LƯU HUỲNH 1. Đơn chất (S)

- Có 2 dạng thù hình: Đơn tà (S_β), tà phương (S_α)

- Có tính phi kim trung bình: vừa có tính khử vừa có tính oxi hóa

+ Khử: t/d với phi kim: S + O2 ^ SO2

S + 3F₂ ^ SF₆

+ Oxi hóa: t/d với KL, H2: Hg + S ^ HgS Fe + S

t Co

FeS

H₂ + S ^{t Co} H₂S 2. Hiđro sunfua và axit sunfuhidric (H₂S)

- Khí không màu, mùi trứng thối, rất độc, tan ít tạo thành dung dịch axit yếu

- H₂S là một axit yếu:

+ T/d với bazơ: H₂S + NaOH ^ NaHS + H₂O H2S + 2NaOH ^ Na2S + 2H2O

+ T/d với dd muối: H₂S + CuCl₂ ^ CuS + 2HCl - H₂S có tính khử mạnh:

H₂S + ¹

2O₂ ^ S + H₂O ( thiếu oxi hoặc nhiệt độ thường)

H₂S + ³

2O₂ ^ SO₂ + H₂O (dư oxi hoặc khi đun nóng) H2S + 4Cl2 + 4H2O ^ H2SO4 + 8HCl

3. Lưu huỳnh đioxit (SO₂)

- Khí không màu, mùi hắc, độc, là 1 oxit axit SO₂ + H₂O ^H₂SO₃

- SO2 và H2SO3 tác dụng với bazơ và oxit bazơ SO2 + NaOH ^ NaHSO3

SO₂ + 2 NaOH ^Na₂SO₃ + H₂O - Vừa có tính khử, vừa có tính oxi hóa:

+ Tính khử: SO₂ + Cl₂ + H₂O ^ H₂SO₄ + HCl + Tính oxi hóa: SO₂ + H₂S ^ S + H₂O

4. Lưu huỳnh trioxit (SO₃)

- Là chất lỏng không màu, tan vô hạn trong nước và trong dung dịch H₂SO₄

- Là 1 oxit axit, tác dụng với bazơ tạo thành muối 5. Axit sunfuric (H2SO4)

Là chất lỏng sánh, không màu, không bay hơi, rất háo nước, tan vô hạn trong nước

a) H₂SO₄ loãng mang đầy đủ tính chất của một axit thông thường

- Làm quỳ tím chuyển thành đỏ

- Tác dụng với kim loại hoạt động ^ giải phóng H2

- Tác dụng với bazơ, oxit bazơ ^ Muối + nước

- Tác dụng với dungdịch muối ^ Muối mới và axit mới b) H₂SO₄ đặc có một số tính chất đặc trưng

- Tính oxi hóa mạnh: Tác dụng hầu hết các kim loại (Trừ Au, Pt) và nhiều phi kim ^ SO2, S, H2S

2H₂SO₄ đ + Cu ^to CuSO₄ + SO₂ + 2H₂O 2H₂SO₄ đ + C ^to CO₂ + 2SO₂ + 2H₂O

- Tính háo nước: Chiếm nước của nhiều muối kết tinh, phá hủy nhiều hợp chất hữu cơ chứa O, H

CuSO4.5H2O^{H SO d2 4} CuSO4 + 5H2O

C₆H₁₂O₆ ^{H SO d2 4} 6C + 6H₂O

c) Sản xuất H₂SO₄: Bằng phương pháp tiếp xúc gồm 3 giai đoạn - Sản xuất SO2: S + O2 ^ SO2

4FeS₂ + 11O₂ ^ 2Fe₂O₃ + 8SO₂ - Sản xuất SO₃: 2SO₂ + O₂ ^o

2 5

450 C

V O 2SO₃

- Sản xuất H2SO4: nSO3 + H2SO4(98%) ^ H2SO4.nSO3

(ôleum)

H₂SO₄.nSO₃ + nH₂O ^ (n+1) H₂SO₄ d) Chú ý

- H₂SO₄ loãng: ion H+ đóng vai trò chất oxi hóa ^ giải phóng H₂. Kim loại đạt Soh thấp

- H₂SO₄ đặc: * ^S6 đóng vai trò chất oxi hóa nên không giải phóng H₂. Kim loại đạt Soh cao

* Sau phản ứng tạo SO₂, S, H₂S. Kim loại càng mạnh, S có Soh càng thấp

* Kim loại sau H, chỉ tạo ra SO₂ B. BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Oxi có số oxi hóa dương cao nhất trong hợp chất:

A. K₂O B. H₂O₂ C. OF₂ D.

(NH₄)₂SO₄

Câu 2: Oxi không phản ứng trực tiếp với :

A. Crom B. Flo C. cacbon D.

Lưu huỳnh

Câu 3: Hãy chọn thứ tự so sánh tính axit đúng trong các dãy so sánh sau đây:

A. HCl > H₂S > H₂CO₃ B. HCl > H₂CO₃ > H₂S C. H₂S > HCl > H₂CO₃ D. H₂S> H₂CO₃ > HCl

Câu 4^*: Trong nhóm VIA chỉ trừ oxi, còn lại S, Se, Te đều có khả năng thể hiện mức oxi hóa +4 và +6 vì :

A. Khi bị kích thích các electron ở phân lớp p chuyển lên phân lớp d còn trống .

B. Khi bị kích thích các electron ở phân lớp p, s có thể nhảy lên phân lớp d còn trống để có 4 e hoặc 6 e độc thân.

C. Khi bị kích thích các electron ở phân lớp s chuyển lên phân lớp d còn trống.

D. Chúng có 4 hoặc 6 electron độc thân.

Câu 5^*: Một nguyên tố ở nhóm VIA có cấu hình electron nguyên tử ở trạng thái kích thích ứng với số oxi hóa +6 là :

A. 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ 3p⁶ . B. 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ 3p⁴ C. 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ 3p³3d¹ D. 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ 3p³3d²

Câu 6^*: Hidro peoxit tham gia các phản ứng hóa học:

H2O2 + 2KI → I2 + 2KOH (1); H2O2 + Ag2O → 2Ag + H₂O + O₂ (2). nhận xét nào đúng ?

A. Hidro peoxit chỉ có tính oxi hóa.

B. Hidro peoxit chỉ có tính khử.

C. Hidro peoxit vừa có tính oxi hóa, vừa có tính khử.

D. Hidro peoxit không có tính oxi hóa, không có tính khử

2. Bài tập tự luận a. oxi

1) Bổ túc các chuỗi phản ứng sau

a) KNO₃ O₂ Fe₃O₄ Fe₂O₃ FeCl₃ Fe(OH)₃ Fe₂O₃ Fe b) KClO₃ O₂ CO₂ CaCO₃ CaCl₂ Ca(NO₃)₂ O₂

c) Al₂O₃ O₂ P₂O₅ H₃PO₄ Ca₃(PO₄)₂ CaSO₄

d) KMnO₄ O₂ Na₂O NaOH O₂ SO₂ SO₃ H₂SO₄ e) CuSO₄ O₂ Fe₃O₄ Fe₂O₃ H₂O O₂ O₃ Ag₂O f) AgNO₃ O₂ O₃ I₂ KI I₂

2) Nhận biết các chất khí sau:

a) O₂, Cl₂, HCl, NH₃, N₂ b) O₂, O₃, N₂, Cl₂

3) Nhận biết các chất sau: KClO₃, CaSO₃, Ag₂O, Cu(NO₃)₂

4) Trong một bình kín chứa một hỗn hợp gồm: O₂ (thu đ-ợc khi phân huỷ hoàn toàn 4,9g KClO₃); H₂ (thu đ-ợc khi cho 8,45g Zn phản ứng với dung dịch HCl loãng); Cl₂ (thu đ-ợc khi cho 1 lít dung dịch HCl 0,04M tác dụng MnO₂ d-). Các khí đo ở (đktc).

Đốt nóng cho 3 khí thu đ-ợc với nhau. Tính C% của dung dịch thu đ-ợc khi làm lạnh sản phẩm. Các phản ứng xẩy ra hoàn toàn.

5) Tỉ khối của một hỗn hợp gồm O₂ và O₃ đối với He bằng 10,24. Nếu cho hỗn hợp đi từ từ qua dung dịch KI (d-) thì thu đ-ợc 50 lít khí.

a) Xác định thể tích của O₂ và O₃ trong hỗn hợp

b) Cần thêm vào hỗn hợp trên bao nhiêu lít O₃ để thu đ-ợc một hỗn hợp mới có tỉ khối hơi so với He là 10,667.

6) Trong một bình kín dung tích 11,2 lít chứa đầy O₂ (đktc) và 6,4g S. Sau khi đốt cháy hoàn toàn S, đ-a nhiệt độ bình về 0⁰C a) Tính áp suất trong bình sau phản ứng

b) Tính tỉ khối hơi của hỗn hợp khí sau phản ứng đối với CH₄ B. L-u huỳnh

1) Hoµn thµnh c¸c ptp- sau:

a) S SO₂ S H₂S CuS SO₂ HCl

b) H₂S SO₂ H₂SO₄ KHSO₄ K₂SO₄ KCl KNO₃ c) S ZnS SO₂ Ca₂SO₃ Ca(HSO₃)₂ CaSO₃ CaSO₄ d) S FeS H₂S S SO₂ H₂SO₃ H₂SO₄ H₃PO₄ e) S SO₂ H₂SO₄ CuSO₄ CuCl₂ Cu(NO₃)₂ Cu(OH)₂ Na₂SO₃ Na₂SO₄ BaSO₄

f) SO₂ K₂SO₃ SO₂ S FeS H₂S H₂SO₄ g) FeS₂ SO₂ H₂SO₄ H₂S S SO₂ HCl Fe₂O₃ Fe₂(SO₄)₃ Fe FeCl₃ FeCl₂ h) S S⁺⁴ S⁺⁶ S⁺⁴ S S^-2 S⁺⁴ S^-2 S k) S S^-2 S⁺⁴ S⁺⁶ S⁺⁴ S S^-2 S S⁺⁶

l) Ba(NO₃)₂ BaSO₃ SO₂ H₂SO₄ Al₂(SO₄)₃ AlCl₃ Al(NO₃)₃

m) ZnSO₃ SO₂ H₂SO₄ S H₂S H₂SO₄ FeSO₄ Fe₂(SO₄)₃

2) NhËn biÕt c¸c dung dÞch sau:

^{a) Na2SO3, NaCl, Na2S, AgNO3 b) K2S, Na2SO3, (NH4)2SO4, MgCl2, Cu(NO3)2}

c) CuCl₂, H₂SO₄, Ba(NO₃)₂, (NH₄)₂S, NaSHO₄

d) Na₂S, Na₂SO₃, Na₂SO₄, NaCl, CuSO₄

e) NaOH, HCl, H₂SO₄, MgSO₄, BaCl₂ f) I₂, Br₂, KI, Na₂S, NaCl

3) ChØ dïng mét thuèc thö, nhËn biÕt c¸c dung dÞch sau :

a) K₂SO₄, K₂SO₃, K₂CO₃, KHS, Ba(HCO₃), (BaHCO₃)₂ b) FeCl₂, Na₂SO₃, (NH₄)₂HS, Pb(NO₃)₂ c) KOH, ZnCl₂, NaCl, MgCl₂, AgNO₃, HCl, HI d) NH₄OH, NaOH, HCl, HI, Na₂CO₃ e) Na₂CO₃, NaHSO₄, NaOH, Ba(OH)₂ f) BaCl₂, MgSO₄, Na₂SO₃, KNO₃, K₂S

4) §un nãng hoµn toµn hçn hîp bét gåm Fe vµ S thu ®-îc hçn hîp A. §em hoµ tan A trong dung dÞch HCl thÊy cã 4,48 lÝt khÝ tho¸t ra (®ktc). NÕu cho l-îng khÝ nµy vµo dung dÞch Cu(NO₃)₂ d- th× cßn l¹i 2,24 lÝt khÝ (®ktc). TÝnh % khèi l-îng cña Fe vµ S trong hçn hîp ban ®Çu.

5) Cho s¶n phÈm t¹o thµnh khi nung 5,6g Fe vµ 1,6g S vµo 500ml dung dÞch HCl th× thu ®-îc hçn hîp khÝ bay ra vµ dung dÞch A (c¸c ph¶n øng xÈy ra hoµn toµn).

a) TÝnh % theo thÓ tÝch cña hçn hîp khÝ

b) Để trung hoà l-ợng HCl còn d- trong dung dịch A cần 125ml dung dịch NaOH 0,1M. Tính nồng độ mol/lít của dung dịch HCl đã dùng.

6) Cho S phản ứng vừa đủ với 16,8g kim loại A có hoá trị II.

Đem sản phẩm thu đ-ợc cho phản ứng với dung dịch H₂SO₄ d- thì thu đ-ợc 6,72 lít khí (đktc).

a) Xác định kim loại A

b) Xác định thể tích khí Cl₂ (đktc) cần dùng để phản ứng hết 16,8g A.

7) Hoà tan một oxit của kim loại A hoá trị II bằng một l-ợng vừa đủ dung dịch H₂SO₄ 10% thu đ-ợc dung dịch muối có nồng độ 11,8%. Xác định kim loại A.

8) Hoà tan 3,82g hỗn hợp 2 muối sunfat của 2 kim loại A, B có hoá trị t-ơng ứng I và II vào H₂O, sau đó thêm BaCl₂ vừa đủ để tạo thành BaSO₄ kết tủa, lúc đó thu đ-ợc 6,99g BaSO₄.

b) Tính khối l-ợng muối clorua thu đ-ợc

b) Xác định 2 kim loại A, B; biết A, B cùng thuộc một chu kì.

c) Xác định khối l-ợng mỗi muối trong hỗn hợp ban đầu.

9) Hoà tan hoàn toàn 146,25g kim loại B có hoá trị không đổi vào 758,25g dung dịch H₂SO₄ vừa đủ thu đ-ợc 50,4 lít H₂ (đktc) và dung dịch D.

Xác định kim loại B và C% của dung dịch D

11) Hoà tan 4,86g hỗn hợp gồm 3 kim loại Mg, Al, Fe trong dung dịch H₂SO₄ loãng d- thu đ-ợc 4,48 lít khí (đktc) và dung dịch A. Cho dung dịch tác dụng với NaOH d-, lọc lấy kết tủa đem nung trong không khí đến khối l-ợng không đổi thu đ-ợc 3,2g chất rắn. Xác định % khối l-ợng của mỗi kim loại trong hỗn hợp.

12) Có 200ml dung dịch loãng A chứa HCl và H₂SO₄. Cho a(g) Mg vào dung dịch A thu đ-ợc dung dịch B và V lít khí H₂ (đktc).

Chia dung dịch B thành 2 phần bằng nhau.

a) Cho từ từ dung dịch NaOH vào 1/2 dung dịch B đến khi hết axit thì cần 40ml, nếu tiếp tục cho NaOH đến d- thì thu đ-ợc 1,45g kết tủa. Tính a và V.

b) Cho d- dung dịch BaCl₂ vào 1/2 dung dịch B còn lại thì đ-ợc 1,165g kết tủa. Tính nồng độ mol/l của mỗi axit trong hỗn hợp A ban đầu.

13) Trộn 13g một kim loại M (đứng tr-ớc H trong dãy hoạt động của kim loại) với S rồi đun nóng để phản ứng xẩy ra hoàn toàn thu đ-ợc chất rắn A. Cho A phản ứng với 300ml dung dịch H₂SO₄ 1M (d-) thu đ-ợc hỗn hợp khí B nặng 5,2g có tỉ khối so với O₂ là 0,8124 và dung dịch C.

a) Xác định M và nồng độ mol/l của dung dịch C. Biết rằng MSO₄ tan trong H₂O

b) Cho 250ml dung dịch NaOH vào 1/2 dung dịch C thì thu đ-ợc một kết tủa. Đem nung kết tủa đến khối l-ợng không đổi thu đ-ợc chất rắn D nặng 6,075g. Tính nồng độ mol/l của dung dịch NaOH

14) Hoà tan hoàn toàn m(g) hỗn hợp FeO, Fe₃O₄ và Fe₂O₃ vừa hết Vml dung dịch H₂SO₄ loãng thu đ-ợc dung dịch A. Chia A làm 2 phân bằng nhau.

Cho dung dịch NaOH d- vào phần 1, thu đ-ợc kết tủa, đem nung kết tủa trong không khí đến khối l-ợng không đổi thu đ-ợc 8,8g chất rắn.

Phần thứ 2 làm mất màu vừa đủ 100ml dung dịch KMnO₄ 0,1M trong môi tr-ờng H₂SO₄. Tính m. Tính V nếu nồng độ dung dịch H₂SO₄ là 0,5M

15) Cho 1,608g hỗn hợp A gồm Cu và Fe tác dụng với dung dịch H₂SO₄ loang (vừa đủ) thu đ-ợc V lít H₂ (đktc), dung dịch X và chất không tan. Cũng l-ợng hỗn hợp A đó tác dụng với dung dịch H₂SO₄ đặc nóng, vừa đủ thu đ-ợc dung dịch Y và khí SO₂.

Cho khí SO₂ tác dụng với dung dịch Br₂ d-, dung dịch thu đ-ợc cho tác dụng với BaCl₂ d- thu đ-ợc 8,0385g kết tủa trắng.

a) Tính % khối l-ợng của mỗi kim loại trong A, tính V?

b) Nếu nhúng thanh kim loại M hoá trị III vào dung dịch X cho đến khi phản ứng hoàn toàn thì khối l-ợng thanh kim loại M tăng lên là 0,57g. Tìm kim loại M.

16). Cho 1,84 gam hỗn hợp Fe và Cu vào 40 gam H₂SO4 đặc núng dư thu được khớ SO₂. Dẫn toàn bộ khớ SO₂ vào dung dịch Brụm dư được dung dịch A. Cho toàn bộ dung dịch A tỏc dụng với dung dịch BaCl₂ dư được 8,155 gam kết tủa.

a.Tớnh % khối lượng của mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu.

b.Tớnh C% dd H₂SO₄ lỳc đầu biết lượng axit tỏc dụng với kim loại chỉ 25 % so với lượng H₂SO₄ trong dung dịch.

CHỦ ĐỀ 7. LÝ THUYẾT VỀ PHẢN ỨNG HÓA HỌC A. LÝ THUYẾT CƠ BẢN

I. HIỆU ỨNG NHIỆT PHẢN ỨNG

Trong tài liệu Ôn tập Hóa 10 Nâng cao (Trang 49-58)