TÍNH VẬN TỐC CỦA MỘT CHUYỂN ĐỘNG ĐỀU
I) Lý thuyết.
Muốn tính vận tốc, ta lấy quãng đường chia cho thời gian.
Đơn vị vận tốc có thể là km/ giờ, m/ phút, m/ giây…. Đơn vị vận tốc thường dùng là km/ giờ và m/ giây.
II) Các dạng bài tập.
Dạng 1: Tìm vận tốc khi biết quãng đường và thời gian.
Phương pháp: Muốn tính vận tốc, ta lấy quãng đường chia cho thời gian.
Lưu ý: Các đơn vị của vận tốc, quãng đường và thời gian phải tương ứng với nhau, nếu chưa tương ứng thì phải đổi để tương ứng với nhau theo yêu cầu của đề bài.
Ví dụ 1: Viết vào ô trống (theo mẫu):
S 130km 210m 1020m 135km
t 5 giờ 6 giây 17 phút 3 giờ
v 26km/ giờ Lời giải:
S 130km 210m 1020m 135km
t 5 giờ 6 giây 17 phút 3 giờ
v 26km/ giờ 35m/giây 60m/ phút 45km/ giờ
Ví dụ 2: Một người chạy được 450m trong 1 phút 30 giây. Tính vận tốc chạy của người đó với đơn vị đo là m/ giây.
Lời giải:
Đổi 1 phút 30 giây = 90 giây.
Vận tốc chạy của người đó là:
450 : 90 = 5 (m/ giây).
Đáp số: 5m/ giây.
Dạng 2: Tìm vận tốc khi biết quãng đường, thời gian xuất phát, thời gian đến và thời gian nghỉ (nếu có).
Phương pháp:
Thời gian đi = Thời gian đến – thời gian xuất phát – thời gian nghỉ (nếu có).
Tính vận tốc: Ta lấy quãng đường chia cho thời gian đi.
Ví dụ 1: Một ô tô đi từ A lúc 8 giờ 15 phút và đến B lúc 14 giờ 45 phút. Dọc đường ô tô nghỉ trong 1 giờ 30 phút. Hỏi vận tốc của xe ô tô bằng bao nhiêu, biết quãng đường AB dài 200km.
Lời giải:
Thời gian ô tô đi từ A đến B (tính cả thời gian nghỉ dọc đường) là:
14 giờ 45 phút – 8 giờ 15 phút = 6 giờ 30 phút.
Thời gian ô tô đi từ A đến B (không tính thời gian nghỉ dọc đường) là:
6 giờ 30 phút – 1 giờ 30 phút = 5 giờ.
Vận tốc của xe ô tô là:
200 : 5 = 40 (km/ giờ).
Đáp số: 40km/ giờ.
Dạng 3: So sánh hai vận tốc khi biết quãng đường và thời gian
Phương pháp: Áp dụng quy tắc để tính vận tốc của từng đối tượng rồi so sánh kết quả với nhau.
Ví dụ 1: Trên một quãng đường dài 48km, ô tô đi hết 48 phút còn xe máy đi hết 72 phút. Hỏi vận tốc của xe nào lớn hơn và lớn hơn bao nhiêu km/ giờ?
Lời giải:
Đổi: 48 phút = 0,8 giờ; 72 phút = 1,2 giờ.
Vận tốc của ô tô là:
48 : 0,8 = 60 (km/ giờ) Vận tốc của xe máy là:
48 : 1,2 = 40 (km/ giờ).
Vì 60km/ giờ > 40km/ giờ nên vận tốc của ô tô lớn hơn vận tốc của xe máy.
Vận tốc của ô tô lớn hơn vận tốc của xe máy số km/ giờ là:
60 – 40 = 20 (km/ giờ).
Đáp số: Vận tốc của ô tô lớn hơn vận tốc của xe máy 20km/ giờ.
Dạng 4: Tính vận tốc trung bình khi một vật chuyển động trên nhiều quãng đường.
Phương pháp:
Vận tốc trung bình = Tổng quãng đường : Tổng thời gian.
Ví dụ 1: Quãng đường AB gồm đoạn lên dốc dài 15km và đoạn xuống dốc dài 20km . Một ô tô đi lên dốc hết 45 phút và xuống dốc hết 30 phút. Tính:
a) Vận tốc của ô tô khi lên dốc, xuống dốc.
b) Vận tốc trung bình của ô tô trên cả quãng đường AB.
Lời giải:
a)
Đổi: 45 phút = 0,75 giờ; 30 phút = 0,5 giờ.
Vận tốc của ô tô khi lên dốc là:
15 : 0,75 = 20 (km/ giờ)
Vận tốc của ô tô khi xuống dốc là:
20 : 0,5 = 40 (km/ giờ).
b)
Tổng quãng đường lên dốc và xuống dốc là:
15 + 20 = 35 (km).
Tổng thời gian lên dốc và xuống dốc là:
0,75 + 0,5 = 1, 25 (giờ).
Vận tốc trung bình của ô tô là:
25 : 1,25 = 28 (km/ giờ).
Đáp số:
a) 20km/ giờ; 40km/ giờ.
b) 28km/ giờ.
