Tiết 76
I. Thế nào là văn miêu tả?
Bài tập 1: Tìm hiểu tình huống SGK/15.
Tình huống 1: trên đường đi học, em gặp một
người khách hỏi thăm đường về nhà em.
Đang phải đến trường, làm thế nào để người khách nhận ra được nhà em
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
1. Ví dụ:
Tình huống 2: Em cùng mẹ đi đến cửa hàng
mua áo; trước rất nhiều chiếc áo khác nhau, nhiều màu nhiều vẻ, treo tận trên cao, làm thế nào để người bán hàng lấy xuống được chiếc áo mà em định mua?
Tình huống 3: Một học sinh lớp 3 hỏi em:
Người lực sĩ là người như thế nào? Em phải
làm gì để học sinh ấy hình dung ra được hình
ảnh của người lực sĩ?
? Nếu đây là ngôi nhà của em thì em sẽ làm thế nào
để người khách nhận ra được ngôi nhà của mình?
? Trong hai ngôi nhà này, ngôi nhà nào là ngôi nhà của bạn vừa nói đến?
1 2
I.Thế nào là văn miêu tả?
1. Ví dụ:
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
Tình huống 1: Tả con đường và ngôi nhà của em.
- Tả con đường cần chú ý: quãng đường dài bao
nhiêu? Qua mấy ngã tư, ngã ba, quẹo trái hay quẹo phải? Đi khoảng bao nhiêu mét? Đường nhựa hay đường đất? Hai bên đường có gì đặc biệt?
- Tả ngôi nhà cần có: Nhà nằm ở phía bên tay trái hay tay phải? Nhà trệt hay nhà lầu? Lợp ngói hay lợp tôn? Cổng vào nhà màu gì? Có trồng cây gì
trước nhà không? Nếu nhà ở phố thì số nhà là bao nhiêu?
Bài tập 1: Tìm hiểu tình huống SGK/15.
? Em muốn mua bộ quần áo này. Vậy làm thế nào để người bán lấy xuống cho em chiếc áo đó?
1
2 3 4 5 6 7 8 9
17 1
12 13 14 15 16 18 19
24
10
22 23
20 21
11
? Vậy nếu là người bán hàng, em hãy lấy cho bạn cái áo cần mua?
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
I.Thế nào là văn miêu tả?
1. Ví dụ:
Tình huống 2: Tả chiếc áo mà em cần mua.
- Vị trí: Chiếc áo nằm ở đâu? Trên cao, dưới thấp, ở giữa hay bên góc.
- Màu sắc: Đỏ, xanh, trắng, vàng… hay là phối hợp nhiều màu.
- Loại áo, kiểu áo: Sơ mi, hay áo pull… có cổ hay không có cổ, dài tay hay ngắn tay…
Bài tập 1: Tìm hiểu tình huống SGK/15.
Lực sĩ Lý Đức Lực sĩ Phạm Văn Mách
Người lực sĩ là người như thế nào? Em sẽ nói sao để em nhỏ đó
hình dung được về người lực sĩ?
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
1. Ví dụ:
Bài tập 1: Tìm hiểu tình huống SGK/15.
Tình huống 3: Tả người lực sĩ.
Chú ý làm nổi bật các đặc điểm sau:
- Độ tuổi? Cao hay thấp?
- Các cơ bắp trên cơ thể?
- Sức lực như thế nào? Mang nặng được bao nhiêu?...
I.Thế nào là văn miêu tả?
? Vậy trong các tình huống trên chúng ta đã dùng thể văn gì?
Văn miêu tả
*Th ảo luận: Nêu một số tình huống mà
chúng ta cần sử dụng đến thể văn miêu tả.
Các tình huống:
-Nhân ngày 20/11, trường em có tổ chức hội thi cắm hoa. Hãy tả lại bình hoa mà em hoặc lớp em đã cắm để dự thi.
- Tả lại chiếc xe đạp mà em vẫn thường cùng nó tới trường hằng ngày.
- Tả lại không khí và quang cảnh trường em ngày khai giảng năm học mới cho một bạn ở xa biết.
?
Trong trường hợp nào người ta dùng văn miêu tả?Khi cần tái hiện hoặc giới thiệu một sự vật, con người, phong cảnh……mà người được giới thiệu chưa nhận ra, chưa trông thấy, chưa hình dung được.
?
Vậy việc giúp người đọc, người nghe hình dung được đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật, sự việc, con người tức là chúng ta đã làm gì?Miêu tả.
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
I. Thế nào là văn miêu tả?
1. Ví dụ:
Bài tập 1: Tìm hiểu tình huống SGK/15.
Bài tập 2: Văn bản Bài học đường đời đầu tiên.
? Chỉ ra hai đoạn văn miêu tả Dế Mèn và Dế Choắt ?
“Bởi tôi ăn uống… vuốt râu.”
Dế Mèn khỏe mạnh, cường tráng ( càng,
khoeo, chân, đầu, cánh, răng, râu…những động tác ra oai sức khỏe ).
“Cái anh chàng Dế Choắt…
như hang tôi.”
Dế Choắt nhỏ bé, gầy còm, ốm yếu ( dáng người gầy gò, dài lêu nghêu…; những so sánh: như gã nghiện thuốc phiện,
như người cởi trần mặc áo ghi-lê; những động từ,tính từ chỉ sự xấu xí, yếu đuối.)
Hai đoạn văn giúp em hình dung hai chú dế như thế nào?
Những chi tiết, hình ảnh nào giúp em điều đó?
Đoạn 1:Tả Dế Mèn.
Đoạn 2: Tả Dế Choắt.
? Vậy để người nghe, người đọc hình dung được đặc điểm, tính chất của sự
vật, sự việc… thì người nói, người viết phải thể hiện rõ năng lực gì?
Biết quan sát và dẫn ra được hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nhất cho sự vật, con người được miêu tả.
?
Qua tìm hiểu các ví dụ, em hãy nhận xét thế nào là văn miêu tả?Ghi nhớ:
-Văn miêu tả là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi bật
của một sự vật, sự việc, con người,phong cảnh,… làm cho những cái đó như hiện lên trước mắt người đọc, người nghe.
- Trong văn miêu tả, năng lực quan sát của người viết, người nói thường bộc lộ rõ nhất.
-Văn miêu tả là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi bật
của một sự vật, sự việc, con người,phong cảnh,… làm cho những cái đó như hiện lên trước mắt người đọc, người nghe.
- Trong văn miêu tả, năng lực quan sát của người viết, người nói thường bộc lộ rõ nhất.
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
I. Thế nào là văn miêu tả?
II. Luyện tập.
Bài tập 1:
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: Mỗi đoạn văn miêu tả trên tái hiện lại điều gì? Chỉ đặc điểm nổi bật của sự vật, con người và quang cảnh được miêu tả
trong các đoạn văn, thơ trên.
Đoạn 1:
Tiết 76:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ
I. Thế nào là văn miêu tả?
II. Luyện tập.
Bài tập 1: SGK/16.
Đặc điểm nổi bật:
Chi tiết cụ thể:
to khỏe và mạnh mẽ.
càng mẫm bóng, vuốt cứng và nhọn;
đạp phanh phách…lia qua.
Đặc tả chú Dế Mèn vào độ tuổi thanh niên cường tráng.
Đoạn 2:
Đoạn 3:
Đặc điểm nổi bật:
- Hình dáng: bé loắt choắt.
-Trang phục: cái sắc xinh xinh, ca lô đội lệch.
-Hành động: chân thoăn thoắt,… huýt sáo vang.
-Tính tình: vui vẻ, hồn nhiên, đáng yêu…( như con chim chích…)
Đặc điểm nổi bật:
cua cá cũng tấp nập xuôi ngược; cò, sếu, cốc, le, sâm cầm,… cũng bay về vùng
nước mới để kiếm mồi;
họ cãi cọ om bốn góc đầm…
nhỏ bé, nhanh nhẹn, vui vẻ, hồn nhiên.
Chi tiết cụ thể:
một thế giới động vật sinh động, ồn ào, huyên náo.
Chi tiết tiêu biểu:
Tái hiện lại hình ảnh chú bé liên lạc ( Lượm ).
Miêu tả vùng bãi ao, hồ ngập nước sau mưa.
Bài tập 2:
a) Nếu phải viết một đoạn văn miêu tả cảnh mùa xuân đến thì em sẽ nêu lên những đặc điểm nổi bật nào?
b) Nếu đề bài yêu cầu em tả về người cha thân yêu ( dù cha đã đi công tác xa ), em vẫn hình dung được những nét nào về cha?
Đề bài luyện tập.
Gợi ý:
a) Đặc điểm nổi bật của mùa xuân:
- Trời se lạnh, mưa bất chợt.
- Cây cối đâm chồi nảy lộc.
- Mùa của các loài hoa, đặc biệt là hoa mai và hoa đào.
- Có chim én bay về.
b) Tả khuôn mặt của cha:
- Khuôn mặt của cha vuông chữ điền.
- Đôi mắt sâu, đen ( lúc trẻ chắc rất đẹp ).
- Đôi lông mày đen, hơi rậm.
- Mũi cha thẳng.
- Tóc cha hơi quăn và dày.
- Mọi người bảo cha hơi giống nghệ sĩ, MC Thanh Bạch – chắc chỉ đúng một phần thôi.
III. Củng cố:
Bài tập: Tìm đoạn văn miêu tả trong các đoạn văn sau:
b) Trúc xinh trúc mọc đầu đình
Em xinh em đứng một mình cũng xinh.
c) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
d) Mùa xuân đã về trên cánh đồng. Bên kia đồi, tiếp với đồng, là rừng cây. Hoa cánh kiến vàng nở trên rừng, hoa nở và hoa kim anh trắng xóa. Những bầy ong từ rừng bay xuống đồng, cỏ ống cao lêu đêu đong đua trước gió. Cỏ gà, cỏ mật, cỏ tương tư xanh nõn. Ban mai nắng dịu, chim hót líu lo. Gió ngọt ngào mùi thơm của mật và phấn hoa.
a) Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghi,
trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát.
IV. Hướng dẫn tự học.
1. Bài vừa học:
Tiết 76: Tìm hiểu chung về văn miêu tả.
-
Hiểu được thế nào là văn miêu tả.
-
Biết được những tình huống nào thì người ta dùng văn miêu tả.
-
Nhận diện được những đoạn văn, bài văn miêu tả.
-
Biết quan sát, lựa chọn những đặc điểm nổi bật để miêu tả.
-
Hoàn thành tiếp BT 2: viết thành đoạn văn dựa trên những đặc
điểm đã nêu.2. Bài sắp học:
Tiết 77. Văn bản: Sông nước Cà Mau.
-Đọc văn bản, tìm hiểu về tác giả-tác phẩm, - Trả lời các câu hỏi SGK/22 để:
+ Cảm nhận được sự phong phú và độc đáo của cảnh thiên nhiên sông nước Cà Mau.
+ Nắm được nghệ thuật miêu tả cảnh sông nước trong bài văn của tác giả.
