HỒ CHÍ MINH ^ SUKARNO :

ĐẠI II Ọ C T Ô N G H ự p IIÀ N Ộ I T Ạ P C H Í K H O A H Ợ C No 3 + 4 . 1992

HỒ CHÍ MINH ^ SUKARNO :

T ư T Ư Ở N G ĐOÀN KẾT - s ự GẶP G Ỡ TRÊN NHỮNG TRUYÊN THỐNG

T ƯƠ N G ĐỒNG VÀ DỊ BIỆT

N G U Y Ế N VÃN H Ồ N G

C h iế n tr a n h t h í giới II kết thúc, Đ ông Nam Ả t r ư ớ c n h ử n g c v n gió ktch th íc h tin h th ầ n d â n tộ c đ ã c u ố n d â n g lẽn mội d ự l sống thần C á c h mạng giải p h ó n g d â n tộc. C u ộ c C á c h m ạng th á n g 8-1945 ở In d o n e sia và Việt Nam là hai cuộc C ách mạng c ừ a g th á n g lợi tro n g th ờ i kỳ đ ặ c biỆt th u ậ n lựi đó.

Lịch s ử d ã đ ư ợ c ch ứ n g kidn hai nhân vật lịch s ử S u k arn o - H ồ Chí M inh, n h ữ n g n g ư ờ i cầm c ờ của hai dân tộc In d o n e sia và Việt Nam, dã anh dũng đại diện a h i n d â n đ ọ c hai bản T uyên ngôn độc lập cùa hai q uốc gia, đ ánh d ấ u đlẽm p hát triền mới củ a p h o n g tr à o giải p h ó n g dân tộc Đ ông Nam Á nói riêng và t h ế g iớ i rìói chung.

Vũ khí cố tầm c h i í n lư ợ c q uan trọ n g dẫn dắt hai d ân tộc đ ế n th án g lợi ià sứ c m ạ n h đ o à n k í t . Đ ó là vũ khỉ dău liên n h ử ng n g ư ờ i bí á p b ứ c bóc lột cỏ t h ỉ cỏ t r o n g tay đ&

ch ố n g I9Ì ké thù d ế q u ố c th ư c d ãn . kẻ đưorc tran g bi vũ khí đ ến t i n rin g .

T h ắ n g lợi vầ sự tồn tại phát (riền cùa hai q u ố c gia cKửng (ổ s ự "Đ oàn k í t ” đa t r ử th àn h loại vũ khí q u an trọ n g có tầm quyễt dinh tro n g việc giành, g iử d ộ c lập và p h á t t r i ĩ n xã hội sau khi đ ộ c lập. T ư tư ở n g đoản k ỉ t của H ồ C hí Minh có tín h c h í t c h iế n t ư ợ c là cầm n a n g dS d â n tộ c Việt Nam huy dộng lực lư ợ n g t r o n g và ngoàt n ư ớ c , n g ư ờ i v t ệ t Nam và sự g iú p đ ỡ bạn bè qiiổc tế đè hoàn thầnh nhiệm vụ phát t r l ỉ n kinh tế, xAy d ự n g đ ẩ t n ư ở c sau n h ữ n g năm dài ch iến tranh.

N ghiên c ứ u so sánh giữa S u k arn o và Hồ Chí M inh v ĩ t ư tư ở n g đ o à n k í t lầ m ột p h ỉ n q u an tr ọ n g tr o n g cổng tác nghlẽn cứu so sánh p h o n g Irào Cách mạng cá c n ư ớ c ĐAng Nam Á, t)m hi&u n h ữ n g giá tri tư tưỏrng của n h ữ ng n h â n vật Uch sử cùng khu v ự c, d d n g th ờ i kỳ đ ỉ rút ra bài h ọ c bồ fch.

( + )Gláo sư Khoa Uch sử Đại hoc Tống hợp Hà

í

D u à o k í l tà vũ kbi duy nhâi vù có hiC‘U lựt' cúii n h ũ n g Iigưài bi á|> t>ú'c b«ic l<M, c ũ a cAc Uâo tộc bỉ nô dịch dùiig Uc cliống l«i kè tbù. í ' ả S ụ ằ a r n o và 1<5 Chi Miiih itẽu (>liái h iệa và s ử d ụ n g nó. N hư ng c a sờ iruyẽn th ố a g l«o ỉtiyện a ê n vủ à h í này lại m<ang Ih u ọ c tteJi d â a lộc, Mch sử và (ỉnh hình đ4c điềm c ư dAa; a ỏ gần t í ỉn vứi yếu tồ tâin iý văn h ó a , c 6 t l a g "cứng” của Dỏ; và c&ng có cả p iiìn 'n ẵ o i' liểp thu y íu tA' tỉiờl d;*i, giai rẫp , iriỂI t h u y í t , v.v...

Sự kh ác btệt c ủ a l ư Iirởog d u à n k í t cửa Hfi CỈIÍ Minli về S uk«rno quyếl d in h bổri abfrng y í « t ố Hch s ử I r u y ỉn ihố n g (làn (ộc. Đ ièu aày Gềáo »«r J a a P luvicr ( H à ta n ) I r u n g bềỉ g ỉ í á g củ a m ỉah ở Đyí học T&ìig ỉiự p H à nội d i coi đấy ià yẽ u lố a h ìn lìiẵy r õ r ệ i d ỉ u t i ío . Đ ỏ t i d i a tộc Việt Num I # r ỉ l sớ m đ i có một q u ổ c gia củ a cộog dồ n g c ư d â n v<ỉri Mch c* à ầ a g n g ia a im (ỉ).

D ò ỉà đ i ỉ m xuẩl pbál CỒM Iik ịa tk ứ c IV lư<y»g doỉm k í t ciia H ồ Chí Minh. D ã n t ộ c Việt Uum có một q u ố c gia tbố n g n h í t (ừ xtra và (lã cố bififl curivog rỘRg tứn n h ư ngày n a y trirớ c khi phtrtrng Tây xãra iv ợ c . Cồn ỉntloAetLa birớc vào Ihửi kỳ cận d«i với h à n g i r ã m v v ơ ạ g qufic vứi lén gội l(kác nhiui IrỀn hurn 1 vạo h ò a d á o rải r i c ch iếm d iệ n líc h k h u v ự c hàBg triệ u cầy s6 vnÔRg. Việt Naua là m áah đi4 càjt vàng cư dAn s<Vm hinli th à n h ý c h í

« « a è tli6«g a h í t . C h u ồ i (ỉài lịck *ử v<Vi các iftA V i n Lang, Âu L í c , Nam V iệt, Đ «i N a m , V ằậl Nm i v.v... bô i l i ế p n h a u h iing I ^ à n Iiẫm pkÌH á a h c liu a g m ột ý n g u y ện và m ộ l d ả i đ ẵ l tltlỈAg *sỏag DÚI n ư ớ c Nam vua Niun ỊỊÍử".

CỘBg đồ n g c u d*n cố BIỘI ngôf! ngữ chung mà Mcli t ử agày aay còn lại niột gia lài 190 t&n p kong phó. DAn lộ c Vlệi Nam c ố c i một BĨB v i n bó« l ỉ u dài "N hư n ư ớ c Đ ạ i Vlệl ta.

V ố a u n i g văn h i ỉ n đ ã lẳn" H ồ Chí M inh với vô khí lir lirởng d o à n kết t ạ o nôn s ứ c myiih t v « hrog tr ê n RỄn CmySn ihỐRg d ẫn tộc Uo.

N k v a g vớí S u k a ra o , Ang I h ỉ y rỗ truyÌH Ihuyci tản tnậii tro n g q ứ a k h ứ khó k h ă n tlủn B f iy n«y Bgười In d o n e sia t ậ p h ự p v ỉíi nỗR b ộ t é t i m i n khíẽi dân lộ c c ủ a cir d â n

%ttm 13677 kồB đ i o cỗ a g ib ật khỏng đ ỉ dàiig. D i u t4 c liudoitcsla kVn dậy và hỉnh th à n h C|«c« gia iMỈOMkU lifcM *Ại d « « g ttỊ^ày n»y lft vAo e ụồi t ế g kỷ XIX và t h ự c s ư i r ở tliềaỉi 4An tộc vào đ ì u t k f Irỷ XX. c< to f đồng cõr d t a Ị Ì Ũ ỉ i l n VỚI sự p hát iriẾn mớẳ củ a dAn tộ c và th àn h d ầ n lộc I r ^ b c « I « agầy ữãy. K ế i o v ó t t ề » gợi c à à (lẳn lộc Vlội N am với q u ố c gía miữb, $ự btỈB độmg c 6 trn y tR thỔBịt. cớ k i th * a , vA p h ầ n d lậ n m «o d ù c 6 th*y đôề a h ữ a g v i a trêH một gỔc. CAn t t u gợi Uilõiiekta x « i t h iệa l ừ klioẲng g iữ a i h í kỷ X IX , vầ đím Cttổl n h ữ n g afliii 20 I h ỉ kỷ XX, t ỉ a IndottesỉA MỚt tkAah t6ii gọi cfcuog vớ ỉ ý ngkla

ềâ« ng«ời ỉndoneii 4iu trash g iM vi mộ4 ý «ilkỉa tằỉiag tỉẾag. Cii^ đến năm ihếng

này > f v ờ i Iatỉone>i n ứ i b ỉ t đÌH đ ắ u tr a n h vl mẠl I^ỐII ch u n g ” B a h a so In d o n e s ia ( t ỉ l ^ In d o n e s ia )

C kỉo h (rong th ờ i gian n iy , ngarửi I h tn li BÌỀn S u k a rn o bắt đ l u tlm một con d ư ừ n g tậ p h ợ p lự c lư ợ n g d l n lộc. S u k arn o tỉm một g4ểl đ é p ch o s v đ o à n kết tô n giáo, d â n lộ c và klmynh hưỚBg chủ nghla mằ n h a n g Bgườl cộng s i n đ i n g là mộl t h í lự c d â n tộc. C u ộ c đ ẵ u Iranh giành ngọn c ờ d ầ n tộc v ĩ mình bầl d ì u l ừ sự d o à n k?i các i h ế iự c vì c á f k h u y n h h ư ớ n g d ả n t ộ c d i XUỈI h l ị n . N b i ĩ u g l ò n g , n k i Ĩ H d | n h h ư d r n g t r o n g p h o n g I r à o d â n tộc đ ã và d a n g p h á t trỉè n ; phong I r i o Iv v n g trl (B udi U tornu), sau p hát tr iề n ih àn h p h u n g írà o Đ ả n g d ilt tộc (P N I), pbong Irà o LIỄn minh HỒI giáo (Savckai Izlam ). phoop

Tính p h ứ t lạ p vẽ Iir lư ử n g dân tộc sẽ quyết dịnh nhiẽu đến tư lưtVng đ o à n kết d ân lộ c của S u k arn o ( hù nghia lôn giáo dân tộc Ií>lam bái dầu lừ cuối thỗ kỳ XIX vớ i phoQg ir à o n h ữ n g n g ư ờ i Suniini&t m aog lính chất nông dản theo đ ạ o Islam, m uốn ih o á t khỏi Bỏi bóc lộl nhục nhá cùa p h ư ơ n g Tây bằng việc đ ấ u tranh d ự n g xây một q u ố c gia củ a dân tộ c Ihco tôn giáo Islam, khởi Bguồn tư lư ờ n g Q u ố c gia tôn giáo. T ư tư ử n g này p h á t ư l è n vào đ ỉ u t h ẽ kỷ XX và cho đển nay vẫn lầ một giòng mạnh tro n g p h ố i lưu cùa p h o n g t r à o d â n tộc. Đặc biệl chl lưu của S are k at Islam maHg "khuynh h ư ớ n g xâ hội chủ n ghĩa tôn giáo" C hín h đây là nồng cốt đầu tiê a cko chủ ngbla cỘBg &án vào In d o n e s ia và cOBg ch ín h là đặc t r ư n g của ch à Bgbỉa cỘBg sàn dân lộc In done sia , một q u ố c gia mà d a số c v d ằ n ih&o đ ạ o Islam. S u k a rn o chính Jà nhfta vật Uch sử nắm vững đ ặ c t r ư n g d â n tộc đố, ông thấy vấn d ì dân tộc tro n g nguồn phất trifen đa dạng đó. ô n g ý th ứ c đ ư ợ c I r u y ỉn th ố n g lịch sử dán tộc và hậu qủ a hiện Irạng. T h e o ông n h ữ n g tư lư ở n g d â n tộc, Islam hãy M arxist, "có thề b ợ p th àn h mộl mật trận chuBg chống nền thổ n g trị ih ự c d à n và h ợ p th àn h một tinh thăn vĩ đặi, và tinh ihần d ó sẽ làm chúng ta thành vỉ đại" Đ ó lẰ nél riê n g biệt của In done sia , nél riêng của Sukarno, ổ n g chu rằ n g n h ữ n g n g ư ờ i ho ạt độttg f>huag tr à o Islam và Mami&t IrtjBg n ư ớ c Indonc&^ia đ ỉ u có "mong m uốn thố n g n h ấ t (đ o à n k ế t) làm một " (d e sire lo live lo g e lh e r as one), n h ữ n g ng ư ờ i d ự n g xây p hong t r à o d i n tộ c (natiofidlist) muốrt là ’‘mội h ọ p thề và mộl q u ỗ c g ia ” (otìe gfOiip and one n a tio n ) N h ư vậy hiện ih ự c p h á t iriề n iro n g phong trà o dân tộc không thẾ không tính lới n h ữ n g khu y n b hirỚDg c M ngbỉa c ộ n ị s i n đ a a g phát triề n ở l a d u n c ỉ i a và tr ê n th ế giới lúc bấy glờ. L f thuyẽi vỉ &ự cốRg b ằ n ^ R>ụi n g ư ờ i no ấm, một thi£n dưỜĐg có tbẽ th ự c hiện trẾn trái đ í t g<ip tư lư ở n g W1Ơ ư ớ c bình q uân, mộí xẫ hội thái binh cồa n g ư ờ i nông d à n Việt N a « và In d o n e sia , đả cố lúc tr ở tbành một lực hấp dẫn kỳ dlỆu vư ợ t qu a cả tôn giáo. V à VỚI t ỉ ạ đồ iblam bình d â n ờ indoHC&ia (Kì dôi lúc n h ư n hận thấy lý tư ở n g cộng ỉả n và Islam hồ a ohập. S u karno tín rằng chi có đ uàn kếl h l a m và cộng sản, nhiệm vụ giành độ c lập d l a tộc c ủ a n h ữ n g n g ư ờ i d â n t ộc ( Na t i unal i i i t ) n h ư ồ n g m ớ i có t hề h o à n t h à n h và ô n g c h o r ằ n g cả Islam và chủ nghĩa cộng sản đ?u th ự c vĩ đại- "These two are really very great"^*^ 0 « , m u ố n c h ứ n g m i n h , c h ủ n g h ĩ a xả h ộ i l&lam l à t h u ộ c VỄ t i n h t h ầ n , c h ù n g h ỉ a xẫ h ộ i c ộ n g SẲR lằ t h u ộ c VỄ vậi c h ấ t “ Is l a mi c Soc i a l i s m - s p i r i t r a l , Ma r x i s t S o c ia li sm - M a t e r i a l i s m "

Q u a CUỘC k h ở i n g hi a d â n t ộ c 1926-1927 củéi nbâii d â n JitVit và SuRiiiita, .Sukar no c kn g t ò r ỗ ý m u ố n o h ứ n g mi n h c on đ ư ờ n g n h ậ n t h ứ c v ỉ s ứ c m ạ n h đ o ằ n kết c ủ a d â n t ộ c c ố a ông.

Khác vố-l H& Chí Minh, S ukarno nhận thấy Tồ q uốc ông ỉà q u ĩ n đ ảo vừa th ố n g n h ỉ t vừa đưn lẻ, xưa thì ch ứ a dăy íkẵn thoại huyền s ử ph ứ c tạp, nay ihì vừa m ới n g ỡ ngầng ahận ra có mình. P hức t«p v ỉ ctr dẳn, đa dạng v ĩ tbiỄn nhiên. In d o n e sia , các m l ỉn t i y và d ô n g v ừ a g i ố n g n h a u v ừ a k h á c n h a u , n h ư q u e n n h ư lạ, C á i gi c h u n g, c ỏ s ợl d l y aAo nỐỀ nhau, có chấi keo nào có ihè phát hiện, thuyết p hục đê kết dính íự c iư ự n g ? Nhir tro n g

®ộl t ư n m a đ ư ự c ih ă n linh dạy bào, S ukárno đă tìm ra Năm nguyẽn t ỉ c d ự n g n ư ớ c

"Pancasila" Nguyên tắc ih ứ 5 "Lòag tin th ư ự n g đế" nhir s ự phát hlộn của S u k a tn o dố l với niSm tâm linh t h ư ở n g tr ự c tồn lại troHg mỗi n g ư ờ i d ân In d o n e sia , tro n g v ỉ n hóa truyền ih ố n g của dân tộc I n d o n e iia S u karno và H ồ Chí Minh tìm t h í y d ư ợ c vai Crò Irl thức, sức m ạnh khồng thề thiSu, nếu n h ư at hoặc giai c ấ p nào m uổn tạ o nên &ức m ạ n h giành (háng lợi iroi.g cuộc dọ sức với kẻ thú đẽ q u ỗ c ih ự c dân.

N ă m 1926-1927 với b ộ n h lá k h u yn h c u ò n g n h i ệ i , I n J o n c s i a đ â t i ế n h à n h c u ò c bM d ậ y Jư(Vi s ự lánh đ a o c ũa đ u ờ n g lôi tả k h u yn h ẩu trĩ của Đ à n g c ộn p s ả n Indone&l *. NảBi

1930-1931 c u ộ t khời nghĩu x ỏ viêi Nghệ Tính giưirng cao ngụii cir "tií, phú, địa, h à o il.iii tậ n gổ c trố c tận rẻ" n h ư phàn ánli cản bộnh chung phải (rải q u a cũ.i |)hong trà o cộng S.IDI i f g i a i d o y n d ă u n h ậ n t h ứ c n o n IIỚ(. Ả n h h i r ử n g c ủ a c ả n b ( n h Him c h u n h ữ n g n g ư ờ i CÒHK sản đ á n h m ấỉ n h i ĩ u n g ư ờ i bạn dườitg của mình, k ỉ cả n h ữ ng n g ư ờ i bạn không (hề ihiv'u đ ư ợ c t r o n g c u ộ c c á c h m ạ n g d â n t ộ c h ô m q u a , hòtii n a y v ầ n g à y niui. Đ ó là t ầ n g l ứ p II I th ứ c . S u k a rn o và Hồ Chí Minh bằng các cun d ư ở n g và b iẹa p h a p khác n hau, đ ã lôi cu^ia cá c lự c ỉ v ợ n g có v ỉ n bóa vào cuộc đ ấ u tra n h , gánh trác h ahiộm I hiêng liòiig: c ứ u d â n l ộ c vầ d l n d l t d â n tộc v ư ự t q u a tìah trạ n g oghẻo hỀD và bi sỉ nhục. N hận th ứ c sâu đ 6 n biio a h iê u vầ đfi s ử dụng o h ữ n g biện p h á p hữ u hỉệu bao nhiêu là một chuyện, n h ư n g cả h a i Aag d ỉ t b í y v i đ ỉ iàm. H ồ Chí M inh vứi chính q u y ỉ n c i c h m«ng d ân tộc đ ẫu tiên đ á là m t&ng s ứ c ưiiậnh uy tín của mỉnh b ằng cáeh mổri c i c chí si, các trí th ứ c và cả q u a n lại hiSu b iết h ợ p tác gidp d ỡ tồ c h ứ c x i hội.

Đi d à m p h á n với P h á p nãm 1946, H ồ Chí Minh đã d ư a về n ư ớ c một số trí i h ứ t c ầ n thíẾI, T r ầ n Đ ạ i Nghĩa, Lê Văn T hiêm , Phạm Ngợe Thạch,v.v... là ví dụ. S u k a rn u c ũ n g vẠy, b ộ mfty c h in h q u y ỉ n cộng hòa hình nhu- hău hối là tri ih ứ c yẽu n ư ớ c và có lẽ c ô n g tá«.

đ ộ n g viên sinh viên Irí th ứ c của S u k a rn o dã đ ư ự c thành công n h ã l định.

M ột điều nồn chú ý iá H ồ Chí Minh bál d ầu từ viộc nhận biết thảm cả nh cùa d ộ i q u â n an h dfing ciiíĩog xâM l«rực và dội q u â n "Cần vương" ih ấ t bại Ir ư ớ c súng đ ạ n p h ư ír n g Tây. H ơ n n ừ a , Ngirời n hận biết ý Ib ứ c Uẳn (ộc mới trê n c ơ sỏr kinh tế vừa n h ư mătn đ ã t«o r« HỈiữRg pl»ong trà o d&n lộc mang dầy n h ư ợ c dièm. Phan Bội C h âu thì kh ản g kh ăn g kẾu "bạo dộng* không dếni xia đ ít) i ư a n g q uan lực Itrợng và Ihởl ih ế ; xả đ ư ợ c cái Iiấl kh( e á « dfta lộ c n h ư n g l i ỉ n đ2 thánh công không raộl mảy may. P han C hu T rin h là n g ư ờ i ahậB tk ứ c ra c o a đu-ờng thẨi by 8ính vô vọng của các cuộc vùng lên khi cả lự c và lh»Vi c ơ 4 I | | cliura eó. N h ư n g khi Phan C hu T rin h lira mội con đ ư ừ n g giải d á p lịch sử lại rtri v ề o "ỷ Pỉiầp'' k h ô a g turửnii^ C u ộ c k hử i nghĩa cả a Q u ố c dân Đ ảng nám 1930 m an g yếu lô' p hiều Ilôu *kbông th à n h công câ n g ihành nhân" dã d ư a N guyỉn T hái H ọc cùng đ ồ n g ilội lê a máy chém. H ồ Chí M inh d i nhận b iết rằng công còn c h ư a Ihành khòng phải vl g iậ p P b á p n ạ n i i , mỉi vl Ih ờ i ctT c b ira c h ín m u d i và Uồng b à o lo à n q u ổ c c h ư a d ồ n g tâ m n h ấ t crí m i Ũ M .

C k í nh giữa lúc tỉ nh hÌDh Víệi Nam nh ư Irong đêm lối. H ồ Chí Mi nh đ ã tìm ra con đ ư ờ ũ g đl. Và n h ư mội mạch t r u y ì n Ihống, Hồ Chí Minh m uốn tìm câu giải đ á p sfí p hận đtM tộ c m ề tứ p ông cha đã khôog th6 tr ả lờl dúng.

Đ o à n kết m ới, sức mạnh d i n tộc và sức mạnh thờ i đại sẽ giúp Hồ C h í M inh ihănh công. Một truySn tb ỗ n g đ o à n k í t p h o a g phú, có phưcrng p h á p đúng, có cái nhìn xa trê n c ơ kk&c bỉệt n h ữ n g giá trị I r u y ỉn ihống, H ồ Chí Miiềh đả th àn h công tro n g việc đoàn kết dAa lộc, t«o n en »ức mạnh h o à n thành nhiộm vụ mà hơn n t a t h í kỷT cha ông đ ồ máu . m ỉ hồi khắc khoải mong chờ.

II

C u ộ c cách m ạng »háng 8-1945, n h ư là th ử íhách đ ỉ u tiên của hai n h à c.lch m ạn g d â n tộc khi phải sử dụ n g vũ khí đoàn kẽl đÈ tạo nôn sức m ạnh th ắn g lợi.

T h ự c llèn klẾm nghiệm chán lý. N hữ ng nhận th ứ c và biộn p h á p t h ử đ ộ cứ n g , s ứ i m ạnh và hiệu năng của tư iư ử n g và biện p h á p đ oàn k í l cùa HS Chí M inh í r o n g cách m ạng th án g 8-1945 so với S u k arn o ta cố thề ihấy kết quả so sánh khá ihú vị.

Việt N am h ăm h ở d u ạ t lfy ttrư ng lai ibiỉ hiện (íiih chiil ctiicn lu ợ c , (ầm Iihận (h ứ c đ ú n g đ á a c ủ a Hfi C h í M iah với iiức m ạnh doằn kếi dùn tôc. Dó là "Thư l ừ n ư ớ c ngoài gửi v ỉ n a n 1941" và "Thư kêu gợi T ồng khửi nghia".

T r ư ớ c k ế t tro n g t h ư từ nu'ớc ngoài gửi v ĩ, H ồ c h í Minh xác d ịnh rỗ sứ c m t a h cửa d o ầ a k í t . N f u y i n o hân sâu xa của t í l cả các cuộc đ ấu tran h clản lộc ngót m ột t h ế kỷ 'C ồ n g l ớ a c h ư a Ihành, th ự c không pbải và g i ỉ c P h áp mạiih, mà vì ih ở i ccr chira c h ín mu&i và đ ồ n g b à o to ầ n q u ố c c h ư a (ỉdng lâm a h ẫ t Irí Qià thôi"

Nhur vậy, r ỗ rà n g là H ồ C hí Minh d ặ t ván đ ỉ đoàn kÊJ n h ư là l ư tư<Vng cằ n và dủ ch o cuộc c á ch ra«ng tb à n h cống t r ư ớ c th ờ i e ơ (h u ậ a lợi.

Bầi học đ o à n kết tạ o BÔn í ứ c m ạnh huyÊn diệu iroDg lịch sử d i n tộc đ ư ợ c H S C h í M iah a b ầ c nhỏr. N h í c cho đ ồ n g bầo, nh ắc cho những n g ư ờ i chl huy cuộc c h iế n tra n h

«6ag mái với ké thù n b ứ ch iế n cống iỉy lừng củ a dân iộc qu a 3 cu ộ c c h ổ n g q u â n N guyên Mống. T iến g gọi 'Đ á n h " của các b ô iấo DiỀn H ồ n g n h ư lờl t h ỉ q u y í i tâ m . T i ỉ n g h ô đ ô n g tbanh "d á n h ” cửa c í c bô lão D iên Hfing, n h ử ng c h ữ "Sál Thái" mội ih ờ i n h ư qui tụ quyếc t4i» đ o á n kỂt d ỉ n tộ c lạ o n ẽ n «ức mạnh giành chiến c ô ”ỵ mang tăm c ử nhân loại H ồ Chí M ioh nhiic l«i bài à ọ c có ý nghỉa lỊch sử đó:

" M íy trAm níRi trurức, vào iúc nirớc la đ u ơ n g nguy khốn vl nạn xảm lãng cửa qu&n Nguyên, phụ biiyRh đírl T ră n (lẫ bừng b ờ n g nồi dậy hlộu ư lộ u con em to à n q u ổ c n h ấl t ỉ giố t glậc cuổi cùng t ứ u đ u ự c dân ihoál vÒHg nguy khốn, cíín g th ơ m đ ỉ lại m uôn đời"

T ư lưỏrng d oàn kết cùa Hồ C hí Minh man^ (5m chiến lư ợ c , chiẽm trọn k h ố n g gian của dân lộc d ự n g và gỉử n ư ớ c , giành lại và d ự n g xây giử lấy. N hân dân Việt Nam d irứ l ấch th ố n g trị cùa ih ự c d án P h áp nuòi u ớ c mung giànb lại Đ ộc lập tự do cho d ấ t n ư ở c . T hờ i c ư đ an g đ ế n mà th«o quy luật thì ihiVi c ơ khó lạo mà d í mất. H ồ Chí M inh kèu gọi:

"Hôm nay vấn d ỉ dân tộc giải p h ó n g là cao h(rn (ất cả. C húng ta hây đ o à n kết I9I ! D ồng tâm hiộp lực đ á n h đồ Nhật, P háp và bọn chó săn r ủ a chứng đè cử u d ẳ n la ra khỏi n ư ớ c sâu lửa nỏng"

Đó là nhíộm vụ c ấ p thíếl n h ư n g qu«in irợ ng là HS Chí Minh dã chi rõ ra sợ l dây thièng Hêng nốl liSn mọi ngir.Vi Việt Nam VỚI nhau. Đ ó là vẩn đ è dân tộc, vấn đ ỉ d a n h dự, vắn đ ỉ nếu ai lâ n g ư ờ i Vlệi Nam thì không I h ỉ từ nan. C ứ u n ư ớ c là s ự ìighiộp cKung khÔBg t r ừ một ai."Ngirờl Việt Nam t t at nấy đBu phải gánh một p h ầ n t r á c h n h iệ m cứ u o ư ớ c ’ "Háy đ o à n k í t nhau, thống nhất h ành đ ộ n g đ ánh d ò Nhật P h á p ! ' D o à n k ế t lầ ỉực lư ợ n g duy nhất d â n lộc c6 thề cố. D oàn kếl mới có khả năng c h u y ề n hóa IhỂ 80 sầBlĩ lực lơ ợ n g địch ta "Có đ o à n k í l mới có lực hrcrng, mới giành đ ư ợ c d ộ c lập l ự d o ’

"Chl c6 đ o à n kểí p h ấ n đ ấ u n ư ớ c la mtVi đ ư ợ c độc lập "

Cũng gần giông n h ư H ồ c h í Minh, S u k arn o đả có nhận d in h v ỉ mộc c u ộ c c h í í n tra n h sẽ bù n g nô (V T hái Bình Dưorng và khi cuộc c h i í n bùng nồ, m ột th ờ i c ơ cũng sẽ nây sinh. Cál khác nhau là H ồ Chí Minh đả xcm chiến íran h T h L Binh D ư ơ n g n h ữ là h ê q u ả vận đ ộ n g của mối q uan hộ q u ố c tẽ ở khu v u t . Hfi C h í Minh đâ cố một I0 9I bàl viết p h â n ffch hết sứ c sắc sAo và liên đ oán tài linh. ( òn S u k arn o đỏi lúc n h ư một nhận th ứ c tâm linh qu a l(Vi "tiên đ oán của loyobnyo, ông vua cùa Ihởi quá k hứ xa xfti r ằ n g n g ư ờ i

I n d o n e s i a SỄ i h o á c k h ỏ i c á c ỏ n g c h ù IIUÓC nf.'i>ai \ m -,ự (AÍÚ|1 i l ở I i h ữ i i g n g ư ờ i n h ỏ d a n â u p h ư ơ n g Đ ông đến" Sukurno củng phân (icli >.<11 xung Jilt khu vực và kêu g«)i "sắti sàng* tậ n d ụ n g mộl cư hội lứiì'* N h ũ n g (tịnh |)han lích dẫn lổri ỉiự độntỊ viên đ o à n k ỉ t làm cho ý ih ứ c d ân (ộc liỶn dậy klióng phái V(ýi ý chí m ạnh m£ c ủ a truySn th ố n g d i n lộc n h ư H ò Chí Minh. "Nêu cầii dol cã d jy IruiVng Sirn dè giành độc lập ch o tlất nước" (19). S u k arn o d ư ợ c Nhật thả ra khỏi nhà lù cùu l l à Lan nhằm sử d ụ n g n h ư mộ(

ngọn c ờ d â n tộc tậ p h ợ p lực lư ự n g giúp Nhật, nhưiig Sukurno dã lợi dụ n g N h ậ t dè kích dậy lioh th ầ n dân cộc, d oàn kết t40 lực lưựitg vì "Dộc lập" (M e rd e k a ) . b i lợi d ụ n g và lựi dựng, có niSm tin dân tộc n h ư n g cũng có bau điều ảo tưAng. S u k arn o đ ã t ạ o nên s ứ c m ạnh ch o d â n tộc. In d o n e sia có mộl q u ố c kỳ, một q u ố c ca, một q u â n độ i P E T A và c u ố i cống d í n một thỉỉ c h í chính tri chung củu dất nưởc.

S u k a rn o tro n g cuộc vận động lực lư ợ n g dản lộc ,xây d ự n g đ o àn kSt các t h ế lu . ch ín h tri, ông đẫ (im cái chung nhất cấu thành những nguyẽn lắc Puncasiia vào th á n g 5 a ỉ m 1945 và cuộc cách miỊing (háng 8 dã xcin d ó ià nguyẻn tác d ự n g n ư ớ c . Đ ế n ngày nay, P a a c a s ila vẫn g iữ nguyên giá tri íhiông liÊng của nó. T h ự c ra loàn bộ n h ữ n g lý thuy£t d o à n k£t c2u th ản h của lư t ư ừ n g S u k arn u mang tính truyền th ố n g "dĩ hòa" cùa các l ư t v ở a g cộng đỒBg làng xã D csa "Bhincka Tunggnl ika" - ihố n g nh ất tro n g đ a d ạng. S ự doầỉi k í t của In d o n e sia n h ừ vào nhận th ú c lâm linh nhiồu h ư n v ỉ h oạt độ n g tồ c h ứ c cố tín h vật chấí. Việt Nam cỏ íồ c h ứ c quần chúng rộng rải, có đội q u â n n hân dân từ du kích, C ứ u q u ố c q u â n , Giải p hóng q uân, Vộ q u o c duàn. ổ ' In d o n e sia ý nghĩa tinh th ầ n m ạnh hoR, có inột đội q u ân của In d o n e sia nh ư n g cồng cụ ấy do ai d ự n g , ai chi p hối và h àn h dỘRg th e o miiic dích nào không d u ự c q u a n lâm dây đủ, miến có mộl tồ c h ứ c q u â n đội của n g v ờ i In done sia .

K hác với lư tư ở n g S ukarno, H ồ Chí Minh luồn "lấy dân làm gốc" và to à n d â n thfcnh một gốc d ự a không lay c h u y ỉn . Sự thống nhấi đốn cao độ, niềm tin q u ầ n ch ú n g m ậnh m ẽ vl d ó là nguồn sức mạnh kho sáng tạo dồ liến hành cu ộ c chiến d ấ u q u y ết liệt.

Nhẳii d ân n g ư ợ c lại cũng gửi gắm nềìm tin vào n g ư ờ i dẫn dất mình. Chỉa khóa th ầ n của H& C hí M inh là;

"Dễ m ười lăn không dân cũng chịu Khó irăm lần d ân liệu cùng xong"

T ư tư ở n g đ o à n kỂt của H ồ Chí Minh mang lính nhận Ihức lịtli sử rỗ nét. Ngay khi n h ậ n th ứ c val t r ò lịch s ử của mình, H ồ Chí Minh đă luyân bô' rỏ ràiig.

"Trỏr v ỉ nirớc, di vào q u ần chúng ,lh ứ c linh hợ, lồ c h ứ c hợ, d o à n kếc họ, h u ấ n luyện họ đ ư a họ ra đ ẩ u tra n h giành độc lập l ự do"

111

T ư t ư ở n g đ o àn kếl, mục đích, p h ư ơ n g sách th ự c hiện giữa S u k a rn o và H ồ C h í Mlnb c 6 b ao đ ỉ ỉ u giống nhau và khác nhau. T h ự c ra khó mh Irả lời minh bạch fấl cả. S ự giống n h a u không th è b ao hàm hếl cái riỏng biệt. Nét riêng biệt giữa S u k a rn o và H ồ C h í Minh tạ o nên n h ữ n g cnn đ ư ử n g th ự c hiện doàn kếí dân lộc không giống nhau g iử a hal nhà dân lộc lớ n của khu vực Đ ô n g Nam Á.

TruyỄn th ố n g đ o à n kẾI lâu dờ i và thong nhẵl của ý chí của dân Viộl Nam đ ả Jạo ch<i t ư Ivổrng đ o à n kết của Hfi C h í Mlnh có mẠl lăng cứ n g dày. Đ ó là tần g c ứ n g tr u y ề n Ihổng

k h á c , I ni i oHcsi a là mội dảii lộc rái ra d un g d ư a t ròn sóng biỄn n am , lịch s ử lại k h ô n g g i ô n g n h ư Việt N a m , mội d á n lộc l ù n g ili ống n h ấ l , liên Igc t h ử t h á c h q u ặ l k h ờ i c h ố n g lại kẻ I hù d ế l ồ n tại. S ự h ì n h t h à n h mộl q u ố c gia Ihft'ng n h ấ l với l ên gợi I n d o n e s i a mAi có t ừ t h ế kỷ X I X và k h á t vụ n g ý chí t h ố n g n h ấ l đ ộ c l ập d â n t ộ c p h ả i v à u n h ữ n g n ă m 20 t h í kỳ X X m ớ i b ù n g lên d ữ dội. N ế u Việt N am lịch s ử i h ố n g n h ấ t đ o à n k ỉ t d â n t ộ c d ã đ ư ợ c ghi t h à n h l ờ i l ầ m k h ả m c ù a d â n lộc " Nam Q u ố c sirn hà N am đ ế c ư ” l i ế n g ihét " q u y ế t đ á n h " ở ( i ộ i n g h ị D i ê n H ồ n g thì I n d o n e s i a Idi biỀu h i ện ý chí đ o à n k ế t d â n l ộ c I r o n g tu* t ư ở n g h ò a h ợ p c ộ n g đ ộ n g c ư d â n . C á u c h â m ng ô n cồ J a v a d ư ự c n h à i h ơ d ã n t ộ c M p u T a n t u l a r đ ư a r a l ừ I h ế kỷ X V ià" B h i n c k a T u n g g a l Ika" - T h ố n « n h ấ t t r o n g d a d ạ n g d ã đ ư ợ c k h ắ c ghi v à o Q u ố c huy I n d o n e s i a . Đ ó là lời Qguyện t hẽ t h ố n g n h ấ t đ o à n k ĩ t t h i ê n g l i ê n g c ủ a m ộ t d ỉ a t ộ c s ố n g rải r a t r ê n đ ấ l n ư ớ c vạn đ ả o . Đ ó là nél r i ê ng biệt I r ê n l ă ng cứi i g c ủ a v ă n h ó a đ â n l ộ c , t r u y ề n ( h ố n g d ũ n l ộ c .

ở Việt Nam, c h ín h do bS dày Iruyên thống doàn kẽl, Hồ Chí Minh đã có khả năng

|>fcát huy sức mạ nh dế n IHÚ’C lối dy tiéin năng lực dán tộc, dã tạo nôn kỳ tfch của cách

• l ặ a g và chiến c ô n g vẻ vang của cuộc chiến irunh giữ nưcVc i hống nhất n ư ớ c nhà vỉ đại.

Nố d á làm chu t h ỉ gỉứi ngạc nhiên khâm ptiục.

Đ i è u k h á c biệc VẾ l ư l ư ử n g d o à n kết c ủ a H ồ C h í Mi n h là N g ư ờ i d ã d ư ợ c t r a n g bi itầy đ ử \ i iỷ t h u y ế t d í u t r u n h giai c ấ p , dâ n t ộc, t h ờ i dại. N g ư ờ i đà n ắ m c h ắ c cả hai m ệ n h

<ỈỄ c ố t lõi c ủ a s ứ c m ạ n h đ o à n kẽt. Đ ỏ là đ o à n kcl giai c ấ p cân lao ( c ô n g n h ân , n ồ n g d â n iàm c ơ S(V) và d o à n kSl d à n lộc bi á p hức.

Chủ nghia Marx Lcninc chứa dụng sức háp dân mụnh mẽ dổi với những tầng lớp a g h è o khS và d â n l ộ c bị áp h ứ c bóc lộl. Nliử có lý ihuyổl và bi ện p h á p t h ự c thi I r ê n c ơ s ờ RbậR t h ú c đ ó n ê n t ư t u ở n g đ o à n kếl c ú a H ồ C h í Mì nh m a n g t í nh lý i r í và t í nh h i ệ u n ă n g về m ụ c d í ch . HỒ c hí Mi n h dã sù ư ụn g nố vởl n h ậ n t h ú c d â n l ộc l ạ o nCn s ứ c m ạ n h ni ôm t t n VỚI d â n t ộc. H ồ C h í Mi n h t i ư ự c n h â n d á n t ố n kí nb n h ư "cha già d â n lộc", " Bác H ồ k í » h yêu". N h ữ n g c h ặ n g dưcVng khỏ k h ă n t r o n g hai c u ộ c k h á n g c h i ế n c h ố n g P h á p và ehAng Mỹ, n h â n lo^i n g ạ c n h i ên Ihấy d â n lộc Việt N a m hlÊn n g a n g v u ự t q u a t r o n g “t i ế n g bAt i t t i ế n g bom". Chv^ ng h ĩ a a nh hiJng Việt N»m, Việt N am đ o à n kối và đ o à n kếí vtVi Vằêt Nam chành íirơng lâm cửa ihờ i dại. Nhân loại đ u ự c ch ứ n g klẽn kếl quả to lứn của t ư t v ử R g đ o à n kẾt H ồ C h í M i n h Itiaag l ầ m t h ờ i đại, t ầ m c h i ế n l ư ợ c .

S u k a rn o giông nhir H ồ whí Minh bằng tỉnh yôu dân tộc ,ch ố n g áp b ứ c, kế th ừ a CruyỈR thỐRg t i m linh I n d o n e s i a , văn h ố a I n d o n e s i a và tinh t h ầ n d ả n l ộc I n d o n e s i a m ớ i

^ứn đậy, d i xẳỵ d ự n g đ ư ợ c uy tín cho minh, ô n g tr(V thành ồng vua của huyền tho ại sẽ v ỉ độc lập tro n g truyện kỄ xưa vào thế kỷ XX B ỉn g năm tháng dài tr o n g nhà giam c ủ a th ự c d ân H à Lan, bằng hoíít dộng thức linh dẳn tộc giữa n h ữ ng năm 20 th ế kỷ XX và cả bằng n ăn g khiếu diễn thuyết dầy h ẩ p d ẫn , S u k arn o đâ giành đ ư ợ c tình yêu, RiỄm tin cửa nhân dftn Indoni-s»a. Nhãn dân In d o n e sia n h í t là thíinh niẽn đ ề u gọi ông là

"Bong Karno" "Anh Karno". ỏ n g t r ở Ihành n ìỉm tin, ihằn tư ợ n g của đ oàn k í t d ân tộc nám 1945. Và d o đ ó ô n g đã dạl d i ệ n c ho d à n t ộ c t u yẽ n đ ọ c "Bản T u y ê n n g ố n đ ộ c l ập Indonesia", ngày 17-8-1945,

T a y vậy câ n g nên chú ý Ịà dấu ỉ n fỏn giáo Islam, tỏn giáo dân lộc In d o n e sia in đậm tro n g t ư duy và niềm tin của ông. Bản thân Su k arn o ià ưn dft Islam, ổ n g đ ã từ n g hành h ư ơ n g v6 đ ấ t thánh. N hữ ng khuynh hu(Vn>ỉ tu’ tưcVng phức lap, nhiỄu íh ẽ lự c đ ả n g phái

c h í n h I ri , m ả u i h u á o c ư d â n ilâii l ộ i d a d.iiif’ ih) Ịiiiáii iiK>ith n ã iitiriị.' l u l ú I S ukarno.

C h f n h vl vậy, n í u d à n l ộ c Ví c i N.IIII I UJ l ui i g va.» V t l i i c u d á i i i n u a h m c l i m i g l ií‘ n trinll i|ch sử, xuyêa buốt lir tư ờ n g d an lò i là 'D ò c ià|( lụ Jii", "Vảii hién Vi^i N a m '.

* N kiỉu d l ĩ u giA g trư n g ' ihỊ iiu ằ a in o |>hui biẹn l ó niol sợi iljy (liicng liéng nỏi lại micii t A n U n h (ỈÌR t ộ c , c ó t h è g i t i p ô n g x ó a d i Ii hứi i g h á l đ ó n g h ư ớ n g (ỚI Jiiiiii k ẽ t , d ó là "lùiiỉỉ lln T h v ợ o g đ ế ”. DoAn kếl tiò n cư sở nii^m lin li^n giiiti dân lộc.

K hác VỚI S u k arn o , H ồ C hi Minh tin tư ử n g mảnh liêl vào đ án lục, vàu Ct>n n g ư ở i Viột N a n tru n g d ỏ cỏ d ấ u ấn lý thuyẽt Marx, lý tbuyốt d áu tra n h có hiộu q u ả của n h â n ioại c l n lao bi á p bức. Có ih ề Ihấy H ỏ Chi Minh dã gióng vang hòi c h u ò n g gụi "N gư ử i c&Bg khỉ*. T ờ báo d u N g ư ơ i sang lậ p đău tiẻn mang ý nghia Ibức linh và đ o à n kết lực Ivợ og.

S ttk a ra o cQng là chiến sỉ chống cliú nghĩa (hực d àn khống mệl mỏi, J ầ y d ũ n g cảm và c ó Ky lín troR|Ệ p h ong trà o d ầ n tộc Ircn th ế giới. Tuy vậy. cũng phài ihtVj n h ậ n đ ộ sâu, tftc mắtnh t i ỉ m ỉ o , ảa h hưỏrng cửa H ỗ ( 'hí Minh bau cịU4Í( rộng lớn hirn.

Nẳm 1990, tl»ế giới (lá kỷ aiậm N g v ử i vớ i lu cách nhủ vân hóa lỡ n , a n h hùng cùa p h o n g t r à o giải p hóng (ỉãn tộc. Dó là mồi địah giá lịch sử làm c ở nhán I0 4Ì.

CHÚ THÍCH

J«r»

*** N g u y ề n Trải B ìn h N g ô D ại C áo - N g u y ẻ n Trải T o à n lậ p K HX H Hà N ộ i 1976, tr. 77.

M m 1927 ở in ơ o n0 8ia b ù n g n ồ p h o n g trào ơ ắ n tộ c ơ ă u tr a n h vì n g ồ n n g ử tnđofí09ia - Bahtaa Inơoiìêềia".

Nhứng n g ư ờ i th0O Stm ln. ồ n g là giáo viên tiều học ớ Biora, c u ỗ i thẽ kỷ XIX đ ề rm t ư t ư ớ n g x i y d ự n g m ộ t n ư ớ c n ô n g d ầ n H òi Q /ào

(»HềKTm(9) "/ncton««/a S0/0 Ct0 Ơ Documents on

ỉnđonB tỉũ Handbook 1974 Departmént of Inform ation R epublic of Indonesia o f lndon9»la PANCASILA p. 47.

(ll)(iaỉ(i3)(i4)(i*Hi8) T u y ề n tậ p . ST . Hè N ộ i 1960, tr 198, 1 9 9, 201 J D L0g g ^ “S u k a r n o - A P o litic a l B io g r a p h y " T h e p e n g u i n P r e s s t9 7 2 p . 184.

HÒ C hi Minh Tuyến tập, Tập I. ST, Hề Nội 1960 tr 290 C h! M inh T u y ề n tậ p , tậ p 10 ST . Hằ N ộ ỉ 1989 tr. 4 9 5. HÒ C h í M inh T o à n tệ p , tậ p 1 S T Hà NỘI 1980 tr 174

“H o C hi M inh - V té írta m e se H ero o f N a tio n a l L ib e ra tio n a n d G re a t m a n o f CuỉtUTB" V ie tn a m C o u rrier H a n o i 1990 p 86