Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
1
BA TUYỆT CHIÊU GIẢI PHƯƠNG TRÌNH-BẤT PHƯƠNG TRÌNH CHỨA CĂN THỨC (Cẩm nang ôn thi đại học!)
Các đề thi đại học những năm gần đây yêu cầu học sinh giải PT có chứa căn thức khá phức tạp, hơn nữa nhiều học sinh quên, yếu, thiếu phần kiến thức phần này. Do vậy tôi trình bày tương đối hệ thống để các bạn lớp 12 ôn lại, các bạn lớp 10 và 11 sớm làm quen và tập dượt, hy vọng từ những định hướng đó các bạn sẽ dễ dàng lĩnh hội kiến thức từ các tài liệu tham khảo và giáo viên trên lớp
Rút gọn+luỹ thừa hai vế pt+Đưa thành PT tích 1. x 1 4x13 3x12
Điều kiện x 1
Pt (x1)(4x13) x 1
1 0 2
( 1)(4 13) ( 1) x
x x x
x 1
2. (ĐH D 05) 2 x22 x1 x14 ĐS: x=3
Biến trong căn thành BP và bỏ khỏi căn được: 2( x11) x14
3. x x x 1x
1 1
ĐK: x1
Bình phương hai vế do không âm….dại thế!
x x x x
x x x
x x x
Pt 1 1
1 1 2
1 1
: 2 2 (Do x1 thì hai vế không âm )
2 5 0 1
) 1
( 2 2
x x x
4. (ĐH A 04)
3 3 7
3 ) 16 (
2 2
x x x
x x
ĐS: x10 34
ĐK, quy đồng MS, được: 2(x2 16) x37x, đây là bài cơ bản 5. (ĐH A 05) 5x1 x1 2x4
ĐS: [2; 10], Bài hai căn, bình phương hai lần ĐK: x2 Bpt:5x12x42 2x4 x1x1 x2 (2x4)(x1)
6. x2 3x2 x2 4x3 2 x2 5x4 Bpt: (x1)(x2) (x1)(x3)2 (x1)(x4) ĐK: x4;x1
TH1: x4; Pt: (x2) (x3)2 (x4) (Bình phương…dại thế!)
Vì (x2) (x4), (x3) (x4), Nên Pt VN ( khôn thế…!)
TH2: x1: Pt (2x) (3x)2 (4x) VN
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
2 ĐS: x=1
7. (Dự bị D 06) x2 7x2 x12 x28x71
ĐS: x=4; x=5, đưa thành tích, nhờ phân tích trong căn và nhóm ĐK: 1x7
Pt: x12 7x2 x1 (x1)(7x)0 0 ) 2 1 ( 7 ) 2 1 (
1
x x x x
0 ) 2 1 ).(
7 1
(
x x x
8. (ĐH A 10) 1
) 1 (
2
1 2
x x
x x
ĐS: 2
5 3
x ĐK: x 0
Để ý MS luôn dương vì căn nhỏ hơn 1, Bpt: 2(x2 x1) x x 1
Đến đây dùng BĐT BNC 1.(1x)1. x (11)[(1x)2( x)2] hoăc BP và nhóm lại
0 1
0 1 ) (
2 )
( 2
x x
x x x
x
9. (ĐH B 10) 3x1 6x3x2 14x80 ĐS: x=5
ĐK: 1/3x6; Dự đoán nghiệm là 5, ta sẽ tạo ra hai liên hợp ứng với hai căn, sao cho có nhân tử x-5, ta làm như sau: ( 3x14)(1 6x)(3x214x5)0 sau khi nhân liên hợp và ra PT tích được một nhân tử luôn dương trên D
0 ) 1 3 )(
5 6 (
1 5 4
1 3
15
3
x x
x x x
x
(3 1) 0 ( )
6 1
1 4
1 3
3 0 5
VN x x
x x
Rút gọn, phân tích rồi đặt ẩn phụ 10. x2 x23x 5 3x7
Ta đặt x23x 5 t (t0) ta được t2 t 120, ta được x 1 hoặc x4 11. (ĐH A 02) Error! Objects cannot be created from editing field codes.
ĐS: x=5 ĐK: 4x
Đặt x4 x4t0 t22x2 x4 x4, ta được: t2-t-12=0t3(l);t 4
12. (ĐH NT )
x x
x x 1
1 4 2
2 2
2
ĐS: x=1
Chia TH để xét. Bình phương để kết hợp các bộ nghịch đảo bằng cách đặt
x1x =t
ĐK 0 2 3
3 2
; 3 2 0
2 / 1 0
; 0 2 /
1
x
x x
x x
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
3 Pt: 4(t22)2 52(t22)(4t)2, 2t4
5 4 2
9 2 2
t t t
0 16 40 28
83 2
4
t t t t (t2)[t(t3)27t8]0t2x1 13. 5x214x 9 x2 x 205 x1
ĐK: x5. 5x2 14x 9 x2 x 20 5 x 1 5x2 14x 9 5 x 1 x2 x 20
Bình phương.
2
2
2 x 4x 5 3 x4 5 x 4x5 x4
Đặt 2 4 5, 0.
4
x x
t t
x
Ta được: 2 2 5 3 0 1, 3
t t t t2. Vậy PT có nghiệm 5 61
, 8
x 2 x .
14. 3 2x x11: ĐS: [1;2],[10;) ĐK: x1
Đặt 3 2x t,t1, x1 1t3 Bpt:
( 2) 0
1 1
1 3 2
t t t t t
t
15. (4x1) x2 1 2x22x1
Đặt x2 1 t (t0) ta được phương trình 2t2(4x 1)t 2x 1 0t2x1; t=1/2 Từ đó, giải tìm x ta được x=4/3
16. 2(x2 2)5 x3 1 ĐS:
2 37 5
x
Từ nhận xét HĐT trong căn, và ẩn bên ngoài căn ta đặt u= x1;v x2x1 sau đó biến đổi hợp lý để thay vào PT.
) 1 )(
1 ( 5 ) 1 1 (
2 x2x x x x2x ĐK: x1
Pt: 2(u2v2)5uv2u(u2v)v(u2v)0 (Có thể dùng PT bậc hai)
u v v u2 ; 2
17. 4 57x4 x40 5 ĐS: x=-24; x=41 Đặt ẩn phụ đưa về HPT đối xứng loại 1 ĐK: 40x57
Đặt: 4 57xu0; 4 x40v0 Ta có:
97 2
2 5
2 2 2
4 2
4 v u v uv u v
u v u
6 );
( 44 0
528 100
2 5
2
2v uv uv l uv
u v u
18. x3 1 2 23 x1
Đặt 32x 1 y 2x 1 y32x y31 Phương trình tương đương với hệ sau:
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
4
3 3
1 2
1 2
x y
y x
được x1; 1 5
x 2
Dùng hàm số+Đánh giá hai vế.
19. x22x3 x2 6x11 3x x1 ĐS:
2;3]Xét hàm số: f(t)= t2 t ĐK: 1 x3
x x
x
x1) 2 1 (3 ) 2 3
( 2 2
Xét hàm số: f(t)= t2 t có f’(t)>0 x-1>3-x hay x>2
20. 4x1 4x211 ĐK: x1/2
VT’= 0 1/2
1 4
4 1 4
2
2
x
x x x
Nên x=1/2 là nghiệm duy nhất 21. x22x 5 x 1 2
Nhận xét: VT (x1)2 4 x 1 2 x Suy ra VT 2 x 1 0 x 1
Phương trình có nghiệm x1
22. x3 15x 2(x27x24) ĐS: x=6 Đặt: ux3;v 15x và bình phương ĐK: x15
u+v 2(u2 v2) suy ra: (u-v)20 nên:
x
x3 15 hay x=6. Thử lại t/m