C¸c lo¹i hîp chÊt v« c¬

Oxi Oxit kh«ng t¹o muèi

Oxit t¹o muèi Oxit

Oxit L-ìng tÝnh Nguyªn

tè

Oxit

Axit

122

A. oxit :

I. Định nghĩa : Oxit là hợp chất gồm 2 nguyên tố, trong đó có 1 nguyên tố là oxi . II. Phân loại: Căn cứ vào tính chất hóa học cđa oxit , ng-ời ta phân loại nh- sau:

1. Oxit bazơ là những oxit tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và n-ớc.

2. Oxit Axit là những oxit tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và n-ớc.

3. Oxit l-ỡng tính là những oxit tác dụng với dung dịch axit và tác dụng với dung dịch baz tạo thành muối và n-ớc. VD nh- Al₂O₃, ZnO .BeO, Cr₂O₃

4. Oxit trung tính còn đ-ợc gọi là oxit không tạo muối là những oxit không tác dụng với dung dịch axit, dung dịch bazơ, n-ớc. VD nh- CO, NO …

III.Tính chất hóa học : 1. Tác dụng với n-ớc :

a. OÂxit phi kim+H O₂ Axit.Ví dụ : SO + H O_{3 2} H SO_{2 4} P₂O₅ + 3H₂O  2H₃PO₄ b. OÂxit kim loaùi+H O₂ Bazụ. Ví dụ : CaO + H O₂ Ca(OH)₂ 2. Tác dụng với Axit :

Oxit Kim loại + Axit  Muối + H₂O VD : CuO + 2HClCuCl + H O_{2 2} 3. Tác dụng với Kiềm( dung dịch bazơ):

Oxit phi kim + Kiềm  Muối + H2O VD : CO + 2NaOH₂ Na CO + H O_{2 3 2}

CO + NaOH₂  NaHCO₃ (tùy theo tỷ lệ số mol) 4. Tác dụng với oxit Kim loại :

Oxit phi kim + Oxit Kim loại  Muối VD : CO + CaO₂  CaCO₃

5. Một số tính chất riêng:

VD :

3CO + Fe O

_{2 3} ^to

3CO + 2Fe

₂

2HgO

^to

2Hg + O

₂

CuO + H

₂^to

Cu + H O

₂

* Al₂O₃ là oxit l-ỡng tính: vừa phản ứng với dung dịch Axít vừa phản ứng với dung dịch Kiềm: Al O + 6HCl_{2 3} 2AlCl + 3H O_{3 2}

2 3 2 2

Al O + 2NaOH 2NaAlO + H O

HiđrOxit L-ỡng tính Bazơ

Muối

Axit

Muối bazơ

Muối

Axit

Muối trung hòa

123

IV. Điều chế oxit:

Ví dụ:

2N₂ + 5O₂  2N₂O₅ 3Fe + 2O₂  Fe₃O₄

2CuS + 3O₂  2CuO + 2SO₂ 2PH₃ + 4O₂  P₂O₅ + 3H₂O 4FeS₂ + 11O₂ 2Fe₂O₃+ 8SO₂

4HNO₃ 4NO₂+ 2H₂O + O₂ H₂CO₃ CO₂ + H₂O CaCO₃  CO₂ + CaO Cu(OH)₂ H₂O+ CuO 2Al + Fe₂O₃  Al₂O₃+ 2Fe

B . AXIT :

I. Định nghĩa: Axit là hợp chất mà trong phân tử gồm 1 hoặc nhiều nguyên tử Hiđro liên kết với gốc Axit .

Tên gọi:

* Axit không có oxi tên gọi có đuôi là “ hiđric ” . HCl : axit clohiđric

* Axit có oxi tên gọi có đuôi là “ ic ” hoặc “ ơ ” . H₂SO₄ : Axit Sunfuric H₂SO₃ : Axit Sunfurơ Một số Axit thông th-ờng:

Kớ hieõuù : Tên gọi Hóa trị

_ Cl Clorua I

= S Sunfua II

_ Br Bromua I

_ NO₃ Nitrat I

= SO₄ Sunfat II

= SO₃ Sunfit II

_ HSO4 Hiđrosunfat I

_ HSO₃ Hiđrosunfit I

= CO₃ Cacbonat II

_ HCO₃ Hiđrocacbonat I



^PO4 Photphat III

= HPO4 Hiđrophotphat II

_ H₂PO₄ đihiđrophotphat I

_ CH₃COO Axetat I

_ AlO₂ Aluminat I

II.Tính chất hóa học:

1. Dung dịchAxit làm quỳ tím hóa đỏ:

2. Tác dụng với kieàm : H SO + 2NaOH_{2 4}  Na SO + 2H O_{2 4 2}

2 4 4 2

H SO + NaOHNaHSO + H O

Phi kim + oxi

kim loại + oxi

Oxi + hợp chất

Oxit

Nhiệt phân muối Nhiệt phân bazơ

không tan Nhiệt phân Axit

(axit mất n-ớc)

kim loại mạnh+ Oxit

kim loại yếu

124

3. Tác dụng với oxit Kim loại : 2HCl + CaOCaCl + H O_{2 2}

4. Tác dụng với Kim loại (đứng tr-ớc hiđrô) : 2HCl + Fe FeCl + H_{2 2}

* Daừy hoaùt ủoọng hoựa hoùc cuỷa kim loaùi:

K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb

H

Cu Ag Hg Pt Au 5. Tác dụng với Muối : HCl + AgNO ₃  AgCl + HNO₃ 6. Một tính chất riêng :

* H₂SO₄ đặc và HNO₃ đặc ở nhiệt độ th-ờng không phản ứng với Al và Fe (tính chất thụ động hóa) .

* Axit HNO3 phản ứng với hầu hết Kim loại (trừ Au, Pt) không giải phóng Hiđrô :

3 3 3 2

4HNO + Fe  Fe(NO ) + NO + 2H O

* HNO₃ đặc nóng+ Kim loại  Muối nitrat + NO₂ (màu nâu)+ H₂O VD : 6HNO₃ ủaởc,noựng+ Fe  Fe(NO ) + NO + 3H O_{3 3 2 2}

* HNO₃ loãng + Kim loại  Muối nitrat + NO (không màu) + H₂O VD : 8HNO₃ loaừng+ 3Cu  3Cu(NO ) + 2NO + 4H O_{3 2 2}

* H₂SO₄ đặc nóngvà HNO₃ đặc nóng hoặc loãng Tác dụng với Sắt thì tạo thành Muối Sắt (III).

* Axit H₂SO₄ đặc nóngcó khả năng phản ứng với nhiều Kim loại không giải phóng Hiđrô :

2 4 4 2 2

2H SO ủaởc,noựng+ Cu  CuSO + SO  + 2H O C. Bazơ :

I. Định nghĩa: Bazơ là hợp chất hóa học mà trong phân tử có 1 nguyên tử Kim loại liên kết với 1 hay nhiều nhóm hiđrôxit (_ OH).

II. Tính chất hóa học:

1. Dung dịch Kiềm làm quỳ tím hóa xanh, phenolphtalein không màu hóa hồng.

2. Tác dụng với Axít : Mg(OH) + 2HCl₂ MgCl + 2H O_{2 2}

2 4 2 4 2

2KOH + H SO K SO + 2H O ; KOH + H SO_{2 4} KHSO + H O_{4 2}

3. Dung dịch kiềm tác dụng với oxit phi kim: 2KOH + SO₃ K SO + H O_{2 4 2} KOH + SO₃ KHSO₄ 4. Dung dịch kiềm tác dụng với Muối : 2KOH + MgSO₄ K SO + Mg(OH)_{2 4 2}  5. Bazơ không tan bị nhiệt phân:

Cu(OH)

₂ ^to

CuO + H O

₂

6. Một số phản ứng khác: 4Fe(OH) + O + 2H O_{2 2 2} 4Fe(OH)₃ KOH + KHSO₄K SO + H O_{2 4 2}

3 2 2 2 3 2

4NaOH + Mg(HCO )



Mg(OH)



+ 2Na CO + 2H O

* Al(OH)3 là hiđrôxit l-ỡng tính : Al(OH) + 3HCl₃ AlCl + 3H O_{3 2}

Al(OH) + NaOH₃ NaAlO + 2H O_{2 2} D. Muối :

I. Định nghĩa : Muối là hợp chất mà phân tử gồm một hay nhiều nguyên tử Kim loại liên kết với một hay nhiều gốc Axit.

II.Tính chất hóa học:

125

Tác dụng với Kim loại

Kim loại + muối  Muối mới và Kim loại mới Ví dụ:

2AgNO + Cu

₃ 

Cu(NO ) + 2Ag

_{3 2}  L-u ý:

+ Kim loại đứng tr-ớc (trừ Na, K, Ca…) đẩy kim loại đứng sau (trong dãy hoạt động hóa học của kim loại) ra khỏi dung dịch muối của chúng.

+ Kim loại Na, K, Ca… khi tác dụng với dung dịch muối thì không cho Kim loại mới vì:

Na + CuSO₄ 

2Na + 2H₂O  2NaOH + H₂

CuSO4 + 2NaOH  Na₂SO4 + Cu(OH)2

Tác dụng với Axit

Muối + axít  muối mới + axit mới Ví dụ: Na S + 2HCl₂ 2NaCl + H S₂ 

Na SO + 2HCl_{2 3} 2NaCl + H O + SO_{2 2}

HCl + AgNO

₃ 

AgCl



+ HNO

₃

Điều kiện phản ứng xảy ra: Muối tạo thành không tác dụng với axit mới sinh ra hoặc axit mới sinh ra là chất dễ bay hơI hoặc axit yếu hơn axit tham gia phản ứng . Tác dụng với

Kiềm (Bazơ)

Dung dịch Muối tác dụng với Bazơ tạo thành Muối mới và Bazơ mới Ví dụ: Na CO + Ca(OH)_{2 3 2} CaCO₃+2NaOH

Điều kiện phản ứng xảy ra: Muối mới hoặc Bazơ mới tạo thành là chất không tan (kết tủa)

Tác dụng với Dung dịch Muối

Dung dịch Muối tác dụng với dung dịch Muối Một số Muối bị

nhiệt phân hủy

to

3 2 3 2 2

2NaHCO



Na CO + CO



+H O

to

3 2

CaCO



CaO + CO

Tính chất riêng

2 4 3 4 4

Fe (SO ) + CuCuSO + 2FeSO

3 2

2FeCl + Fe3FeCl

Các công thức th-ờng gặp

XI. Công thức tính số mol :

1. M

n m

2.

22 , 4

n V

3. nC_M V_dd

Chú thích:

Kí hiệu Tên gọi Đơn vị

n

Số mol mol

m

Khối l-ợng gam

mct

Khối l-ợng chất tan gam

mdd

Khối l-ợng dung dịch gam

mdm

Khối l-ợng dung môi gam

m

hh

Khối l-ợng hỗn hợp gam

m

A

Khối l-ợng chất A gam

m

B

Khối l-ợng chất B gam

Khối l-ợng mol gam/mol

126

4. M

m n C ^dd



 

% 100

%

5.

 

M C D ml n V^dd





 

% 100

%

6.

 

T R

dkkc V n P



 

XII. Công thức tính nồng độ C%

7.

dd ct

m C m

100 %

%





8. D

M C C^M



 

% 10

XIII. Công thức tính nồng độ mol :

9.

dd ct

M V

C  n

10.

M C C_M 10D %



XIV. Công thức tính khối l-ợng : 11. mnM

12. 100%

% _dd

ct

V m C 



XV. Công thức tính khối l-ợng dung dịch : 13. m_dd m_ct m_dm

14.

%

% 100 C m_dd m^ct 



15. m_dd V_dd

 

ml D

XVI. Công thức tính thể tích dung dịch :

16.

M

dd C

V  n

127

17.

 

D ml m

V_dd  ^dd

XVII. Công thức tính thành phần % về khối l-ợng hay thể tích các chất trong hỗn hợp:

18.

%

 

100 %

hh A

m A m

19.

%

 

100 %

hh B

m

B m hoaởc %B100%%A

20. m_hh m_Am_B

XVIII. Tỷ khối của chất khí :

21. 



 



 



B A B

A

M d M m d m

XIX. Hiệu suất phản ứng :

22.



\



^100%

)

\

% ( 

lt lt

tt tt tt

V n mlt

V n H m

XX. Tính khối l-ợng mol trung bình hỗn hợp chất khí 23. Mhh=n M + n M + n M +...1 1n + n + n +...1 2 22 33 3 ^(hoặc)

V M + V M + V M +...1 1 2 2 3 3 Mhh= V + V + V +...1 2 3 ⁾

Trong tài liệu đề số 1 (Trang 121-127)