Hê-ra-clét đi tìm táo vàng
1. Chuẩn bị
Đọc phần Kiến thức ngữ văn để hiểu và vận dụng vào đọc hiểu văn ban này.
- Khi đọc thần thoại, các em cần chú ý:
+ Tóm tắt được nội dung bao quát của văn bản (bối cảnh nhân vật, các sự kiện chính, những chi tiết thần kì,...)
+ Nhân vật chính là ai? Có điểm gì nổi bật?
+ Câu chuyện gửi gắm thông điệp gì?
+ Liên hệ kết nối với kiến thức và kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện.
– Đọc trước đoạn trích Hê-ra-clét đi tìm táo, vàng. Tìm hiểu thêm những chiến công khác của Hê-ra-clét và thông tin về thần thoại Hy Lạp từ các nguồn khác nhau (sách, báo, Intemet,...); lựa chọn và ghi chép lại một số thông tin quan trọng liên quan đến đoạn trích này.
– Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh đoạn trích:
Trong thần thoại Hy Lạp, He-ra-clét là hình tượng tiêu biểu cho sức mạnh thể chất và tinh thần của người anh hùng cổ đại với những chiến công phi thường, tiêu diệt quái vật, trừng phạt bạo chúa và những kẻ gian ác. Hê-ra-clét thuộc kiểu nhân vật anh hùng, là người thường nhưng có sức mạnh “sánh tựa thần linh”.
Vốn là con riêng của thần Dớt". Hè-ra-clet bị nữ thần Hê-ra (Héray” – vợ thần Dớt luôn thù ghét. Từ lúc Hê-ra-clét còn nằm trong nôi, nữ thần Hê-ra đã sai hai con rắn lớn trườn vào để quấn chết cậu bé. Nhưng kì lạ thay, mới mười tháng tuổi mà Hê- ra-clét đã bóp chết cả hai con rắn. Lớn lên, câu bé đi chăn gia súc, luyện tập võ nghệ, diệt trừ quái vật, lập công lớn, được vua thành Tế-be (Thebes) gả công chúa cho.
Cuộc sống lứa đôi của Hê-ra-clét rất hạnh phúc nhưng nữ thần Hê-ra đã dùng phép thuật làm cho chàng hoá điên giết hết vợ, con. Sau đó, nữ thần Hê-ra yêu cầu thần Dớt trừng phạt Hê-ra-clét chết vì tội giết người. Buộc lòng thần Dớt phải thi hành công lí bắt Hê-ra-clét đi làm đầy tớ trong suốt mười hai năm cho nhà vua Ơ-ri-xtê (Eurysther) - một ông vua ốm yếu và hèn nhát. Lợi dụng súc khoẻ và võ nghệ của Hê-ra-clét, vua Ơ-ri-xtê liên tiếp sai Hê-ra-clét đi làm những công việc khó khăn, vất vả và nguy hiểm đến tính mạng. Hê-ra-clét đã phải trải qua nhiều thư thách để tiếp tục lập nên mười hai chiến công chói lọi như giết con sư tử ở Nê-mê (Némée),
giết mãng xã Hi-đrơ (Hydre) ở Léc-nơ (Leme), bắt sống bò mộng ở đảo Crét (Crète)... Đoạn trích dưới đây kể về hành trinh đi tin những qua tảo vàng - chiến công thần kì cuối cùng của Hê-ra-clét.
Trả lời:
Những chiến công khác của Hê-ra-clét:
* Con sư tử ở Nemea
Nhiệm vụ này của Hê-ra-clét là phải giết được con sư tử ở Nemea – Đó là một con sư tử có nguồn gốc siêu nhiên. Hê-ra-clét đã không ngần ngại tiến lên, chiến đấu à giết chết nó bằng chính đôi tay của mình và sau đó lấy da của nó để làm áo choàng và lấy đầu của nó để làm mũ đội.
* Đàn chim ở hồ Stymphale
Đây là nhiệm vụ thứ sáu của Hê-ra-clét, đó là phải chống lại đàn chim ở Stymphale – một loài chim hung ác và ăn thịt người. Bằng việc sử dụng nhạc cụ castanets mà nữ thần Athena tặng, Hê-ra-clét đã khiến cho lũ chim hoảng siwj và bay lên trời rồi chàng dùng tên bắn hạ chúng. Sau đó là cuộc chiến cam go giữa Hê-ra-clét và con ác điểu 26 đầu, 4 tay và 3 cánh. Cuối cùng, chàng đã đánh bại con ác điểu đó, lấy lại tên của mình và nhận được một cây giáo băng.
* Chiếc đai lưng của Hippolyte
Nhiệm vụ thứ 9 của Hê-ra-clét là đến vùng Amazons để đem chiếc đai lưng của nữ hoàng Hippolyte của vùng này chô con gái Eurystheus. Nữ hoàng đã rất hài lòng trao đai lưng cho Hê-ra-clét nhưng thần Hera đã kích động dân chúng khiến họ tưởng Hê-ra-clét là kẻ thù nên đã tấn công chàng. Một trận chiến lớn đã xảy ra và Hê-ra- clét đã đánh cắp được chiếc đai lưng.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Nội dung chính: Văn bản kể về hành trình đi tìm những quả táo vàng của Hê-ra- clét – chiến công cuối cùng của Ơ-ri-xtơ dành cho Hê-ra-clét.
Câu 1 trang 15 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý đặc điểm của khu vườn có cây táo vàng.
Trả lời:
- Khu vườn được trông coi bởi con rồng La-đông. Nó có đến 100 cái đầu và nó chẳng bao giờ ngủ.
- Đặc biệt, Hê-ra còn giao cho ba chị em tiên nữ Nanh-phơ trông coi
Câu 2 trang 15 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clet với Ăng- tê được miêu tả như thể nào?
Trả lời:
Cuộc giao chiến đó diễn ra vô cùng quyết liệt. Hê-ra-clet quật Ăng-tê ngã xuống đất, nhưng sau đó hắn lại đứng dậy và tiếp tục giao đấu với Hê-ra-clet. Hê-ra-clet nhanh chóng nhận ra điểm bất thường. Chàng nhấc bổng Ăng-tê lên và xoay ngược đầu hắn xuống.
Câu 3 trang 16 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý những hình ảnh mang tính biểu tượng “Prô-mê-tê bị xiềng”.
Trả lời:
- Thần Dớt đã cho lũ tay sai đóng đanh xiềng Prô-mê-tê vào núi đá - Sai một con đại bàng ngày ngày tới mổ bụng Prô-mê-tê
- Prô-mê-tê là bất tử
- Ban ngày, buồng gan bị con ác điểu ăn ban đêm nó lại mọc lại như mới
- Prô-mê-tê đã dũng cảm chịu cực hình suốt hàng bao thế kỉ nhưng vẫn không chịu khuất phục Dớt.
Câu 4 trang 17 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý chi tiết Hê-ra-clet giơ lưng ra chống đỡ bầu trời thay cho thần Át-lát.
Trả lời:
Hê-ra-clet nhận lời, ghé vai vào giơ lưng ra chống đỡ bầu trời. Một sức nặng ghê gơm, chưa từng thấy, đè lên vai và lưng người con trai của thần Dớt vĩ đại. Gân cốt trong người chàng như căng ra. Khỏe mạnh như chàng mà khi ghé vai vào chống đỡ cũng loạng choạng, mồ hôi đổ ra như tắm.
Câu 5 trang 17 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Cuộc đấu trí giữa Hê-ra-clet và thần Át-lát có ý nghĩa gì?
Trả lời:
Nó thể hiện sự tài trí của Hê-ra-clet và sự gian xảo của thần Át-lát.
Câu 6 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Từ hình ảnh nào trong đoạn trích mà ở môn địa lí, các tập bản đồ được gọi là át-lát?
Trả lời:
Từ hình ảnh thần Át-lát trong Thần thoại hy Lạp mà các tập bản đồ được gọi là át- lát.
* Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Mỗi phần trong văn bản Hê-ra-clet đi tìm táo vàng kể về sự kiện gì? Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra- clet đã phải trải qua những thử thách nào?
Trả lời:
- Mỗi phần của văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng có kể lại các sự việc:
Phần 1: nguồn gốc và đặc điểm của cây táo vàng
Phần 2: Cuộc chiến của Hê-ra-clét với gã khổng lồ độc ác Ăng-tê.
Phần 3: Giải cứu thần Prô-mê-tê.
Phần 4: Hê-ra-clét tìm gặp thần Át-lát và lấy được táo vàng.
- Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clet đã phải trải qua những thử thách: Giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, tìm thần Nê-rê để hỏi đường, chiến đấu với vua Ai Cập - kẻ bắt chàng làm vật hiến tế.
Câu 2 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chỉ ra những chi tiết hoang đường, tưởng tượng trong đoạn trích. Em hiểu ý nghĩa của mỗi chi tiết ấy như thế nào?
Trả lời:
- Những chi tiết hoang đường, tưởng tượng trong đoạn trích
+ Các vị thần như: thần Dớt, thần Át-lát, thần Pro-mê-tê, thần biển, tiên nữ…
+ Pro-mê-tê là một người bất tử
+ Hê-ra-clet gánh hộ bầu trời cho thần Át-lát để thần đi lấy hộ táo vàng + Những con vật kì lạ: rồng trăm đầu, ác điểu mổ bụng ăn gan Pro-mê-tê.
- Ý nghĩa của những chi tiết này: tạo sự hấp dẫn, ly kỳ cho câu chuyện, gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc và đồng thời làm nổi bật lên sức mạnh của Hê-ra-clet Câu 3 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Nhân vật Hê-ra-clét trong đoạn trích là người như thế nào? Hãy phân tích đặc điểm của nhân vật này qua một số biểu hiện cụ thể.
Trả lời:
- Hê-ra-clet là một người có trách nhiệm khi nghe theo lệnh của vua Ơ-ri-xtơ đoạt được những quả táo vàng.
- Hê-ra-clet là một người kiên trì, bền bỉ. Không thể biết được chính xác vị trí của những quả táo vàng, Hê-ra-clet kiên trì đi tìm hiếm, hỏi han mọi người.
- Hê-ra-clet là một người dũng cảm, gan dạ khi chiến đấu với Ăng-tơ, chống đỡ bầu trời hộ thần Át-lát
- Hê-ra-clet là một người nhân hậu khi giải thoát cho thần Pro-mê-tê thoát khỏi sự khổ đau do lệnh trừng phát của thần Dớt.
Câu 4 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về điều gì? Theo em, ngày nay câu chuyện Hê-ra- clét đi tìm táo vàng có còn sức hấp dẫn không? Tại sao?
Trả lời:
- Đoạn trích trên phản ánh nhận thức và cách lý giải của con người thời cổ đại về sức mạnh siêu nhiên, nguồn gốc của con người cùng với nền văn minh mà con người có trên cơ sở của sự tưởng tượng, phi khoa học.
- Theo em, ngày nay câu chuyện này vẫn còn sức hấp dẫn với người đọc. Bởi tình huống li kì, hoang đường của nó. Cùng với những con người mang theo những sức mạnh siêu nhiên như những vị anh hùng thực thụ thể hiện rõ bản lĩnh về sự dũng cảm, gan dạ, kiên trì và nhân hậu.
Câu 5 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chi tiết, hình ảnh nào của văn bản Hê- ra-clét đi tìm táo vàng để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Hãy vẽ hoặc mô tả bằng lời chi tiết, hình ảnh đó.
Trả lời:
Chi tiết của văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để lại ấn tượng đặc biệt đối với em đó là khi thần Át-lát có ý định để Hê-ra-clet đỡ hộ bầu trời luôn hộ mình thì Hê-ra- clet nhanh trí, giả bộ cảm ơn và nhờ thần Át-lát đỡ hộ bầu trời một lúc để lấy tấm da lót vào vai cho đỡ đau. Sau đó, thần Át-lát đỡ lấy bầu trời và Hê-ra-clet nhặt những quả táo lên và tạm biệt thần Át-lát và nói đây là hình phạt mà thần Dớt dành riêng cho Át-lát nên tốt nhất nên để thần Át-lát tự làm. Chi tiết đó thể hiện sự tài trí của Hê-ra-clet trước âm mưu đen tối của Át-lát.
Câu 6 trang 18 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Từ đoạn trích trên, em hãy giải thích ý nghĩa của những điển tích: Ăng-tê và Đất Mẹ; Pro-mê-tê bị xiềng.
Trả lời:
- Ăng-tê và Đất Mẹ: biểu tượng cho tình cảm mẹ con thiêng liêng, cao quý
- Thần Prô-mê-tê là một biểu tượng văn hóa của loài người. Hình ảnh thần Prô-mê- tê bị xiềng cho thấy gánh nặng, rào cản phát triển của văn minh nhân loại.
