CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ
3.1. Xác định đột biến gen BRCA1 và BRCA2 ở bệnh nhân UTBT
3.1.1. Đặc điểm chung của các bệnh nhân được xác định ĐB BRCA1/2 . 54
Bảng 3.1. Tuổi mắc UTBT của các bệnh nhân xác định ĐB BRCA1/2
Có ĐB Không
có ĐB Tổng ĐB BRCA1 ĐB BRCA2 Tổng p
n=06 n=02 n=8 n=12 N=20 Trung bình tuổi
chẩn đoán
47,67
± 5,99
63,50
±19,09
51,63
±11,46
50,58
±9,37
51,00
±9,97 0,147 Nhận xét:
- Trung bình tuổi mắc bệnh của những bệnh nhân mang ĐB gen BRCA1 là 47,67, ĐB gen BRCA2 là 63,5.
- Trung bình tuổi mắc bệnh của những bệnh nhân có mang ĐB gen BRCA1/2 là 51,63 và không khác biệt với trung bình tuổi mắc bệnh của những bệnh nhân không mang ĐB là 50,58.
3.1.1.2. Đặc điểm hội chứng UT vú và UTBT di truyền (HBOC)
Bảng 3.2. Đặc điểm hội chứng UT vú và UTBT di truyền (HBOC) Đặc điểm Hội chứng UT vú-
UTBT di truyền
Mang ĐB
Không
mang ĐB Tổng Tỉ lệ ĐB p
A
Chỉ có người thân mắc UT vú
hoặc UTBT (a) 5 5 10 50%
0,535
Chỉ mắc kèm UT vú (b) 2 6 8 25%
Cả hai yếu tố (c) 1 1 2 50%
B
Có người thân mắc UTBT (d) 3 3 6 50%
0,535 Có người thân mắc UT vú (e) 3 3 6 50%
Không có người thân mắc UT
vú và UTBT (b) 2 6 8 25%
C
Có người thân mắc UT vú
hoặc UTBT (d+e) 6 6 12 50%
0,264 Không có người thân mắc UT
vú và UTBT (b) 2 6 8 25%
D Mắc kèm UT vú (b+c) 3 7 10 30%
0,361
Không mắc kèm UT vú (a) 5 5 10 50%
Tổng ((a)+(b)+(c)) 8 12 20 40%
Nhận xét:
- Trong phân bảng (A) có 10 (50%) bệnh nhân chỉ có người thân mắc UT vú hoặc/và UTBT, 8 (40%) chỉ mắc kèm UT vú, và 2 (10%) có cả 2 yếu tố. Tỉ lệ mang ĐB BRCA1/2 trong tổng số bệnh nhân là 40% (8/20), trong nhóm chỉ có người thân mắc UT vú và/hoặc UTBT (a) là 50%, nhóm chỉ mắc kèm UT vú (b) là 25%, nhóm mang cả hai yếu tố (c) là 50%.
- Ở phân bảng (B) và (C), trong 12 (60%) bệnh nhân có người thân mắc UT (d+e), có 6 bệnh nhân có người thân mắc UT vú (e) và 6 bệnh nhân người
có người thân mắc UTBT (d). Ở phân bảng (D) có 10 bệnh nhân có mắc kèm UT vú (b+c) và 10 bệnh nhân không mắc kèm UT vú (a)
- Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê khi so sánh các đặc điểm này giữa các bệnh nhân mang và không mang ĐB BRCA1/2.
3.1.2. Kết quả xác định ĐB gen BRCA1 và BRCA2
Kết quả được giải tình tự được so sánh với trình tự chuẩn trên GeneBank bằng phần mềm CLC Main Workbench, phân tích các đặc điểm vị trí của ĐB trên gen BRCA1 và BRCA2, phân tích khả năng gây bệnh trên các cơ sở dữ liệu về đột biến gen BRCA1/2 cho kết quả thể hiện ở Bảng 3.3.
Bảng 3.3. Đột biến gen BRCA1 và BRCA2 ở các bệnh nhân UTBT.
Mã Vị trí Thay đổi nucleotide
BCCR, OCCR
(1)
Vùng / gắn với
Thay đổi acid amin
Loại ĐB
(2) Ý nghĩa
(3)
Ghi chú (4) KBT8 BRCA1
Exon 11
c.1016delA
dị hợp - - p.Lys339fsTer2 F P 113
KBT2 BRCA1 Exon 11
c.1621C>T
dị hợp OCCR - p.Gln541Ter N P 114
KBT6 BRCA1 Exon 11
c.2760-2763 delACAG
dị hợp
OCCR - p.Thr922fs
Ter77 F P 115
KBT4 BRCA1 Intron 16
c.4986+4A>T
dị hợp BCCR23 BRCT/
BACH1 IVS16+4A>T Ss P 116 KBT7 BRCA1
Exon 17
c.4997dupA
dị hợp BCCR23 BRCT/
BACH1 p.Tyr1666Ter N P 117 KBT3 BRCA1
Exon 22
c.5335delC
dị hợp BCCR23 BRCT/
BACH1
p.Gln1779fs
Ter14 F P 118
KBT15 BRCA2 Exon 11
c.4022delC
dị hợp OCCR1 - p.Ser1341Ter N P ĐB mới KBT1 BRCA2
Exon 11
c.5453C>A
dị hợp OCCR1 - p.Ser1818Ter N P 119
Mã bệnh nhân (Phụ lục 5). (1)BCCR – Breast cancer cluster regions: Vùng cụm UT vú; OCCR- Ovarian cancer cluster regions: Vùng cụm UTBT.
(2)Loại ĐB: F – ĐB dịch khung (Frameshift mutation); N -ĐB vô nghĩa (Nonsense mutation); Ss – ĐB vị trí cắt (Splice site mutation). (3) Ý nghĩa được kiểm định trên các cơ sở dữ liệu.60 P-gây bệnh (pathogenic). (4) Nguồn tài liệu trích dẫn.
Nhận xét:
- Có 6 ĐB gen BRCA1 và 2 ĐB gen BRCA2 được tìm thấy trong 20 bệnh nhân. 8 ĐB đều ở trạng thái dị hợp.
- Trong các ĐB gen BRCA1 có 3 ĐB nằm trên exon 11, 1 ĐB trên intron 16, 1 ĐB trên exon 17, và 1 ĐB trên exon 22, trong khi hai ĐB gen BRCA2 đều có vị trí trên exon 11.
- Có 4 ĐB nằm trên vùng cụm UTBT (OCCR), 03 ĐB nằm trên vùng cụm UT vú (BCCR), còn lại 1 ĐB không nằm trên các loại vùng này.
- Có 3 ĐB gen BRCA1 nằm trên cùng chức năng BRCT gắn với protein BACH1 là c.4986+4A>T, c.4997dupA và c.5335delC
- Trong đó có 3 ĐB dịch khung (BRCA1: c.1016delA, BRCA1: c.2760-2763delACAG và BRCA1: c.5335delC); 4 ĐB vô nghĩa (BRCA1: c.1621C>T, BRCA1: c.4997dupA, BRCA2: c.4022delC và BRCA2:c.5453C>A) và một ĐB vị trí cắt (BRCA1: c.4986+4A>T)
- Dựa vào các cơ sở dữ liệu về khả năng gây bệnh của các ĐB, các ĐB đều làm tăng nguy cơ mắc UT vú và UTBT.
- Có 01 ĐB mới BRCA2:c.4022delC lần đầu được tìm thấy trong nghiên cứu này, chưa từng được công bố.
Từ các kết quả phân tích trên, lập nên sơ đồ vị trí tương đối các đột biến đã xác định trên gen BRCA1 và gen BRCA2 và tương quan với các vùng chức năng của gen (Sơ đồ 3.1 và Sơ đồ 3.2).
Sơ đồ 3.1 Vị trí tương đối các ĐB được xác định trên gen BRCA1
Sơ đồ 3.2 Vị trí tương đối các ĐB được xác định trên gen BRCA2 3.1.2.1. Đột biến NM_007294.4(BRCA1):c.1016delA
ĐB BRCA1:c.1016delA phát hiện ở bệnh nhân KBT8 có mẹ mắc UT vú.
Hình 3.1. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA1:c.1016delA Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA1, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu.
- Ở mẫu KBT8 bằng mồi ngược từ vị trí nucleotide 1016 bao gồm tín hiệu của 6 đỉnh A so với 7 đỉnh A ở mẫu đối chứng và tín hiệu các nucleotide sau vị trí này bị nhiễu (theo chiều giải mã ngược từ phải sang trái), cho thấy KBT8 có ĐB xóa một nucleotide A, dạng dị hợp tử. ĐB làm thay đổi khung đọc của gen BRCA1 và tạo thành mã kết thúc sớm cách vị trí ĐB 2 acid amin.
- ĐB c.1016delA này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.
3.1.2.2. Đột biến BRCA1:c.1621C>T
ĐB BRCA1:c.1621C>T ở bệnh nhân KBT2 có mẹ và 1 chị gái mắc UT vú.
Hình 3.2. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA1:c.1621C>T Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotide rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA1, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu.
- Ở mẫu KBT2 tại vị trí nucleotide 1621 bao gồm tín hiệu của đỉnh C và đỉnh T cho thấy có ĐB điểm thay đổi nucleotide C thành T, dạng dị hợp tử và ĐB thay đổi bộ ba CAG (mã hóa cho Glutamine) thành TAG (mã kết thúc).
- ĐB này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.
3.1.2.3. Đột biến NM_007294.4(BRCA1):c.2760-2763delACAG
ĐB NM_007294.4(BRCA1):c.2760-2763delACAG phát hiện ở bệnh nhân KBT6 có 1 chị gái và 1 em gái cũng mắc UTBT.
Hình 3.3. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA1:c.2760-2763delACAG
Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA1, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu.
- Ở KBT6 tại vị trí nucleotide 2764 exon 11 bao gồm tín hiệu của đỉnh A và đỉnh T và tín hiệu các nucleotide sau vị trí này bị nhiễu cho thấy ĐB xóa 4 nucleotide ACAG, dạng dị hợp tử, làm thay đổi khung đọc của gen BRCA1 và tạo thành mã kết thúc sớm cách vị trí ĐB 77 acid amin. ĐB này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.
3.1.2.4. Đột biến NM_007294.4(BRCA1):c4986+4A>T
ĐB NM_007294.4(BRCA1):c4986+4A>T ở bệnh nhân KBT4 mắc UT vú, có em gái UTBT.
Hình 3.4. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA1:c.4986+4A>T Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA1, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu.
- Ở mẫu KBT4 tại vị trí nucleotide 4986+4 trên intron 16 xuất hiện tín hiệu của một đỉnh A và một đỉnh T, cho thấy ĐB điểm thay thế A thành T, dạng dị hợp tử và làm thay đổi vị trí cắt (splice site) ở intron 16 trong quá trình hoàn thiện mRNA. ĐB này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.
3.1.2.5. Đột biến BRCA1:c.4997dupA
ĐB BRCA1:c.4997dupA ở bệnh nhân KBT7 có chị mắc UT vú.
Hình 3.5. Giải trình tự gen ĐB BRCA1:c.4997dupA Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA1, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu.
- Ở mẫu KBT7 bằng mồi ngược tại vị trí giữa nucleotid 4997 và 4998 trên exon 17 xuất hiện thêm tín hiệu của một đỉnh A và tín hiệu các nucleotid sau vị trí này bị nhiễu (theo chiều giải mã ngược từ phải sang trái). Cho thấy mẫu KBT7 có ĐB điểm chèn thêm một nucleotide A, dạng dị hợp tử và làm thay đổi bộ ba TAC (mã hóa Tyrosine) thành TAA (mã kết thúc). ĐB này không phát hiện được ở mẫu đối chứng
3.1.2.6. Đột biến NM_007294.4(BRCA1):c.5335delC
ĐB NM_007294.4(BRCA1):c.5335delC xác định ở bệnh nhân KBT3 có dì ruột mắc UTBT.
Hình 3.6. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA1:c.5335delC
Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA1, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu
- Ở mẫu KBT3 bằng mồi ngược tại vị trí nucleotide 5335 có tín hiệu của đỉnh C và đỉnh T, và tín hiệu các nucleotide sau vị trí này bị nhiễu (theo chiều giải mã ngược từ phải sang trái) cho thấy ĐB xóa một nucleotide C, dạng dị hợp tử làm thay đổi bộ ba CAA (mã hóa Glutamine) thành bộ ba AAC (mã hóa Asparagine) dẫn đến sai khung đọc của gen BRCA1 và tạo thành mã kết thúc sớm cách vị trí ĐB 14 acid amin. ĐB c.5335delC này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.
3.1.2.7. Đột biến NM_000059.4(BRCA2):c.4022delC
ĐB NM_000059.4(BRCA2):c.4022delC xác định ở bệnh nhân KBT15 mắc UTBT và UT vú.
Hình 3.7. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA2:c.4022delC Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA2, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu
- Ở mẫu KBT15 tại vị trí nucleotide 4022 bao gồm tín hiệu của đỉnh C và đỉnh A và tín hiệu các nucleotide sau vị trí này bị nhiễu, cho thấy ĐB xóa một nucleotide C, dạng dị hợp tử làm thay đổi bộ ba TCA (mã hóa Serine) thành TAA (mã kết thúc). ĐB c.4022delC này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.
3.1.2.8. Đột biến NM_000059.4(BRCA2):c.5453C>A
ĐB NM_000059.4(BRCA2):c.5453C>A xác định ở bệnh nhân KBT1 mắc UTBT kèm UT vú.
Hình 3.8. Giải trình tự gen xác định ĐB BRCA2:c.5453C>A Nhận xét:
- Sản phẩm giải trình tự rõ nét, các đỉnh màu tương ứng các nucleotid rõ ràng, tương đồng với trình tự gen BRCA2, chứng tỏ sản phẩm PCR đặc hiệu.
- Ở mẫu KBT1 tại vị trí nucleotide5453 bao gồm tín hiệu của đỉnh C và đỉnh A cho thấy ĐB điểm thay đổi nucleotide C thành A, dạng dị hợp tử và làm thay đổi bộ ba TCA (mã hóa cho Serine) thành TAA (mã kết thúc). ĐB c.5453C>A này không phát hiện được ở mẫu đối chứng.