Tỷ lệ đạt mục tiêu điều trị theo nhóm điều trị

Trong tổng số 310 thai phụ mắc ĐTĐTK được theo dõi, 279 trường hợp có mức đường huyết đạt mục tiêu điều trị, chiếm tỷ lệ 90,0%; 31 trường hợp không đạt mục tiêu điều trị, chiếm tỷ lệ 10,0%.

Trong 297 thai phụ ĐTĐTK được điều trị bằng điều chỉnh chế độ ăn và luyện tập, tỷ lệ đạt mục tiêu điều là 92,9%.

Việc điều trị cho bệnh nhân được chúng tôi cân nhắc trên từng trường hợp cụ thể, dựa trên mức đường huyết, thói quen ăn uống, tính chất công việc của họ và những yếu tố nguy cơ khác nếu có.

Dựa trên kết quả nghiên cứu của một số tác giả về chế độ ăn liên quan đến bệnh ĐTĐTK, chúng tôi xếp nhóm thức ăn cần hạn chế gồm nhóm thức ăn nhiều đường (bánh kẹo, nước ngọt, sữa ngọt như sữa đặc có đường, nước mía,..), nhiều mỡ (nội tạng động vật, thức ăn chiên rán, thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, khoai tây chiên, pizza, ngũ cốc tinh chế..) [49], [127], [128], [129]. Thức ăn cần tăng cường thay thế nhằm kiểm soát đường huyết tốt gồm thịt gia cầm, cá, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau xanh, sữa chua, sữa không đường, sữa bầu [36], [37], [128], [129].

Dựa trên bản mô tả của thai phụ về thói quen, sở thích cá nhân và chế độ ăn uống trong tuần ngay trước khi được chẩn đoán ĐTĐTK, chúng tôi đã tư vấn cho thai phụ lược bớt những thức ăn cần hạn chế và thay thế bằng những thức ăn có lợi cho việc kiểm soát đường huyết. Chủ yếu trong nghiên cứu của chúng tôi gặp nhiều thai phụ uống nhiều nước ngọt, nước mía, sữa ngọt nên chúng tôi tư vấn bệnh nhân dừng việc uống nước ngọt, và kết quả cho thấy đường huyết dần về dưới ngưỡng bị bệnh, thai phụ yên tâm và chú ý hơn đến chế độ ăn uống và theo dõi đường huyết.

Chúng tôi đã tư vấn cho thai phụ về việc kiểm soát cân nặng, tùy theo mức độ thừa cân, béo phì của từng cá nhân để kiểm soát cân nặng, tránh tăng cân quá nhiều theo khuyến cáo của ADA năm 2001 [89].

Bên cạnh đó chúng tôi cũng đã tư vấn cho thai phụ về chế độ luyện tập, không nên ngồi nhiều trong ngày và không ngồi lâu, tăng cường đi lại nhẹ nhàng, vận động tay, chân, đi bộ nếu không có chống chỉ định.

Khó khăn của chúng tôi là đối với nhóm thai phụ mắc ĐTĐTK điều trị bằng chế độ ăn không đạt mục tiêu. Việc tư vấn cho nhóm thai phụ này điều trị phối hợp insulin gặp nhiều khó khăn, do tâm lý thai phụ lo lắng không muốn dùng thuốc trong thai kỳ, việc phải gặp bác sĩ Nội tiết để được chỉ định

và hướng dẫn dùng thuốc cũng là một trở ngại, vì thế các thai phụ cứ cố gắng tự điều chỉnh đường huyết bằng chế độ ăn.

Trong nhóm điều trị phối hợp insulin chỉ có 01 trường hợp đạt mục tiêu điều trị với liều dùng 4 mũi insulin, chỉ định ở tuổi thai 34 tuần. Số còn lại đều không đạt mục tiêu điều trị. Điều này cũng do bản thân thai phụ có chỉ định dùng insulin có mức đường huyết cao, điều trị không đúng chỉ định, vì vậy tỷ lệ đạt mục tiêu điều trị trong nhóm điều trị phối hợp insulin thấp.

Kết quả điều trị phối hợp insulin trong nghiên cứu của chúng tôi không được rõ như trong nghiên cứu của tác giả Vũ Bích Nga, bởi vì chúng tôi không có sự chủ động trong điều trị insulin nên rất khó khăn trong can thiệp về mặt thời gian và điều chỉnh liều dựa trên mức đường huyết của thai phụ.

Đây cũng là một thực tế ở địa phương, khi bệnh lý ĐTĐTK chưa thực sự được quan tâm đúng mực, sự quá tải của bệnh viện chuyên ngành Nội tiết - Đái tháo đường cản trở việc các bác sĩ chú ý hơn đến các thai phụ mắc ĐTĐTK, kinh nghiệm điều trị insulin cho thai phụ chưa nhiều nên chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn trong nỗ lực đạt kết quả điều trị. Điều này đòi hỏi sự quan tâm của các nhà quản lý, cần cử bác sĩ đi học thêm về điều trị bệnh lý ĐTĐTK, vì số lượng thai phụ mắc ĐTĐTK ngày càng nhiều, nguy cơ trong thai kỳ ngày càng tăng. Cần có nhiều nghiên cứu hơn nữa về điều trị insulin trong thai kỳ, để thuận lợi hơn cho các bác sĩ tuyến tỉnh, tuyến huyện và tuyến y tế cơ sở trong việc theo dõi và điều trị cho bệnh nhân, đạt hiệu quả tốt hơn.

Nhìn chung, nếu tuân thủ quy trình sàng lọc, điều trị, theo dõi thai phụ mắc bệnh ĐTĐTK tốt thì chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn và luyện tập tốt, tỷ lệ đạt mục tiêu điều trị sẽ cao. Ngoài ra, cần có mối liên hệ chặt chẽ với thai phụ để theo dõi kiểm soát đường huyết, kiểm soát tăng cân trong thai kỳ, nhằm tư vấn kịp thời và có những hỗ trợ tâm lý khi cần thiết.

Sở Y tế Nghệ An cần có văn bản chỉ đạo thực hiện công tác truyền thông, tư vấn, khám, sàng lọc bệnh ĐTĐTK ở các tuyến, quy định nơi sàng lọc ĐTĐTK là các cơ sở có khám thai. Các phòng khám tư nhân Sản phụ khoa nếu cán bộ được tập huấn về sàng lọc ĐTĐTK cũng có thể thực hiện sàng lọc, hoặc phải tư vấn để thai phụ có thông tin và kiến thức về bệnh ĐTĐTK. Xem việc sàng lọc ĐTĐTK như là một xét nghiệm thường quy trong khám thai. Bệnh nhân ĐTĐTK được bác sĩ Sản khoa tư vấn điều trị bằng chế độ ăn, luyện tập, theo dõi đường huyết, kiểm soát tăng cân trong thai kỳ, theo dõi thai nghén. Nơi làm đầu mối điều trị cho thai phụ mắc ĐTĐTK tại Vinh nên là Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An vì ở đó có thể khám thai cho thai phụ, bác sĩ được cập nhật điều trị ĐTĐTK. Tất cả các bác sĩ Sản khoa cần cập nhật kiến thức về ĐTĐTK, có thể tư vấn chuyên sâu về điều chỉnh chế độ ăn, luyện tập trong thai kỳ nhằm điều trị và dự phòng ĐTĐTK.

Nếu có chỉ định điều trị phối hợp insulin cần chuyển điều trị tại BVHNĐKNA, có sự phối hợp theo dõi của bác sĩ Sản khoa và Nội tiết - Đái tháo đường, để vừa thuận lợi cho bệnh nhân vừa đảm bảo hiệu quả điều trị

Bên cạnh đó cũng cần có những nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng về vấn đề sử dụng thuốc viên uống hạ đường huyết trong thai kỳ áp dụng cho người Việt Nam, nếu được chứng minh là an toàn, hiệu quả thì có thể áp dụng cho thai phụ, phù hợp với thực tế hiện nay ở một số địa phương là thai phụ e ngại khi có chỉ định dùng thuốc, đặc biệt là thuốc tiêm. Từ đó hạn chế được tỷ lệ thai phụ không hợp tác khi sử dụng thuốc tiêm insulin, nâng cao hiệu quả điều trị bệnh ĐTĐTK.