Soạn bài: Luyện từ và câu: Câu kể Ai là gì?
I. Hướng dẫn giải phần Nhận xét SGK Tiếng Việt 4 tập 2 trang 57 Câu 1. Đọc đoạn văn đã cho.
Câu 2. Trong ba câu in nghiêng ở bài văn, những câu nào dùng để giới thiệu, câu nào dùng để nhận định về bạn Diệu Chi?
* Các câu dùng để giới thiệu:
- Đây là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta.
- Bạn Diệu Chi là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công.
* Câu dùng để nhận định:
- Bạn ấy là một họa sĩ nhỏ đấy.
Câu 3. Trong các câu trên, bộ phận nào trả lời cho câu hỏi Ai (cái gì, con gì)?;
bộ phận nào trả lời cho câu hỏi là gì (là ai? là con gì?)?
Trong câu thứ nhất: Bộ phận chủ ngữ “Đây" trả lời câu hỏi “Ai?” (cái gì, con gì)?; bộ phận vị ngữ là Diệu Chi, bạn mới của lớp ta trả lời câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?
Trong câu thứ hai: Bộ phận chủ ngữ bạn Diệu Chi trả lời câu hỏi Ai? (cái gì, con gì)?; bộ phận vị ngữ là học sinh cũ của Trường Tiểu học Thành Công trả lời cho câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?
Trong câu thứ ba: Bộ phận chủ ngữ Bạn ấy trả lời câu hỏi Ai? (cái gì, con gì)?
bộ phận vị ngữ là một họa sĩ nhỏ đấy trả lời câu hỏi là gì? (là ai, là con gì)?
Câu 4. Kiểu câu trên khác 2 kiểu câu đã học ''Ai làm gì?, Ai thế nào?" ở chỗ nào?
Kiểu câu kế “Ai là gì?” khác với các câu “Ai làm gì?” và “Ai thế nào?” ở các điểm sau đây:
+ Về mặt ý nghĩa:
Khi câu kể “Ai làm gì?” cho ta thấy rõ những hoạt động của các sự vật được nói tới trong chủ ngữ.
Kiểu câu kể “Ai thế nào?” cho ta biết được đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái của sự vật được nói tới trong chủ ngữ.
Kiểu câu kể “Ai là gì?” lại nhằm giới thiệu hoặc nêu nhận định về mọi người, một vật nào đó.
+ Về mặt cấu tạo: Trong kiểu câu “Ai là gì?” thường có từ “là” đứng đầu bộ phận vị ngữ.
II. Hướng dẫn giải phần Nhận xét SGK Tiếng Việt 4 tập 2 trang 58
Câu 1 (trang 57 sgk Tiếng Việt 4): Tìm câu kể "ai làm gì?" trong các câu dưới đây và nêu tác dụng của nó (SGK TV4 tập 2 trang 57-58).
Trả lời:
Xác định các câu kể rồi tìm xem câu kể nào có bộ phận vị ngữ trả lời cho câu hỏi "là gì (là ai, là con gì)?" thì đó chính là những câu kể cần tìm.
a) Đó là những câu.
- "Thì ra đó là một thứ máy cộng trừ mà Pa-xcan đã đặt hết tình cảm của người con vào việc chế tạo". * Tác dụng: giới thiệu về máy cộng trừ.
- Đó chính là chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới tổ tiên của những chiếc máy tính điện tử hiện đại. * Tác dụng: nêu nhận định về giá trị của chiếc máy.
b) Đó là những câu:
- Lá là lịch của cây.
* Tác dụng: nêu nhận định về vai trò của lá và mùa mà cây ra lá.
- Cây lại là lịch đất.
* Tác dụng: Nêu nhận định về thời gian thời vụ mà con người nên trồng loại cây gì cho thích hợp.
- Trăng lặn rồi mọc là lịch của bầu trời.
* Tác dụng: Nêu nhận định về thời gian trong tháng thượng tuần (đầu tháng), trung tuần (giữa tháng), hạ tuần (cuối tháng) đồng thời cũng để nói về ngày và đêm.
- Mười ngón tay là lịch.
* Tác dụng: con người thường đếm ngày tháng bằng những ngón tay.
- Lịch lại là trang sách.
* Tác dụng: Nêu nhận định về từng học kì, năm học.
c) Đó là câu: sầu riêng là loại trái quý của miền Nam.
* Tác dụng: Nêu nhận định về giá trị của cây sầu riêng.
Câu 2 (trang 58 sgk Tiếng Việt 4): Dùng câu kể "ai là gì?" giới thiệu về các bạn trong lớp em (hoặc giới thiệu từng người trong ảnh chụp gia đình em).
Trả lời:
Em có thể giới thiệu ngắn ngọn như sau: Lớp em gồm 42 bạn: 20 nam và 22 nữ. Bạn Thùy Trang là lớp trưởng. Lớp phó học tập là bạn Trang Nhung. Bạn ấy học giỏi lắm. Còn bạn Hoài Nam là một cây văn nghệ xuất sắc, lớp phó văn thể của lớp em. Tập thể lớp 4B của em là một tập thể mạnh nhất của khối 4.
