h ba,thi u tính ng b c a h th ng pháp lu t cho th ng m i i n t

6

tài chính VĨ Mô Số 03 (188) - 2019

- Ch th 16/CT-TTg ngày 04/5/2017 v vi c t ng c ng n ng l c ti p c n cu c cách m ng c ng nghi p l n th 4

Nh ng v n b n quy ph m pháp lu t hi n hành cĩ nhi u quy nh, t o c s pháp l cho th ng m i i n t , trong ĩ cĩ nh ng quy nh: giao k t và th c hi n h p ng th ng m i i n t th ng i p d li u, ch k i n t , ch ng th c ch k i n t quy nh v an ninh, an tồn, b o v , b o m t trong giao d ch th ng m i i n t gi i quy t tranh ch p và x l vi ph m trong giao d ch th ng m i i n t tr nh t , th t c h i quan trong th ng m i i n t khai thu và qu n l thu i v i th ng m i i n t b o v quy n s h u trí tu trong th ng m i i n t

M c d cĩ nhi u v n b n quy ph m pháp lu t i u ch nh quan h th ng m i i n t , t o c s pháp l cho th ng m i i n t Vi t Nam phát tri n trong th i gian qua, song v n ch a áp ng y u c u. Th hi n:

h nh t,cịn nhi u quan h th ng m i i n t ch a c pháp lu t i u ch nh. Nhi u quy nh hi n hành cịn r t chung chung, quy nh t i nhi u v n b n quy ph m khác nhau, khĩ áp d ng.

Ch ng h n, theo Lu t th ng m i: Trong ho t ng th ng m i, các th ng i p d li u áp ng các i u ki n, ti u chu n k thu t theo quy nh th cĩ giá tr pháp l t ng ng v n b n ho c, vi c tr ng bày, gi i thi u hàng hố, d ch v tr n internet c ng c coi là h nh th c tr ng bày, gi i thi u hàng hố, d ch v V y, th ng i p d li u nh th nào là áp ng các i u ki n, ti u chu n k thu t, là v n r t khĩ v i các ch th ,

V thi u các quy ph m pháp lu t i u ch nh quan h th ng m i i n t n n tr n th c t các ch th tham gia quan h th ng m i và c các c quan nhà n c cĩ th m quy n khi th c hi n ch c n ng ki m tra, thanh tra, giám sát, là thi u c s pháp l .

h ha, h th ng pháp lu t v th ng m i i n t ch a th c s áp ng c y u c u h i nh p th ng m i qu c t , ch a th c s ph h p v i Lu t m u c a U ban pháp lu t th ng m i qu c t - Li n h p qu c (UN Commision on International Trade Law - UNCITRAL) v th ng m i i n t . Do v y, cịn t o ra s b t b nh

ng gi a các ch th kinh doanh trong n c v i

ch th kinh doanh n c ngồi (ch ng h n, doanh nghi p n c ngồi nh Grab, Google, Facebook, Agoda, Traveloka, cĩ th kinh doanh xuy n bi n gi i vào Vi t Nam, trong khi pháp lu t Vi t Nam cịn thi u nhi u quy nh i u ch nh ho c cĩ nh ng quy nh t o l i th h n cho doanh nghi p n c ngồi).

h ba,thi u tính ng b c a h th ng pháp lu t cho th ng m i i n t . Ch ng h n:

- Pháp lu t v h p ng i n t (giá tr pháp l , th i i m cĩ hi u l c, ch ng th c, ) ch a hồn thi n, g y khĩ kh n cho các ho t ng th ng m i

i n t .

- Pháp lu t v ch k s , ch ng t i n t , ch ng c i n t , cịn cĩ nh ng b t c p, d g y tranh ch p,

-Pháp lu t v thu , qu n l thu , k tốn, ki m tốn, gi i quy t tranh ch p, x l vi ph m, v i ho t ng th ng m i i n t trong n n kinh t s là cịn nhi u b t c p. T ĩ, th c t làm th t thu thu vào ng n sách nhà n c ho c kh ng qu n l c n n l i tu ti n a ra quy nh c m (trái v i nguy n t c i u ch nh c a pháp lu t v i ho t ng th ng m i nĩi chung, th ng m i i n t nĩi ri ng).

- Khu n kh pháp l cho ng n hàng s ch a áp ng y u c u c a th ng m i i n t

M t s k n ngh nh m hồn th n pháp lu t th ng m n t d gĩc nh n c a n n k nh t s t Nam h n na

h nh t, s a i, b sung Lu t th ng m i 2005, trong ĩ cĩ i u ch nh v th ng m i i n t .

M c d cĩ Lu t qu n l ngo i th ng 2017, s a i, b sung m t s quy nh trong Lu t th ng m i 2005, song ch s a nh ng quy nh v th ng m i qu c t . Lu t th ng m i ban hành t 2005, cho n nay cĩ nhi u b t c p, c bi t i v i th ng m i i n t .

Rà sốt l i h th ng các quy ph m pháp lu t i u ch nh quan h th ng m i i n t , tr n c s

c i m c a th ng m i i n t , t th c ti n Vi t Nam hi n nay, y u c u h i nh p th ng m i qu c t và Lu t m u c a U ban pháp lu t th ng m i qu c t - Li n h p qu c (UN Commision on International Trade Law - UNCITRAL) v th ng

7

tài chính VĨ Mô Số 03 (188) - 2019

m i i n t s a i nh ng quy nh kh ng cịn ph h p, b sung các quy ph m pháp lu t ch a cĩ i u ch nh quan h th ng m i i n t ch a c pháp lu t i u ch nh. Theo ĩ, nh ng quan h th ng m i i n t nào c B lu t d n s và các Lu t khác li n quan i u ch nh th Lu t th ng m i kh ng quy nh. So sánh v i các i u c qu c t v th ng m i (trong ĩ cĩ th ng m i i n t ) i u ch nh, b sung cho ph h p (các i u c qu c t v th ng m i qu c t : C ng c vi n 1980 v h p ng mua bán hàng hố qu c t , CPTTP, các FTA khác v th ng m i qu c t ).

h ha, n n cĩ Lu t th ng m i i n t Trong i u ki n cách m ng 4.0, n n kinh t s phát tri n b n v ng, theo t i, Vi t Nam n n ban hành Lu t th ng m i i n t (V n b n lu t do Qu c h i ban hành). Theo ĩ, s a Lu t th ng m i (v i t cách là lu t chung i u ch nh các quan h th ng m i) ch quy nh nh ng nguy n t c cho th ng m i i n t . Lu t th ng m i i n t c n quy nh rõ v h p ng i n t trong th ng m i (nh ng khác bi t v i giao d ch hành chính c ng, v i giao d ch d n s th ng th ng - theo ngh a h p). Trong ĩ, quy nh rõ v ch k s và ch ng th c ch k s hố n i n t khi bán hàng, cung c p d ch v (thay th cho các Ngh nh - v n b n d i lu t hi n hành v nh ng v n này), qua ĩ c ng x l

c nh ng b t c p hi n nay trong h th ng pháp lu t v giao d ch i n t .

Ban hành Lu t th ng m i i n t c n nghi n c u và áp d ng m t cách nghi m túc Lu t m u c a UNCITRAL v th ng m i i n t . Trong ĩ cĩ nh ng quy nh m u v th a nh n giá tr pháp l c a các th ng i p d li u, b o m nh ng giao d ch i n t c th a nh n giá tr pháp l

b o m quy n và l i ích h p pháp c a các b n tham gia, h nh th c th hi n th ng i p d li u, ch k i n t , i u ki n b o m an tồn cho ch k i n t , ngh a v c a ng i k ch k

i n t , ngh a v c a b n ch p nh n ch k i n t , th a nh n ch k i n t và ch ng th i n t n c ngồi, giá tr pháp l c a th ng i p d li u (cĩ giá tr nh v n b n), th ng i p d li u cĩ giá tr nh b n g c, cĩ giá tr làm ch ng c , x l vi ph m pháp lu t v th ng m i i n t , tranh ch p và gi i quy t tranh ch p trong th ng m i i n t

B n c nh ĩ, Vi t Nam là thành vi n c a C ng c vi n 1980 v H p ng mua bán qu c t , t ra y u c u pháp lu t Vi t Nam ph i cĩ i u ch nh cho ph h p, trong ĩ cĩ nh ng quy nh v th t c giao k t h p ng (trong ĩ cĩ h p ng

i n t ), bi n pháp b o h pháp l cho h p ng mua bán hàng hố qu c t

Hi n nay nhi u qu c gia tr n th gi i cĩ nh ng v n b n Lu t v th ng m i i n t d a tr n nh ng khái ni m và nh ng nguy n t c c b n c a Lu t m u v th ng m i i n t c a UNCITRAL.

Ch ng h n, Hoa K , Canada, Singapore, Hàn Qu c, Australia, New Zealand, Nh t, Thái Lan, Trung Qu c, u cĩ nh ng v n b n pháp l v giao d ch i n t c n c tr n Lu t m u tr n. Vi t Nam c n tham kh o h c t p kinh nghi m này các qu c gia t ng t .

Lu t th ng m i i n t c n cĩ m t ch ng ri ng quy nh v h p ng th ng m i i n t . Trong ĩ, tr n c s B lu t d n s hi n hành, Lu t m u c a UNCITRAL v th ng m i i n t và các i u c qu c t mà Vi t Nam là thành vi n, Lu t th ng m i i n t quy nh c th , chi ti t v h p ng th ng m i i n t , v a ph h p v i b n ch t c a th ng m i i n t , b o m quy n và l i ích h p pháp c a các b n tham gia, v a là c s pháp l qu n l nhà n c v th ng m i i n t , ph h p v i th ng l qu c t , áp ng y u c u h i nh p kinh t qu c t .

h ba, hồn thi n pháp lu t v thanh tốn i n t cho th ng m i i n t

Tr n c s nh ng quy nh hi n hành v thanh tốn trong quan h th ng m i, c n rà sốt các quy nh và nghi n c u k các ngu n t pháp qu c t v thanh tốn i n t trong th ng m i i n t , hồn thi n các quy nh v thanh tốn i n t nh m b o m thanh tốn c thu n l i, nhanh chĩng, minh b ch. Do v y, c n quy nh b t bu c ph i th c hi n thanh tốn th ng qua ng n hàng ho c các trung gian thanh tốn v i các quy nh c th và các quy nh cho vi c các ti n ích tích h p thanh tốn i n t trong giao d ch th ng m i i n t s d ng r ng r i cho các m h nh th ng m i i n t .

Hồn thi n quy nh v ch ng t i n t , ch ng th c ch ng t i n t trong thanh tốn i n t v i ho t ng th ng m i i n t .

8

pháp lu t, t o c s pháp l cho ho t ng c a ng n hàng s , áp ng y u c u thanh tốn i n t trong th ng m i i n t .

h t ,hồn thi n h th ng pháp lu t thu và qu n l thu i v i ho t ng th ng m i i n t

Ho t ng th ng m i i n t là ho t ng r t khĩ ki m tra, ki m sốt do khĩ ki m ch ng th ng tin nh n d ng, tính qu c t , d ti p c n nh ng l i d dàng xố b , thay i, ho t ng th ng m i i n t c th c hi n qua các ph ng ti n c ng ngh th ng tin nh i n tho i di ng, máy tính, macbook, m i lúc, m i n i, v i m i ng i, trong khi th ng tin c a ng i mua, ng i bán kh ng hi n th c th , khĩ t m ki m khi h kh ng th c hi n các Lu t thu . Trong khi ĩ hi n nay Vi t Nam các quy ph m pháp lu t v qu n l thu

i v i th ng m i i n t cịn nhi u b t c p, ch a c th , khĩ th c hi n, t ra y u c u ph i ti p t c hồn thi n nh m b o m s b nh ng gi a các ch th tham gia quan h th ng m i i n t , b o

m ngu n thu cho ng n sách nhà n c.

Hồn thi n pháp lu t v thu và qu n l thu i v i th ng m i i n t ph i i c ng v i vi c ti p t c hồn thi n pháp lu t v k tốn, ki m tốn trong th ng m i i n t .

h n m, hồn thi n các quy nh v quy n s h u trí tu , b o v ng i ti u d ng, x l vi ph m, gi i quy t tranh ch p trong th ng m i i n t

V n quy n s h u trí tu và b o v quy n s h u trí tu trong th ng m i i n t ph i c pháp lu t quy nh ph h p và Vi t Nam hi n nay h th ng pháp lu t này c n ph i c ti p t c hồn thi n, t o c s pháp l b o m cho s sáng t o c a các cá nh n, t ch c trong th ng m i

i n t nĩi ri ng, trong n n kinh t s nĩi chung.

Ch ng h n, v n b o v t ng sáng t o trong kh i nghi p sáng t o c n ph i c hồn thi n nh th nào T ĩ, khuy n khích các cá nh n, t ch c kh i nghi p sáng t o,

Hồn thi n pháp lu t v th ng m i i n t c n cĩ các quy nh xác nh và ph n nh rõ ràng trách nhi m c a ch th tham gia th ng m i i n t . b o v ng i ti u d ng, b o m an tồn, tin c y trong th ng m i i n t , pháp lu t c n cĩ quy nh b o m v m hố c ng d ng, b o m t quy n ri ng t h n ch r i ro cho các b n tham gia th ng m i i n t , c bi t là b n mua.

Trong th ng m i i n t , các hành vi vi ph m c ng cĩ nh ng bi u hi n v i các tính ch t ph c t p, khĩ xác nh, do v y c ng d x y ra tranh ch p, các ch ng c tr n c s ĩ gi i quy t tranh ch p c ng cĩ nh ng khác bi t so v i th ng m i truy n th ng. h n ch vi ph m, cĩ h nh th c x l ph h p v i các vi ph m trong th ng m i i n t , b o v quy n và l i ích h p pháp c a ch th trong th ng m i i n t , h n ch tranh ch p và gi i quy t t t n u cĩ tranh ch p th ph i ti p t c hồn thi n các quy ph m pháp lu t v v n này v i các quy nh v ch ng c , cung c p ch ng c , cách th c gi i quy t,

ĩm l : X y d ng, hồn thi n và th c hi n pháp lu t v th ng m i i n t Vi t Nam hi n nay là khách quan và c n thi t v i các gi i pháp v a ph i t ng th v a ph i c th , cĩ tính kh thi.

M t khác, th ng m i i n t trong n n kinh t s phát tri n b n v ng th b n c nh vi c hồn thi n và th c hi n h th ng pháp lu t, Vi t Nam c n ph i th c hi n r t nhi u ho t ng, t o m i tr ng, t o c s v t ch t cho th ng m i i n t . Ch ng h n, ph i x y d ng, hồn thi n h th ng k t c u h t ng ng b , trong ĩ cĩ c ng ngh th ng tin và h t ng th ng tin, cĩ m ng truy n th ng di ng,

áp ng y u c u internet k t n i v n v t n ng cao và phát tri n ngu n nh n l c áp ng y u c u c a th ng m i i n t nĩi ri ng, cho n n kinh t s nĩi chung (trong ĩ cĩ c ng tác giáo d c, ào t o)./.

Tà l u tham kh o

Lu t th ng m i 2005.

B lu t d n s 2015.

Lu t qu n l ngo i th ng 2017.

Lu t giao d ch i n t 2005.

Lu t doanh nghi p 2014.

Lu t u t 2014.

Lu t c ng ngh th ng tin, Lu t h i quan, Lu t s h u trí tu , Lu t k tốn, Lu t qu n l thu ,

Ngh nh 52/2013/N -CP v th ng m i i n t . Ngh nh 08/2018/N -CP s a i m t s Ngh nh li n quan n i u ki n u t kinh doanh thu c ph m vi qu n l nhà n c c a B C ng Th ng (ch ng V s a i, Ngh nh 52/2013/N -CP).

Ngh nh 119/2018/N -CP qu nh v hố n i n t khi bán hàng hố, cung c p d ch v .

Ngh nh 130/2018/N -CP qu nh chi ti t thi hành Lu t giao d ch i n t v ch k s và d ch v ch ng th c ch k s . Ch th 16/CT-TTg ngà 04/5/2017 v vi c t ng c ng n ng l c ti p c n cu c cách m ng c ng nghi p l n th 4

OECD, The Digital Econom . https://www.uef.edu.vn https://vi.m.wikipedia.org https://kinhdoanh.vnexpress.net

tài chính VĨ Mô Số 03 (188) - 2019