C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(1)

1

 Các vấn đề chung

Tính giá trị

của oxygen trong nước

Hàmlượng oxygen trongnước rất thấp so với trong không khí

Cá tốn nhiềunăng lượngđể bơmmộtlượng nước lớn qua mang

Cá hấp thu một tỉlệ tương đối lớn oxygen từ nước (Hb của cá có ái lực oxygen caohơnHb của động vật trên cạn)

Cá bịgiới hạnđểgiatăngdiện tích mang

Hàmlượng oxygen trongnước giảm khi nhiệt độ, độmặn, và sựô nhiễm hữucơ tăng

 Các vấn đề chung

Tính giá trị

của oxygen trong nước

Hàmlượng oxygen trongnước rất thấp so với trong không khí

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(2)

2

 Các vấn đề chung

Sự

vận chuyển CO

₂

CO₂hòa tan trongnước caohơnoxygen (gấp 35 lầnở0^oC)

Sự

vận chuyển CO

₂

CO₂hòa tan trongnước caohơnoxygen (gấp 35 lầnở0^oC)

Áp suất riêng phần CO₂thấp

Tính hòa tan cao và hàmlượng CO₂thấp trong nước nên hàmlượng CO₂trong máu cá rất thấp so với động vật trên cạn

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

 Các vấn đề chung

(3)

3

 Cơ chế hô hấp

Sự

vận động cơ giới ở cá

Sự

(4)

4

Sự

 Cơ chế hô hấp

Sự

(5)

5

Sự

(6)

6

Sự

Tần số

hô hấp (respiration frequency)

Là chu kỳhô hấp của cá trong mộtđơnvị thời gian (chu kỳhay lần/phút)

 Cơ chế hô hấp

(7)

7

Sự

vận động cơ giới ở giáp xác

Sự

vận động cơ giới ở giáp xác

(8)

8

 Sự vận chuyển các chất khí

Oxygen

Hb dễdàng kết hợp với oxygen, không cần tác dụng xúc tác của enzyme mà chỉphụthuộc áp suất riêng phần oxygen (P-O₂)

Ởmang (P-O₂cao): Hb + O₂HbO₂(OxyHb) Ở mô (P-O₂thấp): Hb + O₂HbO₂

Dung lượng oxygen (oxygen capacity)

Làlượng oxygen được mang bởi máu hay tế bào máu khi chúng bão hòa oxygen (vol%)

 Sự vận chuyển các chất khí

Đường cong cân bằng oxygen

(9)

9

Cá Cua

CO₂tăng làmđường cong cân bằng oxygen dịch về phía phảikhả năngbão hịa oxygen của Hb giảm, và ngược lại

pH tănglàmđường cong cân bằng oxygen dịch về phía trái khả năngbão hịa oxygen của Hbtăng, và ngược lại

Nhiệtđộ tănglàmđường cong cân bằng oxygen dịch vềphía phải khả năngbão hịa oxygen của Hb giảm, vàngược lại

C.III HƠ HẤP VÀ BĨNG BƠI

(10)

10

Vận chuyển khí CO₂

 Vận chuyển dưới dạng muối bicarbonate + Ởcác mô

CO₂+ H₂O H₂CO₃(huyết tương) C.A

CO₂+ H₂O H₂CO₃(hồng cầu) H₂CO₃ H⁺+ HCO₃^-

 Sự vận chuyển các chất khí

KHbO₂ O₂+ KHb (hồng cầu)

KHb + H⁺+HCO₃^-HHb + KHCO₃(hồng cầu) + HCO₃^- traođổi với Cl^-

H⁺+ Cl^-(hồng cầu)

HCO₃^-+ Na⁺NaHCO₃(huyếttương)

 Vận chuyển dưới dạng muối bicarbonate

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(11)

11 + Ởmang

HHb + O₂HHbO₂

HHbO₂+ KHCO₃KHbO₂+ H₂CO₃ C.A

H₂CO₃CO₂+ H₂O (hồng cầu)

 Vận chuyển dưới dạng muối bicarbonate

+ HCO₃^- traođổi với Cl^-

NaHCO₃Na⁺+ HCO₃^-(huyếttương) và HClH⁺+ Cl^-(hồng cầu)

C.A

HCO₃^-+ H⁺H₂CO₃CO₂+ H₂O (hồng cầu)

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

 Vận chuyển dưới dạng muối bicarbonate

(12)

12

 Vận chuyển dưới dạng kết hợp trực tiếp với Hb

Hb-NH₂+ CO₂Hb-NHCOOH (carbamino Hb)

Enzyme carbonic anhydrase (CA) + Chỉ hoạtđộng khi tồn tại trong tếbào HC + Xúc tác cho phảnứng hydrate hóa CO₂

 Sự vận chuyển các chất khí

(13)

13

 Sự hiệu quả của hệ thống trao đổi khí

(14)

14

(15)

15

 Mức độ sử dụng oxygen

(16)

16

 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hô hấp

Nhiệt

độ

Nhiệt độ tăngtăng cườngđộtraođổi chất, giảm oxygen hòa tan, giảm khả năngliên kết oxygen của Hb

Tăng cườngđưa nước qua mang (tăngTSHH), gia tăngvận tốc máuđến mang

Tăng

vận động

Vậnđộngtăngtăngnhu cầu oxygen củacơ thể

Tăng cườngđưa nước qua mang, giatăngvận tốc máuđến mang

Giảm oxygen và

tăng CO

₂

hòa tan

Tăng cườngđưa nước qua mang

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(17)

17

Giảm oxygen và

tăng CO

₂

hòa tan

Oxygen hòa tan trongnước quá thấp hay CO₂ quá cao, cá không lấyđủoxygen có thểdẫnđến chết cá

Ngưỡng oxygen là hàmlượng oxygen trong nước thấp nhất làm cá bịchết ngạt

 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hô hấp

pH

pH quá cao hay thấpmangtăng cường tiết chất nhày

Cá, tôm không lấyđủoxygen nên giảmăn, chậm lớn và dễbịbệnh

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(18)

18

Ammonia (NH₃

)

Ammonia trongnước quá caomangtăng cường tiết chất nhày

Cá, tôm không lấyđủoxygen nên giảmăn, chậm lớn và dễbịbệnh

Nitrite (NO₂^-

)

Nitrite trongnước quá caonitrite đivàocơ thểvà liên kết với Hb (ởcá) hay HCy (ởgiáp xác)

Máu không lấyđược oxygen dẫnđến chết cá

 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hô hấp

 Cơ quan hô hấp phụ



Chức năng

Giúp cá lấyđược oxygen từkhông khí

Nhiều vi ti huyết quản

Cơquan hô hấp phụphảiđược giữ ẩm

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(19)

19



Các cơ quan hô hấp phụ

Hô hấp bằng ruột

Hô hấp bằng da

Hô hấp bằngcơquan trên mang

Hô hấp bằng phổi

 Cơ quan hô hấp phụ



Hô hấp bằng ruột

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(20)

20



Hô hấp bằng ruột

 Cơ quan hô hấp phụ



Hô hấp bằng ruột

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(21)

21



Hô hấp bằng ruột

 Bóng bơi

Chức

năng

Cơchếtiết và hấp thu khí

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(22)

22

 Bóng bơi

Chức

năng

Cơchếtiết và hấp thu khí

 Bóng bơi

Chức

năng

Cơchếtiết và hấp thu khí

C.III HÔ HẤP VÀ BÓNG BƠI

(23)

23

 Bóng bơi

Chức

năng

Cơquan thủy tĩnh

Cơquan nhận cảm áp lực

Cơquan hô hấp phụ

Cơquan phát ra âm thanh

V (%) Loài cá

5,6 4,3 5,0 4,9 M. auratus

Z. faber F. heteroclitus G. luseus 8,3

7,0 7,5 7,9 7,7 C. auratus

F. heteroclitus P. fluviatilis P. fluviatilis T. vulgaris

Cá biển Cánước ngọt