BÀI CA PHONG CẢNH HƯƠNG SƠN

(1)

TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH

TỔ NGỮ VĂN

(2)

HƯỚNG DẪN : Đọc thêm văn bản:

VỊNH KHOA THI HƯƠNG

(Tác giả: Trần Tế Xương)

BÀI CA PHONG CẢNH HƯƠNG SƠN

(Tác giả: Chu Mạnh Trinh)

(3)

Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

(4)

A- Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

I- Tìm hiểu chung:

1. Tác giả: Trần Tế Xương (SGK-66) 2. Tác phẩm: Vịnh khoa thi Hương

- Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1897, vợ chồng quan quyền Pháp đến đã tới dự lễ xướng danh tại trường thi Hà Nam.

Đó là một nỗi nhục đối với các tri thức Việt Nam. Là một nhà nho, Tú Xương cảm thấy u uất và cay đắng mà viết bài thơ này.

- Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật

(5)

A- Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

II- Hướng dẫn đọc- hiểu:

1. Hai câu đề: Chế độ thi cử

- Khoa thi Hương ba năm nhà nước mới mở một lần, cho thấy tính trang trọng, nghiêm túc.

- Người đi thi hỗn loạn, lẫn lộn: thí sinh trường Nam

Định thi lẫn với trường Hà Nam. Tác giả dùng từ “lẫn”

mà không dùng từ “cùng” để diễn tả sự lẫn lộn đó.

(6)

2. Hai câu thực: Hình ảnh sĩ tử và quan trường

- Hình ảnh người sĩ tử đi thi hiện lên thật thảm hại, nhếch nhác, không xứng danh là học trò thánh hiền. Tác giả đã cố ý dùng từ “lôi thôi” và “vai đeo lọ” để nhấn mạnh điều đó.

- Ngay cả quan trường- những người mà vốn cần đạo bạo, nghiêm trang thì giờ đây cũng trở thành tầm thường.

Tiếng thét loa không còn dõng dạc mà thay bằng lời ậm ọe giống trẻ con tập nói.

A- Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

(7)

3. Hai câu luận: Hình ảnh bọn thực dân

- Khung cảnh trường thi vẫn có bề ngoài hào nhoáng, thể hiện qua từ “lọng cắm rợp trời”.

- Thực chất bên trong là khung cảnh mục rỗng, lố bịch vì cảnh đó bày ra để đón lũ giặc cướp nước, đó là tên quan xứ và mụ đầm Tây.

=> Tác giả sử dụng biện pháp đối lọng cắm rợp trời- váy lê quét đất, thể hiện cảnh tượng thật trớ trêu và ô nhục.

A- Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

(8)

4. Hai câu kết: Thái độ của tác giả

Kêu gọi, thức tỉnh nhân tài sao lại làm ngơ trước cảnh nhục nhã: trường học vốn là nơi trang nghiêm, bộ mặt của tri

thức và dân tộc, vậy mà lại để cho lũ giặc cướp nước ngang nhiên xuất hiện như thượng khách.

A- Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

(9)

3. Nội dung:

Tác phẩm vẽ lên một cách sinh động tình trạng suy đồi của Nho học lúc bấy giờ cùng những cảnh chướng tai gai mắt lúc chế độ thực dân nửa phong kiến bắt đầu xác lập ở nước ta.

4. Nghệ thuật:

- Sử dụng các từ ngữ phong phú, giàu sức biểu cảm - Sử dụng biện pháp đối lập.

A- Văn bản “Vịnh khoa thi Hương”

(10)

Văn bản “Bài ca phong cảnh Hương Sơn”

(11)

B- Văn bản “ Bài ca phong cảnh Hương Sơn”

I- Tìm hiểu chung:

1. Tác giả: Chu Mạnh Trinh - 1862- 1905

- Quê ở xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.

2. Tác phẩm:

- Hoàn cảnh sáng tác: Sau khi cáo quan, vì yêu mến phong cảnh Hương Sơn, tác giả cùng các nhà từ thiện trùng tu tôn tạo chùa Thiên Trù, sáng tác bài thơ này.

- Thể thơ: Hát nói - Bố cục: 3 phần

Phần 1 (4 câu đầu): Giới thiệu Hương Sơn.

Phần 2 (10 câu tiếp): Tả cảnh Hương Sơn.

Phần 3 (còn lại): Suy niệm của tác giả.

(12)

1. Giới thiệu Hương Sơn:

- Câu mở đầu: “Bầu trời cảnh Bụt”, thể hiện cảnh đẹp của Hương Sơn là cảnh của chốn linh thiêng, cảnh của cõi Phật.

- Non non Tạo nên sự mênh mông của cảnh Nước nước vật, bộc lộ sự háo hức trong

Mây mây lòng người.

- Câu hỏi tu từ thể hiện sự ngỡ ngàng trước cảnh non nước trời mây, bộc lộ sự khao khát của tác giả đồng thời thể hiện vẻ đẹp của Hương Sơn.

B- Văn bản “ Bài ca phong cảnh Hương Sơn”

II- Hướng dẫn đọc- hiểu:

(13)

B- Văn bản “ Bài ca phong cảnh Hương Sơn”

II- Hướng dẫn đọc- hiểu:

2. Tả cảnh Hương Sơn:

- Biện pháp đảo ngữ và nhân hóa => nhấn mạnh vẻ sinh động của sự vật.

- Con người và cảnh vật đều đắm chìm trong không khí tâm linh nơi đây. Mọi âm thanh đều lắng xuống, nhường chỗ cho âm thanh vi thiền, tạo khoảnh khắc thanh thản trong tâm hồn.

- Biện pháp liệt kê và

điệp ngữ (này suối, này chùa, này hang, này

động) vẽ ra quần thể

cảnh vật phong phú của Hương Sơn.

- Nhịp thơ khoan thai, liền mạch thể hiện sự sảng khoái của du

khách.

(14)

3. Suy niệm của tác giả:

- Bài thơ không chỉ thể hiện niềm ao ước được tìm đến và chiêm ngưỡng thiên nhiên của tác giả, mà còn thể hiện sự hòa quyện, đắm chìm của con người vào thiên nhiên cảnh vật, thể hiện tình yêu quê hương đất nước. Câu thơ

“Chừng giang sơn còn đợi ai đây” ý nói rằng thiên nhiên cũng đang đợi con người, đợi một người tri âm.

- Bài thơ phảng phất vẻ đẹp lãng mạn, khác với bút pháp tả cảnh ngụ tình trong văn học trung đại.

B- Văn bản “ Bài ca phong cảnh Hương Sơn”

II- Hướng dẫn đọc- hiểu:

(15)

3. Nội dung:

Bài thơ là bức tranh sinh động giàu hình ảnh gợi tả, giàu màu sắc, âm thanh và cảnh đẹp thiên nhiên tại Hương Sơn.

Thể hiện lòng say mê thiên nhiên của tác giả, thể hiện

mong muốn sống thanh thản, hòa mình vào thế giới thanh thoát, ngỡ như hóa khách non tiên.

4. Nghệ thuật:

- Sử dụng các biện pháp tu từ: đảo ngữ, liệt kê, điệp từ, nhân hóa

- Sử dụng câu hỏi tu từ.

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi sức biểu cảm.