I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
“Những người dễ thoát khỏi những suy nghĩ tiêu cực cũng chính là những người biết chấp nhận cuộc sống của bản thân. Mỗi người chúng ta đều có những điểm mạnh, điểm yếu riêng, bởi vậy khi so sánh bản thân với người khác, chúng ta không chỉ thấy
“khoảng cách” giữa mọi người mà còn thấy được “sự khác biệt” trong mỗi người.
Tự bản thân nghĩ như thế nào về mình được gọi là “tự đánh giá bản thân”. Khi một người đánh giá thấp bản thân, anh ta sẽ tự giày vò bản thân bởi cảm giác tự ti, chán ghét chính mình và chỉ nhìn mọi chuyện theo hướng tiêu cực. Cũng có nhiều trường hợp so sánh điểm mạnh của người khác với điểm yếu của bản thân, sau đó tự giam mình trong cảm giác tự ti, mặc cảm. Ngược lại, nếu một người biết đánh giá bản thân phù hợp, dù gặp thất bại thì người đó vẫn tiếp tục hi vọng vào lần sau, tiếp thu lần thất bại này và học hỏi kinh nghiệm trong đó.
Tôi có một người quen. Anh là một người rất giỏi, học đại học Tokyo. Thời đại học, anh đi làm người mẫu. Nhìn bề ngoài, anh hoàn hảo đến mức mọi người phải ghen tị, nhưng thực ra anh ấy lại tự đánh giá thấp bản thân. Ngay từ nhỏ, anh ấy thường bị bố mẹ so sánh với người khác: “Con vẫn đang thua bạn đấy, cố gắng lên”. Anh ấy luôn nghĩ, dù ở đâu, lĩnh vực gì, bản thân cũng chỉ là kẻ nửa vời mà thôi: “Dù vào được đại học Tokyo thì vẫn có nhiều người giỏi hơn, trong giới người mẫu vẫn có rất nhiều người hơn mình”.
[…]
Trong khi đó, anh Hirotada Ototake, tác giả của cuốn sách Không ai hoàn hảo, dù sinh ra với cơ thể không lành lặn, khuyết thiếu cả hai chân hai tay, nhưng anh vẫn hoạt động rất tích cực với vai trò nhà báo thể thao. Anh đã kết hôn và sống rất hạnh phúc.[…]
Chính vì vậy, việc tự đánh giá bản thân ở mức thích hợp là điều rất quan trọng”
(Trích “Mình là cá, việc của mình là bơi”, Takeshi Purukawa, NXB Thế giới) 1. Xác định các phương thức biểu đạt chính của văn bản?
2. Theo tác giả, việc tự đánh giá thấp bản thân sẽ gây ra hậu quả gì?
SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BẮC NINH TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1
(Đề gồm có 02 trang)
ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG LẦN 1 NĂM HỌC 2020 - 2021
Môn Ngữ văn – Lớp 11
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề
3.Anh/chị hiểu thế nào về câu nói “khi so sánh bản thân với người khác, chúng ta không chỉ thấy “khoảng cách” giữa mọi người mà còn thấy được “sự khác biệt” trong mỗi người”?
4. Anh/chị có cho rằng việc chấp nhận những khuyết điểm của bản thân, coi nó là đặc trưng cho con người mình sẽ khiến chúng trở nên tự mãn hay không?
II. PHẦN LÀM VĂN (7.0 điểm) Câu 1 (2.0 điểm)
Từ nội dung đoạn trích ở phần đọc – hiểu, anh/chị hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến “việc tự đánh giá bản thân ở mức thích hợp là điều rất quan trọng”.
Câu 2 (5.0 điểm)
Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân qua đoạn trích dưới đây. Từ đó làm rõ quan niệm thẩm mĩ của tác giả.
“Đêm hôm ấy, lúc trại giam tỉnh Sơn chỉ còn vẳng tiếng mõ trên vọng canh, một cảnh tượng xưa nay chưa từng có, đã bày ra trong một buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián.
Trong một không khí khói tỏa như đám cháy nhà, ánh sáng đỏ rực của một bó đuốc tẩm dầu rọi lên ba cái đầu người đang chăm chú trên một tấm lụa bạch còn nguyên vẹn lần hồ. Khói bốc tỏa cay mắt, làm họ dụi mắt lia lịa.
Một người tù, cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang dậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh căng trên mảnh ván. Người tù viết xong một chữ, viên quản ngục lại vội khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng. Và cái thày thơ lại gày gò, thì run run bưng chậu mực…
Lửa đóm cháy rừng rực, lửa rụng xuống nền đất ẩm phòng giam, tàn lửa tắt nghe xèo xèo.
Ba người nhìn bức châm, rồi lại nhìn nhau.
Ngục quan cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”.
(Ngữ văn 11, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016)
...Hết...
HƯỚNG DẪN CHẤM
Phần Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 3.0
1 Các phương thức biểu đạt chính của văn bản: Phương thức Nghị luận và phương thức Tự sự.
( Trả lời được một phương thức 0.25đ)
0.75
2 Theo tác giả, việc tự đánh giá thấp bản thân sẽ khiến cho con người luôn tự giày vò bản thân bởi mặc cảm tự ti, chán ghét chính mình và nhìn mọi chuyện một cách tiêu cực.
0.75
3 Giải thích ý nghĩa của câu nói: Khi so sánh bản thân với người khác, không phải chỉ tạo sự xa cách, phân biệt về giá trị, vị trí, gây nên sự khó hòa hợp giữa mọi người. Quan trọng hơn, so sánh bản thân với người khác còn giúp chúng ta nhìn nhận được những điểm riêng biệt, độc đáo, đặc trưng của bản thân mình mà không giống với bất kì ai.
=>Biết đánh giá bản thân một cách phù hợp nghĩa là nhìn nhận một cách thẳng thắn, trung thực những ưu điểm và hạn chế của bản thân.
Không đánh giá quá cao bản thân mình nhưng cũng không tự hạ thấp bản thân.
1.0
4 Thí sinh thể hiện quan điểm và cách lí giải hợp lí. Có thể theo hướng sau:
- Nếu đồng tình cần lí giải: Việc chấp nhận những khuyết điểm của bản thân, coi đó là đặc trưng của bản thân đôi khi khiến con người bằng lòng, tự thỏa hiệp với những gì mình có, không có ý thức vươn lên, không có ý thức sửa đổi, hoàn thiện mình.
- Nếu không đồng tình cần lí giải: vì việc chấp nhận những khuyết điểm của bản thân, coi nó là đặc trưng của con người mình khiến cho con người cảm thấy vui vẻ, thoải mái với chính mình, xóa đi mặc cảm tự ti và là động lực để con người có ý thức khẳng định mình ở những phương diện khác.
0.5
II LÀM VĂN 7.0 1 Từ nội dung văn bản phần đọc hiểu, viết một đoạn văn (khoảng 200
chữ) trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến “việc tự đánh giá bản thân ở mức thích hợp là điều rất quan trọng”.
2.0
a.Yêu cầu kỹ năng: Đảm bảo hình thức của đoạn văn theo cách quy nạp, diễn dịch hoặc tổng - phân - hợp...
0.25 b. Xác định vấn đề cần nghị luận: ý nghĩa của việc biết cách đánh giá
đúng bản thân đối với cuộc sống của mỗi người.
0.25 c. Triển khai vấn đề nghị luận
Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ ý nghĩa của việc biết cách đánh giá đúng bản thân đối với cuộc sống của mỗi người. Có thể theo hướng sau:
- Giải thích: Tự đánh giá bản thân ở mức thích hợp là việc mỗi người tự nhìn nhận và đánh giá một cách thẳng thắn và trung thực những ưu điểm và khuyết điểm của bản thân. Không quá đề cao bản thân nhưng cũng không tự đánh giá mình quá thấp.
- Ý nghĩa của việc biết đánh giá đúng bản thân:
Việc tự đánh giá bản thân ở mức thích hợp là một điều rất quan trọng.
Vì:
+ Nó giúp mỗi người phát huy được năng lực, sở trường và khắc phục những hạn chế, khuyết điểm, ngày càng tự hoàn thiện mình.
+ Giúp chúng ta có một tâm lí thoải mái, vui vẻ, hài lòng với cuộc sống của mình, tránh tự ti, mặc cảm.
+ Giúp chúng ta có một cái nhìn tích cực về mọi vấn đề trong cuộc sống: chấp nhận sự khác biệt của mình và những người khác, nhìn thấy giá trị riêng của mỗi người; nhìn thấy hi vọng trong thất bại
- Bàn luận, mở rộng:
Phê phán những người tự đánh giá thấp bản thân mình. Tự đánh giá bản thân một cách phù hợp không đồng nghĩa với việc kiêu căng, tự mãn về chính mình.
Mỗi chúng ta nên biết chấp nhận toàn bộ con người mình. Có ý thức và hành động phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu để hoàn thiện bản thân.
(Lưu ý: Hs cần lấy dẫn chứng chứng minh phù hợp với các luận 1.5
0,25
0,75
0,5
điểm)
2 Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân. Từ đó làm rõ quan niệm thẩm mĩ của tác giả.
Yêu cầu chung
- Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận.
- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận.
- Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm, vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; ngôn ngữ trong sáng, mạch lạc.
0.5
Yêu cầu cụ thể: Học sinh có thể triển khai theo nhều cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý:
Giới thiệu khái quát tác giả và tác phẩm
- Nguyễn Tuân là người nghệ sĩ có phong cách độc đáo vào hàng bậc nhất trong các nhà văn hiện đại Việt Nam. Ông là người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp, là con người của sự tài hoa, uyên bác.
- Chữ người tử tù là một tác phẩm đặc sắc được in trong tập Vang bóng một thời(1940), bộc lộ được phong cách và tài năng của Nguyễn Tuân.
0,5
a.Nhân vật Huấn Cao
* Giới thiệu nhân vật
- Huấn Cao là nhân vật được nhà văn xây dựng trên nguyên mẫu là Cao Bá Quát – một nhà nho tài tử, có tài viết chữ đẹp, có tư tưởng tiến bộ, từng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Mĩ Lương nhưng thất bại.
- Nhân vật đã được đặt vào tình huống truyện độc đáo với cuộc gặp gỡ đầy éo le nơi tù ngục, đặc biệt là trong cảnh cho chữ. Qua đó bộc lộ được vẻ đẹp về nhân cách, phẩm chất, tài năng của mình.
* Huấn Cao là nhân vật có những phẩm chất đẹp đẽ:
+ Là người tài hoa nghệ sĩ: Tài viết chữ nhanh và rất đẹp. Có được chữ Huấn Cao là như có vật báu trên đời…
+ Là người có khí phách hiên ngang, bất khuất: Trong cảnh ngục tù, Huấn Cao không hề run sợ trước cường quyền, bạo lực. Ông vẫn
2.5 0.5
1.0
mang phong thái kiêu dũng, ung dung của một người chủ tướng, một vị anh hùng.
+ Là người có thiên lương trong sáng: Cảm nhận được tấm lòng biệt nhỡn liên tài và sở nguyện cao quý của Quản ngục, Huấn Cao đã coi ông là “một tấm lòng trong thiên hạ”, “ một thanh âm trong trẻo…” và đồng ý cho chữ.
( Lưu ý: Học sinh cần bám sát vào tác phẩm để chứng minh)
Huấn Cao là người vừa có tài vừa có tâm, là người anh hùng bản lĩnh phi phàm nhưng cũng là con người biết trân quý cái thiện, cái đẹp.
* Cảnh cho chữ - cảnh tượng xưa nay chưa từng có đã bộc lộ rõ những phẩm chất cao quý của Huấn Cao.
- Thời gian, không gian: Đêm tối, trong buồng gian chật hẹp, ẩm ướt, đầy phân gián phân chuột, tường đầy mạng nhện, bó đuốc như đám cháy nhà…
- Hình ảnh Huấn Cao hiện ra lồng lộng: Cổ đeo gông, chân vướng xiềng đang dậm tô từng nét chữ.
- Hành động cúi đầu “xin bái lĩnh” của ngục quan càng tôn lên vẻ đẹp tâm hồn trong sáng,thiên lương lành vững của ông Huấn đã có sức mạnh cảm hóa cái xấu, cái ác.
=> Cái đẹp đã thăng hoa và chiến thắng. Mỗi một nét chữ của Huấn Cao là một lần cái đẹp được ra đời.
b.Quan niệm thẩm mĩ của Nguyễn Tuân
- Cái gốc của chữ nghĩa, cái gốc của thư pháp phải là cốt cách và thiên lương nên thư pháp không chỉ là chữ nghĩa mà còn là văn hóa và cách sống.
- Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau. Vì vậy, một nhân cách đẹp cũng là sự thống nhất giữa cái tài và cái tâm.
1.0
1.0
- Trong môi trường của cái xấu, cái ác thì cái đẹp vẫn có thể nảy sinh và tỏa sáng. Tuy nhiên, giữa nơi ngục tù tăm tối rất khó để cái đẹp tồn tại bền vững nên cái đẹp cần được đặt đúng vị trí của nó để phát huy giá trị đích thực.
- Cái đẹp, cái thiện có sức mạnh cảm hóa con người bằng con đường của tâm hồn và trái tim.
=> Giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm: Dù trong hoàn cảnh nào, con người vẫn khát khao hướng tới giá trị Chân – Thiện – Mĩ!
Đánh giá
* Nghệ thuật xây dựng nhân vật - Tình huống truyện độc đáo.
- Nghệ thuật dựng cảnh, khắc họa tính cách nhân vật.
- Sử dụng thủ pháp đối lập và ngôn ngữ giàu tính tạo hình.
* Tổng kết vấn đề nghị luận
0,5
