KÍNH CHÀO THẦY CÔ GIÁO
LỚP: 8A4
Tiết 40:
Vớ dụ 1:Những từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau có nghĩa là gì?
Tại sao ngư ời viết, người nói lại dùng cách diễn đạt đó ? a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi
tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nưư ớc, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
c. Lưượm con ông Độ đây mà … Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
→ Các từ ngữ in đậm trong cả ba đoạn trích trên đều nói đến cái chết.
=> Cách nói như vậy để giảmư nhẹ, tránh đi phần nào sự đau buồn.
Tiết 40:
I. Núi giảm núi trỏnh và tỏc dụng của núi giảm núi trỏnh:
1. Vớ dụ:
Vớ dụ 2: Vì sao trong câu văn sau, tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa ?
“Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của ng ời mẹ, để bàn tay ngư ời mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưư ng cho, mới thấy ngườiưmẹ có một êm dịu vô cùng.”
(Nguyên Hồng – “ Những ngày thơ ấu ) ”
=>Tác giả dùng từ bầu sữa trong câu này cốt để tránh thô
tục.
Tiết 40:
I. Núi giảm núi trỏnh và tỏc dụng của núi giảm núi trỏnh:
1. Vớ dụ:
Vớ dụ 3 : So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với ng ời nghe ?
- Con dạo này lư ời lắm.
- Con dạo này không đ ược chăm chỉ lắm.
=> Cách nói thứ hai nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với ngưười nghe.
Tiết 40:
I. Núi giảm núi trỏnh và tỏc dụng núi giảm núi trỏnh:
Hãy phân tích cái hay của việc sử dụng phép nói giảm nói tránh trong đoạn trích sau :
“Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão bảo ngay
-Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ !”
( Nam Cao, Lão Hạc )
Cậu Vàng
bị giết đi đời
Cảm giác ghê sợ với ng ười nghe.
Tránh gây cảm giác ghê sợ với ng ười nghe.
Hàm ý xót xa, luyến tiếc và đư ợm chút
mỉa mai…
Núi giảm núi trỏnh
* Lưu ý :
Để cảm thụ được cái hay, giá trị nghệ thuật của cách nói giảm nói tránh trong tác phẩm văn học cần :
- Xét nó trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể.
- Xét nó trong mối liên hệ đối chiếu với những cách nói khác có thể dùng trong trườ ng hợp
giao tiếp đó.
Tiết 40:
Hãy cho biết ng ời viết (người nói) đã thực hiện phép nói giảm nói tránh bằng cách nào ?
a. Trong bài “ Lóo Hạc”, Nam Cao viết:
Hụm sau, lóo Hạc sang nhà tụi.Vừa thấy tụi, lóo bảo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ụng giỏo ạ!
c.
-Bài thơ của anh dở lắm.
-Bài thơ của anh chưa được hay lắm.
Dựng cỏc từ ngữ đồng nghĩa.
Dựng cỏch núi phủ định, từ trỏi nghĩa.
d.
-Anh cũn kộm lắm.
-Anh cần cố gắng nhiều hơn .
b. Hắn ( Binh Tư) bĩu mụi và bảo:
- Lóo làm bộ đấy! Thật ra lóo chỉ tẩm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đõu: Lóo vừa xin tụi một ớt bả chú…
Dựng cỏch núi vũng.
Dựng cỏch núi trống (tỉnh lược).
Nối A và B cho phù hợp?
A B
1. Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
(NguyễnKhuyến-“KhócDươngKhuê”)
2. Cậu này thông minh nhưng chậm hiểu .
3. Hoạt động của đơn vị A còn nhiều tồn tại cần khắc phục.
a. Trong thơ ca trữ tình
c. Trong lời nói hằng ngày
b. Trong văn chính luận
Phạm vi sử dụng:Trong thơ ca trữ tình, trong văn chính luận, báo chí
và trong lời nói hằng ngày.
Sử dụng nói giảm nói tránh:
- Giúp thể hiện thái độ nhã nhặn, lịch sự trong giao tiếp.
- Sự quan tâm tôn trọng của người nói đối với người nghe.
- Tạo phong cách nói năng đúng mực của con người có văn hóa, có giáo dục.
Sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh phï hîp sÏ t¹o cho
ngư ời nói cã phong c¸ch nãi n¨ng nh ư thÕ nµo ?
Những tình huống giao tiếp nh thế nào thì không nên sử dụng cách nói giảm nói tránh?
( B i t à ập 4/109)
Trong tr ường hợp cần thiết phải nói thẳng,
nói đúng mức độ sự thật thì không nên nói
giảm nói tránh vì như thế là bất lợi.
II. Luyện tập:
Bài tập 1: Điền cỏc từ ngữ núi giảm núi trỏnh sau đõy vào chố trống /…/: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, cú tuổi, đi bước nữa.
a. Khuya rồi, mời bà … đi nghỉ.
b. Cha mẹ em … từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
d. Mẹ đã … rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.
c. Đây là lớp học cho trẻ em . . . .
e. Cha nó mất, mẹ nó … , nên chú nó rất th ơng nó.
chia tay nhau
có tuổi
đi b ớc nữa
khiếm thị
Tiết 40:
II. Luyện tập:
Tiết 40:
Bµi tËp 2: Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào cã sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh :
a.1 Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a.2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b.1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b.2. Anh không nên ở đây nữa!
c.1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!
c.2. Cấm hút thuốc trong phòng!
d.1. Nó nói như thế là thiếu thiện chí!
d.2. Nó nói như thế là ác ý!
e.1. Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e.2. Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
Bài tập 3: Cho 2 VD:
1. Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn.
2. Bác Dương thôi đã, thôi rồi?(Nguyễn Khuyến)
- Hình thức: Thảo luận nhóm lớn - Thời gian: 5 phút
- Đại diện nhóm trình bày trên bảng phụ
300 280 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0
Xác định biện pháp tu từ trong 2 VD trên?
Qua đó hãy so sánh nói quá và nói giảm nói tránh?
VD1: Nói quá -> Nhấn mạnh sự hòa thuận, chung thủy
VD2: Nói giảm, nói tránh-> Tránh cảm giác đau buồn, thương
tiếc của nhà thơ đối với người bạn.
*Giống nhau: Đều là biện pháp tu từ được dùng phổ biến trong thơ văn, trong lời ăn tiếng nói hàng ngày.
*Khác nhau:
Nói quá Nói giảm, nói tránh
- Là cách nói phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng.
- Tác dụng: nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
- Là dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển
- Tác dụng: tránh gây cảm
giác đau buồn, nặng nề, tránh
thô tục thiếu lịch sự.
Anh cút ra khỏi nơi đây
ngay!
Tình huống 1:
Anh không nên ở đây nữa!
Hãy quan sát các tình huống trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống đó?
BÀI TẬP 4:
Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết
rồi!
TÌNH HUỐNG 2:
Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao
lâu nữa.
Những đứa trẻ Những đứa trẻ n y bố mẹ chết à n y bố mẹ chết à
hết rồi, thật hết rồi, thật
đáng th
đáng th ư ư ơng. ơng.
TèNH HUỐNG 3:
Những đứa trẻ
Những đứa trẻ mồ côi mồ côi này thật đáng th
này thật đáng th ư ơng. ư ơng.
Cấm trẻ con vào trong đó.
-Các cháu vào trong đó rất nguy hiểm.
-Trẻ con khụng nờn vào trong đú.
TèNH HUỐNG 4:
Bỏc cho
chỳng chỏu
vào trong
đú được
khụng ạ?
Học thuộc ghi nhớ
Chuẩn bị bài : Luyện nói theo ngôi kể kết hợp miêu tả và biểu cảm
Nhóm 1, 2: Lập dàn ý bài văn: Đóng vai chị Dậu kể lại đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”
Nhóm 3.4: Lập dàn ý bài văn: Đóng vai lão Hạc kể lại chuyện bán con chó vàng.
17:36
