Tín ngưỡng thờ thần Đông Hải Đại Vương là một trong những tín ngưỡng truyền thống trong hệ thống thờ thần của người Việt. Từ đó mới thấy rõ hơn rằng vị trí, vai trò của đạo thờ thần Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng ở Cát Hải rất đặc biệt. Vì vậy, ở chương 1, người nghiên cứu muốn tìm hiểu thêm về tín ngưỡng và tín ngưỡng thờ cúng ông Đông Hải Đại Vương ở Việt Nam.
Tín ngưỡng tôn giáo là môi trường sản sinh và tích hợp nhiều hoạt động văn hóa dân gian.
Khái quát về tín ngƣỡng thờ thần Đông Hải Đại Vƣơng ở Việt Nam 1. Một số nét về tín ngưỡng thờ thần ở Việt Nam
Trước khi tìm hiểu về các vị thần Đông Hải Đại Vương, người nghiên cứu xin đưa ra một số điểm về tín ngưỡng thờ thần nước và thần biển. Theo truyền thuyết, Đông Hải Đại Vương là anh trai của Tây Hải Đại Vương dưới biển. Công đức của các vị thần này đều gắn liền với biển sông và được phong là Đông Hải Đại Vương.
Thờ cúng các vị thần Đông Hải Đại Vương ở Việt Nam 1.3.1 Ý nghĩa mục đích thờ cúng.
Việc thờ tự đối với các vị thần Đông Hải Đại Vƣơng ở Việt Nam 1 Mục đích ý nghĩa của việc thờ tự
Với nhiều tên gọi khác nhau qua các triều đại lịch sử, Đại Vương Đông Hải cũng được phong sắc phong tùy theo công lao của ông. Miền Đông là vùng nổi tiếng của các vị vua vĩ đại của Biển Đông. Thống kê theo nguồn nghiên cứu ở vùng Hồng Châu xưa có 12 tỉnh, thành thờ Đức Thánh Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng.
Đặc biệt, việc thờ cúng các vị thần Đông Hải Đại Vương - những nhân vật lịch sử có thật được tái sinh từ các nhân vật huyền thoại nhưng lại đảm nhiệm một số lượng lớn trong hệ thống di tích, lễ hội.
ĐÔNG HẢI ĐẠI VƢƠNG ĐOÀN THƢỢNG VỚI CÁT HẢI, HẢI PHÒNG
Giới thiệu về Đông Hải Đại Vƣơng Đoàn Thƣợng 1. Thân thế và sự nghiệp
Đức Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng là vị Tổ xa thứ 5 (tính từ Thượng Tổ Đoàn Văn Khảm). Đại vương Đoan Thượng sinh vào thời Đông Hải được nhân dân làng Định Công, huyện Thanh Trì, Hà Nội thành lập và tôn thờ. Trong đó, (Cát Hải) lập 3 đình, thôn Cổ Trai (Kiên Thụy) lập 2 đình, Đoan Xá (Kiên Thụy) lập 3 đình để thờ Thánh Đông Hải Đại vương Đoan Thượng.
Hiện nay ở Hà Nội có 11 di tích thờ Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng (trong đó có Hà Tây cổ).
Đông Hải Đại Vƣơng Đoàn Thƣợng với Cát Hải, Hải Phòng 1. Tìm hiểu về vùng đất Hồng Châu
Như vậy, vùng Hồng Châu xưa ngày nay là đất Hải Dương, Hải Phòng và Hưng Yên. Xa lộ Hồng Châu thời Lý còn được gọi là lộ Đông Hải, cũng như cao tốc Hồng Châu và Hải Đông thời Trần. Sau khi nhà Lý suy tàn (tháng 9 năm 1207), Đoàn Thượng, Đoàn Chu về Hồng Châu lập căn cứ chống nhà Trần, xây thành và xưng vương.
Họ Đoàn ở Hồng Châu (Hải Dương, Hải Phòng), còn họ Trần ở Lưu Xá (Thái Bình). Như vậy, xét trên lãnh thổ Hồng Châu xưa có rất nhiều thế lực hùng mạnh ở các vùng khác nhau, để tâm trí có thể thấy rõ hơn sức mạnh và uy thế của Đoan Thượng nơi đây. Lò Hồng Châu thời Lý nằm ở vùng đồng bằng sông Hồng và châu thổ sông Thái Bình, phía Đông giáp biển, có nhiều sản vật và đất đai màu mỡ có chất lượng cao nhất.
Chợ Hồng Châu xưa còn gọi là chợ Bản, trên bến và dưới thuyền tấp nập người buôn bán tấp nập. Hồng Châu là vùng đất võ lâm của nhiều người tài giỏi, đặc biệt là Đức Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng. Nhà vua ban thưởng cho ông một tước hiệu và giao cho ông trách nhiệm cai trị biển Baltic và phát huy danh tiếng của Hồng Châu.
Theo Đại Nam Nhất Thống Chí của Quốc sử triều Nguyễn (6), toàn bộ các quận Hải Phòng ngày nay đều thuộc Hồng Châu và được chia ra nhiều tuyến đường khác nhau. a) Quận Hồng Bàng trước đây thuộc địa phận Tổng Gia Viễn, huyện An Dương, huyện Kinh Môn, thị trấn Hải Dương, đường Hồng Châu. Nơi ông lập đồn lớn ở biên giới Đại Bàng hay còn gọi là Gành Bà Ra, dạy dân trồng trọt, thu hoạch lương thực nuôi quân, mở trường dạy tam kim ngũ bình, khai mỏ và quản lý nước. .. có 13 di tích thờ cúng trên khắp thế giới. j) Huyện Thủy Nguyên nằm trên đường Hồng Châu k) Huyện Cát Hải hiện có 13 di tích được thờ tại các đình, miếu.
Đông Hải Đại Vƣơng Đoàn Thƣợng với Cát Hải – Hải Phòng
Cùng với hệ thống di tích này là những lễ hội tưởng nhớ Ngài. Đây là lễ hội rước kiệu ở khắp các nhà, làng xã ở Cát Hải, đặc biệt là lễ hội Xạ Mã ở xã Hoàng Châu. Đặc biệt ở xã Hoàng Châu vào những ngày này lễ cúng được tổ chức nhưng có một lễ hội độc đáo hơn là lễ hội Xa Mã.
Lễ hội này dường như phản ánh thời gian hào hùng của tướng Đoàn Thương chống giặc. Tài Đình có một lễ hội giao tiếp rất đặc biệt được tổ chức hàng năm vào ngày 9 đến 12 tháng 6 âm lịch, đó là Lễ hội Rước Xàma. Từ đó, người dân lấy ngày 10 tháng 6 hàng năm làm ngày xây dựng đình làm lễ hội tưởng nhớ các vị thần Đông Hải và Nam Hải.
Lễ hội được tổ chức hàng năm tại Tòa thị chính Hoàng Châu, xã Hoàng Châu, huyện Cát Hải. Ngoài ra, lễ rước thánh được tổ chức theo nghi thức truyền thống của các lễ hội truyền thống ở phía Bắc. Việc tổ chức lễ hội diễn ra trước ngày chính lễ hội 20 ngày.
Trong những ngày diễn ra lễ hội, các lễ hội được tổ chức xen kẽ với các hoạt động thờ cúng. Đó chính là điều làm cho lễ hội này khác biệt với lễ hội Nghinh Ông của ngư dân miền Trung.
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC DI TÍCH – LỄ HỘI THỜ ĐÔNG HẢI ĐẠI VƢƠNG ĐOÀN THƢỢNG Ở CÁT HẢI PHỤC VỤ
Thực trạng khai thác di tích - lễ hội thờ Đông Hải Đại Vƣơng Đoàn Thƣợng ở Cát Hải
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP SỬ DỤNG DI TÍCH - ĐÔNG HẢI VÒNG ĐOÀN THƯỢNG CUNG CẤP TRONG LỄ HỘI Diễn Xuất CÁT HẢI. Ngày huyện Cát Bà sáp nhập với huyện Cát Hải để thành lập đơn vị hành chính mới gọi là huyện Cát Hải. Ngoài cư dân bản địa, người dân Cát Hải còn là những người thuộc nhiều cộng đồng khác nhau, có tay nghề thủ công sông nước như Thái Bình, Nam Định, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hải Dương, Hưng Yên, Hà Tây, Quảng Ninh. .
Do quá trình hình thành, phân chia địa hình trong suốt lịch sử, Cát Hải có những nét văn hóa vô cùng đặc sắc giữa văn hóa biển đảo và văn hóa nông nghiệp truyền thống, cùng các di tích, lễ hội độc đáo. Độc đáo mà ít nơi. Sự phân bố dân cư và địa bàn chính của Cát Hải đã tạo nên môi trường sông nước cho người dân ở đây, họ sinh sống bằng nghề đánh cá và đi biển. Vì vậy có thể nói Cát Hải vẫn còn lưu giữ nhiều dấu tích lịch sử qua nhiều trận đánh lịch sử, nhân dân đã đoàn kết từ những ngày đầu khai hoang, lập ấp.
Cát Hải nằm cạnh đảo Cát Bà có đường đi xuyên đảo thuận tiện cho những du khách đi một mình muốn trải nghiệm như thực hiện các chương trình land tour, đạp xe quanh đảo... Nhưng trên thực tế, chương trình tour chỉ được thực hiện bởi du khách ba lô. Hiện trạng khai thác di tích, lễ hội tôn vinh Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng ở Cát Hải. Như đã đề cập ở trên, hiện nay ở huyện Cát Hải có di tích thờ Đông Hải Đại Vương Đoan Thượng.
Qua nghiên cứu thực tế đã chứng minh hầu hết hệ thống đình, chùa, miếu ở Cát Hải được xây dựng mới từ năm 1997 và đôi khi được trùng tu từ năm 2000. Bảo tồn và sử dụng di tích - Đông Hải Đại Vương Lễ hội thờ Doãn Thượng ở Cát Thành phố Hải để phát triển du lịch.
Giải pháp bảo tồn, khai thác di tích - lễ hội thờ Đông Hải Đại Vƣơng Đoàn Thƣợng ở Cát Hải phục vụ phát triển du lịch
Chương trình 1 ngày (21/01): Tượng Nữ tướng Lê Chân - Bảo tàng Thành phố - lễ hội thuyền tại đình Gia Lộc - Phà Gót - đình Hoàng Châu, Hải Phòng. Đền Bản, xã Yên Nhân (nay là Cộng Hòa, thành phố Bản), thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;. Đình Bản, thị trấn Cộng Hòa, thị trấn Bản, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;.
Dinh Giua (ngôi nhà chung Ngự), thôn Yên Phụ, xã Giai Phạm, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;. Đình Đồng, thị trấn Đào Xá, xã Đạo Dương, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;. Đình Thượng, thị trấn An Vị, giáo xứ An Vị, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;.
Đình làng Hải, tổng Đô Ký, huyện Tiên Hưng, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;. Đình Hoàng Lê, tổng An Lạc, huyện Ý Yên, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;. Đình Tông Xá, tổng Vu Xá, huyện Ý Yên, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;.
Đình Nam, tổng Tức Mặc, huyện Ý Yên, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng; Đình Bốn, tổng Hạ Lộ, huyện Tiên Sơn, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng; Đình La, xã Ô Me, huyện Bình Lục, thờ vua Đông Hải Đoan Thượng;
Định Phúc, xã Đoan Xá, gần Kiến Thụy, gần Đông Hải Đoan Thượng;.
