ĐỀ SỐ
27
Đề thi gồm 01 trang
BỘ ĐỀ THI THPT QUỐC GIA THEO CHUẨN CẤU TRÚC ĐỀ THI CỦA BỘ GD&ĐT
Môn: Ngữ Văn Thời gian làm bài: 120 phút.
TỰ BẰNG LÒNG I. ĐỌC – HIỂU (3 điểm)
Đọc văn bản:
Nhiều khi đá dạy ta mềm mỏng Sự tàn nhẫn nhắc ta điều lành Nỗi buồn đánh thức hy vọng
Giữa thế giới không nhiều may mắn Ta học cách vừa lòng với mình Chia sẻ sự bình tâm của cỏ [...]
(Hy vọng, Nguyễn Khoa Điềm, dẫn theo https://www.thivien.net)
Trả lời các câu hỏi:
Câu 1. Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nào?
Câu 2. Tác giả đã đưa ra những khái niệm đối lập nào? Sự đối lập đó có ý nghĩa gì?
Câu 3. Anh/ Chị hiểu thế nào về “sự bình tâm” mà tác giả nhắc đến?
Câu 4. Từ văn bản, nêu thông điệp có ý nghĩa nhất với anh/ chị.
II. LÀM VĂN (7 điểm) Câu 1 (2 điểm)
Bằng đoạn văn 200 chữ, bàn luận về quan niệm "Ta học cách vừa lòng với mình".
Câu 2 (5 điểm)
Có ý kiến cho rằng, cả Nguyễn Minh Châu và Trần Tế Xương đều đã xây dựng nên những hình tượng người phụ nữ giàu đức hi sinh, những viên ngọc trong cuộc đời lấm láp. Qua việc phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài (Chiếc thuyền ngoài xa) và nhân vật người vợ (Thương vợ). Hãy làm sáng tỏ.
HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI I. ĐỌC HIỂU (3 điểm)
Câu 1 Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật.
Câu 2 - Tác giả nêu ra ba cặp khái niệm đối lập:
Cứng rắn (đá) - mềm mỏng Sự tàn nhẫn - điều lành Nỗi buồn - Hi vọng
- Ý nghĩa: Những khái niệm đối lập luôn tồn tại trong cuộc sống, chúng bổ sung cho nhau. Qua đó, người viết muốn nêu lên một cách nhìn nhận lạc quan, những khó khăn, tiêu cực lại nhắc nhở ta nghĩ tới những điều tích cực.
Câu 3 Bình là bằng phẳng, an yên
Tâm là tấm lòng, là tinh thần, suy nghĩ
Bình tâm là giữ được tinh thần luôn bình yên, không bị những thăng trầm của cuộc sống làm cho xao động, bất định.
Câu 4 - Về hình thức: 5-7 dòng, diễn đạt mạch lạc.
- Về nội dung: Nêu thông điệp ý nghĩa với bản thân: niềm hi vọng, tinh thần lạc quan, biết đủ,...
Sau đây là một gợi ý:
Nhà thơ đã giúp ta nhận ra những điều tưởng chừng đơn giản mà không phải ai cũng đủ mạnh mẽ, bản lĩnh để nhận ra. Dù cuộc đời có đầy chông gai và thử thách, không nhiều may mắn, không dễ dàng, nhưng ngay cả trong những điều tưởng chừng bi quan, tăm tối, thất vọng nhất vẫn có thể tìm thấy niềm hi vọng. Ta hãy trân trọng quá khứ, trân trọng bản thân với những gì mình đang có ở hiện tại và nuôi giữ niềm hi vọng vào tương lai.
II. LÀM VĂN.
Câu 1 (2 điểm)
Yêu cầu chung về hình thức và kết cấu đoạn văn:
+ Xác định đúng vấn đề nghị luận.
+ Nêu được quan điểm cá nhân và bàn luận một cách thuyết phục, hợp lí.
+ Đảm bảo bố cục: mở - thân - kết, độ dài 200 chữ.
+ Lời văn mạch lạc, lôi cuốn, đảm bảo chính tả và quy tắc ngữ pháp.
Yêu cầu nội dung:
Có nhiều hướng trình bày ý kiến, sau đây chỉ là một gợi ý:
Câu Nội dung Đoạn văn
Nêu vấn đề + Vấn đề
+ Giải thích
+ Vừa lòng với chính mình
+ Vừa lòng với chính mình là một thái độ, quan điểm sống biết đủ, biết điều chỉnh những ham muốn và yêu cầu về cuộc sống.
Luận bàn Bàn luận về thái độ vừa lòng với mình
Tích cực
+ Mặt tích cực:
• Đó là biểu hiện của sự lựa chọn hạnh phúc: yêu những gì mình có.
• Cuộc sống trở nên dễ chịu và đơn giản khi mỗi người biết
Hạn chế
yêu chính mình.
• Tránh được thái độ so sánh, đố kị.
• Nhìn nhận thất bại một cách lạc quan.
+ Mặt hạn chế:
• Có thể dẫn đến thái độ ỷ lại, không cầu tiến.
• Phân biệt tự bằng lòng với bỏ cuộc, nản lòng.
Phản biện Tự vừa lòng có khiến ta không thể phát triển được bản thân?
Vậy làm sao có thể có những thành tựu lớn khi ta cữ tự bằng lòng với chính mình.
Giải pháp Làm thế nào để biết tự vừa lòng một cách tích cực.
+ Vừa lòng với chính mình phải dựa trên cảm giác hạnh phúc, dựa trên mục đích mình đề ra, chứ không phải dở chừng bỏ cuộc.
+ Hãy ngừng so sánh, đơn giản hóa cuộc sống.
+ Giữ thái độ lạc quan và tinh thần khoáng đạt, yêu bản thân mình.
Liên hệ Bài học cho bản thân Suy nghĩ tích cực hơn, đề ra mục tiêu vừa sức.
Câu 2 (5 điểm)
Yêu cầu chung: 0.5 điểm
+ Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ.
+ Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
Yêu cầu nội dung: 4.5 điểm
ĐỌC HIỂU YÊU CẦU CỦA ĐỀ - Đối tượng chính, trọng tâm kiến thức: Chiếc thuyền ngoài xa, Thương vợ - Dạng bài: so sánh, bàn luận ý kiến
Yêu cầu: Làm rõ được vẻ đẹp của hai nhân vật, so sánh, từ đó nhận xét về vẻ đẹp của hai nhân vật được khắc hoạ.
TIẾN TRÌNH LÀM BÀI
KIẾN THỨC HỆ THỐNG Ý PHÂN TÍCH CHI TIẾT
CHUNG
0,5 điểm
Khái quát vài nét về tác giả - tác phẩm
- Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989) là gương mặt nhà văn tiêu biểu trong văn học giai đoạn chống Mỹ và sau giải phóng. Từ những năm 80 của thế kỉ XX, sáng tác của Nguyễn Minh Châu chứng minh ông luôn đi tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học. Ông là một trong số những nhà văn đầu tiên của thời kì đổi mới đã đi sâu khám phá sự thật đời sống ở bình diện đạo đức, thế sự. Trong thời kì nào Nguyễn Minh Châu đều sáng tác theo phương châm đi tìm “hạt ngọc” ẩn giấu trong tâm hồn mỗi con người. Ngòi bút ấy giàu trách nhiệm, giàu suy tư, trăn trở và khám phá.
- Chiếc thuyền ngoài xa được in lần đầu trong tập Bến quê, sau được tác giả lấy làm tên chung cho cả tập truyện ngắn từ truyện Bức tranh trở đi, in năm 1987. Chiếc thuyền ngoài xa là truyện
ngắn rất tiêu biểu trong văn nghiệp của Nguyễn Minh Châu, đồng thời cũng là tác phẩm tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời sống từ góc độ thế sự của nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai.
- Tú Xương, một gương mặt đặc biệt trong số những nhà Nho cuối mùa, sống trong giai đoạn đầy tao loạn của lịch sử. Ba bảy năm của cuộc đời Tú Xương (1870 - 1907) nằm trọn trong thời kỳ đất nước vô cùng rối ren. Tú Xương vẫn được hay nhắc đến bởi tài năng, bút lực dồi dào của một nhà trào phúng xuất sắc.
- Tuy nhiên, Tú Xương còn được người đời ngợi ca bởi màng thơ trữ tình, đặc biệt là những bài thơ viết về người vợ tảo tần của ông, niềm hạnh phúc mà có lẽ duy nhất ông có suốt cuộc đời đầy những thất bại và niềm phẫn uất. Thương vợ là một tác phẩm như thế.
Giải thích Hình tượng người phụ nữ - những viên ngọc giữa cuộc đời lấm láp:
hình ảnh ẩn dụ viên ngọc để nói đến những phẩm chất tuyệt vời đã được hai tác giả khắc hoạ trong tác phẩm của mình. Dù cuộc đời có nhiều những cơ cực, họ vẫn tỏa sáng, vẫn hiện lên đầy đẹp đẽ.
TRỌNG TÂM
4 điểm
Hình tượng người đàn bà hàng chài
- Cuộc đời lấm láp:
+ Nỗi khổ, là nguyên nhân chính cho bao xung đột, khổ đau với người đàn bà hàng chài chính là nghèo đói. Cái nghèo đói khiến người chồng trở nên cục cằn thô lỗ. Cái nghèo khiến những đứa con phải chịu món ăn khủng khiếp ròng rã, ngày này tháng nọ. Và tất cả những khó chịu ấy, nỗi đau ấy, người đàn bà phải hứng chịu gấp đôi so với những thành viên còn lại. Bởi, khi túng quẫn, người chồng đã trút sự bế tắc vào lưng vợ. Và có người mẹ nào, nhìn thấy những đứa con đói khát lại cam tâm.
+ Nỗi khổ thứ hai bám riết gia đình người đàn bà hàng chài chính là đông con, với những gia đình ngư dân, nhà nào cũng một sắp con trên dưới 10 đứa. Ta có thể tưởng tượng cảnh trên con thuyền lưới vó chật chội, bầy con nheo nhóc, công việc thì cực nhọc, lại thêm bụng mang dạ chửa.
+ Nỗi khổ thứ ba với người đàn bà hàng chài chính là nỗi khổ từ nạn bạo hành. Người đàn bà bị đánh đập từ chính người mình yêu thương và hết mực mang ơn. Cho nên, không chỉ gây nên nỗi đau đớn về mặt thể xác, nỗi đau về mặt tinh thần lại càng thêm nặng nề.
- Vẻ đẹp toả sáng:
+ Lòng bao dung, nhân ái, vị tha: Chị nhận hết phần thua thiệt về mình, nhận hết trách nhiệm về mình. Chị nhận mình là kẻ không nhan sắc: “từ nhỏ tôi đã là một đứa con gái xấu xí”. Nhận mình khổ là do đẻ nhiều: “Cũng tại đàn bà ở thuyền chúng tôi đẻ nhiều quá”.
Với chồng, trong suốt câu chuyện dài dằng dặc của đời mình người đàn bà không tỏ ra oán giận người chồng.
+ Sự thấu hiểu lẽ đời: Với người đàn bà hàng chài, ẩn đằng sau lớp vỏ thất học, lam lũ kia, chị lại là người phụ nữ rất thấu hiểu lẽ đời.
+ Đức hi sinh - lòng thương con vô bờ bến: Người phụ nữ truyền thống ấy luôn quan niệm: lấy chồng thì phải theo chồng rồi nuôi
cho con khôn lớn. Chị chấp nhận tất cả vì con: “đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất được!”. Tình thương con ở người mẹ ấy sâu sắc đáng ngưỡng mộ. Vì thương con mà chị quặn lòng gửi thằng Pháp nên rừng ở với ông ngoại nó. Vì thương con và để tránh sự tổn thương cho những tâm hồn còn trẻ nên chị đã bảo lão chồng “có đánh thì đưa tôi lên bờ mà đánh” tình thương con ấy không chỉ gắn liền với cảm xúc, tình cảm mà còn gắn liền với lý trí và trách nhiệm của một người mẹ. Chị luôn nhìn về các con, lấy các con làm biểu tượng, là chỗ dựa tinh thần để sống.
Hình tượng bà tú
- Cuộc đời lấm láp
+ Bà Tú đã hiện lên trong không gian chông chênh “mom sông”
thời gian “quanh năm” với công việc buôn bán đầy những mưu toan, nhọc nhằn. Người phụ nữ ấy đang phải gánh vác trách nhiệm công việc mà người đàn ông phải làm: trụ cột gia đình khi phải
“nuôi đủ năm con với một chồng” để có thể mưu sinh bà phải “lặn lội khi quãng vắng / Eo sèo mặt nước buổi Đò Đông”. Học tập ca dao, Ông Tú đã thấy bóng dáng bà Tú qua hình ảnh con cò. Nhớ đến con cò, bao khúc dân ca, ca dao hiện về trong tâm trí người Việt: “Con cò lặn lội bờ sông / Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non”, “Con Cò mày đi ăn đêm / đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao. Con cò trong tâm trí chí dân tộc đó là hình ảnh gầy guộc, chăm chỉ và cần mẫn mong manh và thật đáng thương sao.
- Vẻ đẹp tỏa sáng
+ “Nuôi đủ năm con với một chồng” từ “đủ” ấy cho thấy cả một bàn tay chu đáo, tảo tần, và vất vả. Vì gia đình anh ấy đâu có ít miệng ăn, không chỉ nuôi con, còn phải chăm chồng. Không chỉ là no, mà còn đủ. Đủ cả vật chất lẫn tinh thần, thế mới thấy người phụ nữ ấy tài ba vô cùng, đáng khâm phục vô cùng
+ Trước duyên phận với bao mưa nắng, phản ứng của người phụ nữ ấy là “âu đành phận” và nào “dám quản công” . Đó là sự hy sinh, là đức hi sinh vô bờ bến. Việc làm vợ, làm mẹ đã khó, đây bà còn làm cả trọng trách của người chồng. Nhưng không một lời than, có lẽ với bà Tú, việc hy sinh, việc chăm lo và gánh vác gia đình, là bổn phận, trước hết bà chấp nhận điều đó như một lẽ đương nhiên.
Nhưng có rất nhiều giai thoại kể về việc bà không chỉ giỏi buôn bán, còn giỏi văn thơ, còn sửa thơ Ông Tú, thế mới thấy, người phụ nữ ấy không chỉ tài năng, còn thật thấu hiểu, và cao cả, là thành công lớn trong cuộc đời toàn chỉ thất bại của ông Tú. Là hạnh phúc viên mãn nhất trong cuộc đời chỉ toàn nỗi bất thường của ông Tú.
Bình luận đánh giá
Có thể nói, cả người đàn bà hàng chài và bà Tú đều là những hình ảnh rất đẹp, rất tiêu biểu cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam, dù cho bao sóng gió dập vùi, cũng chẳng thể nào làm mất đi vẻ đẹp phẩm cách của họ. Tuy xây dựng hai hình tượng, ở hai giai đoạn khác nhau của lịch sử, hoàn cảnh sống khác, những cơ cực khác nhau, nhưng ta đều thấy, sự hi sinh, lòng vị tha và tình mẫu tử rất
đẹp của họ. Ở họ, gia đình vốn là lẽ sống, là niềm vui, là động lực để họ có thể vượt qua được bao cơ cực ở đời.
Trang 7/5
