THùC HµNH D¢N CHñ CñA Hå CHÝ MINH -
MéT BµI HäC LíN CÇN VËN DôNG VµO CUéC SèNG HIÖN NAY
Vò ThÞ Loan(*)
1. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh - Nhµ t− t−ëng kiÖt xuÊt vµ nhµ thùc hµnh t− t−ëng mÉu mùc
Nh÷ng nghiªn cøu lý luËn vÒ Hå ChÝ Minh trong h¬n 1/4 thÕ kû thùc hiÖn
®æi míi ë n−íc ta, tõ §¹i héi VI (1986)
®Õn nay cho phÐp chóng ta ®i tíi mÊy nhËn xÐt, kÕt luËn quan träng sau ®©y:
Thø nhÊt, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ nhµ t− t−ëng m¸c xÝt s¸ng t¹o lín cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong thÕ kû XX.
Cã thÓ nãi, Ng−êi lµ nhµ t− t−ëng kiÖt xuÊt. Ng−êi kh«ng chØ truyÒn b¸, gi¸o dôc, tuyªn truyÒn chñ nghÜa Marx- Lenin vµo n−íc ta, ®µo t¹o nªn thÕ hÖ nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng ®Çu tiªn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®Æt nÒn mãng t−
t−ëng lý luËn cho sù ra ®êi cña §¶ng mµ cßn vËn dông s¸ng t¹o vµ cã nh÷ng ph¸t triÓn quan träng, ®Æc s¾c, lµm phong phó vµ sèng ®éng chñ nghÜa Marx-Lenin, CNXH khoa häc vµo thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ c¸ch m¹ng thÕ giíi. Lµ mét nhµ t− t−ëng m¸c xÝt s¸ng t¹o, Ng−êi ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên ®éc ®¸o, nh÷ng ph¸t kiÕn míi mÎ vµ hiÖn ®¹i thùc sù cña riªng m×nh, cã nh÷ng cèng hiÕn to lín
®èi víi lÞch sö ViÖt Nam hiÖn ®¹i, ®ång thêi lµm giµu thªm kho tµng lý luËn kinh ®iÓn Marx-Lenin, gãp phÇn ph¸t triÓn phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi.
Thø hai, Ng−êi kh«ng chØ ®Ò xuÊt mét hÖ thèng quan ®iÓm t− t−ëng toµn diÖn vµ s©u s¾c nh÷ng vÊn ®Ò chiÕn l−îc vµ ph−¬ng ph¸p c¸ch m¹ng mµ cßn ®Æc biÖt chó träng thùc hµnh nh÷ng t−
t−ëng ®ã vµo thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Thèng nhÊt lý luËn víi thùc tiÔn, theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lµ b¶n chÊt, lµ nguyªn t¾c tèi cao cña chñ nghÜa Marx-Lenin.(*)Trong h¬n 60 n¨m ho¹t
®éng c¸ch m¹ng, Ng−êi ®· thÓ hiÖn sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn, gi÷a thùc tiÔn víi lý luËn.
ThÊm nhuÇn s©u s¾c chØ dÉn cña c¸c nhµ kinh ®iÓn Marx-Lenin, coi thùc tiÔn lµ nguån gèc cña nhËn thøc, cña lý luËn, thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña ch©n lý, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõ nghiªn cøu, tæng kÕt thùc tiÔn mµ kh¸i qu¸t thµnh lý luËn, ®· ®em lý luËn øng dông vµo thùc tiÔn, ®ång thêi lÊy thùc tiÔn ®Ó kiÓm chøng lý luËn, ph¸t hiÖn vµ ph¸t triÓn lý luËn míi. §Ò cao tÝnh thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶, Ng−êi chó träng ho¹t ®éng thùc tiÔn, th−êng xuyªn thùc hµnh c¸c c«ng viÖc thùc tÕ, xa l¹ víi thãi phï phiÕm khoa tr−¬ng, bÖnh h×nh thøc, bÖnh s¸ch vë - gi¸o ®iÒu, kh«ng dõng l¹i ë kinh nghiÖm mµ v−ît qua chñ nghÜa kinh nghiÖm. Cïng víi ®ã, Chñ tÞch Hå
(*)TS., Tr−êng §¹i häc H¶i Phßng.
ChÝ Minh ®Ò cao vai trß cña lý luËn nh−ng lu«n phª ph¸n, chØ trÝch thãi lý luËn su«ng, kh«ng ®em lý luËn ¸p dông vµo cuéc sèng sinh ®éng. Ng−êi thÊy râ tÇm quan träng cña nç lùc chñ quan, cña ý chÝ nh−ng lu«n c¨n dÆn chóng ta ph¶i ®Ò phßng c¨n bÖnh chñ quan, duy ý chÝ, phiªu l−u, mï qu¸ng, coi th−êng khoa häc, coi th−êng quy luËt.
Ng−êi nªu lªn nh÷ng luËn ®iÓm hµm xóc, c« ®äng, chÆt chÏ, mang tÝnh kinh ®iÓn sau ®©y:
“Thùc hµnh sinh ra hiÓu biÕt HiÓu biÕt tiÕn lªn lý luËn
Lý luËn l·nh ®¹o thùc hµnh” [3, 247].
§©y lµ nh÷ng ®iÓm ®Æc s¾c trong t−
duy vµ t− t−ëng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, trong sù thèng nhÊt h÷u c¬ - chØnh thÓ gi÷a t− t−ëng, ph−¬ng ph¸p vµ phong c¸ch cña Ng−êi [5].
Thø ba, bëi chó träng thùc hµnh t−
t−ëng lý luËn trong thùc tiÔn c¸ch m¹ng, nhµ t− t−ëng m¸c xÝt s¸ng t¹o ®Çy b¶n lÜnh Hå ChÝ Minh lµ mét nhµ biÖn chøng thùc hµnh [5], g¾n chÆt thùc tiÔn - lý luËn víi lý luËn - thùc tiÔn, gi÷a lý luËn hãa thùc tiÔn víi thùc tiÔn hãa lý luËn.
Víi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lý luËn kh«ng cã môc ®Ých tù th©n, kh«ng ph¶i lµ cøu c¸nh tù nã, lý luËn lµ ph−¬ng tiÖn c«ng cô vµ ph−¬ng ph¸p soi s¸ng nhËn thøc, chØ dÉn hµnh ®éng. Con ng−êi dïng lý luËn nh− mét ph−¬ng ph¸p ®Ó c¾t nghÜa, soi s¸ng b¶n chÊt cña thùc tiÔn vµ mçi b−íc tiÕn, mçi thµnh tùu cña thùc tiÔn
®Òu cã vai trß thóc ®Èy cña lý luËn.
Thùc tiÔn, mét khi ®øng tr−íc nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn míi, cã tÝnh b−íc ngoÆt, cÇn ph¶i cã nh÷ng ®ét ph¸
tõ lý luËn. Muèn vËy, ph¶i ®æi míi, tr−íc hÕt lµ ®æi míi t− duy lµm tiÒn ®Ò cho ®æi míi hµnh ®éng, ®æi míi c¸ch nghÜ ®Ó ®æi míi c¸ch lµm. Bëi thÕ, t−
t−ëng Hå ChÝ Minh chÝnh lµ t− t−ëng ®æi míi ®Ó ph¸t triÓn. T− t−ëng ®æi míi, t−
t−ëng héi nhËp quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, ®Ó chÊn h−ng d©n téc ViÖt Nam, ®Ó Gi¶i phãng vµ Ph¸t triÓn mäi tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña con ng−êi ViÖt Nam. Con ng−êi Êy kh«ng chØ lµ c¸ nh©n - chñ thÓ mµ cßn lµ c¶ céng
®ång x· héi, quy tô vµo D©n vµ Nh©n d©n, vµo ®ång bµo c¸c d©n téc ë ViÖt Nam. Ng−êi trï tÝnh s©u xa r»ng, ®em søc ta mµ gi¶i phãng cho ta, gi¶i phãng søc d©n, ch¨m lo ph¸t triÓn søc d©n, l¹i ph¶i båi d−ìng vµ tiÕt kiÖm søc d©n.
Nh÷ng t− t−ëng lín vµ s©u xa Êy, thÓ hiÖn rÊt râ trong v¨n phÈm lý luËn Hå ChÝ Minh, cµng thÓ hiÖn ®Ëm nÐt trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña Ng−êi.
Thø t−, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh theo
®uæi nhÊt qu¸n mét ph−¬ng ch©m hµnh
®éng, ®ã còng lµ nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p cña Ng−êi trong øng xö, trong lèi sèng, thÓ hiÖn trong c¸c mèi quan hÖ, gi÷a con ng−êi víi con ng−êi, gi÷a con ng−êi víi c«ng viÖc, gi÷a con ng−êi víi tæ chøc… Ng−êi lu«n thÓ hiÖn lµ mét tÊm g−¬ng mÉu mùc.
§ã lµ sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn víi thùc tiÔn, sù kÕt hîp gi÷a x©y vµ chèng, lêi nãi ®i ®«i víi viÖc lµm, nãi Ýt lµm nhiÒu, chñ yÕu lµ hµnh ®éng, nhiÒu khi kh«ng cÇn nãi, ®Ó tù viÖc lµm, hµnh
®éng, c¸ch øng xö to¸t lªn t− t−ëng, minh chøng cho t− t−ëng, chÝnh kiÕn, chñ kiÕn vµ triÕt lý sèng cña Ng−êi.
Thø n¨m, gi÷a nh÷ng thùc hµnh lín, tiªu biÓu trong cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh(*), næi bËt lµ t− t−ëng thùc hµnh d©n chñ.
Thùc hµnh d©n chñ ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña d©n chñ, ®Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ thùc chÊt quyÒn lµm chñ cña nh©n
(*)N¨m thùc hµnh lín, tiªu biÓu cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ: 1/ Thùc hµnh lý luËn trong thùc tiÔn; 2/ Thùc hµnh d©n chñ; 3/ Thùc hµnh d©n vËn; 4/ Thùc hµnh ®oµn kÕt vµ ®¹i ®oµn kÕt; 5/
Thùc hµnh ®¹o ®øc c¸ch m¹ng.
d©n. §©y lµ b¶n chÊt cña d©n chñ mµ còng lµ b¶n chÊt, môc tiªu, ®éng lùc cña CNXH. Ng−êi ®Æc biÖt quan t©m tíi thùc hµnh d©n chñ trong §¶ng, trong nhµ n−íc - c¸c tæ chøc c«ng quyÒn, c¸c c¬ quan quyÒn lùc cña d©n, thùc thi sù ñy quyÒn cña d©n ®Ó phôc vô d©n, ®em l¹i §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc cho d©n. HÖ môc tiªu nµy còng ®ång thêi lµ hÖ gi¸ trÞ cèt lâi cña ph¸t triÓn mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh theo ®uæi suèt ®êi.
Trong di s¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh, d©n chñ thùc sù lµ mét ®éng lùc cña ph¸t triÓn, d©n chñ lµ gi¸ trÞ môc tiªu, lµ c¸i ®Ých h−íng tíi cña gi¶i phãng trong c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc
®ång thêi còng lµ søc m¹nh tiÕp tôc tiÕn tr×nh Gi¶i phãng ®Ó Ph¸t triÓn trong c¸ch m¹ng XHCN vµ x©y dùng CNXH.
D©n chñ g¾n liÒn víi ®oµn kÕt vµ
®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh vµ dån tÊt c¶ nç lùc còng nh− tinh lùc cña
®êi m×nh ®Ó cïng toµn d©n, toµn §¶ng thùc hµnh nh÷ng t− t−ëng lín vÒ D©n vµ D©n chñ sau ®©y:
- Trong bÇu trêi kh«ng g× quý b»ng nh©n d©n, trong thÕ giíi kh«ng g× m¹nh b»ng søc m¹nh ®oµn kÕt cña nh©n d©n.
- D©n chñ lµ cña quý b¸u nhÊt trªn
®êi cña d©n.
- Thùc hµnh d©n chñ réng r·i lµ chiÕc ch×a khãa v¹n n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt mäi khã kh¨n [3, 276; 4, 279, 592].
Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm ®· chøng thùc gi¸ trÞ vµ ý nghÜa cña nh÷ng ch©n lý ®ã.
V× thÕ, nãi tíi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, cuéc ®êi, sù nghiÖp vµ di s¶n cña Ng−êi lµ chóng ta nãi tíi nhµ t− t−ëng kiÖt xuÊt vµ nhµ thùc hµnh t− t−ëng mÉu mùc víi mét ®iÓm nhÊn næi bËt: T−
t−ëng d©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
2. D©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh - Mét bµi häc lín cÇn tæng kÕt
D©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ lµ c¶
mét chñ ®Ò lín, lµ vÊn ®Ò n»m ë trung t©m chó ý vµ còng lµ mèi quan t©m th−êng trùc suèt ®êi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong t− c¸ch nhµ t− t−ëng, nhµ tæ chøc vµ nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn. Mäi kiÕn gi¶i cña Ng−êi còng nh− mäi thùc hµnh cña Ng−êi vÒ d©n chñ ®Òu xoay quanh ch÷ D©n vµ triÕt lý Th©n d©n, tõ Th©n d©n tíi D©n chñ cña Ng−êi. §©y còng lµ sù kÕ thõa vµ ph¸t triÓn míi vÒ chÊt cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®èi víi nh÷ng tinh hoa t− t−ëng cña «ng cha ta trong truyÒn thèng lÞch sö d©n téc.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Þnh nghÜa ng¾n gän, c« ®äng mµ nãi lªn ®−îc ®Çy
®ñ nhÊt, b¶n chÊt nhÊt cña d©n chñ.
Theo Ng−êi, d©n chñ cã nghÜa lµ d©n lµ chñ vµ d©n lµm chñ. §©y lµ sù phñ ®Þnh trËt tù bÊt c«ng tõ ngµn ®êi trong c¸c chÕ ®é x· héi ¸p bøc, bãc lét nh©n d©n,
®Çy ®äa nh©n d©n trong t×nh c¶nh n« lÖ vµ kh¼ng ®Þnh ®Þa vÞ ng−êi chñ cña nh©n d©n. §Þa vÞ ®ã cã ®−îc lµ nhê ®Êu tranh c¸ch m¹ng, xãa bá mäi xÝch xiÒng n« lÖ, gi¶i phãng nh©n d©n, nhÊt lµ c«ng nh©n, n«ng d©n ra khái th©n phËn n« lÖ
®Ó trë thµnh ng−êi chñ tù do, lµm chñ vËn mÖnh cuéc sèng cña m×nh. D©n lµ chñ vµ d©n lµm chñ, ®ã lµ thµnh qu¶ vÜ
®¹i cña c¸ch m¹ng, lµ hiÖn thùc lín nhÊt, quan träng nhÊt cña d©n chñ. §iÒu ®ã
®−îc thÓ hiÖn ë chç, d©n lµ chñ nh©n ch©n chÝnh, ®Ých thùc cña x· héi do m×nh lµm chñ, d©n lµ chñ thÓ cña ph¸t triÓn, cña mäi ho¹t ®éng s¸ng t¹o lÞch sö
®Ó tù giµnh lÊy quyÒn vµ lîi Ých chÝnh
®¸ng cña m×nh. QuyÒn Êy lµ quyÒn sèng, quyÒn tù do, quyÒn m−u cÇu h¹nh phóc, nh÷ng quyÒn c¬ b¶n, tù nhiªn vµ thiªng liªng cña con ng−êi (nh©n quyÒn), cña c«ng d©n trong mét x· héi d©n chñ vµ nhµ n−íc ph¸p quyÒn (d©n quyÒn).
Lîi Ých Êy bao hµm c¶ lîi Ých vËt chÊt, kinh tÕ vµ lîi Ých tinh thÇn. Trong t¸c phÈm “D©n vËn” (1949), Ng−êi ®·
th©u tãm nh÷ng ®iÓm cèt lâi nhÊt trong lý luËn d©n chñ, ®−îc diÔn ®¹t râ rµng, m¹ch l¹c víi nh÷ng lËp luËn kh¼ng ®Þnh vÒ d©n chñ, to¸t lªn ®Þa vÞ, quyÒn lùc vµ lîi Ých cña d©n, lùc l−îng vµ thÈm quyÒn nh©n d©n trong chÕ ®é chÝnh trÞ d©n chñ do m×nh lµm chñ. Cã thÓ xem ®©y lµ mét mÉu mùc kinh ®iÓn vÒ lý luËn d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong lÞch sö hiÖn ®¹i.
Ng−êi viÕt:
“N−íc ta lµ n−íc d©n chñ Bao nhiªu lîi Ých ®Òu v× d©n Bao nhiªu quyÒn h¹n ®Òu cña d©n C«ng viÖc ®æi míi, x©y dùng lµ tr¸ch nhiÖm cña d©n
Sù nghiÖp kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc lµ c«ng viÖc cña d©n
ChÝnh quyÒn tõ x· ®Õn ChÝnh phñ Trung −¬ng ®Òu do d©n cö ra
§oµn thÓ tõ Trung −¬ng ®Õn x· do d©n tæ chøc nªn
Nãi tãm l¹i, quyÒn hµnh vµ lùc l−îng ®Òu ë n¬i d©n” [2, 618].
D©n lµ chñ thÓ nªn d©n cã chñ quyÒn.
Chñ quyÒn thuéc vÒ nh©n d©n, ®ã lµ thùc chÊt cña d©n chñ.
ChÕ ®é d©n chñ vÒ thùc chÊt lµ mét chÕ ®é ñy quyÒn. D©n ñy quyÒn cho Nhµ n−íc vµ Nhµ n−íc thùc hiÖn quyÒn lùc cña m×nh trong qu¶n lý chÝnh lµ thùc hiÖn quyÒn lùc mµ nh©n d©n giao phã, ñy th¸c ®Ó phôc vô d©n. D©n kh«ng chØ ñy quyÒn mµ d©n cßn thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t, kiÓm so¸t quyÒn lùc, ®¶m b¶o cho quyÒn lùc kh«ng bÞ biÕn d¹ng, tha hãa. MÖnh ®Ò “Nhµ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n” nãi lªn vai trß cña d©n, chøc n¨ng vµ nhiÖm vô, thÈm quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n−íc.
Tõ ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nhÊn m¹nh r»ng, d©n ®· cã quyÒn lµm chñ th× d©n còng tù gi¸c thùc hiÖn nghÜa vô cña ng−êi chñ. Mét §¶ng cÇm quyÒn, mét nhµ n−íc ph¸p quyÒn d©n chñ muèn thùc sù xøng ®¸ng víi sù tin cËy vµ ñy th¸c cña d©n th× ph¶i nªu cao tinh thÇn träng d©n, träng ph¸p, ph¶i lu«n lu«n dùa vµo d©n, chÞu sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña d©n. Dùa vµo d©n ®Ó x©y dùng §¶ng, x©y dùng Nhµ n−íc, x©y dùng c¸c ®oµn thÓ lµ mét t− t−ëng lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ d©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ. Ng−êi thùc hµnh nhÊt qu¸n t− t−ëng Êy, mµ quy tô l¹i chÝnh lµ “dùa vµo d©n, ®em tµi d©n, søc d©n ®Ó lµm lîi cho d©n, ®Ó m−u cÇu h¹nh phóc cho d©n”. Thùc hµnh d©n chñ
®ßi hái ph¶i lµm ngay nh÷ng viÖc c¬ b¶n, võa cÊp b¸ch võa l©u dµi, sao cho d©n cã
¨n, cã mÆc, cã chç ë, ®−îc tù do ®i l¹i,
®−îc häc tËp vµ ch÷a bÖnh (ch¨m sãc søc kháe), ®−îc h−ëng nh÷ng quyÒn tù do d©n chñ mµ hä xøng ®¸ng ®−îc h−ëng.
Ng−êi ®· tõng chØ thÞ ngay tõ ®Çu nh÷ng ngµy lËp n−íc ViÖt Nam D©n chñ céng hßa, chóng ta ph¶i lµm ngay, lµm cho d©n cã ¨n, cã mÆc, ®−îc häc hµnh…, ph¶i chèng l¹i nh÷ng bÊt minh, bÊt chÝnh, lµm ph−¬ng h¹i tíi lîi Ých, quyÒn hµnh cña d©n. Ng−êi chØ dÉn, d©n chØ biÕt ®Õn tù do, ®éc lËp, d©n chñ khi d©n
®−îc ¨n no mÆc Êm. Lµm ®iÒu lîi cho d©n, tr¸nh ®iÒu h¹i tíi d©n. ViÖc khã mÊy còng ph¶i lµm cho b»ng ®−îc, viÖc g©y h¹i tíi d©n - dï chØ lµ mét c¸i h¹i nhá còng ph¶i quyÕt tr¸nh cho b»ng ®−îc [Xem 1, 22]. Ng−êi còng nhÊn m¹nh r»ng, n−íc nhµ giµnh ®−îc ®éc lËp tù do mµ d©n vÉn ®ãi rÐt, cùc khæ, l¹c hËu th×
®éc lËp tù do ®ã còng ch¼ng ®Ó lµm g×.
§ã lµ quan ®iÓm thùc tiÔn, t− duy chÝnh trÞ thùc tiÔn hÕt søc thiÕt thùc cña Ng−êi xung quanh vÊn ®Ò d©n chñ.
Ng−êi gi¶i thÝch râ rµng r»ng, d©n lµ chñ th× Nhµ n−íc, ChÝnh phñ, mäi c«ng chøc viªn chøc trong bé m¸y c«ng quyÒn, tõ Chñ tÞch n−íc trë xuèng, ai ai còng ph¶i dèc lßng tËn tôy lµm ®Çy tí, c«ng béc trung thµnh cña d©n. HÔ d©n
®ãi, d©n rÐt th× §¶ng vµ ChÝnh phñ cã lçi. HÔ d©n ®au èm, bÖnh tËt th× §¶ng vµ ChÝnh phñ cã lçi. HÔ d©n cßn thÊt häc, mï ch÷, trong c¶nh t¨m tèi, dèt n¸t, l¹c hËu, §¶ng vµ ChÝnh phñ vÉn cã lçi. ChÝnh phñ, chÝnh quyÒn c¸c cÊp tõ Trung −¬ng tíi lµng x· ®Òu do d©n cö ra
®Ó phôc vô d©n, nÕu tá ra kh«ng xøng
®¸ng víi d©n th× d©n kh«ng cÇn ®Õn n÷a. D©n cã quyÒn b·i miÔn theo luËt
®Þnh. DiÔn ®¹t ý ®ã, Ng−êi nãi: d©n cã quyÒn ®uæi ChÝnh phñ ®i.
Muèn thùc thi vµ b¶o vÖ d©n chñ, ph¶i lµm cho §¶ng lu«n trong s¹ch v÷ng m¹nh, Nhµ n−íc ph¶i cã luËt ph¸p nghiªm minh, võa ®Ó b¶o vÖ d©n võa ®Ó r¨n ®e, trõng trÞ nh÷ng vi ph¹m quyÒn d©n chñ cña d©n, trõng trÞ tÊt c¶ nh÷ng kÎ bÊt liªm, bÊt kÓ chóng lµ ai. Ra søc thùc hµnh d©n chñ nªn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh v¹ch râ quan liªu, tham «, l·ng phÝ, hèi lé, s¸ch nhiÔu, nhòng nhiÔu d©n
®Òu lµ xa l¹, ®èi lËp víi d©n chñ mµ ngµy nay chóng ta gäi ®ã lµ ph¶n d©n chñ. Ng−êi ®ßi hái ph¶i tÈy bá hÕt nh÷ng thãi h−, tËt xÊu, nh÷ng c¨n bÖnh Êy, kh«ng chØ b»ng gi¸o dôc, r¨n ®e, phßng ngõa mµ cßn ph¶i trõng trÞ theo ph¸p luËt. Ng−êi viÕt t¸c phÈm “Quèc lÖnh” trong mét nç lùc x©y dùng kû c−¬ng, lµm trong s¹ch thÓ chÕ. ë phÇn trõng ph¹t nh÷ng kÎ cã téi, lµm h¹i d©n, h¹i n−íc, tõ ®iÒu trõng ph¹t thø nhÊt ®Õn ®iÒu trõng ph¹t thø m−êi, Ng−êi ®Òu ghi møc cao nhÊt lµ tö h×nh.
V× b¶o vÖ d©n mµ ph¶i trõng trÞ nh÷ng kÎ h¹i d©n. V× b¶o vÖ c¸i thiÖn mµ ph¶i nghiªm trÞ c¸i ¸c, tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc bao che, dung tóng, theo ph−¬ng ch©m
“Tr¨m ®iÒu ph¶i cã thÇn linh ph¸p quyÒn”. L·ng phÝ, tham «, tham nhòng, theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ kh«ng th−¬ng d©n, lµ cã téi víi d©n, víi n−íc, ph¶i kiªn quyÕt xö lý nh− lµ lo¹i trõ nh÷ng téi ¸c, ®¶m b¶o cho d©n ®−îc sèng trong an toµn, an ninh cña mét x·
héi d©n chñ.
Ng−êi ch¨m lo ®µo t¹o, båi d−ìng, huÊn luyÖn, gi¸o dôc c¸n bé mµ Ng−êi coi ®ã lµ c«ng viÖc gèc cña §¶ng.
C¸n bé ®¶ng viªn, c«ng chøc lµ ng−êi cña d©n, sø mÖnh vÎ vang cña hä lµ phôc vô nh©n d©n, coi ®ã lµ phôc tïng ch©n lý cao nhÊt, bëi d©n ë ®Þa vÞ cao nhÊt, c¸i g× tèt cho d©n, lîi cho d©n, c¸i ®ã lµ ch©n lý. Lµm ®Çy tí, c«ng béc cho d©n lµ lùa chän mét lèi sèng, lÏ sèng cao th−îng nhÊt. Bëi thÕ, ®Ó thùc hµnh d©n chñ, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cèt yÕu lµ chÊt l−îng ®éi ngò c«ng chøc, nh÷ng ng−êi thay mÆt Nhµ n−íc trong quan hÖ øng xö, hµnh xö hµng ngµy víi d©n, ph¶i ®¶m b¶o thËt tèt ®¹o ®øc c«ng chøc, kû luËt c«ng vô, ph¶i cã ®ñ ®øc,
®ñ tµi, ®øc lµ gèc, tµi lµ quan träng, kh«ng thÓ thiÕu.
Ng−êi ®ßi hái, c¸n bé c«ng chøc ph¶i th¹o chÝnh trÞ, giái chuyªn m«n, tinh th«ng nghiÖp vô, tËn tôy mÉn c¸n, hÕt lßng hÕt søc phôc vô nh©n d©n. §©y lµ mét ®ßi hái rÊt cao ®èi víi nh©n lùc trong bé m¸y c«ng quyÒn.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· x¸c ®Þnh râ t− c¸ch cña ng−êi c«ng an c¸ch m¹ng trong th− göi cho Gi¸m ®èc C«ng an khu XII, n¨m 1948, c¸ch ®©y võa trßn 65 n¨m. S¸u lêi Ng−êi d¹y c«ng an, giê
®©y nh×n l¹i míi thÊy râ, ®©y chÝnh lµ d¹y chung cho tÊt c¶ chóng ta - nh÷ng c«ng béc cña d©n, mµ trong ®ã c«ng an lµ tiªu biÓu. §ã lµ nh÷ng lêi chØ dÉn s©u s¾c vÒ ®¹o ®øc, vÒ kû luËt, vÒ n¨ng lùc vµ th¸i ®é ®èi víi ng−êi, víi viÖc, thÊm s©u trong c¸c mèi quan hÖ.
“§èi víi tù m×nh, ph¶i cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh
§èi víi ®ång sù, ph¶i th©n ¸i gióp ®ì
§èi víi chÝnh phñ, ph¶i tuyÖt ®èi trung thµnh
§èi víi nh©n d©n, ph¶i kÝnh träng, lÔ phÐp
§èi víi c«ng viÖc, ph¶i tËn tôy
§èi víi ®Þch, ph¶i c−¬ng quyÕt, kh«n khÐo” [1, 406].
Tãm l¹i, ®Ó phôc vô d©n, ®Ó thùc hµnh d©n chñ, ng−êi c¸ch m¹ng, dï ë c−¬ng vÞ, tr¸ch nhiÖm nµo, lµm nghÒ g×... còng ph¶i lµ ng−êi cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng víi c¸c ®øc cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t−, cã n¨ng lùc ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô ®−îc giao, cã tr¸ch nhiÖm tr−íc d©n vµ tù gi¸c thi hµnh tr¸ch nhiÖm bæn phËn ®Ó phôc vô d©n. XÐt
®Õn cïng, ph¶i lµ ng−êi cã lßng trung thùc vµ dòng c¶m ®Ó tù m×nh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¸ nh©n, “giÆc néi x©m”
Èn nÊp ngay trong b¶n th©n m×nh, ph¶i
®Êu tranh suèt ®êi víi chÝnh m×nh ®Ó trau dåi c¸i ®óng, c¸i tèt, v−ît qua c¸i sai, c¸i xÊu, v−ît qua nh÷ng c¸m dç cña Danh vµ Lîi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, trong suèt cuéc ®êi m×nh lµ mét tÊm g−¬ng mÉu mùc vÒ thùc hµnh d©n chñ nh− thÕ, tõ mäi ph−¬ng diÖn. Ng−êi ®·
høa tr−íc d©n, nhËn träng tr¸ch cao c¶
mµ d©n trao cho còng nh− mét ng−êi lÝnh v©ng lÖnh quèc d©n ®ång bµo ra trËn, mét lßng mét d¹ v× d©n, kh«ng v−íng bËn vµo danh vµ lîi, tuyÖt ®èi kh«ng mµng danh lîi, ë ngoµi vßng danh lîi.
Ng−êi nhÊt qu¸n gi÷a nãi vµ lµm,
®· nãi lµ lµm vµ c¶ cuéc ®êi Ng−êi ®·
minh chøng cho ®iÒu Êy. §ã lµ mét con ng−êi tËn trung víi n−íc, tËn hiÕu víi d©n ®Õn suèt ®êi, d©ng hiÕn c¶ ®êi m×nh cho d©n, cho n−íc. Trong Di chóc, Ng−êi
®· viÕt, khi ph¶i tõ biÖt thÕ giíi nµy, Ng−êi kh«ng cã g× ©n hËn, chØ “tiÕc
r»ng, kh«ng ®−îc phôc vô Tæ quèc, phôc vô nh©n d©n nhiÒu h¬n n÷a, l©u h¬n n÷a”. §ã lµ sù cao quý cña nh©n c¸ch Hå ChÝ Minh, lµ sù cao th−îng cña t©m hån, lÏ sèng Hå ChÝ Minh. Cßn cã bao
®iÒu phong phó, ®a d¹ng, s©u s¾c kh¸c trong lý luËn d©n chñ, trong thùc hµnh d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. VÝ dô: Ng−êi rÊt mùc t«n träng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ mµ Ng−êi th−êng nhÊn m¹nh ë khÝa c¹nh d©n chñ tËp trung, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm l·nh ®¹o tËp thÓ ®ång thêi còng ý thøc râ tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n. Ng−êi øng xö v« cïng tinh tÕ trong khi thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy víi quy ®Þnh thiÓu sè phôc tïng ®a sè, cÊp d−íi phôc tïng cÊp trªn, toµn
§¶ng phôc tïng Trung −¬ng vµ §¹i héi.
Dï ë c−¬ng vÞ ng−êi ®øng ®Çu §¶ng vµ Nhµ n−íc, nh−ng Ng−êi lu«n lu«n t«n träng quyÕt ®Þnh cña l·nh ®¹o tËp thÓ, l¾ng nghe mäi ý kiÕn phª b×nh vµ g−¬ng mÉu tù phª b×nh, chñ ®éng ®Ò nghÞ mäi ng−êi phª b×nh m×nh. Ng−êi tù
®¸nh gi¸ r»ng, ë ®êi “nh©n v« thËp toµn”, cßn sèng, cßn lµm viÖc, nhÊt lµ lµm l·nh ®¹o lµ cßn cã khuyÕt ®iÓm.
B¶n th©n Ng−êi còng vËy. Ng−êi khuyÕn khÝch mäi ng−êi phª b×nh m×nh v× Ng−êi còng tù thÊy m×nh cã khuyÕt
®iÓm. §ã lµ phong c¸ch d©n chñ cña Ng−êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh c¨n dÆn chóng ta, phª b×nh c«ng viÖc chø kh«ng xóc ph¹m con ng−êi. Phª b×nh ph¶i
®óng l¹i ph¶i khÐo, thÊu lý ®¹t t×nh, cã t×nh ®ång chÝ th−¬ng yªu lÉn nhau. Lµ mét con ng−êi ®Ëm chÊt nh©n v¨n, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ mét kiÓu mÉu vÒ v¨n hãa d©n chñ cho chóng ta noi theo.
Ng−êi ®· kh¸i qu¸t thµnh quy luËt, muèn chèng ®−îc quan liªu tham nhòng ph¶i ra søc thùc hµnh d©n chñ. Thùc hµnh d©n chñ lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó chèng quan liªu tham nhòng. Còng nh− vËy, muèn x©y dùng thµnh c«ng CNXH ph¶i
kiªn quyÕt ®¸nh b¹i chñ nghÜa c¸ nh©n.
Kiªn quyÕt quÐt s¹ch chñ nghÜa c¸
nh©n, ra søc tu d−ìng vµ thùc hµnh ®¹o
®øc c¸ch m¹ng lµ ý t−ëng s©u xa mµ Ng−êi nghiÒn ngÉm trong nh÷ng n¨m th¸ng cuèi ®êi vµ Ng−êi ®· thÓ hiÖn
®iÒu ®ã trong mét t¸c phÈm ®−îc viÕt vµ c«ng bè trªn b¸o Nh©n d©n, sè ra ngµy 03/02/1969 lµm tµi liÖu häc tËp trong toµn §¶ng nh©n kû niÖm 39 n¨m ngµy thµnh lËp §¶ng, còng lµ n¨m cuèi cïng Ng−êi ë l¹i víi chóng ta.
Râ rµng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh«ng chØ lµ nhµ t− t−ëng ®· thiÕt kÕ nªn lý luËn ®Æc s¾c vÒ d©n chñ mµ cßn lµ nhµ thùc hµnh d©n chñ kiªn tr×, bÒn bØ suèt ®êi, ®Ó l¹i cho chóng ta vµ mu«n
®êi sau bµi häc lín, quan träng vµ v«
cïng hÖ träng ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng chÕ ®é míi XHCN mµ b¶n chÊt cña nã chÝnh lµ phÊn ®Êu thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña d©n. Sinh thêi, cã lÇn trß chuyÖn víi nhµ th¬ Tè H÷u, Ng−êi nãi mét c©u ®¬n gi¶n, cã phÇn n«m na, d©n d· mµ cµng nghÜ ta cµng thÊy s©u xa v« cïng: D©n chñ lµ lµm sao cho d©n më måm ra. §ã lµ t− c¸ch chñ ®éng cña d©n, bëi d©n lµ chñ, lµ chñ thÓ vµ chñ quyÒn. Ng−êi ®Æt nÒn mãng quan träng nhÊt cho d©n chñ vµ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam. Ngay trong b¶n HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n−íc ta (1946) do Ng−êi ®Ých th©n chØ ®¹o so¹n th¶o, ®· lÊp l¸nh mét t− t−ëng d©n chñ hiÖn ®¹i, nã lµ hån cèt cña søc m¹nh nh©n d©n, quyÒn lùc nh©n d©n, “mäi vÊn
®Ò quan träng cña quèc gia ph¶i do d©n phóc quyÕt”. Bµi häc lín vÒ d©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®ang soi s¸ng cho chóng ta trªn con
®−êng x©y dùng x· héi d©n chñ vµ hoµn thiÖn nhµ n−íc ph¸p quyÒn ngµy nay.
Trªn ph−¬ng diÖn lý luËn, ®©y thùc sù lµ mét ®Ò tµi khoa häc lín xøng ®¸ng ®−îc
®Çu t− nghiªn cøu, tæng kÕt l©u dµi.
3. VËn dông t− t−ëng d©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµo c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay
§¹i héi VI (12/1986) cña §¶ng ghi mét mèc son næi bËt trong lÞch sö biªn niªn cña §¶ng ta. §¹i héi VI ®Ò ra t−
t−ëng ®æi míi vµ ®Æc biÖt nhÊn m¹nh t−
t−ëng d©n chñ hãa toµn diÖn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng, coi ®ã lµ môc tiªu vµ
®éng lùc cña ®æi míi, ra søc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, gi¶i phãng ý thøc tinh thÇn cña x· héi. Nh÷ng bµi häc quan träng ®−îc tæng kÕt t¹i §¹i héi lÞch sö nµy lµ nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸
®óng sù thËt, nãi râ sù thËt, dòng c¶m tù phª ph¸n nh÷ng khuyÕt ®iÓm sai lÇm
®Ó tiÕn lªn. §ã cßn lµ bµi häc t«n träng quy luËt kh¸ch quan, nhÊt lµ lÊy d©n lµm gèc, d©n lµ gèc cña n−íc. §¶ng v×
d©n nªn ph¶i lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ lµm ®−îc ®Ó ®em l¹i cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc cho d©n. TÊt c¶ v× h¹nh phóc cña nh©n d©n lµ quyÕt t©m chÝnh trÞ vµ tr¸ch nhiÖm x· héi cao c¶ cña §¶ng tr−íc nh©n d©n. §¶ng kh«ng chØ khëi x−íng ®−êng lèi ®æi míi mµ cßn lµ ng−êi l·nh ®¹o, ng−êi tæ chøc thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam. §Ó thóc ®Èy
®æi míi trong x· héi, §¶ng tù ý thøc s©u s¾c r»ng, §¶ng ph¶i ®i tiªn phong, tù
®æi míi b¶n th©n §¶ng ®Ó t¹o xung lùc m¹nh mÏ cho ®æi míi toµn x· héi.
Th¸i ®é vµ hµnh ®éng ®ã cña §¶ng thÓ hiÖn râ kh«ng chØ phÈm chÊt vµ n¨ng lùc mµ cßn lµ b¶n lÜnh cña §¶ng ta - mét §¶ng c¸ch m¹ng ch©n chÝnh. H¬n 1/4 thÕ kû thùc hiÖn ®æi míi, §¶ng ®·
nç lùc nhËn thøc vµ thùc hµnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh, trong ®ã cã t− t−ëng d©n chñ cña Ng−êi. NÕu §¹i héi VI ®Ò x−íng d©n chñ hãa ®Ó x©y dùng nÒn d©n chñ XHCN, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n th× ®Õn §¹i héi IX (2001),
§¶ng ®· x¸c ®Þnh d©n chñ lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña ®æi míi, lµm cho hÖ
môc tiªu cña ®æi míi trë nªn hoµn chØnh
“d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. §¹i héi X (2006), hÖ môc tiªu ®ã ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ ®Æc tr−ng tæng qu¸t cña CNXH ViÖt Nam.
§Æc biÖt lµ, t¹i §¹i héi XI (2011), §¶ng
®· tæng kÕt 20 n¨m thùc hiÖn C−¬ng lÜnh (1991-2011), vµ d©n chñ ®−îc ®Æt ë vÞ trÝ hµng ®Çu, nh− mét gi¸ trÞ −u tiªn trong hÖ gi¸ trÞ ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi ViÖt Nam “d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh”.
Tõ ®©y, thùc hµnh d©n chñ, tr−íc hÕt lµ d©n chñ trong §¶ng ®−îc §¶ng ta th−êng xuyªn coi träng, coi ®ã lµ ph−¬ng thøc l·nh ®¹o, cÇm quyÒn cña §¶ng:
l·nh ®¹o b»ng n¨ng lùc trÝ tuÖ, b»ng ph−¬ng thøc d©n chñ, b»ng ®¹o ®øc g−¬ng mÉu ®Ó d©n tin vµ d©n theo. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng chiÕn l−îc
®èi víi §¶ng, Nhµ n−íc vµ c¸c ®oµn thÓ trong hÖ thèng chÝnh trÞ ë n−íc ta h−íng tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ hiÖn ®¹i hãa.
VËn dông t− t−ëng d©n chñ vµ thùc hµnh d©n chñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµo thêi kú hiÖn nay cña tiÕn tr×nh ®æi míi, chóng ta cÇn ph¶i lµm tèt nhÊt, thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng vÊn ®Ò d−íi ®©y:
- TËp trung th¸o gì khã kh¨n, gi¶m ph¸t mµ nÒn kinh tÕ ®ang vÊp ph¶i ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, nhÊt lµ n«ng d©n, ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë nh÷ng vïng ®Æc biÖt khã kh¨n. C¬m ¨n, ¸o mÆc, nhµ ë, viÖc lµm, møc sèng, thô h−ëng lîi Ých vÒ gi¸o dôc, y tÕ, phóc lîi, an sinh x· héi, lu«n lu«n lµ vÊn ®Ò hÖ träng, t¹o ra sinh khÝ vµ hiÖn thùc d©n chñ. ChØ cã v× d©n th× mäi thùc hµnh d©n chñ míi thùc sù cã gi¸ trÞ vµ ý nghÜa, míi thu hót sù chó ý, ®ång thuËn vµ ñng hé cña d©n mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lu«n coi träng.
- Ph¶i thùc sù cã ®ét ph¸ vµ thùc hiÖn ®ét ph¸ trong tiÕt kiÖm ®Ó cã søc, cã lùc ch¨m lo cho d©n, trong chèng quan liªu, tham nhòng, nhÊt lµ tham nhòng ®Ó lµm ®iÒu lîi, tr¸nh ®iÒu h¹i cho d©n. Mäi viÖc lín, nhá ph¶i thuËn lßng d©n, kh«ng lµm ®iÒu g× tr¸i ý d©n.
- Ra søc thÓ chÕ hãa, quy ph¹m hãa, luËt hãa d©n chñ ®Ó b¶o vÖ d©n, chèng l¹i mäi biÓu hiÖn d©n chñ h×nh thøc vµ vi ph¹m d©n chñ. Ph¸p lÖnh d©n chñ c¬
së, luËt chèng tham nhòng ph¶i thi hµnh nghiªm chØnh.
- Coi träng luËt ph¸p, ®Ò cao tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p trong mäi ho¹t ®éng cña
§¶ng, Nhµ n−íc vµ hÖ thèng chÝnh trÞ.
- Ra søc ®Ò cao tr¸ch nhiÖm, minh b¹ch trong gi¶i tr×nh, ®Æt tÊt c¶ c¸c tæ chøc vµ ho¹t ®éng trong sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña d©n, d©n ph¶i kiÓm so¸t quyÒn lùc Nhµ n−íc. §ã lµ tÝnh quang minh chÝnh ®¹i cña d©n chñ.
Lµm ®−îc nh− vËy sÏ lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó gãp phÇn x©y dùng, chØnh ®èn
§¶ng, lµm cho §¶ng trong s¹ch v÷ng m¹nh, xøng ®¸ng lµ §¶ng l·nh ®¹o cÇm quyÒn v× d©n
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, TËp 4, Nxb.
ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995.
2. Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, TËp 5, Nxb.
ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995.
3. Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, TËp 6, Nxb.
ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995.
4. Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, TËp 8, Nxb.
ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1995.
5. Hoµng ChÝ B¶o (2011), T×m hiÓu ph−¬ng ph¸p Hå ChÝ Minh, Nxb.
ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh, Hµ Néi.
