QUAN HE VIET NAM - CHAU AU

'i3IHOt''!

QUAN HE VIET NAM - CHAU AU

DUHOCONGR:

NHU'NG KHUVNH HUONG VR QURN DI€M THU HUT HOC SINH'

PGS. TS. Pixmenai Elena Evghenhevna

Vien Nghien cuu Chinh tri - Xd hgi Vien Hdn lam Nga

':., . TS. Nguyen Thanh Hiro'ng Vien Nghien cdu Chdu Au

Trong dieu kien toan cau hda, quy md du hgc tang dn djnh, thu hiit ngay cang nhieu du hgc sinh. Theo sd lieu cua UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) - To chiec Gido due, Khoa hgc vd Vdn hoa cua Lien hiep quoc, nam 2005 tren the gidi cd khdng it hon 3 trieu sinh vien nudc ngoai. Nudc tiep nhan sd du hgc sinh tren the gidi nhieu nhat la MT, chilm 29%; tilp dd la Anh - 13%; Diic -

10%; Phap - 9%; Uc - 6%; Nhat Ban, Canada va Tay Ban Nha cung cd mat trong danh sach nay. Theo phdng doan, sd sinh vien nudc ngoai se tang len den 3,7 trieu ngudi vao nam 2010 (nam 1990, the gidi cd 1,2 trieu du hgc sinh; nam 1995-1996 - 1,5 trieu; nam 2000 - 2,3 trieu, nam 2005 - 3 trieu).

* Nghien cim dugc lien hdnh trong Du dn PPHtP-lO- 03-00912a/V dugc Quy Xa hoi nhdn vdn Nga tdi tra ndm 2010

' .Xuat lihdu dich vu gido due trong he thong gido due dai hgc cua Lien bang Nga ndm 2005.

littp://www.russia.edu.ru/information/analit/1300/

Trong 40 nam (tir 1950 den 1990). sd lugng sinh vien nudc ngoai den Lien Xd tang hon 20 lan, tir 5,9 nghin nam 1950 (chiem 5,4% sd du hgc sinh tren the gidi) din 126,5 nghin nam 1990 (chilm 10,8% du hgc sinh tren the gidi), dung vi tri thii 3 sau MT (nam 1990 MT co 407,5 nghin du hgc sinh nudc ngoai) va Phap (nam 1990 Phap cd

136 nghin du hoc sinh nudc ngoai).

Lien Xd tan ra da lam pha vd he thdng sinh vien nudc ngoai d Nga. Tinh den nam 1996, sd du hgc sinh nude ngoai d Nga chi cd 75 nghin ngudi, ehiem 5% tren tdng sd 1,5 trieu du hgc sinh tren toan the gidi, dimg vj tri thii 6 tren the gidi (sau MT, nudc c6 453,8 nghin du hgc sinh; Anh - 198,8 nghin;

Diic - 166 nghin; Phap - 138,2 nghin; Uc - 102,3 nghin). '" ' " " " " " '

Neu khdng tinh du hgc sinh den Nga tir cac nude SNG nhu nhiing nam 1990 thi sd lugng du hgc sinh d Nga cd liic chi dat 2,5%

lugng du hgc sinh tren toan the gidi.

I. ,;^ ^;fl dfii!! ^. ll juiii jfvi

64

Do xu hudng toan cau hda. lugng du hgc sinh tren the gidi ngay cang tang. Tinh den nam 2000. ea the gidi ed 2,3 trieu du hgc sinh. Khi dd. sd du hgc sinh d Nga tang len 95,6 nghin ngudi, ehiem khoang 3,8% tdng lugng du bge sinh tren the gidi, dung vi tri thii 8 (sau MT, nude ed 547,8 nghin du hgc

sinh nudc ngoai; Anh - 232,8 nghin: Diic - 200 nghin; Phap - 160 nghin; Uc - 150 nghin; Canada - 130 nghin; Tay Ban Nha -

100 nghin). Nhu vay, vj tri eua Nga tren thj trudng djch vu giao dye qude te chua tuong xirng vdi tiem nang giao dye to ldn ciia Nga.

(Xem Bang 1).

Bdng 1: So luong sinh vien nuoc ngoai cua cac nird'c dan dau trong dich vu giao due quoc te tu- nam 1960 den nam 2000

Don vi: nghin ngudi Nirdc

MT Anh Dire Phap

lie

Canada Tay Ban Nha Lien Xd/Nga

1960/61 53.1

12,4 27.1 27,1 5,0 7,3 3.4 13,5

1970/71 114.7

24,6 27,8 34,9 7,1 22.3

10.8 26.2

1980/81 325,6

56 61,8 114,2

17,7 32,3 11 88,3

1990/91 419,6

80,2 107,1 136,9 34,4 37,2 12,6 126,5

1995/96 453,8

198.8 166 138,2 102,3 70 21.4 73,1

2000/2001 547.8 232,8 200

160 150 130 100 95,9 Lien bang Nga eo tiem nang giao dye

ldn va can giii mdt vj tri xiing dang trong he thdng giao dye the gidi. Giao due Nga ed chat lugng cao va bao gdm nhieu djch vy phong phii. Nga can sir dyng tiem nang giao dye nay nhu mdt ngudn xuat khau cua minh.

Nam 2002, Tdng thdng va chinh phu Lien bang Nga dua ra Dinh hudng Chinh sach nha nudc Nga trong viec dao tao chuyen gia eho nudc ngoai d nhiing eo sd giao dye eiia Nga, theo dd, nhiem vy cua Nha nude la dao tao nhiing chuyen gia nudc ngoai tdt nghiep tai cac trudng dai hgc Nga cd kha nang canh tranh tren thi trudng lao dgng the gidi. Trong viee thyc hien Djnh hudng nay. Eg Giao dye

Lien bang Nga da thyc hien mdt loat hoat ddng de tang sd sinh vien nudc ngoai trong eac trudng dai hgc va day nghe cua Lien bang, tang sd sinh vien nudc ngoai den tir eac nude SNG, phat trien cae eo sd giao due lien qude gia Nga, thiie day viec nghien ciiu tieng Nga... Luat Lien bang v l Giao dye cho phep cae CO sd giao dye cua Nga dugc boat ddng ngoai thuong.

Thang 9 nam 2003, Nga gia nhap Cdng udc Bologna, cd nghTa bang Dai hgc cua Nga dugc cong nhan tren chau Au. Nhilu cap do giao due ciia Nga theo yeu cau Bologna va van can giir nhung truyin thing tdt dep ctia Nga. Nhimg lgi ich dja chinh trj

'^Oii hoe 6' (^tlqa.

65

CLia Nga van yeu cau Nga giii nhiem vy "thu ITnh" ((JiyHKuna JiH^epa) trong khdng gian giao dye hau Xd viet.

Xuat khau cac dich vu giao dye Nga dugc thyc hien dudi nhieu hinh thire khac nhau (phat trien lien ket, trao ddi giao dye qudc te, thu hut du hgc sinh den cac trudng dai hgc Nga. thanh lap cac ehi nhanh giao due d nudc ngoai, dao tao tir xa, phat trien hgp tac nhan van) da dam bao md rdng anh hudng ciia Nga ra qudc te, lien ket vdi khdng gian giao due qudc te, thiie day sy bao tdn va quang ba anh hudng ciia tieng Nga. Vi vay, xuat khau giao due sang cac nudc SNG, noi tieng Nga da dugc giang day trong nhieu nam va phan ldn ngudi dan trong Cong dong biet tieng Nga, e6 y nghTa dac biet quan

t r g n g . ' ' " ' " - ' " " " ' ••-'-••

Nam hgc 2003 - 2004 co 25 nghin sinh vien nude ngoai hgc dai hgc theo ngan sach Lien bang Nga (trong dd sd ngudi den tir cac nude SNG chiem phan ldn - 15,7 nghin ngudi), CO khoang 80 nghin ngudi hgc do bdi thudng chinh phii. So sinh vien nudc ngoai den tir SNG la 57,2 nghin ngudi (trong dd 23,9 nghin ngudi bge do ngan sach nha nudc). chiem 56%) tren tdng sd sinh vien nudc ngoai d Nga nam 2004. S6 lugng sinh vien hgc ty tuc tang len tir 15%> nam 1995 din 55,3% nam 2005.

Trong khi dd, ti le lugng xuat khau djch

\'u giao due eiia Nga tren tdng lugng xuat khau djch vu the gidi nam 2005 mdi ehi la 1,4%. Nam 2005. ti le du hoc sinh nudc

ngoai d Nga ddi vdi sinh vien Nga la 1.4%

(d Diic la 10%, MT la 3,9%).

Theo thdng tin eiia Bd Giao due va Khoa hgc Lien bang Nga, nam hgc 2006- 2007, sd lugng sinh vien nude ngoai den cac trudng dai hgc Nga nhieu nhat van tir cac nudc chau A theo truyen thong tir trudc nhiing nam 1990, (ti le du hgc sinh chau A d Lien Xd nam 1988 la 46%), bang ti le sinh vien cac nudc Cong dong Cac quoc gia ddc lap va Baltic - chiem 38% tren tdng sd sinh vien nudc ngoai. Truyen thdng nay van giii dugc tir thdi Xd viet. Tdng sd sinh vien nudc ngoai den tir eac nudc chau Au. Trung Can Ddng. chau Phi, chau MT Latinh. Bac MT.

chau Dai Duong chiem khoang 23%. (Xem Hinh 1).

Nam hgc 2006 - 2007 d Nga ed 93.742 ngudi nude ngoai hoc tap tai eac trudng dai bge Nga, trong dd 74,7% la dang hgc ty tuc, mang lai cho Nga 170 trieu USD.

Tinh den nam 2008. Nga van chi dii'ng thir 8 trong danh sach cae nude thu hut dugc sinh vien nude ngoai sau MT (nam 2008 My ed 19% sd sinh vien nudc ngoai tren the gidi), Anh, Ue, Phap, Due, Canada va Nhat Ban.

Theo thdng ke eua Trung tam Nghien cim Xa hgi hgc thugc Bd Giao dye va Khoa hgc Lien bang Nga, nam hgc 2008/2009 o Nga cd 108,6 nghin sinh vien nudc ngoai hgc chinh khda (no OHHOH (|)opMe) den tir 173 nudc, trong do: 37,2% den tir SNG;

38,1% din tir chau /\; 3% den tir cac nude

66

Ddng Au va Balkan; 5,2%) den tir Ddng Bac Au; 6,7%) den tir Trung Can Ddng va Bac Phi; 6,5% den tir viing cdn lai ciia chau Phi;

1,6% den tir chau MT Latinh; 1,8% den tir eac nudc Bac MT va chau Dai Duong.

Dudi tae ddng eiia khung hoang tai chfnh kinh te the gidi, lugng sinh vien nude ngoai den Nga ciing giam. Tinh den 2/12/2009, Nga cd khoang 120 nghin sinh vien nudc ngoai dang hgc tap d eae trudng dai hgc, chiem 2% lugng sinh vien nudc ngoai tren the gidi (ti le nay nam 2008 la 3%)l Tfnh din 7/9/2010, ti trgng xuat khau giao dye eiia Nga tren thi trudng xuat khau giao dye the gidi la 4% (tang len 2%

so vdi nam 2009).^ •' " • ' • ••-'• ^ ';'-;•

Nga dang soan thao "Dinh huang xudi khdu dich vu gido due Lien bang Nga trong giai dogn 2011 - 2020". myc dich phan dau la dua ti le eae dich vy giao due dai hgc cua Nga len 7%o tren thi trudng giao dye dai bge qude te; Dua 10 trudng dai bge ciia Nga vao danh sach 100 trudng dai hgc hang dau tren the gidi; Tang sd

" Cdc truang dgi hoc cua Nga co the thu hitl nhieu sinh vien nuac ngodi han niea. (PoccuitcKue BVSbi Mozym npuejiCKamb Go.ibuie UHOcmpauHbix cmydeHmoe)

http://\vwvv,rian,ru/edu analvsis/20091202/19661972 8.html, dang ngay 2/12/2009.

Tl le Nga trong ITnh vuc gido ditc dgi hoc giam siil (Mo.w Poccuu e cipepe eucuieeo odpaaoaaHim npodo.ijicaem CHUMcambcn) http://\vww,start- capital.ru/ne\vs/203 7,html, dang ngay 2/2/2010,

^ To chirc hgp tac kinh te va phat trien (OECD), Bdo cdo thuang nien "Quan diem gido due" 2010.

7/9/2010, 0 3 C P : Poccuft npue.ieKame.ibua d.iH UHOcmpauHUbix cmydeumoe.

http://ww'w,bbc,CO, ulv'russian/intemationai/2010/09/1 00907 oecd report education,shtml

lugng sinh vien nudc ngoai d Nga dat tdi 5% tren tdng sd sinh vien d Nga; Tang lugng xuat khau giao due cua Nga de mang lai 10%o ngan sach eho eae trudng dai hgc Nga. Hien nay xuat khau giao due Nga van dirng sau eac nudc MT, Anh, Phap, Dire, Uc. Nga danh mat thi trudng giao dye d Ddng Au. Sinh vien cae nudc Trung A ed khuynh hudng sang hgc d cac trudng dai hgc tdng hgp Seadinavia (vi du d Bi...). Sinh vien cac nude chau Phi cd khuynh hudng sang hgc d Phap, Tay Ban Nha. Nam 2009, Dai hgc Tdng hgp Ldmdndxdp ciia Nga diing vi tri 155, Dai hgc Tdng hgp Sant-Peterburg diing vj trf thii 168 trong sd 200 trudng dai hgc dirng dau tren the gidi theo thdng ke ciia The Times. Nam 2010, trong danh sach nay khdng cd trudng dai bge nao ciia Nga."*

Sd lugng trudng dai hgc ciia Nga da tang gap 3 lan, tir 250 trudng nam hgc 1990-

1991 din 757 trudng nam lige 2008/2009).

Tuy vay, sd lugng sinh vien nude ngoai hoc chfnh khda tai Nga tang khdng nhilu. (Xem H i n h l ) . ^^;^j^,

r i K t i f i r i l )

Arephev Aleksandr Leonardovich, Hien trgng va trien vong xudi l<hdu gido due Nga. 19/10/2010.

CocmonHue u nepcneKmuabi 3Kcnopma poccuucKoeo

o6pa3oaaHua. http:'/www,kapital:

rus.ru/articles/anicie/179471

''On hoe ()' Qiqii...

67

Hinh 1: So luong sinh vien nuoc ngoai hoc chinh khda d" cac truong dai hoc Nga (Lien Xd cu) nam hoc 1950/1951 - 2008/2009

Dan vi: nghin ngirdi

—1 r-

: 19S0/S1 : 1993.>'91 ; 2 0 0 0 / 0 1 ;2CO5./0S ;2CO5.r'07 2007..'05 2 0 0 o . O S 2009.-10 2010..'1 I

Sd lugng sinh vien nude ngoai hgc tai ehiic, (no 3aoHHoii cjoopMC - BCHcpiicc H OTCxaHUHOHHoe odyneuHe, 3KcrepHaT) hgc budi chieu, dao tao tir xa, nghien ciru ben ngoai tang manh. (Xem Hinh 2).

Hinh 2: So luong sinh vien nuoc ngoai hoc tai chiic tCi' nam 1990/1991 - 2008/2009 ,. , ^ ^ Dim vi: nghin ngudi

1990.''01 1995('05 JOOOTI 20D1,''02 2D02,''!)3 20D3)'C-4 2:04/35 2005/M 2D05i07 2007/'08 2OD8/03 2DD9/10

™ „ , „.; , ^ • . . - .- Nga ve sd sinh vien nudc ngoai hoc chinh 1 heo Bang Xep hang Giao dye quoc te, "^

neu ehi tinh sd sinh vien nudc ngoai hgc

, , , , , , . . . . , , , • , - . , - n \uot qua Nga ve so sinh vien nudc ngoai hoc chinh khoa, hicn nay Nga dung vi tri thu 9 1 =

tren the gidi. Uc, Nhat Ban. Canada \u'gt

khda tir dau nhiing nam 1990, Trung Qudc

\ugt qua Nga ve so sinh vien nudc ngoai hgc chinh khda trong 2-3 nam gan day. (Xem Bang 2).

68

Bdng 2: So lugng sinh vien nudc ngoai hoc chinh khda (no OHHOH ^opwe) d' cac nuoc dan dau nam hoc 2008/2009

Nuo'c , , , ,, - MT

Anh Phap

Dire Ue Nhat Ban

Canada Trung Quoc

Nga

cac nude Nam Phi Cae nudc khac

Tdng cdng

So luong sinh vien nude ngoai (nghin ngicdi)

671.6 415 266,5 238,6 i^l 9

123,8 101,0 100 82.8 64 1 159,3 3 450.0

Ti Ie (%) tren tong so sinh vien nuoc ngoai tren the gioi

19.5 12 7.7 6.9 6,6 3,6 2.9 2,9 2,4 1,9 33,6

100 Sd lugng sinh vien, nghien ciai sinh

nude ngoai chinh khda d Nga tang tir 46,8 nghin ngudi (nam hgc 1998/1999) din 76.9 nghin ngudi (nam hgc 2008/2009), khoang 1,6 lan trong mudi nam. Trong dieu kien hien dai hda giao dye, sd sinh vien nudc ngoai hgc chfnh khoa d Nga cd the tang gap 2 lan, dat 153,8 nghin ngudi nam 2020. Sd

sinh vien Nga nam 2020/2021 theo phong doan la 6,1 trieu ngudi (trong dd 2,8 trieu ngudi hgc ehinh khda), nhu vay sd lugng sinh vien nude ngoai hgc chinh khda a Nga se dat 5,5%) so vdi sd sinh vien chinh khda d Nga, se dat duge mdt muc tieu cua Dinh huang xuat khdu dich vu gido due Lien bang Nga trong giai dogn 2011 - 2020.

Hinh 3: Danh gia va phdng doan so sinh vien nudc ngoai tren thi gioi tu nam 1950 den nam 2025

" ./'' ,, • ••; Don vi: trieu ngiriyi

^orl

1950 1960 19;0 19S0 1990 -000 200} 2010 201} 3020 2025

Ngudn: Sd lieu ciia Bg Giao due va Khoa hgc Lien bang Nga.

^Oa hoe <)' (^ttqa.

69

Hmh 4: Ti le sinh vien nuoc ngoai hoc chinh khoa d' cac truong dai hoc va cao dang, trung cap Nga (Lien X6 cii) tren tong so sinh vien nuoc ngoai hoc chinh khoa tren the

g i d i rf.) L:!':^-. ;

f Lno'':

Dan vi: %

2,4 _{2 3}

1990 91 1995 96 2000-21 2005 06 200S 09 2010 11 2015 16 2020 21 ' •"'

Nguon: Sd lieu cua Bg Giao dye va Khoa hgc Lien bang Nga, Nhu vay khuynh hudng ti trgng ciia Nga trong thi trudng giao due quoc te tir nam 1990 dcMi nam 2000 giam manh va giii mire giam nhe den nam 2020.

Sinh vien nudc ngoai den Nga van theo truyen thdng tii' nhu'ng nam 80. Khi do du hoc sinh nudc ngoai den Lien Xd nam 1988 chii yeu tir chau A chiem 46%, tir chau Phi - 24%, tir chau Au - 17%, tir Nam MT - 10%, tir Bac MT - 3%, (Xem bang).

Hinh 5. Sy phan bo sinh vien nuoc ngoai d Nga nam hoc 2007-2008 theo nguon gdc xuat xu

1 2 3 4

5 6

7

Chau A Cac quoc gia

dgc lap Chau Au cac nudc Trung

Can Ddng va Bac Phi Cac nudc chau Phi trir Bac Phi cae nudc Bac MT va chau Dai

duong Chau MT Latinh

38%

38%

8%

7%

6%

2%

1%

^ ^

1 1 1 1

M M

^B

Nguon: Dgy hgc cho cdng ddn nuac ngodi a cdc truang dgi hgc Lien bang Nga// Tuyen lap thong ke. Sd 5/ Bo Gido due vd Khoa hgc Lien bang Ngo - Matxca\'a: XXP, 2007. Tr. 16-

">? •-'.•••\ ' j W i V j i i r s ) . 6\-g\ ,1)

70

Trong sd cac nudc chau A. nudc cung cap du hgc sinh cho Nga, giii vi tri quan trgng nhat la Trung Qudc. Nam hgc 2006- 2007 CO tdi 13.6 nghin sinh vien Trung Qude hgc tai Nga (Nam hgc 2008/2009 sd lugng sinh vien Trung Qudc van dan dau trong sd sinh vien nudc ngoai d Nga, tang den 17,3 nghin ngudi). Du hgc nudc ngoai c6 y nghTa ldn ddi vdi Trung Qudc. Vdi myc dich dao tao nhii'ng chuyen gia cao cap de nhanh chong xay dyng "xa hdi thdng tin" trong nudc. lYung Quoc da tien hanh "ho trg du hgc nudc ngoai. khuyen khich quay ve td qudc. tao tir do di lai". Giri du hgc sinh ra Hinh 6. Mudi nuoc chinh cung cap

nudc ngoai hgc tap la mdt phan quan trong trong chinh sach mo cua va hop tac qudc te ciia Trung Qudc trong ITnh vyc giao dye.

Trong danh sach mudi qude gia cung cap du hgc sinh cho Nga. sau Trung Qudc la nam quoc gia thudc Cdng ddng Cae qudc gia ddc lap (SNG). trong dd Kazakstan diing vi tn thir 2: nam hgc 2006/2007 co 12.257 nghin ngudi, nam hoc 2008/2009 cd 13,7 nghin ngudi; Ucraina - vi trf 5; Uzbekistan - vi tri 6; Belorusia - vi tri 8; Armenia - vj tri

10. Trong sd cac nude nay cd Do va Viet Nam (An Do - vj trf 3, Viet Nam - vi trf 4).

du hoc sinh sang Nga nam hoc 2006-2007 Dan vi: nghin nguai

• i ; M i-i!/: SV'jh i

' i > f j ! r,,f n / - . V

;r;r;ub

; " i ; r i n i l G J

Nguon: Tuyen tap thong ke. Xuat ban lan thir 5. Ddo tgo cong ddn nuac ngodi a cdc truang dgi hgc Lien hang Nga. Bd Giao dye va Khoa hgc Lien bang Nga. - Matxcova. 2007, tr. 16-18. 06yueuue uuocmpauubix epaoicdau e ebiciuux yHcdubix saeedenuHx PoccuucKoii d^edepaifuu: CmamiicmuHecKuii cdopuuK. Bt,inycK 5/ MHHHcxepcTBO odpasoBauHH H nayKii PoecHHCKOHCDeaepauHH.-M.: UCH. 2 0 0 7 . - C . 16-18.

'7)r/ hoe if Qtqa...

71

Viet Nam la nude dung vi trf thii tu trong danh sach cac nudc cung cap du hgc sinh cho dai bge Nga. Ngudi Viet Nam den hgc tai Lien Xd tir nhirng nam 20 the ki XX.

Dd la cae nha each mang. Hg den trudng Dai hoc tdng hgp Cdng san lao ddng phuong Ddng va cac trudng dai bge khae de hgc tap tir khoang nam 1925. Cudi thap ki thir ba ciia the ki XX da e6 khoang 70 ngudi Viet Nam hoc tap d Lien Xd. trong sd d6 c6 lanh ty cua each mang Viet Nam Ho Chf Minh - Chii tich dau tien ciia Viet Nam. Phan ldn trong sd it nhung ngudi Viet Nam o lai Nga den Chien tranh Ve quoc vT dai da hy sinh trong tran danh gan Matxcava khi tinh nguyen tham gia Hong quan. Nam 1950. Lien X6 thiet lap quan he ngoai giao vdi nudc Viet Nam Dan chii Cdng boa. Tir liic nay, sinh vien Viet Nam lai bat dau sang Lien Xd, Them vao do. Lien Xd da giiip Viet Nam trong cudc chien tranh vdi MT. Nhieu ngudi Viet Nam bay gid van con hoi tudng ve dieu nay vdi long biet on.

Sau 50 nam hgp tac, cac trudng dai hgc ciia Lien Xd \a Nga da dao tao ban 70 nghin chuyen gia Viet Nam, trong sd dd khoang hon 30 nghin ngudi da tdt nghiep dai hgc, 3 nghin ngudi tro thanh pho lien sT khoa hgc, 200 ngirdi nhan danh hieu tien sT khoa hgc.

Ngoai ra. Lien Xd va Nga con dao tao khoang 48 nghin edng nhan \a kT ihuat \icn cdng nghiep cho Viet Nam. Hien na\ nhieu ngirdi trong sd hg giu nhiing chirc \u cao

trong Chfnh phu, lanh dao eac vien khoa hgc.

lam viec trong cac trudng dai hgc. co quan nha nudc hoac cac cdng ty. Ngay 10/2/1978, hiep udc dac biet ve hgp tac trong ITnh vyc nay dugc kf ket giira hai chinh phii Lien X6 va Viet Nam. Vdi sy giiip dd ciia Lien Xd.

Viet Nam da xay dirng 5 trudng dai hgc.

trong sd dd co trudng Dai hgc Bach khoa Ha Ngi, da xay dyng 12 cdng trinh nang lugng, 4 nha may khoang san, 13 nha may che tao may va che bien kim loai, ban 50 cong trinh cong nghiep hoa hgc, vat lieu xay dyng, cong nghiep thyc pham, ndng nghiep, cong nghiep dau mo, giao thdng, lien lac.

Dudng nhu sy sup dd ciia Lien X6 lam nude Nga xa each vdi Viet Nam. lam ngudi lanh cac quan he va he qua la giam lugng du hgc sinh Viet Nam vao Nga. Cac moi quan he truyen thong giua cac ca quan khoa hgc va trudng hgc dan dan mat di. vai tro tieng Nga giam siit. mgt so luong du hgc sinh tir Viet Nam dinh hudng sang phuang Tay, Theo sd lieu ciia UNESCO, nam 2005 co 15,8 nghin cong dan Viet Nam hgc tap o nude ngoai. chiem 2% tren long so lat ca sinh \ien trong nudc. Sinh \'ien Viet Nam chii }'eu sang hgc d MT. Phap, Uc, Diic va Nhat Ban\ Theo thong ke qudc gia Nga, thirc te so sinh vien Vict Nam hgc a nudc naoai nhieu hon - ban 25 nizhin nmidi.

Bai phat bieu ve giao due the gioi nam 2006: So sdnh thong ke the giai trong ITnh vuc gido due.

Monreal: Vien Thdnu ke UNESCO. 2006, Tr. 133.

72

Nam hgc 2006-2007 d Nga cd khoang 5 nghin sinh vien, nghien eiiu sinh, thirc tap sinh Viet Nam hoc tap theo hgp ddng (trong dd 1,2 nghin ngudi Viet Nam sang hgc theo con dudng nha nudc, hang nam co 260 suat hgc bdng dai hgc va sau dai hgc theo Hiep djnh ciia chinh phii Lien bang Nga') tai 177 trudng dai hgc ciia Nga. Phan ldn sinh vien.

thye tap sinh, nghien ciru sinh Viet Nam hgc tap tai Matxcava, Sant-Peterburg.

Axtrakhan. Volgograt. Vdronhez. Irkutsk, Novosibirsk. Rostov-na-Donu. Tambov, Tdmsk, Tula. Sinh vien Viet Nam hgc cac nganh nghe rat da dang: kinh te va quan tri, ngoai giao, dia chat, ky thuat vd tuyen dien, dien tu hgc va ty ddng hgc, xay dyng, thdng tin lien lac, trac dia hgc. hang khong, che tao dtd, cdng nghe sinh hgc, su pham. y te. van hda. nghe thuat, thiet ke va kien tnic hgc.

Hien nay sd sinh vien Vict Nam hgc d Nga chiem khoang 20-30% tren tdng sd sinh vien Viet Nam hgc a nudc ngoai. Tu\' chi sd nay kha eao, xong theo nhan dinh ciia cac nha nghien eiai Vict Nam, cac trudng dai hgc cua Nga chua quang ba day du cac dich vu ciia minh d Viet Nam. Chinh quyen Viet Nam danh gia sd lugng ldp tre can hgc nghe va nang cao tay nghe d Vict Nam hang nam la 800 nghin ngudi. Sir kien nay minh chirng cho tiem nang du hoc cua Viet Nam.

Mdt ludng ldn sinh vien khac den Nga tir eac nudc Trung A thudc lanh thd Lien Xd eu. Nam hgc 2006-2007 cd khoang 20 nghin sinh vien nude ngoai tai Nga den tir khu vyc nay, chiem 58% tren tdng sd sinh vien tir SNG (Theo sd lieu ciia Bd Giao due va Khoa hgc Lien bang Nga). Mdt sd thdng tin khac lai cho rang, nam hgc 2006-2007 cd 28,8 nghin sinh vien tir nam nudc Trung A den hgc tap d Nga, nam hgc 2007-2008 sd lugng sinh vien nay tang den 30,4 trieu ngudi (theo sd lieu ciia Cye Thdng ke Lien bang Nga) .

Cac nudc SNG va Baltic ed nhung ngudn du hgc sinh sang Nga khac nhau. Cd the ke nhdm cac nudc cd ngudn du hgc sinh ngay cang tang trong nhii'ng nam gan day gom: Ucraina, Belorusia. Mdndova.

Uzbekistan, Tazikistan, Curoguxtan, Armenia va Grudia. Rieng Grudia cd hoan canh dac biet: ludng di cu tang len do tang sd sinh vien den tir Abkhazia va Nam Osetria.

Sau sy kien quan sy thang 8 nam 2008, lugng du hgc sinh den Nga tir Abkhazia va Nam Osetria tang len do chinh quyen Nga da cap them chd hgc dai hgc cho sinh vien lir cae nudc cdng hda nay.

Ngugc lai. ngudn du bge sinh sang Nga tir Kazakstan, Adecbaizan. Turkmenistan \a eac nude Baltic khdng dn dinh va giam xudng. Dieu nay minh chirng cho viec dan dan chuyen hudng du hgc tir cac nudc nay Thdng lin du hoc Nga - Bo Giao due va Khoa hoc .\ga vd cdc nuac Cdng dong cdc quoc gia doc lap:

Lien bang Nga, Tuyen tap thong ke. Cue Thdng ke Lien bang, hnp://edu,of,ru'duhocnua/default,asp?ob no=24556 Matxcava. 2007, Tr. 32.

(/5M hoe d 'ifLqa.

73

sang eac khu vyc khac. trudc het la chuyen sang cac nude chau Au. MT, Diie. Thd NhT Ky, Iran,... Dieu nay khdng ehi do dinh hudng ehinh tri eiia cac nudc tao nen. ma do boat ddng quang ba tich cye ve du hgc cua cac trudng dai hgc khac. Hien tai, Nga da danh mat vi tri dirng dau vdi cac nudc Grudia. Adecbaizan, Uzbekistan, Litva, Mdndova, Ucraina. Sinh vien nhiing nude nay thich den cac quoc gia khac ma khdng muon den Nga. Tinh tiet nay con minh chirng them rang, khong gian hau X6 viet hien nay dang trong cugc canh tranh mdi ve tiem nang du hgc. Neu nhu Nga khdng co chinh sach tich eye thiic day cac dich vu giao due trong SNG. thi ngudn sinh vien cd the djnh hudng lai chii yeu sang cac qudc gia khac. ,. ...

Hien nay sinh vien va nghien cuu sinh nudc ngoai hgc tap d khoang 600 trudng dai hgc Nga, trong sd dd co 132 trudng dai hgc ngoai cdng lap. Du hgc sinh nude ngoai phan bd tren lanh thd Nga khdng ddng deu do mdt vai yeu td:

Thic nhdt, vi tri "thu do " cita cdc thdnh phd. Phan ldn sinh vien nude ngoai (hon 58%) hgc a Matxcava, Sant-Peterburg va d mdt sd thu dd eac nudc edng hoa, khu vyc va vung trung tam Nga. Vi du, nam hgc 2006- 2007 CO khoang 54% sinh vien den tir

Uzbekistan hgc tap o Matxcova \'a Sant- Peterburg. Mgt so ldn sinh vien Uzbekistan hgc d Tomsk, Novosibirsk va Xamara. Co khoang 77% sd sinh vien den tir Ucraina hgc d viing Trung tam Nga va Matxca\'a.

Thu hai. so lugng ddn cu Irong ihdnh pho. Thanh pho co so dan cu cang dong thi cang CO nhieu sinh vien, nghien cim sinh nudc ngoai den hgc. Trong 30 thanh phd cua Nga CO so lugng du hgc sinh nhieu nhat thi 12 thanh phd co hang trieu dan; 10 thanh pho c6 500.000 - i trieu dan; 7 I'uuih pho co 300.000 " 500.000 dan. Matxcova, Itianh phd ldn nhat ciia ca nudc, thu bill hon 42%

sd sinh vien va nghien ciru sinh nude ngoai tren loan Nga.

Thic ha. vi iri gdn hien gidi cua cdc vimg tiep nhdn sinh vien vd nghien cieii sinh nuac ngodi. Vi du, 16 thanh pho, noi co so sinh vien nudc ngoai nhieu nhat gan bien gidi. Hon niia so sinh vien tir Kazakstan hgc tap d trudng Dai hgc Sibiri va Ural (chiem 56%), trong khi dd chi cd khoang 30% sd sinh vien Kazakstan hgc tap d Matxcova va Sant-Peterburg tren tong sd sinh vien Kazakstan d Nga. Phan ldn sd sinh vien Kazakstan hgc a trudng dai hgc viing Novosibirsk, Omsk, Treliabinsk den tir cac khu vyc bien gidi dong-bae Kazakstan

(Aktriubinskaia, Koklretavxkaia,

" So lieu irong bao cao cua N, M, Dmitriev tai Hoi ^

nghi cac hieu truang. hieu pho loan Nga va Thong tin '' Arephev A.L, Cdc iruang dai hoc Nga tren ihi qudc ta, dugc to chirc thang 1 1 nam 2008 tai Dai hoc iruang dich vu gido due qudc le. Matxcava, Trung tdng hgp Nga Doan ket dan tgc. lam Du bao xa hgi, 2007. Tr. 631,

74

Kuxlanaixkai. Pa\ lodarxkaia.

Petropavlo\'xkaia, Karagandinxkaia....).

Thic tu. Ineimg hgc voi chuyen mon ddc hiel. CO danh lieng vd hinh thiec luyen sinh dgc hiel.

1/ Vi du dien hinh la thanh phd Dolgoprudnui o \img ngoai d Matxcova \di dan sd 69 nghin ngudi. 0 thanh pho nho nay CO 710 sinh \'icn nudc ngoai. nhieu hon so vdi so sinh \ien nirdc ngoai o cac thanh phd CO "trieu dan" nhu Upha va Xamara, Tat ca sinh x'icn nudc ngoai hgc a mgt trudng dai hgc la Dai hgc Vai li-KT thuat Matxcava.

2/ Vi du thir hai: Cac trudng dai hgc \ khoa Nga, I Igc phi o cac trudng dai hgc nay re hon so vdi o' cac nudc kinh te phat trien nhung chat krgng kha tdt. Vien Han lam Y khoa Matxcova mang ten l.M. Xelrenova dirng thir 5 Ircn loan Nga tinh theo sd sinh

\ien nu'dc ngoai: Nam hgc 2005-2006 da co 1.914 sinh \ien nudc ngoai hgc d day. Nam hgc 2005-2006, Dai hgc tdng hgp Y khoa Kursk cd 1.198 ngudi nudc ngoai hgc (dirng

\'i tri thir 8 tren loan Nga tinh theo so lugng ngudi nudc ngoai theo hgc),

3/ Vi du thir ba: Cac trudng dai hgc kT thuat, Vi du, trudng Dai hgc Tdng hgp Bach khoa qudc gia Sant-Peterburg vdi 1.881 sinh vien nudc ngoai. dirng thir 6 tren loan Nga (linh theo sd lugng sinh vien nudc ngoai).

4/ Vf du thir tu: Trudng dai hgc quan sy.

Theo danh gia tham dinh. sinh vien nudc ngoai vao hgc o cac trudng dai hgc quan sy tren co so ki ket Hiep dinh Lien bd ve hgp tac giua Bd Qudc phdng Lien bang Nga va cac Bd Qude phdng nudc ngoai. Khdng cd sinh vien hgc tir tiic o da\'. Tieu chuan chinh lya chgn la eac bai thi dau vao (co thi tieng Nga) a nudc ngoai trudc khi vao Nga, Do thdng tin bi mat nen chung tdi khdng cd sd lieu chinh xac ve so sinh vien nay. Theo phong doan, sd sinh vien nudc ngoai trong iiigt sd trudng dai hgc quan sy nay chiem hon 20%.

• '• Thic ndm, so licgng sinh vien nudc ngodi Idng a mgi so thdnh pho vd khu viec Id do chuyen mon hoa giang dgy tieng .Nga o mdt sd khoa dy bi cua mdt so trudng dai hgc. Vi du. d eac thanh phd Tomsk. Belgorod.

Kraxnodar, Matxcova, Sant-Peterburg, mdt sd trudng dai hgc cd chuyen mdn hda dao tao sinh \icn nudc ngoai hgc tap tai Nga. Vi du, nam bge 2005-2006 cd 882 sinh vien nudc ngoai bge d khoa dy bi trudng Dai hgc tdng hgp Sant-Peterburg, chilm 46% tren tdng sd sinh vien nudc ngoai o trudng dai hgc nay.'"

: . ' ( ) i t l .Ci'/r.j,:,i

Xudi khdu dich vu gido due Nga: Tuven tap thdnn ke. Sdd, Tr, 123.

'79« hoe d Qiqu. 75

Hmh 7: Cac trirdng dai hoc Nga dung dau ve so luong sinh vien nuoc ngoai nam hoc 2005-2006 (s6 ngudi)

3000

20O0

lOOO

0 ."•^.v

-/:-.

j r ;

3232 321j n u •

2411

x'^'

1 9 U ISSI 1336

;^ 0 r 1 •; . ,

. ' • - • • .•..• ...

115S

1

; i , -

1133

-.

1116

~l"

DKTK DKTK doan DKTK DKTK Lomonoxop k^t cac dan tgc tiens Nga Sant-

Puskin Petei 0X212

P ''•

Hoc \'ien

•,' hoc Se'

jniy'i

h no-.

DKTK ki thuat Sant- Peterburg

' • ' . • • ' { :

DKTH Tomsk

i f

DKTH V hoc Kursk-

DK -211 pham Nga Genien

E'KTH Saiit

'rj. iU h a n 3 '-iicng dan dung

Nam hgc 2008/2009 dan dau van la cac trudng llgc vien Lomonoxdp vdi 5.8 nghin sinh \icn nudc ngoai; DHTll Doan ket cac dan tgc: 5.3 nghin; DllTll Sant- Peterburg: 3.8 nghin; llgc vien Tieng Nga

Puskin: 3.7 nghin. Viri, Di dan la ngudn quan trgng bd sung

dan cu d nudc Nga ngay nay. Dua nhirng ngudi irc tuoi. c6 liem nang sang du hgc la mgt trong nliung mong muon nhat ddi \'di nudc Nga, Co mgt loat ket qua xa hgi tich eye. Irong do co hieu qua "tre boa", bo sung so ngudi co kha nang lao ddng va cac chuyen gia ta\' nghe cao cho thi trudng lao ddng, thiic day trao ddi van h6a va phat trien he thdng giao dye nudc Nga. Vdi lat ca y nghTa cua cdng viec na>, iheo chiing tdi. hieu qua cua \'iec du hgc hien na> \ an

chua duge danh gia day du d mgi mirc do.

Hien nay a Nga chira co mot chinh sach quoc gia ro rang Irong \ ice dua dich \ii giao due Nga ra tlii truong nudc ngoai.

chua cd mdt chinh sach di cu hieu qua trong \iec thu hut du hgc sinh, Thyc le hien na}' vice thu bill du hgc sinh vao Nga khdng gan lien vdi chien lugc dia chinh tri.

vdi chinh sach di cu, \di \an dc vice lam va chinh sach nhan khau cua dat nudc. Rat tiec. hien nay du hgc chua dugc xem xet nhu nguon chien lugc cua Nga.

Dir tru he thong giao due cua Nga chua dugc khai thac het. hon nua cac Irudng dai hgc rat can kinh phi \a sinh vien dy thi. Nhieu irudng dai hgc ty co gang den chinh phu cac nuac ngoai \ di de nghi dao lao sinh vien nuac hg lai

76

Nga. Tuy nhien, trong dieu kien tang cudng canh tranh tren the gidi. van de nay ddi hoi chinh sach nha nudc Nga thue day he thong giao due va pho bien tieng Nga d nude ngoai. hgc tap kinh nghiem tdt ciia nudc ngoai. De dat dugc nhu cac nudc dirng dau tren thi trudng dich vy giao due the gidi. nudc Nga can soan thao Dinh hudng Md rgng kha nang canh tranh cua minh trong ITnh vyc xuat khau giao dye.

De hinh thanh chinh sach thu hiit du hgc sinh. Nga can tap trung sire manh d nhirng nudc cd dii 3 yeu to lich sir. kinh te- xa hdi va nhan khau. Cac qudc gia cd sy lien ket 3 yeu td tren la nhirng thi trudng trien vgng de md rdng xuat khau dich vu giao dye ciia cac trudng dai hgc Nga. dd la Trung Qudc, Viet Nam, An Do, Thai Lan, cac nude SNG va Trung A (trude het la Uzbekistan. Tazikistan. Curoguxtan, Turkmenistan), mdt loat cac nude Trung Can Ddng (Vuong qude Arap, Xiri, Libang, Gioocdan), chau Phi (Ai Cap, Libi, Tandania, Etiopia), va chau MT Latinh

• ..•'•' ir'. •!-.\',\ M'j!''!o iirn,tya u r i c

(Cuba, Venezuela. Braxin). Trude tien Nga can day manh xuat khau dich vy giao dye d nhirng thi trudng nay. tap trung sire manh se cho hieu qua ldn. Nga nen im tien xuat khau dich vu giao due cho Viet Nam. nudc cd sd lugng ldn ngudi tre tudi can dao tao va la nude ed sd lugng ldn chuyen gia dugc dao tao d Nga. Hai nudc can dua quan he len tam cao mdi. di vao hien thyc,

Sy vT dai va y nghTa eua qude gia trong the ki XXI khdng chi xac dinh bang lanh thd va tai nguyen thien nhien, ma ca bang mirc do phat trien va kha nang canh tranh eiia nen kinh te tren the gidi, trong dd chi sd quan trgng nhat la san xuat edng nghe cao, san pham tri thirc, bao gdm san xuat tri thire va xuat khau dich vy giao due.

Ti le ciia Nga trong nen san xuat san pham tri thire the gidi hien nay la 0,3%. Ti le du hgc sinh nude ngoai den Nga tren sd lugng du hgc sinh nudc ngoai da giam tir vi tri thir 3 nam 1988 xudng thii 9 nam 2009.

Nga can khdi phyc vi the eiia minh trong ITnh vyc giao dye, can e6 chfnh sach thu hut du hgc sinh hieu qua hon. Dieu nay mang lai nhieu lgi ich cho qudc gia.

: n ' ) / M •:": n-:l U<J

-.-T*-

>'••••''• :;:!. : : ' H ' i , r ! ; i i - j i f ' / . i n ; u ' j l u r /

. • ) ' i j { i i i u r / i i f i i ^