07/15/22 1
Bài 43
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT 1. Chuỗi thức ăn
2. Lưới thức ăn 3. Bậc dinh dưỡng II. THÁP SINH THÁI
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
VD1: Một QXSV có các loài sau:
Hãy dùng mũi tên thể hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trên?
Cây ngô Sâu ăn lá ngô
Nhái Rắn hổ mang
Diều hâu
a. Khái niệm:
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Chuỗi thức ăn:
Chuỗi thức ăn là gì?
* Khái niệm: Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi. Trong đó, một mắt xích vừa có nguồn thức ăn là mắt xích phía trước vừa là nguồn thức ăn của mắt xích phía sau.
Diều hâu Cây ngô Sâu ăn lá ngô Nhái Rắn hổ mang
a. Khái niệm:
? ? ?
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT
ĐV phù du Cá chép cò
VSV
Tảo
1. Chuỗi thức ăn.
Vd: Chuỗi thức ăn trong 1 ao cá
Sinh vật
sản xuất Sinh vật
tiêu thụ
Sinh vật phân hủy Sinh vật
tiêu thụ bậc 1
Sinh vật tiêu thụ
bậc 3 Sinh vật
tiêu thụ
bậc 2
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn:
Chuỗi A:
Chuỗi B:
Trong quần xã có những loại chuỗi thức ăn nào?
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Chuỗi thức ăn:
Có hai chuỗi thức ăn :
-
Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV tự dưỡng, sau đến động vật ăn SV tự dưỡng, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.-Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV phân giải mùn bã hữu cơ, sau đến động vật ăn SV phân giải, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.
b. Phân loại:
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Vd2: Một QXSV có các loài SV sau:
Hãy thiết lập các chuỗi thức
ăn có trong QXSV trên?
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43 TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Chuỗi thức ăn:
Em có nhận xét gì về các mắt xích(Cây Cỏ, con
thỏ...) của các chuỗi thức ăn
trên?
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Chuỗi thức ăn:
Từ nhận xét trên, chúng ta có thể hình thành nên mối quan hệ dinh dưỡng của các sinh vật trong quần xã theo sơ đồ sau:
Lưới thức ăn là gì?
2. Lưới thức ăn:
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
- Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung .
- Mức độ phức tạp của lưới thức ăn phụ thuộc vào yếu tố nào của quần xã sinh vật?
A B
- Lưới thức ăn phức tạp hay đơn giản phụ thuộc vào cấu trúc của quần xã.
- QXSV càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn trong quần xã càng phức tạp (quần xã càng ổn định).
Nghiên cứu chuỗi thức ăn và lưới
thức ăn có ý nghĩa như thế nào?
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Hãy xác định đâu là SV sản
xuất, SV tiêu thụ, SV phân giải trong lưới
thức ăn sau?
Bậc dinh dưỡng là gì?
SV sản
xuất
Sinh vật tiêu thụ
SV phân giải
SVTT bậc 1
SVTT
bậc 2 SVTT
bậc 3 Bậc dd
cấp 1
Bậc dd cấp 2
Bậc dd cấp 3
Bậc dd cấp 4
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
* Trong lưới thức ăn, tất cả các loài có cùng mức dinh dưỡng hợp thành một bậc dinh dưỡng.
- Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất.
* Các bậc dinh dưỡng:
- Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1.
- Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2.
- Bậc dinh dưỡng cao nhất: Bậc cuối cùng.
- ………..
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Sâu ăn lá ngô là sinh vật tiêu thụ bậc mấy ?
Cây ngô Sâu ăn lá ngô Nhái rắn Diều hâu
Nhái có bậc dinh
dưỡng bậc mấy ?
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Hãy ghi chú tên các bậc dinh dưỡng thay cho các chữ a, b, c …
SVSX SVTT 1 SVTT 2 SVTT 3 SVTT4
a: Bậc dinh dưỡng cấp 1 b: Bậc dinh dưỡng cấp 2 c: Bậc dinh dưỡng cấp 3 d: Bậc dinh dưỡng cấp 4
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 1. Khái niệm:
Thực vật Chuột
Rắn Đại bàng
Thế nào là tháp sinh thái?
Nghiên cứu tháp sinh thái để làm gì?
- Tháp sinh thái là sự xếp chồng các hình chữ nhật biểu thị độ lớn của từng bậc dinh dưỡng lên nhau. Các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, chiều dài khác nhau
- Người ta xây dựng các tháp sinh thái để xem xét mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
II. THÁP SINH THÁI
2. Ý nghĩa:
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Tháp số lượng Tháp sinh khối Tháp năng lượng
Có những loại tháp sinh thái nào?
3. Phân loại
Khái niệm Đặc điểm Tháp số
lượng
Tháp sinh khối
Tháp năng lượng
Được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc
Được xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng
Được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích, trong một đơn
vị thời gianở mỗi bặc dinh dưỡng.
- Dễ xây dựng.
-ít có giá trị vì kích thước và chất sống của mỗi cá thể không đồng nhất.
-So sánh không chính xác
-Có giá trị cao hơn tháp SL: so sánh các bậc về số lượng chất sống -Thành phần hóa học ,giá trị
NL của chất sống trong các bậc dd là khác nhau
- Ko quan tâm về mặt thời gian
- Tháp hoàn thiện nhất.
Tuy nhiên, xây dựng tháp năng lượng khá phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, thời gian
Giáp xác Các trích Vật kí sinh
A
B
C
Cỏ
ĐV ăn cỏ
ĐV ăn thịt bậc 1 ĐV ăn thịt bậc 2
TV phù du Cá Thu Vật chủ
Hình 57.2. các dạng tháp sinh thái.
A- Tháp năng lượng; B- Tháp số lượng (vật chủ - kí sinh).
C- Tháp sinh khối của quần xã sinh vật nổi trong tầng nước.
Cỏ
ĐV ăn cỏ
ĐV ăn thịt bậc 1 ĐV ăn thịt bậc 2
(Tháp năng lượng)
Tại sao tháp năng lượng luôn có dạng chuẩn?
Do năng lượng của vật làm mồi dư thừa để nuôi vật tiêu thụ mình.
VD: Bò ăn cỏ với số lượng lớn trong một bữa.
Giáp xác Các trích Vật kí sinh
B A
C
Cỏ ĐV ăn cỏ
ĐV ăn thịt bậc 1 ĐV ăn thịt bậc 2
TV phù du Cá Thu
Vật chủ
(Tháp năng lượng) (Tháp số lượng)
(Tháp sinh khối)
Tại sao tháp số
lượng B và tháp sinh khối C lại có dạng khác với tháp năng
lượng A?
Tháp số lượng có đáy nhỏ là do số lượng vật kí sinh lớn hơn nhiều lần số lượng vật chủ.
VD: ruột của người, lợn… có thể có tới hàng chục con giun đũa.
Tháp sinh khối có đáy nhỏ
mất cân đối là do các thực vật
phù du có sinh khối thấp mà
sinh khối của vật tiêu thụ lớn.
Câu 1. Trong hệ sinh thái có các loại chuỗi thức ăn nào?
A. Chuỗi thức ăn trên cạn và chuỗi thức ăn dưới nước.
B. Chuỗi thức ăn mở đầu bằng các sinh vật tự dưỡng và chuỗi thức mở đầu sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ.
C. Chuỗi thức ăn đơn giản và chuỗi thức ăn phức tạp.
D. Chuỗi thức ăn đủ các thành phần cấu trúc và chuỗi thức ăn thiếu các thành phần cấu trúc.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Câu 2. Cho chuỗi thức ăn:
Cỏ Châu chấu Ếch Rắn Đại bàng. Trong chuỗi thức ăn trên, rắn thuộc bậc dinh dưỡng cấp mấy?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
Câu 3. Quan sát một tháp sinh khối, chúng ta có thể biết được những thông tin nào sau đây?
A. Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn.
B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
C. Mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
D. Quan hệ giữa các loài trong quần xã.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Cho lưới thức ăn sau đây:
CÂU HỎI TỰ LUẬN
Bài 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
Hạt cây
sồi Chuột
Rắn
Vi khuẩn Nấm
Nón thông Rệp thông Chim ăn
rệp Diều hâu
Kỳ nhông
Rắn chết Chuột TV O2 giảm, ô nhiễm môi trường sống,…
Khi rắn bị tiêu diệt thì
điều gì sẽ xảy ra
- Học bài, trả lời câu hỏi và bài tập ở SGK, trang 194.
- Nghiên cứu bài tiếp theo “CHU
TRÌNH SINH ĐỊA HÓA VÀ
SINH QUYỂN”.
