KHÁI QUÁT VĂN HỌC

(1)



baotucom

TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH

TỔ NGỮ VĂN

(2)



baotucom

KHÁI QUÁT VĂN HỌC

VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 ĐẾN HẾT

THẾ KỶ XX

(3)



baotucom

2 GIAI ĐOẠN

Từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1975

Từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX

(4)



baotucom

GIAI ĐOẠN 1

I. KHÁI QUÁT VHVN TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1975

1.Vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá * Về lịch sử xã hội

- Văn học vận động và phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản, tạo nên nền văn học thống nhất và nhà văn kiểu mới nhà văn – chiến sĩ.

- Cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 đã giật tung xiềng xích 80 năm thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật.

- Tháng 7 - 54, hiệp định Giơnevơ được ký kết, hoà bình trên miền Bắc.

- Thực dân Pháp rắp tâm quay trở lại nước ta, cuộc kháng chiến kéo dài 9 năm gian khổ.

- Cuộc cách mạng ruộng đất những năm 1953 – 1955.

- Đất nước bị chia cắt hơn 20 năm.

- Công cuộc xây dựng CNXH ở miền Bắc (1958 -1960). Hai cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc.

(5)



baotucom

Chính phủ nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà, ngày 3/11/1946.

(6)



baotucom

I.KHÁI QUÁT VHVN TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1975

2.Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu a. Chặng đường từ năm 1945 đến năm 1954

* Lịch sử

- Đất nước vừa giành độc lập  tiếp tục công cuộc kháng chiến chống Pháp.

Kim

Lân

(7)



baotucom

- Từ 1945 - 1946:

Phản ánh niềm vui của nhân dân khi đất nước được giải phóng.

Thể loại:

Truyện ngắn và kí ( SGK)

Trần Đăng 1945

đến 1954

Các chặng đường

Chủ đề

chính Thành tựu Tác giả

tiêu biểu

+ Một lần tới thủ đô và Trận Phố ràng

+ Đôi mắt và Ở rừng

(1951)

Nam Cao

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG

THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX

(8)



baotucom

- Từ 1946 – 1954:

+ Phản ánh cuộc kháng chiến chống Pháp gắn bó sâu sắc với đời sống cách mạng và kháng chiến.

+ Khám phá sức mạnh và những phẩm chất tốt đẹp của nhân dân.

Làng

1945 đến 1954

Thành tựu Tác giả tiêu biểu

Kim Lân Thư nhà

Vùng mỏ Xung kích

Hồ Phương Võ Huy Tâm

Nguyễn Đình Thi

Đất nước đứng lên

Nguyên Ngọc

Truyện Tây Bắc Tô Hoài

Chủ đề chính

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG

(9)



baotucom

+ Thể hiện niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai tất thắng của cuộc kháng chiến.

THƠ CA

Hồ Chí Minh 1945

đến 1954

Chủ đề Thành tựu Tác giả

tiêu biểu

- Cảnh khuya, Cảnh rừng Việt Bắc, Rằm tháng giêng, Lên núi...

- Bên kia sông Đuống (1948)

Hoàng Cầm

- Tây Tiến

(1947)

Quang Dũng

(10)



baotucom

- Ca ngợi Tổ quốc, quần chúng cách mạng.

- Cổ vũ phong trào Nam tiến.

- Biểu dương tấm gương vì nước quên mình.

Thể loại: Kịch Bắc Sơn, Những người ở lại.

Nguyễn Huy Tưởng

tiêu biểu

- Chị Hòa Học Phi 1945

đến 1954

(11)



baotucom

LL phê bình:

Trường Chinh 1945

đến 1954

tiêu biểu

- Chủ nghĩa Mác và vấn đề văn hóa Việt Nam

Nguyễn Đình Thi

- Quyền sống con người trong

“ Truyện Kiều”

Hoài Thanh - Nhận đường,

Mấy vấn đề văn nghệ

(12)



baotucom

b. Chặng đường từ 1955- 1964

* Lịch sử

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX

Em hãy trình bày những nét chính về hoàn cảnh lịch sử xã hội chặng 1955- 1964?

- Xây dựng CNXH ở miền Bắc.

- Đấu tranh thống nhất đất nước.

- Đề tài chiến tranh kết thúc, các tác giả chủ yếu miêu tả tổn thất về số phận của cá nhân trong chiến tranh

Nguyễn Khải Tô Hoài

(13)



baotucom

- Văn xuôi:

nhiều đề tài.

Ng Thế Phương 1955

đến 1964

Các

chặng. Chủ đề Thành tựu Tác giả

tiêu biểu

Nguyễn Kiên Đi bước nữa

+ Kháng chiến chống Pháp

Nguyễn Huy Tưởng

+ Đổi mới khát vọng hạnh phúc.

Mùa lạc Nguyễn Khải Anh Keng

Sống mãi với thủ đô

- Ngợi ca công cuộc xây dựng CNXH.

- Nỗi đau chia cắt

và ý chí thống

nhất đất nước

(14)



baotucom

Cao điểm cuối cùng

Hữu Mai

1955 đến 1964

Các

tiêu biểu

Tô Hoài + Đề tài hiện

thực c/s trước c/m

- Vỡ bờ Ng Đình Thi Trước giờ nổ

súng

- Tranh tối tranh sáng

Ng Công Hoan - Mười năm

- Cửa biển

Lê Khâm

Nguyên Hồng

- Nỗi đau chia

cắt và ý chí

thống nhất đất

nước

(15)



baotucom

+ Đề tài công cuộc XDCNXH

Nguyễn Tuân 1955

đến 1964

Các

tiêu biểu

Tố Hữu - Bốn năm sau

- Ánh sáng và phù sa

Chế Lan Viên - Sông Đà

- Cái sân gạch THƠ CA - Gió lộng

- Riêng chung...

Ng Huy Tưởng

Xuân Diệu Đào Vũ

- Nỗi đau chia cắt và ý chí thống nhất đất nước

(16)



baotucom

KỊCH

Học Phi

Các

tiêu biểu

- Ngọn lửa

- Một đảng viên

- Chị Nhàn và Nổi gió

Nguyễn Vũ

Đào Hồng Cẩm

1955 đến 1964

- Nỗi đau chia

cắt và ý chí

thống nhất đất

nước

(17)



baotucom

c   t

1951975

* Lịch sử

- Ngày 5.8.1964 - dân quân miền Bắc bắn rơi máy bay của Mỹ, Sự nổi dậy của Điện Biên Phủ trên không - HN - chiến dịch HCM.

- Thời kì k/c chống Mĩ ác liệt.

(18)



baotucom

VĂN XUÔI

Nguyễn Thi 1965

đến 1975

Các

tiêu biểu

Hữu Mai - Người mẹ cầm

súng

- Cửa sông

Ng Minh Châu Miền Nam:

- Rừng xà nu Miền Bắc - Vùng trời

- Dấu chân người lính

Ng Trung Thành Anh Đức

- Hòn đất - Ngợi ca chủ

nghĩa yêu nước và anh hùng cách mạng

(19)



baotucom

THƠ CA

Tố Hữu

Các

tiêu biểu

Nguyễn Duy - Ra trận, Máu và

hoa

- Hương cây, bếp lửa...

Lưu Quang Vũ - Mặt đường k/v

- Cát trắng

Ng Khoa Điềm Xuân Quỳnh - Gió Lào cát trắng

- Mở rộng và đào sâu hiện thực, tăng cường chất suy tưởng và chính luận

1965

đến

1975

(20)



baotucom

KỊCH

Xuân Trình

Các

tiêu biểu

Vũ Dũng Minh - Quê hương Việt

Nam, Thời tiết ngày mai

Đặng Thai Mai, Chế Lan Viên.

- Đại đội trưởng của tôi

LÝ LUẬN PBVH

Đào Hồng Cẩm - Đôi mắt

1965 đến 1975

- Mở rộng và

đào sâu hiện

thực, tăng

cường chất suy

tưởng và chính

luận

(21)



baotucom

c  c v c

t mcm

- Phức tạp: Xen kẽ nhiều xu hướng phản động, tiêu cực đồi trụy và tiến bộ, yêu nước và cách mạng.

- Hình thức thể loại: gọn nhẹ như truyện ngắn, phóng sự, bút ký.

- Tác phẩm tiêu biểu:

+ Hương rừng Cà Mau ( Sơn Nam)

+ Thương nhớ mười hai ( Vũ Bằng)

(22)



baotucom

3. Những đặc điểm cơ bản của VHVN từ năm 1945 đến năm 1975.

a. Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước

- Khuynh hướng tư tưởng chủ đạo: tư tưởng cách mạng, văn học là vũ khí phục vụ cách mạng, nhà văn – chiến sĩ.

- Đề tài: Tổ Quốc: đấu tranh thống nhất đất nước, xây dựng CNXH.

- Nhân vật trung tâm: người chiến sĩ, dân quân, du kích, TNXP, người lao động,

cá nhân, tập thể  Phản chiếu v/đ LSDT.

(23)



baotucom

b. Nền văn học hướng về đại chúng

- Đại chúng: vừa là đối tượng phản ánh, vừa là đối tượng phản ánh của văn học.

Cái nhìn mới của người sáng tác về Nhân Dân. Đất Nước là của Nhân Dân.

- Nội dung: phản ánh nỗi bất hạnh cuộc đời cũ, niềm vui cuộc đời mới…

- Hình thức: ngắn gọn, ngôn ngữ bình dị...

(24)



baotucom

b. Nền văn học hướng về đại chúng

c. Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn

Khuynh hướng sử thi:

+ Đề tài: cộng đồng

+ Nhân vật chính: tiêu biểu.

+ Lời văn; ngợi ca.

Cảm hứng lãng mạn

+ Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới,

+ Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM và tin

tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

(25)



baotucom

II. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VHVN TỪ NĂM 1975 ĐẾN HẾT TK XX 1. Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá

- 1975 - 1985: nước nhà hoàn toàn độc lập, thống nhất ta nhưng gặp phải những khó khăn thử thách mới.

- Từ 1986: Đảng đề xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới toàn diện.

+ Kinh tế: Chuyển sang kinh tế thị trường.

+ Văn hoá: Tiếp xúc rộng rãi với nhiều nước trên thế giới.

(26)



baotucom

II. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VHVN TỪ NĂM 1975 ĐẾN HẾT TK XX

1. Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá

2. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu a. Thơ:

+ Chế Lan Viên với khát vọng đổi mới thơ ca qua các tập thơ Di cảo,

- Trường ca nở rộ:

+ Những người đi tới biển (Thanh Thảo) + Đường tới thành phố (Hữu Thỉnh)

- Những tác phẩm đáng chú ý:

+ Tự hát (Xuân Quỳnh)

+ Người đàn bà ngồi đan (Ý Nhi)

+ Thư mùa đông (Hữu Thỉnh)

(27)



baotucom

2. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu

* Văn xuôi: Mưa mùa hạ, Mùa lá rụng trong vườn ( Ma Văn Kháng)

+ Thời xa vắng (Lê Lựu)

+ Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, + Bến quê (Nguyễn Minh Châu)

+ Tập truyện ngắn:

+ Tiểu thuyết:

Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh)

+ Bút kí: Ai đã đặt tên cho dòng sông (Hoàng Phủ Ngọc Tường)

+ Hồi kí: Cát bụi chân ai ( Tô Hoài).

(28)



baotucom

2. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu

* Những dấu hiệu của sự đổi mới

- Vận động theo khuynh hướng dân chủ hoá, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc.

- Phát triển đa dạng hơn về đề tài, chủ đề; phong phú và mới mẻ về thủ pháp nghệ thuật, cá tính sáng tạo của nhà văn được phát huy

- Khám phá con người trong những mối quan hệ đa dạng và phức tạp

 VH giai đoạn này chủ yếu vận động theo hướng dân chủ hoá,

mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc, đa dạng về đề tài, mới mẻ

vầ n.thuật và phát huy cá tính sáng tạo của nhà văn.

(29)



baotucom

III. KẾT LUẬN.

Những thành tựu: + Kế thừa và phát huy những truyền thống tư tưởng lớn của văn học dân tộc

+ Phản ánh đầy đủ về hiện thực của đất nước + Có nhiều tìm tòi, sáng tạo mới về nghệ thuật., đặc biệt là thơ trữ tình và truyện ngắn.

Những hạn chế: + Nội dung tư tưởng của một số tác phẩm chưa thật sâu sắc, cách nhìn con người và cuộc sống còn đơn giản, phiến diện.

+ Phong cách của một số nhà văn còn mờ nhạt, chất lượng của một số tác phẩm còn non kém.

(30)



baotucom