. 131.
bao hiem y te... doi vdi cong nhan. Cham lo xay diing, cung co' va phat huy vai tro cua Cong doan cd sd trong viec bao v$ quyen Idi chfnh dang, hdp phap cua cong nhan tai cac cd scl san xua't kinh doanh thugc mgi thanh p h l n kinh te. Chii trgng giai quyet vln de nha 6 cua cong nhan tai cac khu cong nghidp tap trung va do thi ldn. Xay diing quan h§
lao dgng hai hda, on djnh, tien bg trong cac loai hinh doanh nghiep.
(11). Theo Bo Lao dong, ThUdng binh vk Xa hpi, tit ng^y 1-1-2008 miic lUdng toi thieu chung ciia cong nhan t y 450.000 ddng/thang (tiing ap dyng tii nhieu nfim truac d6) dU(?c tSng len 802.000 - 1.000.500 ddng/thang tai cac doanh nghidp FDI, vk len 540.000 - 621.000 ddng/thang tai cdc doanh nghidp trong nUdc (Xem bao Tudi tre, ngky 23-10- 2007).
(12). Du thao Chien lugc xdy diing giai cdp cdng nhdn.Viet Nam (2010-2020), do Tong Lien dokn Lao dong Vi^t N a m chu tri bien so^n, dUa ra dii bao giai cfii'p cong n h a n se chiein khoang 60% lUc lU^ng lao dong xa hoi v^o nSm 2020. Chiing toi cho ty 1^ d6 \k qua cao.
(13). Hd Chf Minh: Todn tap, tAp 3. Nxb. Chinh tri quoc gia, Hk Noi, 1995, tr. 229.
(14). Hd Chi Minh: Todn tap, ikp 7. Nxb. Chinh tri quoc gia, Hk Noi, 1996, tr. 361.
(15). Xem Dang Cong san Vi^t Nam: Vdn kien Dgi hgi dgi bieu todn qud'c ldn thd IX. Da din, tr.
123; Vdn kien Dgi hgi dgi bieu todn quoc ldn thvC X D a d i n , tr. 116.
(16). C. Mac v^ Ph. Angghen: Todn tdp, tftp 46, p h i n II. Da d i n , tr. 369.
(17). C. Mac va Ph. Angghen: Todn tap, t^p 22.
Da dSn, tr. 613.
(18). Hd Chi Minh: Todn tap, t i p 6. Nxb Chinh trj quoc gia, Hk Ngi, 1996, tr. 203.