TOANMATH.com Trang 1 Mục tiêu
Kiến thức
+ Nắm được khái niệm đường tiệm cận của đồ thị hàm số, khái niệm đường tiệm cận đứng, tiệm cận ngang của đồ thị hàm số.
+ Nhận biết được các đồ thị của hàm số có tiệm cận
+ Nắm được tính chất của các đường tiệm cận với đồ thị của hàm số
Kĩ năng
+ Biết cách xác định phương trình đường tiệm cận của hàm số cho bởi công thức, cho bởi bảng biến thiên.
+ Biện luận số đường tiệm cận đứng, tiệm cận ngang của đồ thị hàm số chứa tham số.
+ Xác định các đường tiệm cận của đồ thị hàm số ẩn.
+ Áp dụng các tính chất của các đường tiệm cận vào các bài toán liên quan.
TOANMATH.com Trang 2 I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
Đường thẳng y y0 được gọi là đường tiệm cận ngang (gọi tắt là tiệm cận ngang) của đồ thị hàm số
y f x nếu lim
0
x f x y hoặc lim 0
x y
Đường thẳng x x0 được gọi là đường tiệm cận đứng (gọi tắt là tiệm cận đứng) của đồ thị hàm số
y f x nếu ít nhất một trong các điều kiện sau được thỏa mãn:
0 0
lim ; lim
x x f x x x f x ;
0 0
lim ; lim
x x f x x x f x .
TOANMATH.com Trang 3 SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA
Tiệm cận đứng
Đường thẳng x x0 được gọi là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số
y f x nếu ít nhất một trong các điều kiện sau được thỏa mãn:
0 0
lim ; lim
x x f x x x f x
0 0
lim ; lim
x x f x x x f x
Tiệm cận ngang
Đường thẳng y y0 được gọi là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
y f x nếu lim
0
x f x y
hoặc lim 0
x y
TIỆM CẬN
TOANMATH.com Trang 4 II. CÁC DẠNG BÀI TẬP
Dạng 1: Xác định các đường tiệm cận của đồ thị hàm số khi biết biểu thức, bảng biến thiên, đồ thị Bài toán 1. Xác định các đường tiệm cận dựa vào định nghĩa
Phương pháp giải
Dựa vào định nghĩa của đường tiệm cận Tiệm cận ngang
Đường thẳng y y0 là đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số y f x
nếu lim
0
x f x y hoặc
0lim
x f x y
Tiệm cận đứng
Đường thẳng x x0 là đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số y f x
nếu một trong các điều kiện sau được thỏa mãn:
0 0
lim ; lim
x x f x x x f x
0 0
lim ; lim
x x f x x x f x
Ví dụ: Cho hàm số y f x
có lim
1x f x và
lim 1
x
Dựa vào định nghĩa đường tiệm cận ngang, ta có phương trình các đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số y f x
là y1 và y 1.Ví dụ: Cho hàm số y f x
có xlim2 f x
và limx2 f x
.Dựa vào định nghĩa đường tiệm cận đứng, ta có phương trình các đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số y f x
là x 2 và x2Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Cho hàm số y f x
có lim
3
x f x và lim
3
x f x . Mệnh đề nào dưới đây đúng?
A. Đồ thị hàm số đã cho có hai tiệm cận ngang là y3 và y 3 B. Đồ thị hàm số đã cho có hai tiệm cận ngang là x3 và x 3 C. Đồ thị hàm số đã cho có đúng một tiệm cận ngang
D. Đồ thị hàm số đã cho không có tiệm cận ngang Hướng dẫn giải
Vì xlim f x
3 nên y 3 là một đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số.Vì xlim f x
3 nên y3 là một đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số.Chọn A
Ví dụ 2: Cho hàm số y f x
có đồ thị là đường cong
C và các giới hạn:
2 2
lim 1; lim 1; lim 2; lim 2
x x
x f x x f x f x f x
. Mệnh đề nào sau đây đúng?
A. Đường thẳng x2 là tiệm cận đứng của
CTOANMATH.com Trang 5 B. Đường thẳng y 2 là tiệm cận ngang của
CC. Đường thẳng y 1 là tiệm cận ngang của
CD. Đường thẳng x2 là tiệm cận ngang của
CHướng dẫn giải
Ta có
lim 2
lim 2
x
x
f x
f x đường thẳng y 2 là tiệm cận ngang của
CChọn B
Ví dụ 3: Cho hàm số y f x
xác định trên khoảng
2; 1
và có
lim2 2
x f x ,
lim1
x f x .
Mệnh đề nào sau đây đúng?
A. Đồ thị hàm số y f x
có đúng hai tiệm cận đứng là x 2 và x 1 B. Đồ thị hàm số y f x
có đúng một tiệm cận ngang là y 2C. Đồ thị hàm số y f x
có đúng một tiệm cận đứng là x 1D. Đồ thị hàm số y f x
có đúng hai tiệm cận ngang là y2 và y 1 Hướng dẫn giảiDo lim ( )1
x f x
nên đồ thị hàm số có đúng một tiệm cận đứng là x 1 Chọn C
Bài toán 2. Xác định các đường tiệm cận của đồ thị hàm số dựa vào bảng biến thiên và đồ thị hàm số
Phương pháp giải
Dựa vào bảng biến thiên của hàm số y f x
xácđịnh phương trình các đường tiệm cận đứng, tiệm cận ngang, số các đường tiệm cận của đồ thị hàm số y f x
Chú ý:
- Ứng với điểm x x0 trong bảng biến thiên thì ở dòng y phải ghi các kí hiệu -∞ hoặc +∞ (không phải các giá trị cụ thể) thì đường thẳng x x0 mới là đường tiệm cận đứng của đồ thị.
- Ứng với điểm -∞ hoặc +∞ trong bảng biến thiên thì ở dòng y phải ghi các giá trị cụ thể y0 (không phải là -∞ hoặc +∞) thì đường thẳng y y0 mới là đường tiệm cận ngang của đồ thị.
Ví dụ: Cho hàm số y f x
có bảng biến thiên như sau:Dựa vào bảng biến thiên ta có đường thẳng x x0 là tiệm cận đứng và đường thẳng y y0 là đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số y f x
TOANMATH.com Trang 6 Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Cho hàm số y f x
xác định và có đạo hàm trên \
1 . Hàm số có bảng biến thiên như hình vẽ dưới đây.Đồ thị hàm số y f x
có bao nhiêu đường tiệm cận?A. 4 B. 1 C. 2 D. 3
Hướng dẫn giải
Từ bảng biến thiên của hàm số, ta có
lim 3 3
x f x y là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
lim 3 3
x f x y là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
1
lim 1
x f x x là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số
1 1
lim , lim 1
x f x x f x x là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số Vậy hàm số có hai tiệm cận đứng là x 1, hai tiệm cận ngang là y 3 Chọn A
Ví dụ 2: Cho hàm số y f x
xác định và có đạo hàm trên \
2; 1
và có bảng biến thiên như sau:Phương trình đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số đã cho là
A. x 2 và x1 B. không có tiệm cận đứng
C. x 2 D. x1
Hướng dẫn giải
Từ bảng biến thiên, ta có
2
lim
x y nên x 2 là đường tiệm cận đứng;
1 1
lim lim 2
x y x y nên x1 không là đường tiệm cận đứng.
TOANMATH.com Trang 7 Chọn C.
Ví dụ 3: Cho hàm số y = f(x) có đồ thị như hình vẽ dưới.
Phương trình các đường tiệm cận của đồ thị hàm số y f x
làA. x1 và y 2 B. x1 và y2 C. x 1 và y 2 D. x 1 và y2 Hướng dẫn giải
Dựa vào đồ thị, ta suy ra tiệm cận đứng và tiệm cận ngang của đồ thị lần lượt là các đường thẳng
1, 2
x y .
Chọn D
Bài toán 3. Xác định các đường tiệm cận của đồ thị khi biết hàm số Phương pháp giải
Tiệm cận của đồ thị hàm số
, 0, 0
y ax b c ad bc cx d
Thực hiện theo các bước sau:
Bước 1. Tập xác định \
d
D c .
Bước 2. Xác định các đường tiệm cận đứng, tiệm cận ngang của đồ thị.
- lim
x
y a
c nên đồ thị hàm số có đường tiệm cận
Ví dụ: Xác định các đường tiệm cận của đồ thị hàm
số 2 3
1
y x
x
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 1
.Khi đó lim lim 2
x y x y nên đồ thị có đường tiệm cận ngang là y2
1 1
lim ; lim
x y x y nên đồ thị có đường tiệm cận đứng là x 1
TOANMATH.com Trang 8 ngang là a
y c - lim
d
x c
y nên đồ thị hàm số có đường tiệm
cận đứng là x d c
Bước 3. Kết luận Đồ thị hàm số
y ax b
cx d có hai đường tiệm cận:
Tiệm cận đứng a
x c và tiệm cận ngang d y c .
Chú ý:
- Giao điểm của hai đường tiệm cận của đồ thị hàm
số
y ax b
cx d là điểm ; I d a
c c là tâm đối xứng của đồ thị.
- Hai đường tiệm cận của đồ thị hàm số
y ax b
cx d cùng với hai trục tọa độ tạo thành hình chữ nhật có chu vi là 2
a d
c c và diện tích là ad2 c
Tiệm cận của đồ thị hàm số hữu tỷ
f x
y g x
Điều kiện xác định g x
0.Tính các giới hạn
0
lim ; lim
x y x x y nếu thỏa mãn định
X—>±0O X->Xg
nghĩa của đường tiệm cận đứng và tiệm cận ngang thì kết luận.
Chú ý:
- Đối với hàm số phân thức hữu tỷ
f x
y g x với
n n n1 n1 ... 1 0
n 0
f x a x a x a x a a và
m m m1 m1 ... 1 0
m 0
g x b x b x b x b b Khi đó:
+ Nếu n m thì đồ thị hàm số không có tiệm cận ngang.
+ Nếu n m thì đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là
Vậy đồ thị hàm số 2 3 1
y x
x
nhận đường thẳng y2 là tiệm cận ngang và nhận đường thẳng x1 là tiệm cận đứng.
Ví dụ: Xác định các đường tiệm cận của đồ thị hàm
số 2 1
2 3
y x
x x
Hướng dẫn giải
Tập xác định là D\ 1; 3
Ta có
1 3
lim 0; lim ; lim
x y x y x
Suy ra đồ thị hàm số đã cho có hai tiệm cận đứng là
1; 3
x x và một tiệm cận ngang y 0
TOANMATH.com Trang 9
n
m
y a b
+ Nếu n m thì đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là
0 y
- Nếu đường thẳng x x0 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số thì xx0 là nghiệm của phương trình
0g x (ngược lại nghiệm của g x
0 chưachắc đã là tiệm cận đứng của đồ thị). Hay nói cách khác x x0 là các điểm gián đoạn của hàm số.
Tiệm cận của đồ thị hàm số vô tỷ.
Đối với hàm số vô tỷ, bước quan trọng nhất để xác định đồ thị hàm số có tiệm cận đứng và tiệm cận ngang là tìm tập xác định của hàm số.
Bước
Ví dụ: Xác định tiệm cận đứng, tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
1 2
2
y x
x Hướng dẫn giải
Tập xác định D
1; 1
Không tồn tại các giới hạn lim ; lim
x y x nên đồ thị hàm số không có tiệm cận ngang.
Mặt khác do hàm số liên tục trên khoảng
1; 1
và
1 1
lim 1 ; lim 1
x y f x y f nên hàm số liên tục
trên đoạn
1; 1
Đồ thị hàm số không có tiệm cận đứng.Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Phương trình các đường tiệm cận của đồ thị hàm số 1 2 y x
x
là
A. x 2 y 1 B. x1; y2
C. x2; y1 D. x2; y 1
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 2
Ta có
2 2
1 1
lim ; lim
2 2
x x
x x
x x
nên x2 là phương trình đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số
1 1
lim lim 1
2 2
x x
x x
x x
nên y 1 là phương trình đường tiệm cận của đồ thị hàm số.
Chọn C
Ví dụ 2: Đồ thị hàm số nào sau đây nhận đường thẳng x2 là tiệm cận đứng?
A. 2
2 y x
x
B. y2 C. 2
2 y x
x
D. 2
2 y x
x
TOANMATH.com Trang 10 Hướng dẫn giải
Ta thấy hàm số 2 2 y x
x
có tập xác định D\ 2
và2 2
2 2
lim ; lim
2 2
x x
x x
x x
nên đồ thị
hàm số có tiệm cận đứng là x2 Chọn A
Ví dụ 3: Tọa độ tâm đối xứng của đồ thị hàm số 3 1 1 y x
x
là
A.
1; 3
B.
1; 1
C.
3; 1 D.
1; 3Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 1
Ta có đường tiệm cận đứng của đồ thị là x1 và tiệm cận ngang của đồ thị là y 3, tọa độ tâm đối xứng của đồ thị là giao của hai đường tiệm cận I
1; 3 .Chọn D
Ví dụ 4: Các đường tiệm cận của đồ thị hàm số 2 1 1 y x
x
tạo với hai trục tọa độ một hình chữ nhật có diện tích bằng
A. 2 (đvdt) B. 3 (đvdt) C. 1 (đvdt) D. 4 (đvdt)
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 1
Đồ thị hàm số có đường tiệm cận đứng x1 và tiệm cận ngang là y 2. Khi đó hình chữ nhật tạo bởi hai đường tiệm cận và hai trục tọa độ có các kích thước là 1 và 2 nên có diện tích S 1.2 2 (đvdt) Chọn A
Ví dụ 5: Tổng số tiệm cận đứng và tiệm cận ngang của đồ thị hàm số 2 2 y x
x
là
A. 4 B. 3 C. 2 D. 1
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 2
.2 2
lim lim 2 2
x x
y x
x
Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng x 2
lim lim 2 1
2
x x
y x
x
Đồ thị hàm số có tiệm cận ngang y 1
lim lim 2 1
2
x x
y x
x
Đồ thị hàm số có tiệm cận ngang y 1 Vậy số đường tiệm cận của đồ thị hàm số là 3.
TOANMATH.com Trang 11 Chọn B
Ví dụ 6: Đồ thị của hàm số 2 1
2 3
y x
x x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 3 B. 2 C. 1 D. 0
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 1; 3
Ta có lim 2 1 0
2 3
x
x
x x
nên đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là y0. + lim1 ; lim1
x y x y
Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng là x 1; + lim3 ; lim3
x y x y
Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng là x 3. Vậy đồ thị hàm số có ba tiệm cận.
Chọn A
Ví dụ 7: Đồ thị hàm số 1 1 y x
x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 1 B. 2 C. 4 D. 3
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\
1Ta có lim lim 1
x y x y
Đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là y1
1 1
lim ; lim
x y x y
Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng là x1
1 1
lim ; lim
x y x y
Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng là x 1 Vậy đồ thị hàm số có ba đường tiệm cận
Chọn D
Ví dụ 8: Đồ thị hàm số
2
3
3 2 sin 4
x x x
y x x
có bao nhiêu đường tiệm cận đứng?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 0; 2
Ta có
2 2
2 2
0 0
3 2 sin 0 3.0 2 1
lim lim .1
4 0 4 2
x x
x x x
y x x
nên x0 không phải là đường tiệm cận đứng.
TOANMATH.com Trang 12
2
2 2 3 2
3 2 sin 1 sin sin 2
lim lim lim
2 8
4
x x x
x x x x x
y x x x x
nên đường thẳng x 2 không là đường tiệm cận
đứng.
2
2 2 3
3 2 sin
lim lim
4
x x
x x x
y x x
nên đường thẳng x 2 là tiệm cận đứng của đồ thị.
Vậy hàm số chỉ có một đường tiệm cận đứng là x 2. Chọn A
Ví dụ 9: Số đường tiệm cận của đồ thị hàm số x2 9 3
y x x
là
A. 3 B. 4 C. 2 D. 1
Hướng dẫn giải
Tập xác định D
9;
\ 0; 1
.Khi đó, ta có
2 2
1 1
9 3 9 3
lim , lim 1
x x
x x x
x x x x
là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số.
0 2 0
9 3 1 1
lim lim
1 9 3 6
x x
x
x x x x
và 2
0
9 3 1
lim 6
x
x x x
0
x không phải là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số.
2
lim 9 3 0 0
x
x y
x x
là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số.
Chọn C.
Chú ý: Không tồn tại lim
x y
vì trong tập xác định không có x tiến tới -∞
Ví dụ 10: Đồ thị hàm số
16 2
16 y x
x x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 4 B. 2 C. 0 D. 1
Hướng dẫn giải
Tập xác định D
4; 4 \ 0
Do lim0 ; lim0
x y x y
nên đường thẳng x0 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số.
Vậy đồ thị hàm số có một đường tiệm cận.
Chọn D.
Ví dụ 11: Đồ thị hàm số 1 1 y x
x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 0 B. 1 C. 2 D. 3
TOANMATH.com Trang 13 Hướng dẫn giải
Tập xác định D
1;
\ 1Ta có :
lim lim 1 0
1
x x
y y x x
Đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là y0
1 1 1
lim lim 1 ; lim
1
x x x
y x y
x
=> Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng là x1
1 1 1
1 1
lim lim lim
1 1
x x x
y x
x x
=> Đồ thị hàm số có tiệm cận đứng là x 1 Vậy đồ thị hàm số có ba đường tiệm cận.
Chọn D
Ví dụ 12: Phương trình các đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số 2 1 2 1 3
x x
y x
là
A. y1 B. y 3 và y 1
C. y2 D. y3
Hướng dẫn giải
Tập xác định D\ 3
Ta có
2 2
1 1
2 1
2 1 1
lim lim lim 3
3 1 3
x x x
x x x x
y x
x
3
y là đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số.
2 2
1 1
2 1
2 1 1
lim lim lim 1
3 1 3
x x x
x x x x
x
x
1
y là đường tiệm cận ngang.
Chọn B
Ví dụ 13: Biết các đường tiệm cận của đường cong
: 6 1 2 25
x x
C y
x
và trục tung cắt nhau tạo thành một đa giác
H . Mệnh đề nào dưới đây đúng?A.
H là một hình chữ nhật có diện tích bằng 8 B.
H là một hình vuông có diện tích bằng 4TOANMATH.com Trang 14 C.
H là một hình vuông có diện tích bằng 25D.
H là một hình chữ nhật có diện tích bằng 10 Hướng dẫn giảiTập xác định
; 2 2;
\ 5
Ta có 6 1 2 2
lim lim 5 5
5
x x
x x
y y
x
là tiệm cận ngang của
C6 1 2 2
lim lim 7 7
5
x x
x x
y y
x
là tiệm cận ngang của
C5 5
lim ; lim 5
x y x x
là tiệm cận đứng của
CVậy đồ thị có ba đường tiệm cận là y 5; y 7; x5 cùng với trục tung tạo thành một hình chữ nhật có kích thước 2 5 nên có diện tích bằng 10.
Chọn D
Ví dụ 14 : Cho hàm số y x x2 2x3. Khi đó, đồ thị hàm số A. có tiệm cận đứng và không có tiệm cận ngang
B. có tiệm cận ngang và không có tiệm cận đứng C. có tiệm cận đứng và tiệm cận ngang
D. không có cả tiệm cận đứng và tiệm cận ngang Hướng dẫn giải
Tập xác định D
Do hàm số liên tục trên nên đồ thị không có tiệm cận đứng
Ta có
2
22 3
lim lim 2 3 lim 1
2 3
x x x
y x x x x
x x x
1
y là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
2
lim lim 2 3
x y x x x x
Vậy đồ thị chỉ có một đường tiệm cận ngang là y 1 Chọn B
Ví dụ 15: Phương trình các đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
2 1
y x
x
là
A. y1 và y 1 B. y 1
C. y 1 D. Không có tiệm cận ngang
Hướng dẫn giải
Tập xác định
; 1
1;
TOANMATH.com Trang 15 Ta có
lim lim 2 1
x x 1
y x
x
và
lim lim 2 1
x x 1
y x
x
1
y là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số.
Chọn B
Bài tập tự luyện dạng 1
Câu 1: Cho hàm số y f x
có lim
2x f x
và lim
2x f x
. Mệnh đề nào sau đây đúng?
A. Đồ thị hàm số đã cho có hai đường tiệm cận ngang là các đường thẳng y2 và y 2 B. Đồ thị hàm số đã cho không có đường tiệm cận ngang
C. Đồ thị hàm số đã cho có đúng một đường tiệm cận ngang
D. Đồ thị hàm số đã cho có hai đường tiệm cận ngang là các đường thẳng x2 và x 2 Câu 2: Hàm số y f x
xác định với mọi x 1, có
1 1
lim , lim , lim
x f x x x f x
,
xlim f x
. Mệnh đề nào dưới đây đúng?
A. Đồ thị hàm số có hai tiệm cận đứng B. Đồ thị hàm số có một tiệm cận đứng C. Đồ thị hàm số không có tiệm cận đứng D. Đồ thị hàm số có hai tiệm cận ngang Câu 3: Cho hàm số y f x
có
lim3
x f x
và
lim3 2
x f x
. Mệnh đề nào sau đây đúng?
A. Đường thẳng y 2 là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số y f x
B. Đồ thị hàm số y f x
không có tiệm cận đứngC. Đường thẳng x3 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số y f x
D. Đường thẳng x3 không phải là tiệm cận của đồ thị hàm số y f x
Câu 4: Cho hàm số f x
xác định và liên tục trên \
1 có bảng biến thiên như sauMệnh đề nào sau đây sai?
A. Đồ thị hàm số không có tiệm cận ngang B. Hàm số không có đạo hàm tại x 1 C. Hàm số đã cho đạt cực tiểu tại x1 D. Đồ thị hàm số không có tiệm cận đứng
TOANMATH.com Trang 16 Câu 5: Cho hàm số y f x
xác định trên \ 1
, liên tục trên mỗi khoảng xác định và có bảng biến thiên như hình dướiĐồ thị hàm số đã cho có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 3 B. 1 C. 2 D. 4
Câu 6: Cho hàm số y f x
xác định trên R\ 0
, liên tục trên mỗi khoảng xác định và có bảng biến thiên như sauHỏi đồ thị hàm số có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
Câu 7: Cho hàm số y f x
có bảng biến thiên như sauTổng số tiệm cận đứng và tiệm cận ngang của đồ thị hàm số đã cho là
A. 3 B. 4 C. 1 D. 2
Câu 8: Cho hàm số y f x
có bảng biến thiên như hình vẽ. Đồ thị của hàm số đã cho có bao nhiêu đường tiệm cận?TOANMATH.com Trang 17
A. 4 B. 1 C. 3 D. 2
Câu 9: Tổng số đường tiệm cận đứng và tiệm cận ngang của đồ thị hàm số y f x
có bảng biến thiên như sauA. 0 B. 1 C. 3 D. 2
Câu 10: Phương trình đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số 2 1 y x
x
là
A. y 1 B. x 1 C. x1 D. y 1
Câu 11: Đồ thị của hàm số 2 3 y x
x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 2 B. 3 C. 1 D. 4
Câu 12: Đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số 2 1 1 y x
x
là
A. y 2 B. x1 C. y2 D. x 1
Câu 13: Hàm số nào dưới đây có đồ thị nhận đường thẳng x 2 là đường tiệm cận?
A. 5
2 y x
x
B. 2 1
y x 1
x
C. 2
y 2
x
D. 1
y 1
x
Câu 14: Tọa độ giao điểm của hai đường tiệm cận của đồ thị hàm số 2 5
2 3
y x x
là A. 3 5
5 2;
B. 5 3
2; 2
C. 3 5
2; 2
D. 3 5
2; 2
Câu 15: Tổng khoảng cách từ điểm M
1; 2
đến hai đường tiệm cận của đồ thị hàm số 2 1 1 y xx
là
A. 4 B. 2 C. 1 D. 3
Câu 16: Đồ thị hàm số 22 1 y x
x
có bao nhiêu đường tiệm cận ngang?
TOANMATH.com Trang 18
A. 2 B. 1 C. 3 D. 0
Câu 17: Đường thẳng y 1 là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số nào sau đây?
A. 1 1 y x
x
B.
2 2 3 2
2
x x
y x
C. 2 2
2 y x
x
D.
1 2
1 y x
x
Câu 18: Phương trình đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số 2 2 3
2 4
x x
y x
là
A. x2 B. x 1 C. y1 D. x1
Câu 19: Phương trình đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số 2 3
1 2 1
x x
y x x
là
A. y2 B. 1
x 2 C. 1
y 2 D. 3
y 2 Câu 20: Đồ thị hàm số
2 2
5 6
3 2
x x
y x x
có bao nhiêu đường tiệm cận đứng?
A. 1 B. 3 C. 0 D. 2
Câu 21: Cho hàm số 2 22 3 2
2 3
x x
y x x
. Mệnh đề nào sau đây sai?
A. Đồ thị hàm số có ba đường tiệm cận
B. Đồ thị hàm số có hai tiệm cận đứng là x 1 và x3 C. Đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là 1
y 2 D. Đồ thị hàm số có tiệm cận ngang là y2
Câu 22: Số đường tiệm cận của đồ thị hàm số 2 2017 1 y x
x
là
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
Câu 23: Số đường tiệm cận đứng và tiệm cận ngang của đồ thị tham số
3
2 2
x x y x x
là
A. 2 B. 1 C. 3 D. 0
Câu 24: Số đường tiệm cận của đồ thị hàm số
2 2
1 4
2 3
y x
x x
là
A. 0 B. 2 C. 3 D. 1
Câu 25: Đồ thị hàm số
2 2 3
2
x x
y x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 3 B. 1 C. 2 D. 4
Câu 26: Phương trình các đường tiệm cận của đồ thị hàm số 4 1 1 y x
x
là
A. x1; y2 B. x1 C. x0; y 1 D. x1; y 1 Câu 27: Đồ thị hàm số
2
1 4 y x
x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
TOANMATH.com Trang 19
A. 2 B. 0 C. 1 D. 4
Câu 28: Đồ thị hàm số nào sau đây có đúng hai đường tiệm cận ngang?
A.
2
2 x x
y x
B. 2
2 y x
x
C. 2
1 y x
x
D.
4 2
1 y x
x
Câu 29: Gọi n, d lần lượt là số đường tiệm cận ngang và số đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số
11
y x
x x
. Giá trị của n, d là
A. n1;d 2 B. n0;d 1 C. n0;d 2 D. n d 1 Câu 30: Đồ thị hàm số 3 2 2
2 1
y x
x x
có tất cả bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 1 B. 4 C. 3 D. 2
Câu 31: Phương trình các đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
2
2 1
4 3
y x x
là
A. y1 B. y1 và y 1 C. y2 D. y 2 và y 2 Câu 32: Đồ thị hàm số y2x 1 4x2 4 có bao nhiêu đường tiệm cận ngang?
A. 1 B. 0 C. 3 D. 2
Câu 33: Đồ thị hàm số
2
2 1 y x
x x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 2 B. 1 C. 3 D. 4
Câu 34: Đồ thị hàm số y 4x24x 3 4x21 có bao nhiêu đường tiệm cận ngang?
A. 2 B. 0 C. 1 D. 3
Câu 35: Đồ thị hàm số
2 2
4
2 5 2
y x
x x
có bao nhiêu đường tiệm cận?
A. 2 B. 1 C. 3 D. 4
ĐÁP ÁN
1-A 2-A 3-C 4-D 5-A 6-B 7-A 8-C 9-C 10-A
11-A 12-D 13-A 14-C 15-A 16-B 17-A 18-A 19-C 20-A
21-C 22-B 23-B 24-D 25-C 26-B 27-A 28-C 29-C 30-D
31-B 32-A 33-B 34-A 35-A
TOANMATH.com Trang 20 Dạng 2: Xác định các đường tiệm cận của đồ thị hàm số chứa tham số
Bài toán 1: Tiệm cận của đồ thị hàm số y ax b cx d
Phương pháp giải
Để tồn tại các đường tiệm cận của đồ thị hàm số y ax b
cx d
thì c0 và ad bc 0 Khi đó phương trình các đường tiệm cận là + Tiệm cận đứng x d
c + Tiệm cận ngang a
y c
Ví dụ: Tất cả các giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số y 2x 4
x m
có tiệm cận đứng là A. m 2
B. m 2 C. m 2 D. m 2 Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có tiệm cận là
2m 4 0 m 2
Chọn B
Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Giá trị của tham số thực m để đồ thị hàm số
2m 1
x 1y x m
có đường tiệm cận ngang y3 là
A. m1 B. m0 C. m2 D. m3
Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có tiệm cận là
2 1
1 0 2 2 1 0m m m m m
Phương trình đường tiệm cận ngang là y 2m1 nên có 2m 1 3 m2. Chọn C
Ví dụ 2: Tập hợp các giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số 1 1 y x
mx
có tiệm cận đứng là
A. B. \ 0
C. \ 1
D. \ 0; 1
Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có tiệm cận là 0 0
1 0 1
m m
m m
Chọn D
Ví dụ 3. Tập hợp các giá trị của tham số m để đồ thị hàm số 3 1 y x
mx
không có tiệm cận đứng là
TOANMATH.com Trang 21
A. B. 1
0; 3
C. 1
3
D.
0Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số không có tiệm cận đứng là 0 0
1 3 0 1
3 m m
m m
Chọn B
Ví dụ 4: Cho hàm số
1 y ax b
x
. Biết đồ thị hàm số đã cho đi qua điềm A
0; 1
và có đường tiệm cận ngang là y1. Giá trị a b bằngA. 1 B. 0 C. 3 D. 2
Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có tiệm cận là a b 0 Do đồ thị hàm số đi qua điểm A
0; 1
nên b 1Đồ thị hàm số có đường tiệm cận ngang là y a a 1 (thỏa mãn điều kiện) Vậy a b 0
Chọn B
Ví dụ 5: Biết rằng đồ thị của hàm số
3 2019
3
a x a
y x b
nhận trục hoành làm tiệm cận ngang và trục tung làm tiệm cận đứng. Khi đó giá trị của a b bằng
A. 3 B. -3 C. 6 D. 0
Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có tiệm cận là
a3
b 3
a2019
0Phương trình các đường tiệm cận là
3 3 0 3
3 3 0 3
x b b b
y a a a
(thỏa mãn điều kiện)
Vậy a b 0 Chọn D
Ví dụ 6: Giá trị thực của tham số m để đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số 1 2 y x
x m
đi qua điểm
1; 2A là
A. m4 B. m 2 C. m 4 D. m2
Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có đường tiệm cận là m 2 0 m2
TOANMATH.com Trang 22
Đường tiệm cận đứng là 1 2
2 2
m m
x m (thỏa mãn) Chọn B
Ví dụ 7: Cho hàm số 1 2 y mx
x m
với tham số m0. Giao điểm của hai đường tiệm cận của đồ thị hàm số thuộc đường thẳng nào dưới đây?
A. x2y 0 B. 2x y 0 C. x2y 0 D. y 2x Hướng dẫn giải
Điều kiện để đồ thị hàm số có đường tiệm cận là 2m2 1 0 m .
Phương trình các đường tiệm cận là x2 ;m ym nên tọa độ giao điểm của hai đường tiệm cận là
2 ;
I m m thuộc đường thẳng x2y Chọn C
Ví dụ 8: Tất cả các giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số 4x 5 y x m
có tiệm cận đứng nằm bên phải trục tung là
A. m0 và 5
m 4 B. m0
C. m0 và 3
m 4 D. m0
Hướng dẫn giải
Điêu kiện để đồ thị hàm số có tiệm cận là 5
4 5 0
m m 4
Phương trình đường tiệm cận đứng là x m Để tiệm cận đứng nằm bên phải trục tung thì m0 Vậy điều kiện cần tìm là
0 5 4 m m
Chọn A.
Bài toán 2: Tiệm cận của đồ thị hàm số phân thức hữu tỷ Phương pháp giải
- Tiệm cận của đồ thị hàm số
Ay f x với A là số thực khác 0 và f x
là đa thức bậc n0.- Đồ thị hàm số
Ay f x luôn có tiệm cận ngang
Ví dụ: Cho hàm số 2 2
2 3 1
y x mx m
. Giá trị của tham số thực m để đồ thị hàm số đã cho nhận đường thẳng x2 là tiệm cận đứng là
A. m3 B. m2
TOANMATH.com Trang 23 0
y .
- Đường thẳng x x0 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số
Ay f x khi và chỉ khi x0 là nghiệm của
f x hay f x
0 0- Tiệm cận của đồ thị hàm số
y f x
g x với
,f x g x là các đa thức bậc khác 0.
- Điều kiện để đồ thị hàm số
y f x
g x có tiệm cận ngang là bậc f x
bậc g x
.- Điều kiện để đường thẳng x x0 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số
y f x
g x là x0là nghiệm của g x
nhưng không là nghiệm của f x
hoặcx0 là nghiệm bội n của g x
, đồng thời là nghiệm bội m của f x
và m nC. m3 D. m2
Hướng dẫn giải
Điều kiện: x22mx3m 1 0 Đặt g x
x22mx3m1Để đường thẳng x2 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số đã cho thì
2 0 4 4 3 1 0 3g m m m Chọn A
Ví dụ: Giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số 2x2 3x m
y x m
không có tiệm cận đứng là A. m0
B. m1 C. m0;m1 D. m0;m 1 Hướng dẫn giải Điều kiện xm
Đặt f x
2x23x mĐồ thị hàm số đã cho không có tiệm cận đứng thì
0 2 2 3 0 01
f m m m m m
m
Chọn C.
Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Tất cả các giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số 2 2 1
2 1
mx x
y x
có tiệm cận đứng là
A. m8 B. m0 C. m4 D. m 8
Hướng dẫn giải
Tập xác định 1
\ 2
D
. Đặt g x
mx22x1Để đồ thị hàm số có tiệm cận đứng thì 1
x 2 không là nghiệm của g x
TOANMATH.com Trang 24
1 0 2 0 8
2 4
g m m
Chọn D
Ví dụ 2: Biết đồ thị hàm số 2 1
2 6
y x
x mx n
(m, n là tham số) nhận đường thẳng x1 là tiệm cận đứng, giá trị của m n bằng
A. 6 B. 10 C. -4 D. -7
Hướng dẫn giải
Điều kiện: x22mx n 6 0. Đặt g x
x2 2mx n 6Do x1 là nghiệm của f x
x 1 nên đồ thị hàm số đã cho nhận đường thẳng x1 là tiệm cận đứng thì x 1 phải là nghiệm kép của phương trình
2 2
1 2 7 0 2 7 1
0 6 0 2 1 0 5
g m n n m m
g x m n m m n
Vậy m n 4. Chọn C
Ví dụ 3: Biết đồ thị hàm số
22
2 1
6 m n x mx
y x mx n
nhận trục hoành và trục tung làm hai tiệm cận. Giá trị m n bằng
A. 8 B. 9 C. 6 D. -6
Hướng dẫn giải
Điều kiện x2 mx n 6 0
Phương trình đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số là y2m n 2m n 0
(1)
Đặt f x
(2m n x ) 2mx1 và g x
x2 mx n 6Nhận thấy f
0 0 với mọi m, n nên đồ thị nhận trục tung x0 là tiệm cận đứng thì
0 0 6 0 6g n n . Kết hợp với (1) suy ra m3. Vậy m n 9
Chọn B
Ví dụ 4: Cho hàm số
2 2
1
4 9
ax x y x bx
có đồ thị
C (a, b là các số thực dương và ab4). Biết rằng
C có tiệm cận ngang y c và có đúng một tiệm cận đứng.Giá trị của tổng T 3a b 24c bằng
A. 8 B. 9 C. 6 D. 11
Hướng dẫn giải
TOANMATH.com Trang 25 Điều kiện 4x2bx 9 0
Phương trình tiệm cận ngang của đồ thị hàm số là
4 4
a a
y c Đồ thị
C có một tiệm cận đứng nên ta có các trường hợp sau:Trường hợp 1: Phương trình 4x2bx 9 0 có nghiệm kép xx0 và không là nghiệm của
2 1 0
ax bx
2 144 0 12
b b
. Vì b0 nên 1 1
12 3 12
b a c
Thử lại ta có hàm số
2
2
1 1
3
4 12 9
x x
y x x
(thỏa mãn) Vậy 3.1 12 24.1 11
3 12
T
Trường hợp 2: 4x2 bx 9 0 có hai nghiệm phân biệt và một trong hai nghiệm thỏa mãn
2 1 0
ax x . Điều này không xảy ra vì ab4. Chọn D
Chú ý: a; b > 0 nên mẫu số (nếu có) hai nghiệm đều âm, tử số hai nghiệm trái dấu.
Bài toán 3 Tiệm cận của đồ thị hàm số vô tỷ Cho hàm số vô tỷ y f x
- Tìm tập xác định D của hàm số.
- Để tồn tại tiệm cận ngang của đồ thị hàm số
y f x thì trong tập xác định D của hàm số phải chứa ít nhất một trong hai kí hiệu -∞ hoặc +∞ và tồn tại ít nhất một trong hai giới hạn lim
x y
hoặc
xlim y
hữu hạn.
Ví dụ: Tất cả các giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số
24
2 1 3
1
m x
y x
có đường tiệm cận ngang đi qua điểm A
1; 3
làA. m0 B. m 1 C. m 2 D. m2
Hướng dẫn giải Tập xác định D Ta có lim 2 1
x y m
nên đồ thị chỉ có một đường tiệm cận ngang là y 2m1
Để tiệm cận ngang đi qua điểm A
1; 3
thì2m 1 3 m 2 Chọn C
Ví dụ mẫu
Ví dụ 1: Biết đồ thị hàm số y2x ax2 bx4 có tiệm cận ngang y 1
TOANMATH.com Trang 26 Giá trị 2a b 3 bằng
A. 56 B. -56 C. -72 D. 72
Hướng dẫn giải
Điều kiện ax2bx 4 0
Để đồ thị hàm số có tiệm cận ngang thì a0 Khi đó, ta có
2
lim lim 2 4
x y x x ax bx
2 2
2
4 4
lim lim 2 4 lim 1
x x x 4 2
a x bx
y x ax bx
ax bx x
4 0 4
1 4
2
a a
b b
a
. Vậy 2a b 3 56 Chọn B.
Chú ý: Để lim 1
x y
thì bậc tử phải bằng bậc mẫu nên phải có a 4 0. Khi đó lim
2
x
y b a
Ví dụ 2: Có bao nhiêu giá trị của tham số m để đồ thị hàm số
2 2 3
2 1
mx x x
y x
có một đường tiệm
cận ngang là y2?
A. 0 B. Vô số C. 1 D. 2
Hướng dẫn giải
Tập xác định 1
\ 2 D
Ta có 1 1
lim ; lim
2 2
x x
m m
y y
Đồ thị hàm số có một đường tiệm cận ngang là
1 2 3
2 2
1 2 5
2 m y m
m m
Chọn D
Bài tập tự luyện dạng 2
Câu 1: Biết rằng đồ thị hàm số ax 1 y x b
có tiệm cận đứng là x2, tiệm cận ngang là y 3. Khi đó a b bằng
A. -1 B. 2 C. 1 D. -2
Câu 2: Các giá trị thực của tham số m để đồ thị hàm số
1
2 11
m x m
y x
không có tiệm cận đứng là
TOANMATH.com Trang 27
A. m2 B. 1
m 2 C. m1 D. m 1
Câu 3: Cho hàm số 1 2 y ax
bx
. Giá trị của tham số a và b để đồ thị hàm số nhận đường thẳng x1 làm tiệm cận đứng và đường thẳng 1
y 2 làm tiệm cận ngang là
A. a2;b2 B. a 2;b 2 C. a 1;b2 D. a 1;b 2 Câu 4: Giá trị của tham số m để đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số 1
2 y mx
x m
đi qua điểm A
1; 2là
A. m 2 B. m 4 C. m 5 D. m2
Câu 5: Có bao nhiêu giá trị của tham số m để đồ thị hàm số
1 y x m
mx
không có đường tiệm cận đứng?
A. 0 B. 1 C. 3 D. 2
Câu 6: Biết đồ thị hàm số 1 2 y ax
bx
có đường tiệm cận đứng là x2 và đường tiệm cận ngang là 3
y , giá trị của a b bằng
A. 4 B. 0 C. 1 D. 5
Câu 7: Tất cả các giá trị của tham số m để đồ thị hàm số 2 1 y mx
x
có tiệm cận đứng là
A. m2 B. m 2 C. m 2 D. m2
Câu 8: Cho hàm số 2mx 1
y x m
với tham số m0. Giao điểm của hai đường tiệm cận của đồ thị hàm số đã cho thuộc đường thẳng nào dưới đây?
A. 2x y 0 B. y2x C. x2y 0 D. x2y 0 Câu 9: Giá trị của tham số m để đường tiệm cận đứng của đồ thị hàm số 3
1 y x
x m
đi qua điểm
5; 2
A là
A. m 1 B. m6 C. m4 D. m 4
Câu 10: Cho hàm số 1
3 1
y mx x n
. Biết đồ thị hàm số nhận trục hoành và trục tung làm tiệm cận ngang và tiệm cận đứng. Khi đó tổng m n bằng
A. 0 B. 1
3 C. 1
3 D. 2
3
Câu 11: Tất cả các giá trị thực của tham số m để đường tiệm cận ngang của đồ thị hàm số 5 1 y mx
x
đi qua điểm M
10; 3
làA. m5 B. m 3 C. m3 D. 1
m 2